Архив тегов | Kitabi Dədə Qorqut

ARUZDAN QILINC YARASI ALAN BEYRƏYİN DEDİYİ

Май1

İç Oğuza Daş Oğuz asi olub Beyrək öldüyü boy

Qalxıb yerinizdən durun, igidlər,
Kəsin quyruğunu ağ-boz atımın.

Qalxın, Ala dağın belindən aşın

Axıntılı gözəl çay üstdən keçin,
Çapıb divanına Qazanın gedin,
Çıxarın ağ donu, qaranı geyin,
“Sən sağ ol, Beyrəksə ölübdür”, — deyin.

DAHA SONRA DEDİYİ

Ərlər, Aruz oğlu Basat gəlməmiş,
Elim-günüm hələ yağmalanmamış,
Qızıl dəvələrim bağırdılmamış,
Qoçaq Qazlıq atım kişnədilməmiş,
Ağüz qız-gəlinə əl dəyilməmiş,
Ağüz arvadımı Basat almamış,
Mənim yurdum, elim viran qalmamış,
Qazan xan yetirsin bura özünü,
Qoymasın Aruzda mənim qanəmı.

Gözəl arvadımı oğluna alsın,
Axirət haqqını halal eləsin.

Bəlli eləyin ki, Qazana, Beyrək,
Öldü, şahlar şahı Həqqə yetərək.

30.04. 2021, Samara

ARUZUN QƏZƏBLƏNDİYİNİ BİLƏNDƏ BEYRƏYİN DEDİYİ

Апр30

İç oğuza Daş oğuz asi olub Beyrək öldüyü boy

Aruz, mənə işin biləydim nədir,

Qaracıqda Qazlıq atı minərdim,

Dağılmaz, deşilməz donu geyərdim,
Polad üz qılıncı belimə bağlar,
Başımı, alnımı zirehləyərdim.
Süngü götürərdim altmış tutam.

Alagöz igidlər həm də yanımda.

Bədəməl olsaydım, boşmu gələrdim?

İgidi hiyləylə tutan nə ərdir?

Sənin öyrədənin övrətinmidir?

29.04. 04. 2021, Samara

QILBAŞIN ARUZA DEDİYİ

Апр29

İç Oğuza Daş oğuz asi olub Beyrək öldüyü boy

 

Qulaq as, yaramaz!

Qalxaraq yerindən gəldi Qazan xan,
Qurdu Ala dağda çadırı al ban.

Üç yüz altmış altı ərən yığıldı

Anıldın bəylərin qonaqlığında.

Demə üstümüzə gələn yağıdır.
Gəldim biləm dostsan, ya da ki, düşmən.

Öyrəndim Qazana düşmən imişsən.

 

27.04. 2021

YAĞI ƏLİNƏ KEÇƏN SALUR QAZANIN QOPUZ ALIB DEDİYİ:

Апр27

Salur Qazan dustaq olub oğlu Uruz çıxardığı boyu

Min-min yağı gördüm, “oyundur” dedim,
Məni qorxutmadı iyirmi min də.

Ot saydım mən otuz min yağını da,

Qırx minə çıxanda zəhmli baxdım.

Əlli min ər gördüm əl də vermədim,

Altmış min gəldi, dindirilmədi.

Səksən min ər gördüm, qorxu bilmədim.
Doxsan mini gəldi, yalındı əlim.

Yüz mini gələndə üzüm dönmədi,
Çəkdim üzü dönməz qılıncı qından.

Dilimdə Məhəmməd adı, tələsdim,

Meydanda çox başı top kimi kəsdim.

Ancaq “ərəm!” deyib öyünmədim mən,
Öyünən ərləri bəyənmədim mən!

Öldür məni kafər, əsirinəmsə,
Qara qılıncınla başımı kəs sən.

Bil ki, qılıncından çəkinmirəm mən,
Kökümdən, nəslimdən, öləm, dönmərəm!

DAHA SONRA DEDİYİ:

Uca qara dağdan yuvarlansa daş,
Mən onu dizimlə gerilədərdim.

Torpaqda ehramlar qaldırarsa baş,
Basıb dabanımla pərçim elərdim.

Qovğa qaldıranda bəy oğulları,
Yığıb qamçılayan Qazan ər idim.

Dağı duman ala, dolu da yağa,

Görünməyə qara atın qulağı,
Bələdçisiz igid yolundan çıxa,
Özü yol bacaran Qazan ər idim

Yeddibaş əjdaha üstünə vardım,
Heybətdən gözümün biri yaşardı,

“Gözüm, bu ilandan nə qorxdun”, — dedim,
Yendim əjdahanı, heç öyünmədim,

Öyünən bəyləri mən bəyənmədim.
Öldür məni, kafər, əsirinəmsə,

Qara qılıncınla başımı kəs sən.

Bil ki, qılıncından çəkinmirəm mən,
Kökümdən, nəslimdən, öləm, dönmərəm!

Kafər, igidlər var Oğuz elində,
Onlar dura-dura səni öymərəm!

26. 04. 2021, Samara

ƏGRƏGİN SƏGRƏGİ YATAN YERDƏ GÖRÜB DEDİYİ

Апр25

Uşun qoca oğlu Səgrəgin boyu

Yerindən əzmlə duran bəy igid!
Qarayallı Qazlıq atını minən,
Aşıb Ala dağın belindən, enən!

Gözəl axınların üstdən adlayan!
Nədir qərib yerdə yatmağın, oğlan!

İndi sarınsınmı ağca əlləri?

Donuz damı olsun yatdığı yeri?
Ağsaqqal atası, qarı anası,
Batsınmı, xəbəri eşidib, yasa?

Nə belə qayğısız yatırsan, oğlan?

Qalxsın gözəl başın, yuxudan oyan!

Qadir verən canın yuxuda indi,
Bağlatma əlini-qolunu, igid!

Atanı, ananı ağlar qoyma sən,
Nə igidsən Qalın Oğuz elindən?

Yaradan haqqına, igid, oyan, gəl,
Bil ki, dörd yanını bağladı kafər!

23. 04. 2021, Samara

SƏGRƏGİ YOLDAN SAXLAMAQ İSTƏYƏNDƏ GƏLİNİN DEDİYİ

Апр24

Uşun qoca oğlu Səgrəgin boyu

İgidim,  mən səni bir il gözlərəm,

İki il gəlməsən, yenə dözərəm.

Üç-dörd il baxaram yoluna hətta,

Ötərsə lap beş il, altı il ya da,
Çadır qurub altı yol ayrıcında,
Səni soraqlaram gəlib-keçəndən.

Xeir xəbərliyə at bağışlaram,
Onu təzə donla mən alqışlaram.

Başını kəsərəm şər xəbərlinin,
İgid, muradlanaq, sevinsin elin,

Gedirsən, sonra get, açılsın yolun!

SƏGRƏG DÖNMƏYƏNDƏ GƏLİNİN QAYINATASINA VƏ QAYINANASINA DEDİYİ

Atamdan yaxşısan, qayın atam, sən,
Anamdan yaxınsan, qayın anam, sən!

Dəvənin buğrası ürkdü, dayanmır,
Sarvan önün aldı, yenə də dönmür.

Ürkdü qara ayğır, yollanıb gedir,
Saymır ilxıçını, tullanıb gedir.

Yaylağın qoçları ürkdü, yürüdü,

Çoban önün aldı, getdi yenə də.

Qardaş ayrılığı bağrını dəlir,
Bilin, gəlininiz döndərə bilmir.

22-23.04. 2021

ATASI ONU YOLDAN ÇƏKİNDİRƏNDƏ SƏGRƏGİN DEDİYİ

Апр23

Uşun qoca oğlu Səgrəg boyu

Üç yüz altmış altı ər ova çıxsa,
Qanlı keyik üstdə çəkişmə qalxsa,

Qardaşlı igidlər durar ürəklə,

Vurular qardaşsız igid, təklənər,

Onda dörd yanına baxıb ağlayar,

Ala gözlərindən acı yaş axar,

Gedir, xanım ana, alagöz balan,
Bəy ata, gedirəm, salamat qalın.

21.04. 2021, Samara

ANASININ SƏGRƏGƏ DEDİYİ

Апр21

(Uşun qoca oğlu Səgrəgin boyu)

Dilinin-ağzının qadası mənə!

Qarşı qara dağın yıxılmış idi,
Tanrıya alqış ki, ucaldı yenə!

Tükəndi, çayların göründü dibi,
Tanrıya alqış ki, çağladı yenə!

Ağaclar qurudu, oduna döndü,
Tanrıya alqış ki, göyərdi yenə.

Oğuz bəyləriylə yollan ora sən,
O igidə çatıb, ağ-boz atdan en.

Əl verib igidə, oğul, salam de.

Boynunu qucaqla, öp əlini də.

Oğul, nə durmysan, yubanma, tərpən!

19.04. 2021, Samara

ƏGRƏG ADLI QARDAŞININ OLDUĞUNU BİLƏNDƏ SƏGRƏGİN ANASINA DEDİYİ

Апр20

Uşun qoca oğlu Səgrəg boyu

Qalxıb səhər durdum, ana, yerimdən,
Qara yallı Qazlı atıma mindim,

Sürdüm Ala dağın ətəyinəcən.
Gördüm Qalın Oğuz igidlərindən,
Bir məclis qurulub, getdim ora mən.

Atlı çapar gəldi yeyib-içərkən,

Dedi: «Əgrəg adlı igid əsirdi,
Tanrı yol açıbdır, qayıdır indi.

Hamı qabağına tələsib gedir”.

Ana, mən də gedim? Məsləhət nədir?

19.04. 2021, Samara

ƏMRANIN KAFƏRƏ DEDİYİ

Апр19

 

(Bəkil oğlu Əmran boyu)

 

Saxla, itim kafir, hərzə-mərzəni!

Xoşuna gəlmir Al ayğırım mənim? –

Şahə qalxıb oynar görəndə səni!

Əynimdə dəmir don, qısır çiynimi,
Polad üz qılıncım kəsir qınını.

Niyə bəyənmirsən qarğı süngümü?

Dəlib göyə fırlar sənin köksünü!

Tozağacı yayım zar-zar inləyər,
Oxlarım oxdanın kişini dələr.

Başımda igidlər savaş əzmli,

Ərə qorxu vermək ayıb deyilmi?

Vuruşaq, üstələr görək kim kimi.

 

18.04. 2021, Samara