Без рубрики

QƏLƏBƏ

Xeyrulla Xəyal

2

“Çörək, çörək!” deyən körpə,
Aramsız çığırırdı.

Eşidəndə tük ürpədən,

Səs birdən qırılırdı…

 

 

Mənim ucqar, uzaq kəndim,
Nə top, nə tankı vardı.

Çətin ki, ov tüfəngi də,
Kimdəsə tapılardı.

 

 

Getdi cavan kişiləri,
Uzaqlarda ölməyə.

İndən belə çöl işləri,
Oldu arvad əməyi.

 

Əmək ağır, acdı qarın,
Ayaq yalın, baş açıq.

Yetişəni, yığılanı,

Hökumət aparacaq.

 

 

Neçə ahıl, neçə uşaq,
Kənddə ölüb acından?

“Çörək!” deyib qışqırıblar,

Çörəksə yox haçandan…

 

 

Ağ at üstdə marşal Jukov,
Girir Qızıl meydana.

Özü də tox, atı da tox,
Zəfər çalıb zamana.

 

 

Mənim uzaq kəndim hələ,

Qan axıdar, tər tökər.

Quş payı tək gilələyər,

Çörək tapan bir tikə.

 

“Çörək!” deyib qışqıran var,
Komalarda indi də.

Heykəl kimi gedir marşal,

Qımıldanır at nə də…

 

10. 05. 2020, Samara

«KİMDİ BU QOŞUNUN BAŞ KOMANDANI…»

Xeyrulla Xəyal

SONY DSC

Kimdi bu qoşunun baş komandanı?

Əsgəri, zabiti bəs nə qədərdir?

Şeypuru niyə yox? Bayrağı hanı?
Səbəbi, məqsədi bu hərbin nədir?

 

 

Çay, dəniz nədir ki – okean aşır,
Alır bir həmlədə materikləri.

İsgəndər görsəydi, sarsılar, çaşar,

Düşərdi gözündən elədikləri.

 

 

Çıxsa Napoleon qəbirdən indi,

Düşər karantinə bir-iki aya.

Nə qədər düşünə, baş da sındıra,
Gəlməz ağlına bir strategiya.

 

 

Hanı Topal Teymur? Çingiz xan xanı?

Azmı öyünüblər yürüşləriylə?!

Görünməz qoşuna ayılın baxın,

Uşaq oyunuymuş sizin döyüşlər…

 

 

Kimdi bu qoşunu yaradan axı,

Kimdi nizamlayan, silahlandıran?

Hansı bayraq altda yürüşə qaxıb?
Verir əmrləri hansı komandan?

 

 

Gedir taclı qoşun gözə dəymədən,
Aşır dənizləri okeanları.

Uçarla şığımır, gəmi də minmir,
Göz açıb-yumunca ölkələr alır…

 

 

Hanı şeypur səsi? Bəs hanı bayraq?

Qoşunun əsgərəi bəs nə qədərdir?

İnsana bəlkə bu, sınaqdır ancaq,
Bilmirik səbəbi, məqsədi nədir…

 

07.05. 2020, Samara

YAŞADIĞIN ÖLKƏ RUSİYADIRSA…

Xeyrulla Xəyal

U LENİ. KİNO

Yaşadığın ölkə Rusiyadırsa,
Və özgə dildəsə yazdığın əgər —
Nə şeir, nə də ki, əsər sayılar,

Dəyəri oyuncaq əskinas qədər.

 

 

Pula bənzəsə də, yox məzənnəsi,
Uşağın başını bəlkə aldadar.

Özün qızarırsan, kiməsə versən,

İtirər özünü, çaşar alan da.

 

 

Oyuncaq biletdir yazdığın ya da,
Nə səni aparar, nə də özgəni.

Qatarlar nizamla keçər yanından,

Durarsan, yollara gözün zillənər.

 

 

Elə bil uşaqsan, qələbəlikdə,
Birdən itirmisən ata-ananı.

Yumşaq ürəklilər tökülüb gəlir,
Soruşurlar kimsən, nədir ünvanın.

 

 

Duruxub qalırsan, tutulur dilin –

Beləcə bir ömrün zəhməti itir…
Misralar yazmısan bəlkə neçə min,

Ünvana möhtacsan ikicə sətir.

 

05.05.2020, Samara

Uilyam BLEYK. AH! GÜNƏBAXAN!

Xeyrulla Xəyal

NPG 212; William Blake by Thomas Phillips

Günəbaxan! Zaman yorğunu çiçək,

Günün addımını elə bil sayır.
Axtarır beləcə səyahətçilər

Gedən əfsanəvi, qızıl diyarı.

 

Gənci şövq apardı orda ki, qəbrə,
Kəfənə büründü Bakirə qardan:

Çiçəyim yollanmaq istəyən yerə,

Getmək istəyirlər, çıxıb məzardan.

1794-cü ildə ilk dəfə nəşr olunub

İngiliscədən tərcümə

20.04. 2020, Samara

 

WILLIAM BLAKE

AH! SUN-FLOER

Ah Sun-flower! weary of time,

Who countest the steps of the Sun:

Seeking after that sweet golden clime

Where the travellers journey is done. 

 

 

Where the Youth pined away with desire,

And the pale Virgin shrouded in snow: 

Arise from their graves and aspire, 

Where my Sun-flower wishes to go.

Uistan ODEN. YOL AYRICINDA AĞLAYAN XANIM

Xeyrulla Xəyal

AudenVanVechten1939

Xanım, ağlayırsan yol ayrıcında,
Deyirsən tapılar bu yerdə sevgin?

Bir sürü tazıyla keçər toranda,

Əlcəkli əlinini üstdə də şahin?

 

 

Ağacda quşları onda yemlə sən,
Kəsilsin səsləri, elə yemlə ki.

Göydən qov günəşi bircə himlə sən,

Gecə gələ bilsin gün gedən kimi.

 

Ulduza həsrətdir kim çıxır yola,
Qışın küləkləri işləyir qana.

Qaç, qabağındakı qorxunu adla,
Qalan peşmanlıqdır dalda, dayanma.

 

Yüyür, qulağına çatana qədər,
Əbədi okean harayı, durma.
Suyu şor olacaq, həm də ki, dərin,

Gərək dibinəcən içəsən amma

 

 

Enib zindanına dəniz dibinin,
Tabla, bütün səbrin tükənənəcən.

Axtarsan hər batan gəmini bir-bir,

Bəlkə qızıl açar əlinə keçər.

Dünyanın sonuna yollan, ələ al,
Öpüşlə zəhmli keşikçiləri.
Uçurum üstündə sınıb-dağılan,
Körpünü aş keç.

 

 

Atılmış, adamsız  orda qala var,
Dəyər öyrənməyə ondakı hər daş.

Mərmər pilləkənə ayaq basıb qalx,
Bağlı qapıların kilidini aç.

 

 

Keç sükuta dalan bal salonundan,

Tərk elə şübhəni, təhlükəni sən.

Hörümçək torunu üfür aynadan,
Nəhayət, özünü görə biləsən.

 

 
Əlini taxçada gəzdir  indisə —

Boynuna düşəni  başa vurmusan.

Əlinə bir iti tiyə keçdisə,

Saxta ürəyinə var gücünlə sanc.

 

1940

İngiliscədən tərcümə

12-13.04. 2020, Samara

 

QEYD: Orijinalda tək misralar (1-3) qafiyələnmir

 

Lady Weeping at the Crossroads

 

Lady, weeping at the crossroads,
Would you meet your love
In the twilight with his greyhounds,
And the hawk on his glove? Читать далее →

SOSİAL DİSTANSİYA HAQQINDA BALLADA

Xeyrulla Xəyal

20.03. 2020

Hanı mənim silahlarım?

Gətirin silahlanım!

Nə çatmırsa, tapın, alın,

Yeri qazıb çıxarın!

 

 

Hanı mənim revolverim,

Mauzerim bəs hanı?

Qoşalülə tüfəng verin,

Verin beşatılanı!

 

 

 

Hazır edin avtomatı,
Yeddi-səkkiz daraqlı.

Hanı mənim top atanım? –

Dursun hazır, yaraqlı.

 

Qılıncımı verin mənim,
Oxu-yayı verin həm,

Altdan-üstdtən zirehlənim,

Başımda da dəbilqəm.

 

 

Zirehləndim, silahlandım,

Döyüşə hazıram mən!

Mənə yaxın gələn adam,

İndi küssün özündən!

 

 

 

 Kişi, arvad – hər kim aşa,

İki metrlik həddi,

Hər silahdan atəş açar,
Qoruyaram sərhədi.

 

 

Top ataram, susduraram,
Kim uzaqda öskürə.

Sayıq dursam pusquda mən,

Sovuşar hər təhlükə.

 

 

Budur, yenə kimsə gəlir:

Dayan! Kimsən, nəçisən?

Qardaşımsan? Adın — Qabil?

Al payını onda sən!

 

27-28. 03. 2020, Samara

EVDƏ QAL!

Xeyrulla Xəyal

SONY DSC

Evdə qal. Çək daha küçədən ayaq,

Bağla içəridən qapını möhkəm.

Sonra açarı da nəfəslikdən  at,

Çıxa bilməyəsən, dağıla aləm.

 

 

Uzan çarpayıda, divanda dincəl,
Göz dikib tavana saatlarla bax.

Yat da, mürgülə də, arada dirçəl,
Ye yığdıqlarını, yoxsa da iştah.

 

 

Elə ki, doyunca yedin və yatdın,
Qarışdır başını xatirələrlə.

Gözünün önündən keçsin həyatın,
İtməsin, batmasın bircə an belə.

 

 

Gördüyün işləri saf-çürük elə,
Görmədiklərini fikirdən keçir.
Vicdan sınağında bəlkə itkilər,
Verərək haçansa çəkildin geri.

 

 

Yada sal kimlərə nəyi, haçan sən,
Demək istəyirdin, demirdin ancaq.

Yada sal itirib başını bəzən,

Nələri kimlərə demisən nahaq.

 

 

Ulduz həsrətiylə, ay həsrətiylə,
Kövrəl, fürsət ikən, yaş töküb hönkür.

Baxmırdın gözünün ucuyla belə,
Necə günəş batır ya dan sökülür.

 

 

Tanrı qəzəbiylə qovulan Adəm! —
Dünya nə cənnətmiş, indi bilərsən.

Açarı axtarma, zavallı adam,
Əgər bacarırsan, divarı yar sən…

 

25-26. 03. 2020, Samara

TƏCRİD

Xeyrulla Xəyal

2

Əlim ələ dəyən  yadımda deyil,
Doğma əli olsun, ya da yad əli…

Gəzirəm, adamsız cığırlar seçib,
Ayaq incisə də, başın salamat.

Keçən olanda da dinmədən keçir,

Bilmirsən kişidir, ya da ki, arvad…

 

 

Bu təcrid başlanan indi əsrdir,
Niyəsi, necəsi özümə sirdir…

Nəfəsim qızınmır dost nəfəsiylə,
Nə ürək açan var, nə də dinləyən.

Dəyişdim dünyanı quş qəfəsiylə,

Yox həvəs uçmağa, nəğmə deməyə.

 

 

Uzaq gəncliyimin yaxın adamı,

Hardasan? Necəsən? Yadındayammı?

Danış, eşidərəm. Ya da ki, öskür,
Üzü mənə sarı – qorxma azardan.

Uzat əlini də – təklik öldürür,

Əsrlik təcriddən üzülür insan…

 

17. 03. 2020, Samara

         BU NOVRUZ BAYRAMI ASAN İŞ DEYİL…

Xeyrulla Xəyal

18.11. 19

Bu Novruz bayramı asan iş deyil,

Min cür hoqqası var, çətinliyi var.

Haçansa bəlkə də bir qazan aşdı,
İndiki tələblər başı ağrıdar.

 

 

Eyni intizarla gözləyər hamı,
Bütün uşaqların gözləri yolda.

Ancaq bayram günü gəlib çatdımı –

Darıxan da olur, məyus olan da.

 

Dəbdəbə yarışı qızışır hökmən —

Əfələ, kasıba, təkə ağırdır.

Baxırlar, ağzında daş olur tikən,
Tənələr, eyhamlar qəlbi ağrıdır…

 

 

Anamın tək vaxtı kənddə qapıya,
Gəlib qurşaq atıb bir neçə uşaq.

Görəndə anamın qoyduğu payı,
Gediblər, qapını daşa basaraq…

 

 

Özün  keç onların  günahlarından,
Uşaq yaşlarına bağışla, Tanrı!
Bilirsən anamın ruhu hardadır,
Ovundur o bayram ağrılarını!

 

 

Bizə bu bayramı sən buyurmadın,

Ancaq qüdrətinlə o da yaranmış…

Zəngin süfrəsinə ver xeyir-dua,

Əfəlin, təkin də qolundan yapış…

 

10.03. 2020, Samara

BAYRAMLAR AYINDA DOĞULAN BACIM…

Xeyrulla Xəyal

26 SENT 2019. 2

     Ağənnənin xatirəsinə

 

Bayramlar ayında doğulan bacım,
Heç sənin toyun da bayram olmadı.

Tərk edib gedirdin zülm ocağını,
Eləydi getdiyin yerin də adı.

 

 

Xoş sözü ömründə  kimdən eşitdin? –

Atandan, anandan ya qardaşından?

Yıxıldın, hayına kimin yetişdi?

Ağladın, qoşulub kim yaş axıtdı?

 

 
Zəhmətin ağırdı, günün qaraydı,

Bayramlar ayında doğulan insan.

Demə, əziz bacı, təkcə bu ayda –

Həmişə qəlbimdə, yaddaşımdasan…

 

07. 03. 2020, Samara