Архив | Июнь 2018

ŞARL BODLER. MƏHKUM KİTABA EPİQRAF

Июн30

бодлер

Épigraphe pour un livre condamné

Lal-dinməz oxucu, qəlbi xəyallı,
Ayıq və sadəlövh, abırlı adam,

At qolun gedincə, bu qəm yaradan,

Föhşlü, qüssəli kitabı tulla.
Sənin dərs deyənin məkrli dekan,

İblis özü əgər deyilsə yəni,
Tulla! Anlayasan çətin ki, məni,

Deyərsən xarabam ya da ki, başdan.

 

Yox, əgər gözlərin sehrlənmədən,

Seyr edə bilirsə uçurumları,
Oxu ki, anlayıb sevəsən həm də.

 

Bilik təşnəsiylə inildəyən ruh,

Axtarar hardadır sənin cənnətin,
Lütf et! …Tapar yoxsa səni lənətim!

Fransızcadan tərcümə

22.06. 2018

Samara

ŞARL BODLER YARAMAZ RAHİB

Июн29

бодлер

         Le Mauvais Moine

Təsviri çəkilərdi müqəddəs Həqiqətin,

Qədim monastırların nəhəng divarlarında,
İnanclı ürəkləri şəkillər isidərdi,

Sərtliyin  soyuğu da yumşalıb azalardı.

 

İsa əkən toxumlar çıxıb cücərən zaman,

İndi az yada düşən  neçə şanlı rahibə,
Əsil emalatxana olmuşdu qəbiristan,
Tərənnüm edirdilər onlar Ölümü sadə.

 

— Yaramaz bir rahibəm, mənim qəlbim məqbərə,
Burda dolaşıram mən dünya durur nə qədər.
Heç nə bəzəmir ancaq rəzil divarlarını.

 

Tənbəl rahib! Haçansa çevirə bilərəmmi

Sevincinə gözümün, əməyinə əlimin

Canlı tamaşasını mıskin iztirabların?

Fransızcadan tərcümə

19-20.06. 2018

Samara

LAROUSSE KÖMƏYİNİZ OLSUN!

Июн28

бодлер

Bodlerin “J’aime le souvenir de ces époques nues” şeirini çevirirəm, məsnəvi şəklində yazılıb. 6-cı beyt belədir:

 

L’homme, élégant, robuste et fort, avait le droit
D’être fier des beautés qui le nommaient leur roi;
Yəni kişilər onları kral sayan gözəllərlə fəxr edirdilər? Mənasız görünür. Ancaq mötəbər ingilis tərcümələrində belədir:

 

Man, graceful, robust, strong, was justly proud
Of the beauties who proclaimed him their king;

William Aggeler
Bold, handsome, strong, Man, rightly, might evince 
Pride in the glories that proclaimed him prince — 
Roy Campbell

 

Rus tərcüməsi: 

Мужчина, крепок, смел и опытен во всем,
Гордился женщиной и был ее царем,
Mənasızdır, inandırıcı deyil!

Bütün lüğətlər «»D’être fier » ifadəsini müxtəlif kontekstlərdə «fəxr etmək» kimi izah edirlər.

“Fier” sözünə möhtəşəm LAROUSSE lüğətində baxıram. “Qui se croit supérieur aux autres et le manifeste par son comportement»!

Əlbəttə, belə də olmalıdır! Kişi özünü, onu kral kimi tanıyan bütün  arvadlardan üstün sayır, yəni özünü onların ağası sayır…

   ŞARL BODLER. UYĞUNLUQLAR

Июн28

бодлер

           (Correspondances)

Təbiət bir məbəddir, burda canlı sütunlar,

Sozlər pıçıldayarlar hərdən, anlaşılmayan.

Simvollar meşəsini burda adlayır insan,
Duyur ona maraqla hər tərəfdən baxan var.

 

Dərinlik və toranın vəhdətindən necə ki,
Qalxan əks-sədalar uzaqlarda qovuşar,

Səslər, iylər və rənglər bir-biriylə uyuşar,

Hədsiz gecə zülməti, günün işığı kimi.

 

Ətirlər var təzətər, sanki körpədən gəlir.

Vadilər kimi yaşıl, tütək səsi tək şirin,

    — Var onların çürüy, zəngini, müzəfffəri,

 

Ənbər kimi, müşk kimi, buxur və benzoy kimi,

Sonsuzluğa yayılmaq qüdrəti onlarda var,

Ruhun yüksəlişindən, duyğudan oxuyarlar.

 

Franslzcadan tərcümə

18-19.06. 2018

Samara

ADIN ÇƏKİLMİRSƏ, DEMƏLİ, SAĞSAN…

Июн27

27

Fərdi kompüterdə, bloknotda ya,
Yazdığın, qoşduğun yığılıb qalır,

Nə bir soruşan var, nə də ad tutan,
Nə ölkən tanıyır, nə də ki, xalqın.

 

Bəlkə də bu, pisdir (harası axı?),
Yaxşı tərəfləri daha çox ancaq.

(Elə hər tərəfdən deyilmi yaxşı?)

Demək, ölməmisən, hələ başın sağ!

 

Ritual xidmətin ən gözəlini,
Ölsəydin, bəlkə də, göstərərdilər.

Korteji gələrdi limuzinəlrin,

Morqa, adamlar da dəstələnərdi.

 

Bəlkə AZTV-də küyə düşərək,
Sənin ölümündən xəbər verərdi,
Ancaq təəssüf ki, həmişəki tək,
Çoxu yalan bilib şübhələnərdi…

 

Nəinki adını çəkərdi hamı,

“Mərhum” deyərdilər hələ önündə.

Dəfn bitər-bitməz  “irsi mərhumun”,
Ciddi ədəbiyyat sayılar indi…

 

Bioqrafiya da düzüb-qoşarlar,

Uğursuz məhəbbət, daşürək gözəl…

Guya neçə yerdə neçə uşaq var,

Beş-altı şəhərdə…mənə bənzəyən…

 

Hələ yazardılar dissertasiya…

Dissertasiyalar… yazdırardılar…

İrəli gedərdi filologya,
Kimsə akademik adı alardı…

 

Deyərdilər «mərhum», «mərhumun» irsi…

Deyərdilər yalan, deyərdilər gop.

Sənin o dünyada turardı hirsin,
Çığırıb deyərdin “yalançının lap…”

 

Axtarıb-tapan yox – fikir eləmə,

Heç yerdə çəkilmir adın – darıxma.

Cahangirin oğlu, sevin, qəm yemə,

Adın çəkilmirsə, deməli, sağsan…

 

27.06. 2018

Samara

     ŞARL BODLER. ALBATROS               

Июн27

бодлер

   L’Albatros

Səfər vaxtı çox olur,dənizçilər tuturlar

Bəlalı girdabları dalayan gəmilərin

Dalınnca tələsmədən uçan albatrosları,

Bu dəniz quşlarını, elə məzələnməyə.

 

Elə ki, göyərtəyə səma hökmdarları,
Qoyulur, görkəmləri həm çaşqındır, həm xəcil.

Yas içində açılır nəhəng ağ qanadları,
Yanlarına avarlar uzadılıb elə bil.

 

Necə miskin, əfəldir indi qanadlı səyyah,
Gözəldi bir az əvvəl, indi gülünc, eybəcər!

Yamsılar biri onu, ağız əyər, axsayar,
Biri gil borusuyla dimdiyini döyəclər!

 

Buludlar sultanına Şairin bənzəri var,
Qaçmaz ox qabağından, üz tutar qasırğaya.

Torpaq sürgünlüyündə  gülər, fitə basarlar,

Onu nəhəng qanadlar qoymaz addım atmağa.

 

Fransızcadan tərcümə

19.06. 2018

Samara

ŞARL BODLER.  DON JUAN CƏHƏNNƏMDƏ

Июн26

бодлер

        (Don Juan aux enfers)

Yetişərək Don Juan yeraltı dalğalara,
Şarona verən kimi obolu, Antisfenə,
Gözlərinin oduyla bənzəyən qaraqabaq,
Dilənçi avarları aldı güclü əlinə.

 

Açıq yaxalarından məmələri sallanan,
Arvadlar qıvrılırlar qara qübbənin altda.

Sürüsüdür elə bil qurbanlıq heyvanların,

Gedirlər, eşidilir dallarınca fəryadı.

 

Sqanarel gülərək öz haqqını istəyir,
Don Luissə bu zaman titrəyən barmağıyla,
Sahillərdə dolaşan ölülərə göstərir,
Onun bəyaz alnına gülən utanmaz oğlu.

 
Bakirə, arıq Elvir, əsir matəm donunda,

Bir vaxt məşuqu olmuş sədaqətsiz əriylə.

Elə bil ki, elə bir təbəssüm umur ondan,

İlk andın zərifliyi dodaqlarında gülə.

 

Daşdan yonma bir nəhəng dayanıb düz, yaraqda,

Sükanı sıxır, qara dalğaları doğrayır.

Rapiraya söykənən qəhrəmansa arxada,
Köpüklənən sulara heç nə görmədən baxır.

Fransızcadan tərcümə

17-18.06. 2018

Samara

ŞARL BODLER.  PEYZAJ

Июн25

бодлер

Paysage

Bakiranə ekloqlar yaratmaqçın istərəm,

Astroloq tək günəşin yanında ola yerim.

Dinə kilsə zəngləri hardasa həndəvərdə,
Küləklərlə himnlər gələ, xəyala gedəm.
Üzüm ovuclarımda, uca çardağımda mən,
Eşidərəm fəhlələr danışır, oxuyur şən;

Bu kilsə qüllələri, saysız şəhər borusu

Və əngillik doğurar əbədiyyət arzusu.

Dumanlarda görünən təbiət xoş necə də,

Dənizdə ulduz yanır, çıraqlar pəncərədə.

Asimana ucalır kömür tüstüsü lay-lay,
Solğun cazibəsini buludlara yayır ay.

Baharları, yayları, payızları görərəm,
Cansıxıcı qarıyla qış gəlib yetişən dəm,
Qapıları bağlaram, pərdələri çəkərəm.
Əfsanəvi bir saray mən gecələr tikərəm.

Göz önümdə canlanar mavi üfüq o zaman,
Bağlar və fəvvarələr, hovuzlarda ağlayan.

Öpüşlər, səhər-axşam şirin şərqili quşlar,
İdilliyada bütün körpə kimi saf nə var.

Pəncərəmi hər necə döyəcləsə də Qiyam,

Yenə də mən masamdan başımı qaldırmaram;

Çünki mən bu nəşəyə qərq olub qalaram ki,
İradəmlə oyada biləm baharı bəlkə.

Sıyıram ürəyimdən bir günəşi və yanan,

Fikrlərimdən isti bir atmosfer yaranar.

Fransızcadan tərcümə

13-14.06. 2018

Samara

ŞARL BODLER.  YÜKSƏLMƏ

Июн24

бодлер

Élévation

Qanadlanıb göllərin, çöllərin üstdən uçan,

Dağı, meşəni yaran, buludları dalayan,

Günəşi aşıb gedən, efirləri adlayan,
Ulduzlu aləmlərin zirvələrindən keçən

 

Ruhum, yeyin və qıvraq həmişə yürüyürsən.

Dalğalarla qol-boyun mahir üzgüçülər tək.

Fərəhlə baş vurursan sonsuz dərinliklərə,

Qızğın ehtirasının tapılmaz ifadəsi.

 

Torpaq üfunətindən uzaqlara, uç, ucal,

Ali hava qatında çıxar özünü safa,

Və o şəffaf odu ki, yayılıb fəzalara,

İlahi cövhər kimi sümür məst olanacan.

 

Həyatımıza hopan, günümüzü qaraldan,
Qüssələr və tükənməz küsülər güc gələrsə,

Bəxtəvər o adamdır nurlu, dinc düzənlərə,

Şığıyaraq üz qoyur əzmli qanadıyla.

 

Bəxtəvər o adamdır,  torağay kimi fikri,
Səhər tezdən göylərə üz tutur, qanadlanır.

 — Kim üstündə həyatın süzür, asan anlayır,
Təbiətdə lal nə var, dlini çiçəklərin.

Fransızcadan tərcümə

17.06. 2018

Samara

ŞARL BODLER.  YATAĞINA ALƏMİ HAZIRSAN ÇƏKƏSƏN SƏN

Июн23

бодлер

Tu mettrais l’univers entier dans ta ruelle

Yatağına aləmi hazırsan çəkəsən sən,
Pozğun qadın! Ürəyin daşa dönüb qüssədən.

Bu əcayib oyunda dişlərinin məşqinə,
Çubuğa keçirilmiş ürək gərək hər günə.

Dükan pəncərəsi tək gözlərin işıqlanar,

Ya da bayramlardakı məşəllər kimi yanar.

Utanmadan alınma güc ilə yararlanan,
Onlardakı gözəllik qanununu qanmadan.
Sən kar və kor maşınsan, qəddarlıqda fəalsan,
Həm xilas alətisən, qanla həm dolanansan.
Niyə həyan yox sənin, hər baxanda güzgüyə,
Görmürsən solub gedir gözəlliklərin, niyə?

Guya yaxşı bildiyin şərin əzəmətindən,
Sarsılaraq heç zaman çəkilmirsən sən nədən?

Gizli nişanlarıyla bol təbiət haçansa,

Səni ey qadın, sən ey föhş kraliçası,

 — Seçdi bəlkə, a heyvan, dahi bəlkə yapmağa?

Ah, bu çirkin təmtəraq! ali rüsvayçılıq, ah!

 

Fransızcadan tərcümə

16-17.06. 2018

Samara