Tanrı xatirinə!
Gedin qoyun olun – yox mənə dəxli!
Dolaşın sürüylə ya da naxırla.
Hamı bir şəkildə və bir fikirdə
Uyun Stalinə Hitlerə ya da
Torpağa sərilsin ölü bədənlər,
Ulduz formasında ya svastika.
23 iyun 1934
ruscadan tərcümə
26.03. 2022, Samara
===========
МАРИНА ЦВЕТАЕВА
А Бог с вами!
Будьте овцами!
Ходите стадами, стаями
Без меты, без мысли собственной
Вслед Гитлеру или Сталину
Являйте из тел распластанных
Звезду или свасты крюки.
23 июня 1934
Ağrılı, dağılan surətini mən,
Dumanın qatında seçə bilmədim.
Söylədim qəfildən “İlahi” səhvən,
Elə düşünmədən bunu mən dedim.
—
Böyük bir quş kimi adı tanrının,
Uçdu şığıyaraq mənim sinəmdən.
Öndə qatı duman burulur, axır,
Dalda qalansa boş qəfəsdir indi…
aprel 1912
ruscadan tərcümə
22.03. 2022, Samara
+++++++++
ОСИП МАНДЕЛШТАМ
Образ твой, мучительный и зыбкий,
Я не мог в тумане осязать.
«Господи!» — сказал я по ошибке,
Сам того не думая сказать. Читать далее
Siyasi dustağın dilindən Stalinə müraciətlə yazılmış məşhur şeirin müəllifi Yuz Aleşkovski 92 yaşında vəfat edib.
Yoldaş Stalin, dühanız bəlli olub hər kəsə,
Yaxşı bələdsiniz siz dilçilik elminə də.
Bir sovet dustağıyam sıravi, sadə mənsə,
Boz Bryansk qurdudur mənə yoldaş və həmdəm.
—
Niyə oturduğumu bilmirəm həqiqətən,
Yəqin ki, haqlıdırlar prokurorlar hərçənd.
Turuxansk elində otururam indi mən,
Burda oturmusunuz siz də çar dönəmində.
—
Turuxan diyarında otururam indi mən,
Konvoirlər it kimi kobud və quduzdular.
Bunları, əlbəttə, mən gözəl başa düşürəm:
Sinfi mübarizədə yəqin kəskinləşmə var.
—
Özgə günahlarını biynumuza alırdıq,
Gedirdik acı tale görüşünə etapla.
Yoldaş Stalin, sizə biz elə inanırdıq,
Ki, heç özümüzə də inanmazdıq biz elə.
—
Turuxan diyarında otururam indi mən,
Konvoirlər it kimi kobud və quduzdular.
Bunları, əlbəttə, mən gözəl başa düşürəm:
Sinfi mübarizədə yəqin kəskinləşmə var.
—
Gah yağışdır, gah da qar, mığmığa da amansız,
Günümüzsə tayqada səhərdən səhərəcən.
Alov çıxarırdınız qığılcımdan burda siz,
Sağ olun, qızınıram tonqal qabağında mən.
—
Bu nədir ki! Dünyanın dərdini anbaan siz,
Çəkirsiniz, qalaraq səhərə qədər oyaq.
Kreml kabinetində var-gəl eləyirsiniz,
Çubuq sümürürsünüz, şirin tüstü yayaraq.
—
Havayıca yeyirik verilən yalı bizsə.
Tüstülü şaxtalarda, yağış qəlbi deşəndə,
Ağac tək yıxılırıq taxta taxtların üstə,
Qanmırıq rəhbərə xas yuxusuzluq nə şeydir.
—
Dəfn eləyirdik dünən, biz iki marksisti
Al qumaşa berüdük onları ötürəndə.
Bizi tərk edənlərin biri sağ uklonistdi,
O birinin, sən demə, əli yoxmuş heç nədə.
—
Tərk eləməzdən əvvəl dünyanı həmişəlik,
O, sonuncu sözünü sizə vəsiyyət etdi.
Rica etdi ki, gərək araşdırıla işi,
Və səsləndi astadan: “Yoldaş Stalin kəllədir!”
—
Yuxumuza girirsiz partiya kitelində,
Partiya kepkasında parad gedən zaman.
Qırırıq meşələri Stalin stilində,
Uçur talaşalarsa hər tərəfə anbaan.
—
Yoldaş Stalin min il yaşayın indən belə,
Qoy elə bu tayqada canımı tapşırım mən,
Hasilatı çuqunun, poladın, əminəm mən,
Olacaq yetərincə bizdə adambışına.
1959
ruscadan tərcümə
21.03. 2022, Samara
++++++++++++++++
ЮЗ АЛЕШКОВСКИЙ
ПЕСНЯ О СТАЛИНЕ
На просторах родины чудесной,
Закаляясь в битвах и труде,
Мы сложили радостную песню
О великом друге и вожде. Читать далее
Heç kimə heç nə demə,
Unut, nə görmüsənsə —
Quş, qarıcıq ya türmə
Ya da ayrı şey nəsə.
—
Ağız açıb dinincə,
Yoxsa birdən bürüyər,
Bədənini əsməcə,
Gözünü açcaq səhər.
—
Düşər yadına bağda
Arı, uşaq penalı
Daçada heç vaxt ya da,
Yığmadığın albalı.
1930
ruscadan tərcümə
19-20. 03. 2022, Samara
+++++++++++++++++++++
ОСИП МАНДЕЛШТАМ
Не говори никому,
Все, что ты видел, забудь —
Птицу, старуху, тюрьму
Или еще что-нибудь. Читать далее
Necə keçib ömrüm avtomoibilsiz,
Sürətdən sürətə aşıb keçmədən?
Necə keçirmişəm ömrü stilsiz!
Tanrım, piyadayam, plebeyəm mən
—
Elə bil Romada kəcavəsiz sən,
Gedirsən, günəş də yaxır kəlləni.
Dörd kölə çiyninə alıb bu zaman,
Nəcibi aparır, yarıb kütləni.
—
Hələ oxuyuram Siseronu da!
Və Mişel Montenin sinəsinə baş
Qoyuram ki, məni mücərrəd halda,
Ovutsun, sönüksün içimdə təlaş.
—
Hərb arabaları, İlahi, əvvəl,
Keçэк, sonra gedər, fillər arxada,
Parıldar qoşqular, təkərdə millər,
Hər şeyi arzunun odu yaxmada.
—
Torana bürünən dar yola çıxıb,
Piyada gedərik arxalarınca.
İynə ulduzundan tutqun işığı
Seçilən xəyali yurda çatınca.
1996
ruscadan tərcümə
12-13.03. 2022, Samara
++++++++++++++
АЛЕКСАНДР КУШНЕР
Как я прожил без автомобиля
Жизнь, без резкой смены скоростей?
Как бездарно выбился из стиля!
Пешеход я, господи, плебей. Читать далее
Görsən dost bildiyin bir insan əgər,
Nə dostdur, nə düşmən – bilinmir nədir,
Və dərhal anlaya bilməsən əgər,
Yaxşı ya bəddir, —
Risk elə, dağlara çək bu oğlanı!
Qoyma tək ancaq,
Zirvədə səninlə bağlı olanın,
İçindəki dərhal üzə çıxacaq.
—
Vecsizsə, dağlarda tez yorularaq,
Qorxuya düşürsə, geri dönərək,
Buzlağın üstündə addım ataraq,
Sürüşüb qışqırıq salırsa, demək,
Yaddır yanındakı bu adam sənə,
Sən onu danlama, onu rədd elə.
Yoxdur zirvələrdə yer beləsinə,
Nəğmə də deyilmir belələrindən.
—
Əgər zarımasa, inildəməsə,
Acıqlı olsa da, getsə yenə də,
Qayadan yıxılsan birdən əgər sən,
Əlini çəkməsə sənin əlindən,
Döyüşə gedən tək getsə dalınca,
Dayansa zirvədə vüqarlı və şən
Demək, arxayınsan özündən necə,
Ondan da eləcə arxayın ol sən.
1966
кuscadan tərcümə
07-08. 03. 2022, Samara
++++++++++++++
Владимир ВЫСОЦКИЙ
Песня о друге
Если друг оказался вдруг
И не друг, и не враг, а – так,
Если сразу не разберешь,
Плох он или хорош, –
Парня в горы тяни – рискни!
Не бросай одного его,
Пусть он в связке в одной с тобой –
Там поймешь, кто такой. Читать далее
Sarı işıqlardır yuxumdan yanan,
Və xırıldayıram yuxuda yaman:
— Dayan, ayaq saxla, ayaq saxla bir,
Müdrik insan ummaz gecədən xeyir!
Səhər də ürəyə yatmır heç ancaq
Oyanmır əvvəlki həvəs içində,
Siqaret çəkirsən ya acqarına,
Ya da xumarlıqdan elə içirsən.
—
Göy ştof içilir meyxanalarda,
Süfrələr ağarır masalar üstdə.
Təlxəyin və lütün cənnəti burda,
Özümsə elə bil quşam qəfəsdə.
Kilsədə üfunət, yarıqaranlıq,
Dyakonlar buxur tüstülədirlər.
Yox, yox, kilsədə də nə varsa – ayrı,
Lazım olan kimi deyildir heç də.
—
Dağa dırmaşıram qaranəfəs mən,
Başıma bir əngəl gəlməsin deyə.
Albalı görünür dağ ətəyindən,
Qızılağac kölgə salır zirvəyə.
Sarmaşıq örtəydi barı yamacı,
Ürək sevinərdi bunun özünə.
Nə isə olaydı, ayrı cür ancaq…
Lazım olan kimi deyildir heç nə!
—
Gedərəm çölləmə, çay qırağıyla,
Həndəvər işıqlı, tanrı yox ancaq.
Çiçəkdir, baxanda sağa, həm sola,
Bilmirəm yol harda sona varacaq.
Yolun qırağında qalın bir meşə,
Orda pusqudadır Baba-Yaqalar.
Yorucu bu yolun sonunda isə,
Edam kötükləri, bir də baltalar.
—
Hardasa nizamla rəqs edir atlar,
Hərəkət rəvandır, həvəssiz ancaq.
Yol boyu heç nə yox qəlbinə yatan,
Hər şey yol sonunda kəlləmayallaq.
İndi nə kilsədə, nə meyxanada,
Bilirsən təmiz nə, müqəddəs nədir.
Hər şey ayrı cürdür, uşaqlar, daha,
Lazım olan kimi heç nə yox indi.
1968
ruscadan tərcümə
06. 03. 2022, Samara
+++++++++++
ВЛАДИМИР ВЫСОЦКИЙ
Моя цыганская
В сон мне – желтые огни,
И хриплю во сне я:
– Повремени, повремени, –
Утро мудренее!
Но и утром всё не так,
Нет того веселья:
Или куришь натощак,
Или пьешь с похмелья. Читать далее
əziz dost İbrahim Hüseynova
Nə qədər yaşı var? Min il? Milyon il?
Kim bilir yaşını bu məskənlərin?
Anası Kür olub gör neçə nəslin,
Suyuyla yazılıb tarix elə bil.
—
Kürüm gündən-günə quruyub gedir,
Dibinin qumunu günəş qurudur.
Yox sabahkı günə ümidi yurdun,
Quruyan tarixin mürəkkəbidir.
—
Kürüm son nəfəsdə, o axmır, sızır.
Axır göz yaşı tək, acı, şor tamı.
Quruyur göz yaşı quruyan kimi,
Ürəyi yandırır şoru, acısı…
06. 03. 2022, Samara
Cibimə əl vurdum – cingildəmədi,
Vurdum o birinə — gəlmədi hənir
Göylərin yeddinci qatına indi,
Çəkilib fikirlər yəqin dincəlir.
—
Oyanıb kandarı aşaram ancaq,
Yelə sinə gərib diki enərəm,
Hüznlü keçmişi yada salaraq
Saçın qalanıyla başı yellərəm.
—
Çıxıb itaətdən yaddaşım daha,
Ayağım altından gedir cavanlıq.
Günəş öz işində — dairə çəkir,
Beləcə ömürdən sayır qalanı.
—
Çırpdım bir cibimi – çıxmadı bir səs,
Bir hənir gəlmədi o birindən həm.
Haçan əgər olsam adlı-sanlı şəxs,
Yaltaya gedərəm bir az dincələm.
1964
ruscadan tərcümə
03-04. 03. 2022, Samara
+++++++++++
Николай Рубцов
Элегия
Стукнул по карману – не звенит.
Стукнул по другому – не слыхать.
В тихий свой, таинственный зенит
Полетели мысли отдыхать.
—
Но очнусь и выйду за порог
И пойду на ветер, на откос
О печали пройденных дорог
Шелестеть остатками волос.
—
Память отбивается от рук,
Молодость уходит из-под ног,
Солнышко описывает круг –
Жизненный отсчитывает срок.
—
Стукну по карману – не звенит.
Стукну по другому – не слыхать.
Если только буду знаменит,
То поеду в Ялту отдыхать…
Artıq unutmuşam məhəbbət nədir.
O qədər gecələr ay işığında,
Şəhər yuyunarkən and içilibdir –
Tutulub qalıram salanda yada.
—
Bir gün qarabasma məni izləyən,
Rəzillik divara dirəyən zaman
Tək-tənha yuxuda qışqıraram mən,
Oyanıb gedərəm nəfəs almadan.
—
Gecə yarısında qapı açılar,
Gələr ömrün ağır bir dəqiqəsi.
Duraram sevgiyə mehribanlığa
Möhtac heyvan kimi, kandarı kəsib.
—
Rəngi avazıyar, deyər ki, “çıx get!
Qaldı dostluğumuz daha arxada.
Sən mənə vermədin dəyər və qiymət,
Get! Məna axtarma ağlamağımda!..”
—
Və meşə yoluna çıxaram yenə,
Neçə toy karvanı keçib bu yoldan…
Hüznlü girərəm zülmət içinə,
Gedərəm çovğunla, qəlbdə həyəcan…
1970
ruscadan tərcümə
01-02. 2022, Samara
+++++++++++
Николай РУБЦОВ
Расплата
Я забыл, что такое любовь,
И под лунным над городом светом
Столько выпалил клятвенных слов,
Что мрачнею, как вспомню об этом.
—
И однажды, прижатый к стене
Безобразьем, идущим по следу,
Одиноко я вскрикну во сне
И проснусь, и уйду, и уеду…
—
Поздно ночью откроется дверь,
Невеселая будет минута.
У порога я встану, как зверь,
Захотевший любви и уюта.
—
Побледнеет и скажет:- Уйди!
Наша дружба теперь позади!
Ничего для тебя я не значу!
Уходи! Не гляди, что я плачу!..
—
И опять по дороге лесной
Там, где свадьбы, бывало, летели,
Неприкаянный, мрачный, ночной,
Я тревожно уйду по метели…
1970
xeyrulla xayal 