Архивы

ZEYNƏB XANLAROVA. KİŞİ QIZI

 

Yəqin ki, səksəninci illərin sonlarıydı, məzunuyyətdən qayıdanda Bakıdan “Leyli və Məcnun” operasını aldım, üç böyük valdan ibarət bir albom idi. 60-cı illərdə bu operanın Axundov adına teatrda 600-cü tamaşası oldu, tamaşa birbaşa translyasiya edilirdi. Bizim kəndin bütün musiqisevənləri qonşumuz Ərəstunun evinə yığışmşdı. Operanın ilk iki pərdəsində Məcnunu Arif Babayev oynayırdı (əslində oxuyurdu). Üçüncü pərdədən onu Qulu Əsgərov əvəz etdi. Camaat səhəri gün danışırdı ki, guya gənc Arif Babayev rolun öhdəsindən gələ bilməyib, fasilədə gedib Qulunu maşına mindirib gətiriblər… Bizim Ərəbqardaşbəyli kəndində o vaxtlar cəmi iki ya üç evdə televizor vardı, telefon heç yox idi, ancaq Bakıda o vaxtın məşhur artistlərinə aid söhbət və qeybətlər ildırım surətiylə gəlib ora çatırdı… Yəni ki, mən bu valı almamışdan qabaq Arif Babayevin Məcnun rolunda oxusunu canlı eşitmişdim, bir növ dadı damağımda qalmışdl. Hərçənd yetmişinci illərdə, xüsusən bu onilliyin sonlarında Azərbaycan televiziyasında musiqi verilişlərinin səviyyəsi çox aşağı düşmüşdü, əh hörmətli müğənnilər fonoqramla oxuyurdular, canlı oxuyanda da utanmaz-utanmaz “xoruz buraxırdılar”. Yəni ki, bir növ Heydər Əliyev xalq musiqi sahəsində estetikanı dinməzcə ləğv eləmişdi. Pambıqçıların, tütünçülərin, taxılçıların qondarma qələbələrindən sonra tarlalarda Aərbaycan incəsənət ustalarının iştirakıyla konsertlər keçirilirdi və tədricən Azərbaycan müqənniləri çöldə necə oxuyurdularsa, elə televiziyada da, teatrda da elə oxumağa başladılar…

O vaxt Kuybışev adlanan  Samaraya gəlib çıxan kimi çaydan, çörəkdən qabaq “Leyli və Məcnun”un vallarını oxutdum və halım çox pərişan oldu,. Yəni ki, bu pərişanlıq qəhrəmanların faciəli taleyindən deildi, xalq artistləri Arif Babayevlə Zeynəb Xanlarovanın açıq-aşkar xaric oxumağından idi…O vallara daha qulaq asmadım və sonralar bir yataqxanadan başqa yataqxanaya köçəndə onları zibil qutusuna atdım…

Əslində Zeynəb Xanlarova üç dəfə xalq artistidir: Azərbaycan, Ermənistan, SSRİ xalq artisti. Hərçənd bir vaxt Zeynəb xanımın nəinki Azərbaycanın xalq artisti adını alacağı, hətta onun yetmişinci illərin əvvəllərində onun adına qoyulmuş qadağanın götürüləcəyi də şübhəliydi…

İndi bunu xatırlayanlar, əlbəttə azdır, o dövrün adamları ölüb-gedirlər, mənim kimi qalan tək-tükdür… Təssüf ki, dəqiq tarixini deyə bilmərəm, yəqin ki, yetmişinci illərin əvvələriydi. Birdən Zeynəb Xanlarova yoxa çıxdı. O vaxtlar Azərbaycan musiqisi Aərbaycan televiziyasıyla həftədə bir dəfə verilərdi, o da cəmi on beş-iyirmi dəqiqə. Yəni ki, Zeynəb Xanlarovaya nə isə olduğunu camaat əvvəlcə radiodan başa düşdü, çünki radio ilə hər gün kənd zəhmətkeşləri üçün konsert verilərdi və Zeynəb xanım da az qala hər gün efirdə səslənirdi. Və birdən-birə onun yoxa çıxması hamını məəttəl qoydu. Əvvəl şaiyə yayıdı ki, Zeynəb ağır xəstədir, bu gün-sabah ölər. (ardı var)