Архив тегов | ölüm haqqında şeirlər

RAYNER MARİA RİLKE. SEVGİLİNİN ÖLÜMÜ

Апр28

Rayner Maria Rilke

Ölüm barəsində o  hamı qədər bilirdi:
lallığa sürükləyir bizi qamarlayaraq.

sevimli qadın ondan qoparılmamış hələ

tərk eləyib gedərkən baxışlarını ancaq

 —

naməlum kölgələrin dünysına qatıla.

düşündü o dünyada sakin olanlar indi,
onun rəfiqəsinin gəlişinə şaddılar

təbəssümü onlara ay işığı kimidir.

 —

çox tanış göründülər ölülər ona sonra,

hər birinə bağlayan onu sevgilisiydi,
Dinləyirdi onların dediklərini indi,

 —

inanmırdı da  da ancaq, gördüyü bu diyara,
Abad deyir, keçən hər günüsə xoş sayırdı,

Sevimli ayaqlara  səy ilə yol salırdı.

1908

almancadan tərcümə

27-28. 04. 2022, Samara

 

++++++++++++++

RAİNER MARİA RİLKE

Der Tod der Geliebten

Er wußte nur vom Tod was alle wissen:

daß er uns nimmt und in das Stumme stößt.

Als aber sie, nicht von ihm fortgerissen,

nein, leis aus seinen Augen ausgelöst, Читать далее →

YOHANNES BEXER. OT

Апр2

Yohannes Bexer

Önündə, yaşıl ot, əyilirəm mən,

Lütfən dinlə məni, sənə ricam var.

Tapdaladım səni mən biixtiyar,

Düşüncəyə dalıb yolu gedərkən.

—

Önündə, yaşıl ot, əyilirəm mən..

—

Önündə yaşıl ot, əyilirəm mən.

Necə zirvələrə ucala insan,
Haçansa altında yatar bir zaman.

Dəqiq və doğrudur bizə deyilən:

—

Bir gün üstünmüzdə ot bitər hökmən,

—
Önündə, yaşıl ot, baş əyirəm mən.

almancadan tərcümə

02. 04. 2022, Samara

===========

JOHANNES BECHER

Gras

Ich neige mich vor dir, dem Gras.
Lass mich zu dir, dem Grase, beten!
Verzeih mir, dass ich dich zertreten,
Und dass ich dich, das Gras, vergass. Читать далее →

İVAN KRILOV. KƏNDLİ VƏ ÖLÜM

Дек29

Əməkdən, ehtiyacdan üzülmüş əfəl qoca,
Şaxtalı bir qış günü odun yığıb bir şələ,

Tüstülü komasına yol gedirdi astaca,

Yükün ağırlığından tez-tez “ah, uf” deməklə.

Birdən elə yoruldu,
Qoca dayandı, durdu.

Ağır şələni yerə kürəyindən düşürdü,

Üstündə oturaraq qoca belə düşündü:

“Tanrım, necə kasıbam! Bu nə həyatdır belə!

Möhtacıyam hər şeyin; üstəlik arvad-uşaq.

Boynumda töycü, biyar, vergi də vardır hələ…

Haçan bəs bu dünyada bircə xoş gün olacaq?”

İtirdi ümidini, qocanı aldı qüssə,
Ölümü səslədi o, yaxındaymış ölümsə.

Yetişdi yubanmadan, bir göz qırpımındca,

Dedi: “Nə işdir, məni niyə çağırdın, qoca?”

Heybətli vücuduna onun salan tək nəzər,
Kişi elə karıxdı, danışa bildi güclə:
“Çox yorulmuşam, sənə zəhmət deyilsə əgər,
Belimə qaldırmağa şələni kömək elə”.

—————

Burda mətləb var incə,
Onu anlayan gərək:

Ağırsa həyat necə,
Daha ağırdır ölmək.

Ruscadan tərcümə

29.12. 2021, Samara

===================

Иван Крылов

КРЕСТЬЯНИН И СМЕРТЬ

Набрав валежнику порой холодной, зимной,
Старик, иссохший весь от нужды и трудов,
Тащился медленно к своей лачужке дымной,
Кряхтя и охая под тяжкой ношей дров.
Нес, нес он их и утомился,
Остановился,
На землю с плеч спустил дрова долой,
Присел на них, вздохнул и думал сам с собой:

Читать далее →

VİKTOR HÜQO. SABAH, DAN SÖKÜLƏNDƏ…

Окт7

SABAH, DAN SÖKÜLƏNDƏ...[i]

Düşəcəyəm mən yola sabah söküləndə dan,

Necə gözlədiyini yaxşı bilirəm axı.
Özüm də üzülürəm sənin ayrılığından,
Meşə keçib gedərəm, gedərəm aşıb dağı.

—

Həndəvəri görmərəm, heç nə də eşitmərəm,

Gedərəm, qapılraraq  hüznlü fikirlərə,

Tənha, beli bükülü, qolları qoynunda həm,

Gedərəm qəm içində, günüm gecə tək keçər.

—

Nə baxaram Alförə tələsən yelkənlərə,

Qürubun qızılını nə də görər gözlərim.

Çatan kimi qəbrinin önündə diz çökərəm,
Meşə çiçəklərini daşın üstə düzərəm.

1847

fransızcadan tərcümə

06-07.10. 2021, Samara

Victor Hugo (1802–1885): Demain, dès l’Aube

Demain, dès l’aube, à l’heure où blanchit la campagne,
Je partirai. Vois–tu, je sais que tu m’attends.
J’irai par la forêt, j’irai par la montagne.
Je ne puis demeurer loin de toi plus longtemps. Читать далее →

HEHRİX HEYNE. «ÖLÜM — GECƏDİR SƏRİN…»

Июл30

Ölüm – gecədir sərin,
Həyat — yandırıcı gün,

Odundan canım üzgün,
Torandır, yuxum gəlir,

—

Ağac var başım üstdə,
Nəğməli bülbülüylə.

Sevgidən ötər elə,

Yatsam da, eşidərəm.

1823-1824

Almancadan tərcümə

29. 07. 2020, Samara

++++++++++++++++++

Der Tod das ist die kühle Nacht,
Das Leben ist der schwüle Tag.    Schwüle — знойный
Es dunkelt schon, mich schläfert,
Der Tag hat mich müd’ gemacht.

Читать далее →

TƏKİN SÜFRƏSİ

Июн24

Kef ya məzə deyil təkin süfrəsi,

Mükəlləfiyyətdir boynuna düşən.

Tikə boğazından sovuşur çətin,
Dadı duyulmadan yeyilir bişən.

—

Neçə göz  izləyir onu elə bil,

Görürlər çənəsi necə işləyir,

Görürlər hülqumu əsir, tərpənir,

Sayılır ağzında bəlkə dişləri.

—

Quş payı olsa da qabağındakı,

Ona elə gəlir yeyir mal kimi,
Tıxır, gövşəmir də, içəri basır,

Ötürür diliylə ya da yal kimi.

—

Hərdən elə gəlir süfrəsindəki,

Oğurluq matahdır, haramdır yəqin,

Ağzından yetimin tikəni çəkib,

Ya da çantasından yatan əsgərin.

—

Görüünr gözünə bəzən anası,
Bəzən atası da baxır dumandan.

Qalıb boğazında boğur tikəsi,

Borcludur onlara boğazınacan.

—

Qardaşı, bacısı yığılıb gələr,
Süfrəyə baxmazlar, ona baxarlar.

Eə bil deyərlər “yeyirsən hələ,

Tamamla, qabaqda səyahətin var…”

—

Ölümə məhkuma edam qabağı,
Açılan süfrədir təkin süfrəsi,
Hamının axırı eynidir axı,
Qurulub həngamə, yeyən tələsir…

—

Dadı duyulmadan yeyilir bişən,
Nə şoruna baxır, nə də şitinə.

Yeyib şükr deyir Tanrıya bəzən — 
Bəlkə işgəncəni bitirdiyinə…

24. 06. 2021, Samara

AYAĞIM

Июн6

Sözümə baxmır daha.

Dönük çıxdı ayağım.

Pis uşaqdır, ağlağan,
Mən də onun dustağı.

—

Ağrıyır yeriyəndə.

Ağrıyır dayananda.

Əcəb gedirəm əldən,
Bir ayağın hayında.

—

Həvəs nədənsə gedib,

Oxuyam ya da yazam.
Qoymur ayaq şoğərib,
Əlim cibimdə gəzəm.

—

Otaq dustağı olsam.

Maraqlısı öndədir,

Tapılmaz ki, bir adam,
Bazarlığa göndərim.

—

Pəncərə dumanından,

Baxaram nə görünsə,

Tanış gələr hər adam,

Sevinərəm hər səsə.

—

Baxaram səhər, axşam,
Baxaram bütün gecə.

Üzülüncə baxaram,

Gözlərim yumulunca.

—

Yavaş-yavaş üzülüb,
Ürək də tapar azar.

Ritualçılar gəlib,
Tabutda çıxararlar.

06.06. 21, Samara

HAÇANDIR İZDİHAM ÇAŞDIRIR MƏNİ…

Май8

Haçandır izdiham çaşdırır məni,

Qınayır elə bil məni hər gəzən.

Mənsə gizlədirəm baxışlarımı,

Hər şey öz yerində, mənsə yersizəm.

—

Cibimdə oğurluq sanki nəsə var,
Tutub məni saxlar polis indicə.

İzdiham başıma gəlib yığılar,
Məhkəmə zalına çevrilər küçə…

—

Ya mülki paltarda iki-üç nəfər,
Kəsər qabağımı soyuq və ciddi.

Sənəd istəyərlər, biri də deyər:

Kimsən və gəzməkdə məqsədin nədir.

—

Əsaslı şübhələr sən yaradırsan,
Sən heç bu dünyadan deyilsən, kişi.

Qəbirdən qaçanı xatırladırsan,
Çoxdan gözlərində keçibdir işıq.

—

Atan, anan ölən yadına gəlir?

Qardaşın hardadır, bacın hardadır?

Çoxdan ölüb gedib müəllimlərin,
Hələ şagirdlərdən öləni vardır…

—

Hardan gəlmisənsə, cənab, dön ora.

Gəzirsən, çəkinir səndən izdiham.

Dünyadan olanın yeridir bura,
Yersizdir  dünyadan olmayan adam…

—

Bilmirəm yuxudur, qarabasmadır:

İzdiham dağılıb, tək gəzirəm mən.

Çiynimə yüklənib qəbirdaşım da,

Sənəddir, qorxum yox indi polisdən…

 

08.05. 2021, Samara

BU DÜNYA FANİDİR DESƏ DƏ TANRI…

Апр26

Toy-bayram geyimi əyinlərində,
Çıxıb bir ailə çay qırağna.

Al-əlvan kürələr var əllərində —

Qazla doldurulan, göyə dırmanan.

—

Bu şən gəzintiylə bu gün ailə,
Böyük təntənəni başa vuracaq,

Bir kürənin üstdə yazılıb əllə,

Təbriklər beş yaşı tamam uşağa.

—

Babalar, nənələr, ana və ata,
Yüz il yaşa deyir, şən və bəxtiyar.

Kimsə də hardasa  elə bu anda,

Bu uşaq ömrünü tərsinə sayır….

—

Babalar, nənələr ölüb gedərlər,

Qocalıb ölərlər ata, ana da.

Doğum günərini hər il qeyd elər,

Bir gün vaxtı çatar bu oğlanın da.

—

İlhahi, sən bütün kitablarında,
Fani tanıdırsan bizə dünyanı,
Fani olan yerə nə məna vardı,

Yaradıb ataydın axı insanı?

—

Fanisə bu dünya, nədir yaşadan,

Ya kimdir, insana faciə onda?

Nə göz yaşı fani, fanidir nə qan —
Axır ürək, beyin parçalananda.

—

Sürgünlər, həbsər, aclıq, əsirlik,

Saysız milyonları hərb tükəndirir.

Tanrım, yaradansan, bizsə kimik ki,
Ancaq anlat bilək fənalıq nədir…

—

Al-əlvan kürələr göyə millənir,
Qoşulub uşaq da ucalmaq istər.

Bilmir fənalıq nə, bilmir ölüm nə,
Sevinir – yaş gəlib yaşının üstə…

—

Qoşun nizamlayır Napoleonlar,

Üzür  Stalinlər qan dənizini.

Yapır yorulmadan Mikelancelo,
Yatmır, gecə-gündüz Şekspir yazır…

—

Sayımız yaxındır səkkiz milyarda,
Tərs hesabı gedir hər ömrün hər an,

Bu dünya fanidir desə Tanrı da,

Haqdır inanmayıb yaşayan insan…

 

25-26. 04. 2021, Samara

YERİN BOŞ GÖRÜNƏRSƏ…

Фев26

U LENİ. KİNO

Müvəqqətidir insan,

Gedərsən, gedərəm mən.

Olmayıb, olmaz qalan,
Qurdla qiyamətəcən.

—

Çalışır hərə bir cür,
Qala, dura əbədi.

Uşaq ağacı cızır,
Əbədiləşsin adı.

—

Gedəndən nə qalacaq?
Pulu, dövləti, adı?

Ya vaxta bənddir ancaq —
Hamı unudulandı?

—

Sökülər, nə tikərik,
Yığdığımız dağılar.

Duman tək çəkilərik,

Yaddaşlardan, vaxtı var…

—

İtər sorağın, adın,
Yığsan da nə qədər sən.

Zəngin həyat yaşadın,
Yerin boş görünərsə…

26.02. 2021, Samara