Архив | Октябрь 2019

BƏY HAMAMI

Окт31

Ərəbqardaşbəyli, 1960-cı illər

 

Nə məscid, nə hamam, nə də ki, klub,

Bizim kəndimizdə vardı o vaxtlar.

Kefi cavanların kartdı, oturub,
Hərdənbir tuğayda oynayırdılar.

 

 

Kəndimiz kiçikdi, ildə bir neçə,

Toy vardı. Gözlərdi toyları hamı.

Səbir tükənirdi vaxt yetişincə,

Kəndin toylar idi əsil bayramı.

 

 

Yeddi-səkkiz cavan toy günü səhər

Salyana gedərdi bəyin başında.

Bayram paltarları geyinərdilər,
Kürü keçirdilər, sonra maşında,

 

 

Salyan şəhərinə yetişən kimi,

Nömrə hamamına üz qoyurdular.

Dəstə keçirdisə yanından kimin,
Baxıb gülürdülər işi duyaraq.

 

 

Başdan tük qapandı Salyan uşağı,
Qurdu ulayırdı kəndçi görən tək.

“Qorxuram hamamda bəy kirə çıxa”,
Deyirdi qırışmal baxıb gülərək.

 

 

Arvadlar keçəndə qımışırdılar,
Sataşan, söz atan bəzən olurdu.

Cavanlar elə bil vuruşdaydılar,

Hamama gedən yol cəbhə yoluydu.

 

 

Nömrə hamamına gəlib çatan tək,
Qarşılanırdılar sevinclə hökmən.

Hamamçı, kisəçi, süpürgəçi də,
Pul, xələt güdürdü həmişə bəydən.

 

 

 

 

Nömrə ayrılırdı tez cavanlara,
Ətirli sabun da, təzə qətfə də.

Kisəçi işləmir, kişi can qoyur,

Sürtülən az qalır özündən gedə…

 

 

Bitirdi, nəhayət, hamam dəsgahı,
Çıxırdı şəhərə yenə cavanlar.

Odekolon ətriylə basıb ətrafı,

Bəy qonaqlığına gedirdi onlar.

 

 

 

Girib yol üstündə yeməkxanaya,
Küftə yeyirdilər yüz-yüz araqla.

Üstündən içərək limonlu çayı,
Kəndə dönürdülər gülüşlə, lağla…

 

 

 

Zurna çalınırdı kənddə bu zaman,
Bir azdan gəlin də gətirilrdi.

“Ay aman, bəy gəlir, baxın, hamamdan!”

Deyib qaçırdılar uşaqlar indi…

 

 

Sonra toy… Çal-çağır səhərə qədər,
Sonra qovuşardı  təzətoylular.
Razıydı, xoşbəxtdi toya gələnlər,

Bəylə gəlin isə… Bunu bilən var?

 

 

Davam eləyirdi kəndin həyatı,

Başqa toyların da vaxtı gəlirdi.

Bəyə öz toyundan hamam dəsgahı,
Bəlkə də  ən şirin xatirə idi…

 

30-31.10. 2019, Samara

FYODOR TYÜTÇEV.  “SEVİRƏM LÜTERAN İBADƏTİNİ…!

Окт28

TYÜTÇEV

Sevirəm lüteran ibadətini,
Mərasim onlarda sadə və ciddi,

Ali təyinatı mənə bəllidir.

Bu lüt dibvarların, bu boş məbədin.

 

Baxın! Çıxırsınız indi siz yola,
Durur qarşınızda son dəfə İnam:

Aşıb astananı keçməyib hələ,

Evisə haçandan boşalmış tamam.

 

Hələ astananı aşmayıb yəqin,

Qapı bağlanmayıb dalınca hələ,

Çatdı vaxt! Tanrıya dua eləyin
Dua edirsiniz son dəfə belə.

 

1834

Ruscadan tərcümə

26-27.10. 2019, Samara

 

Я ЛЮТЕРАН ЛЮБЛЮ БОГОСЛУЖЕНЬЕ…

Я лютеран люблю богослуженье,
Обряд их строгий, важный и простой, –
Сих голых стен, сей храмины пустой
Понятно мне высокое ученье. Читать далее →

FYODOR TYÜTÇEV. “İLLƏRLƏ YOLDAŞIM OLAN QARDAŞIM…”

Окт25

TYÜTÇEV

İllərlə yoldaşım olan qardaşım,
Hamı gedən yerə sən də getdin həm.

İndi çılpaq dikdə mən dayanmışam,
Tənhayam, ətrafda heç nə görmürəm.

 

 

 

Burda durmağıma hələ çoxmu var?

Gün keçər, ya da il –dayanıb indi,
Zülmətə baxdığım yer də boşalar,

Və yox anlayışım  — sonrası nədir.

 

 

 

İz itər – yox olmaq asandır necə!

Mənsiz, mənlə ya da – varmı ehtiyac?

Hər şey həmin qalar – boranlı gecə,
Zülmət, həndəvərdə çöl uzanacaq.

 

 

 

Vaxt çatıb – saysızdır ağır itkilər,
Qaldı canlı həyat arxada çoxdan.

Daha yox öndəki – özüməm, təkəm,
Müdhiş növbədədir yerim haçandan.

 

1870

Ruscadan tərcümə

24-25.10. 2019, Samara

 

 

 

Брат, столько лет сопутствовавший мне,
И ты ушел — куда мы все идем,
И я теперь — на голой вышине
Стою один, — и пусто все кругом — Читать далее →

ALEKSANDR PUŞKİN. “DEYİRDİM ÜRƏYİM UNUTMUŞ DAHA…”

Окт24

ПУШКИН

Deyirdim ürəyim unutmuş daha,
Nədir eşq əzabı, iztirab nədir.

Deyirdim: nə olub-keçib həyatda,
Oyanmaz yenidən! Gedib əbədi!

Sevinclər, qüssələr qaldı arxada,

Yüngül arzular da ötüşdü çoxdan.

Fəqət yenə onlar oyandı, qalxdı,
Gözüm gözəlliklə toqquşan zaman.

 

1835

Ruscadan tərcümə

22.10. 2019, Samara

 

Я думал, сердце позабыло
Способность легкую страдать,
Я говорил: тому, что было,
Уж не бывать! уж не бывать!
Прошли восторги, и печали,
И легковерные мечты…
Но вот опять затрепетали
Пред мощной властью красоты.

1835 г.

ALEKSANDR PUŞKİN. ŞAİR VƏ KÜTLƏ

Окт21

ПУШКИН

Procul este, profani.[i]

 

Şairdən xəbərsiz əli gəzinir,

Rübabın ilhamlı simləri üstdə.

O nəğmə oxuyur, həndəvərini
Tutub qulaq verir sənəb sirrini,
Qanıb anlamayan bir qatı dəstə.

Və belə yozurdu  qara kütləsə:

“Bu niyə ucadan axı çığırır?

Düşüb başımıza az qala səsi,
Görən məqsədi nə, hara çağırır?

Nə çalır? O bizə nə dərs öyrədir?
Bizi incitməkdə məqsədi nədir,

Nədir bu çaldığı? Nə deyir bizə?

Niyə ağrı salır ürəyimizə,
Bildiyin eləyən sehrkar sayaq?

Nəğməsi azaddır, bənzəyir yelə:

Fəqət faydasızdır yel kimi elə,

Axı bizə hansı xeyri olacaq?

 

 
Şair:

Mənasız camaat, səsini kəs bir,

Muzdur, ehytiyac və qayğı köləsi!

Mən ikrahlanıram deyinməyindən,
Göy övladı deyil, sən həşəratsan

Sən xeyir güdürsın hər şeydə, hətta,
Çəkiylə ölçürsən gözəlliyi də.

Görmürsən bir xeyir Apollonda sən,

Tanrıdır bu mərmər axı!…hə, necə?

Sənə daha əziz — soba güvəci:

Onda sən özünə aş bişirirsən.

 

 

 

Qara camaat:

 

Səni göylər özü əgər seçibsə,

Öz istedadını, tanrı elçisi,

Bizim xeyrimizə sərf elə onda,

Bizim soydaşları yoluna qoy da.

Biz ağürəkliyik, məkrliyik biz,
Nankoruq, abırsız və kinliyik biz.

Hissi, duyğuları soyuq axtayıq,

Böhtançıyıq, quluq, həm də axmağıq;

Dərin yuva salıb föhş içimizə,
İnsana sevgin var, ona görə sən,
Şücaət dərsləri gəl öyrət bizə,
Qulaq kəsilərik bizsə, nə desən.

 

 

Şair.

Rədd olun! bu fağır şairin axı,

Sizin dərdləriniz nə vecinədir!

Pozğunluq eləyin, heç də qorxmayın,
Sizi lira səsi ayıldan deyil!

İyrənciz, tabuta bənzəriniz var,
Sanki meyit görür, sizə kimi baxar.

Kütsüz, dünənəcən elə hamınız,
Tutulur, döyülür, baltalanırdız,
Divanə kölələr! çəkilin, gedin!

Sizin şəhərlərin küçələrindən,

Zibil süpürürlər, — faydalı əmək!

Yoxsa unudaraq ali xidmət,

Məbədi, mehrabı və ibadəti,
Kahinlər alacaq süpürgə ələ?

Gəlmədik məişət qayğısı çəkək,
Şücaət, tamah da şairə yaddır.

Dünyaya gəlmişik nəğmələr deyək,

Bizimki xoş səslər, bir də duadır.

 

1828

Ruscadan tərcümə

19-21.10. 2019, Samara

 

 

ПОЭТ И ТОЛПА

Procul este, profani. 1)

 

Поэт по лире вдохновенной
Рукой рассеянной бряцал.
Он пел — а хладный и надменный
Кругом народ непосвященный
Ему бессмысленно внимал. Читать далее →

«BELƏCƏ SÖHBƏTDİR ŞEİRLƏRİM DƏ…»

Окт19

Bəlkə də başına gəlib hamının:
Zəng gəlib kimdənsə ya zəng vurmusan.

Mövzu ciddi olur, söhbət uzanır,

Həm ağzın qızışır, həm qızışır qan.

 

 

 

Bilmirsən ürəyin açılır nə vaxt,
Deyirsən sirr kimi saxladığını.

Özünə etibar etdiyin nə var,
Açıb bir özgəyə ağartdın indi.

 

 

 

Bəzən sinirlərin, canın boşalır,
Ağrıdır, kövrəldir öz sözün səni.

Telefon qulaqda, gözü yaş alır,
Deyə bilmədiyin üzür sinəni.

 

 

 

Birdən duruxursan… Duyursan nəsə,

Deyəsən kəsilib hənir o ucdan.

Neçə yol ucadan “Alo” deyirsən –

Rabitə qırılıb… İndi? Ya haçan?…

 

 

Peşmansan, xəcilsən dediklərindən.

İçində od sönür, soyuyur qanın.

Beləcə söhbətdir şeirlərim də,

Min ildir yazıram, yox oxuyanım…

 

19. 10. 2019, Samara

ALEKSANDR PUŞKİN “NƏ OLUB, A QARDAŞ, NƏDİR, DE, DƏRDİN…”

Окт17

ПУШКИН

Nə olub, a qardaş, nədir, de, dərdin,
Küfr deyənlər tək kül kimi rəngin.

Göyə millənibdir başında tüklər,
Gizlətmə, bir hasar dalında bəlkə,

Səni bir xanımla yaxalayıblar,
Ya bəlkə gözətçi səni oğruya,
Bənzədib, ağacla dalınca düşüb,

Tanrı qəzəbinə gələrək ya da,
Qəfildən sağalmaz azara düşüb,

Bəlkə başlamısan şeir yazmağa?

1825

Ruscadan tərcümə

17.10. 2019, Samara

 

Что с тобой, скажи мне, братец…

 

Что с тобой, скажи мне, братец.
Бледен ты, как святотатец,
Волоса стоят горой!
Или с девой молодой
Пойман был ты у забора,
И, приняв тебя за вора,
Сторож гнался за тобой,
Иль смущен ты привиденьем,
Иль за тяжкие грехи,
Мучась диким вдохновеньем,
Сочиняешь ты стихи?

«SUSUR TANRI DA…»

Окт16

                    Salmanın xatirəsinə

 

“Beş”lə öyrəndiyin, “beş”lə yazdığın,

Kirillə yazılıb xırda başdaşın.

Silinər, yazının qalmaz izi də,
Kirili bilənlər tükənməmişdən.

 

 

 

Doğumdan ölümə gedən illərin,
Sayı sadə hesab məsələsidir.

Çıxırsan —  nə qalır? Səkkiz eləmir!

Çaşdıran, sarsıdan burda bəs nədir?

 

 

 

Yoxdur elə elm, elə fəlsəfə,

Uşaq ölümünü  yoza, anlada.

Tanrıdan cavabı umub hər dəfə,
Ona üz tuturiuq. Susur Tanrı da…

 

16. 10. 2019, Samara

ALEKSANDR PUŞKİN. DOSTLARIMA

Окт13

ПУШКИН

Düşmənlərim, hələ danışmıran mən,

Sönüb qəzəbim də deyəsən indi.

Ancaq hər an gözüm üstünüzdədir.

Seçərəm haçansa kimisə sizdən:

İti caynaqlarım batar köksünə,
Cumaram amansız, gözləilmədən.
Necə ki, şığıyar göyün üzündən,

Toyuğun və qazın qırğı üstünə.

1825
ruscadan tərcümə

12.10. 2019, Samara

 

Приятелям

 

Враги мои, покамест я ни слова..,
И, кажется, мой быстрый гнев угас;
Но из виду не выпускаю вас
И выберу когда-нибудь любого:
Не избежит пронзительных когтей,
Как налечу нежданный, беспощадный.
Так в облаках кружится ястреб жадный
И сторожит индеек и гусей.

1825 г.

ŞƏKİL

Окт11

1983 MOSKVA

Salyan, 1960-cı illər

 

Hərdən, iki ildə bəlkə bir dəfə,
Kənddə baş verərdi böyük hadisə.

Salyana gedirdik şəkil çəkdirək,
Həmişə bayramdı o vaxt şəkilsə.

 

 

 

Uzaqda əsgərlik çəkən qardaşın,
Şəkil istəyirdi qəribsəyərək.

Ya məktəbdə yaxşı gedirsə işin,
Şəklin vurulaydı lövhəyə gərək.

 

 

 

Axşamdan başımız sabunlanırdı,
Abra salınırdı nimdaş əyin də.

Gecə ilə dönür, hey uzanırdı,
Gözlərimiz elə pəncərədəydi.

 

 

 

Səbir tükənirdi keçincə Kürü,

Elə bil aşırdı  kolaz dənizi.

Alabaş avtobus yolda sürünür,
Ancaq çatdırırdı Salyana bizi.

 

 

 

Atelyeyə girib qayğılanırdıq.
Pərdələr asılıb, yerdə xalça var.

Dumandan süzülən işıq yanırdı,

Dayınıb ortada hazır aparat.

 

 

 

Keçib otururduq, əsir əl-ayaq,
Sinədən mühərrik səsi ucalır.

Şəkilçəkən usta yaxınlaşaraq,

Başını laxladıb  yerinə salır.

 

 

 

Boynunu gah sağa, sola gah burur,

Çəkilib gözünün içinə baxır.

Əlləri üstündə az qala durur,

Birdən çırtma çalır, otaqdan çıxır.

 

 

Qayıdıb başına atır örtüyü,
Silaha bənzəyir indi üçayaq.

Elə bil indicə çəkib tətiyi,

Fotoqraf sinənə güllə sancacaq.

 

 

“Qırpma gözlərini! — əmr edir usta,

Birdən ürəyinin kəsilir səsi.

Şaqqıltı…Alışma… Sən daha yoxsan,
Lentə düşüb qaldı xatirən, əksin…

 

 

 

Sonra kimin yolu Salyana düşsə,
Alıb gətirirdi şəklini kəndə.

Baxırdın – həm sənsən, deyilsən həm sən,

Əsərdin, müəllif  — şəkilçəkəndi.

 

 

 

Sanki vuruluruq çəkilən zaman,
Sinəni qurğuşun deşir elə bil.

Hər anda yaşayır, ölürük hər an,
Yaslı xatirədir çəkilən şəkil…

 

 

10-11. 10. 2019

Samara