Архив тегов | Mirzə Əlil

KOMSOMOL POEMASI: LEONİD İLİÇ BREJNEV VƏ BAYRAMQULU KİŞİ

Май16

Azərbaycanda çox az adam bilir ki, Heydər Əliyevin 1969-cu ildə Azərbaycana rəhbər təyin edilməyi Salyan rayonu Komsomol kənd sakini Bayramqulu kişinin sayəsində olub. Bunu mən Salyan arxivində sənədlərlə tanış olmuş əmioğlum Mirzə Təbildən eşitmişəm. Mirzə Təbil həm də Bayramqulu kişini şəxsən tanıyırmış.

Kimsomol kəndinin əsl adı Ərəbqardaşbəylidir, sovet vaxtın onun adını qoymuşdular Komsomol. Bu ad kəndə yaraşırdı, doğrudan da kənd əhalisinin hamısı ya kommunist, ya da komsomolçu idi, hamısı da Sovet İttifaqı Komunist Partiyasının daxili və xarici siyasətini ürəkən bəyənir və ikiəlli dəstəkləyirdi. Təkcə Bayramqulu adında hörmətli bir kişi SSRİ rəhbərliyindən, şəxsən iki dəfə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, üç dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, Beynəlxalq Lenin sülh mükafatı laureatı, Sovet İttifaqı Marşalı, Sov. İKP MK-nın Baş katibi Leonid İliç Brejnevdən narazı idi və öz narazılığını hər gün səhər tezdən qoyunları Kür qırağınsa  çıxararkən Salyan-Neftçala şossesinə çıxaran kənd yolunda var-gəl edərək uca səslə bildirirdi. Bayram kişinin nitqinin qısa məzmunu belə idi: “A Brejnev, sən çox da yaxana beş ulduz taxmısan, çox da özünə marşal adı vermisən, sən qocalmısan, sən rəhbərliyə yaramırsan. Sənin evdə oturub mənim kimi qoyun-quzuya baxan vaxtındır. Get otur evdə. Çoxlu cavan alimlər var, çoxlu savadlı akademiklər var, qoy onlar rəhbərlik eləsinlər! Bir adam vəzifəni neçə il tutar? Amerikada dörd ildən bir seçki olur, ona görə firavan dolanırlar, biz ayda bir dəfə küftə yeyə bilmirik. Bəsdir! Get otur evində!…”

Bayramqulu kişinin bu qorxulu antisovet niytqini eşidənlər qorxudan yollarınını dəyişirmişlər ki, natiqi tutsalar, onları şahid çəkməsinlər. Bayramqulu kişinin səsi hətta Kürün Şirvan tayındakı Ərəbqardaşbəyliyə gedirmiş. O kəndin adamları isə qorxaq olurlar, Bayramqulunun antisovet nitqini eşidən kimi qapı-pəncərəni bağlayırmışlar…. Hətta qoyunlar da narahat olurmuş, iştahlarl kəsilirmiş, otlamaq əvəzinə başlarını kola soxub gözlərini döyürmüş…

Suçəkən maşının mexaniki Nadir Bayramqulu kişini tənbeh edirmiş: “Vallah, səni bir gün KQB tutub aparacaq”. Bayramqulu kişi əlindəki çubuğu yelləyib deyirmiş: “Qoy aparsın. KQB mənə neyləyəcək?” Nadir belini göstərib deyirmiş: “Necə neyləyəcək? Mənim günümə salar.” Bayramqulu kişi tərəddüdlə souşurmuş: “Səni KQB belə eləyib?” Nadir halını pozmadan deyirmiş: “Bəs nə bilmişdin?»

Rəhmətlik Nadirə “qozbel Ndir” deyirdilər, ancaq belindəki yüksəklik qoz boyda yox, bəlkə yekə qarpız boydaydı. Əlbəttə, hamı bilirdi ki, Nadir kişi anadangelmə belədir. Ancaq o, Bayramqulu kişini bununla qorxudub düşdüyü qorxulu yoldan çəkindirmək istəyirdi. Ancaq mətin Bayramqulu kişi yolundan dönən deyildi.

Adı Komsomol olan kənddə, əlbəttə, KQB agentləri olmalıydı. Və beş-altısı  var idi də. Onlar Bayramqulu kişidən yazırlar KQB sədri Andropova. Andropov məruzə edir Brejnevə və soruşur:

— Leonid İliç, nə qayıraq? Bayramqulunu güllələyək ya on beş il verək getsin?

Marşal Brejnev deyir::

— Yuri Vladimiroviç, mən o Bayramquludan acığımı ayrı cür çıxacam. Mən Azərbaycana elə bir adam qoyacam ki, vəzifəni əlli ildən sonra da heç kimə verməsin.

Guya Brejnev sözünü belə qurtarıb: “Nu, poqodi, Bayramqulu, sukin tı sın, ya tebe pokaju Kuzkinu mat”.

Və tezliklə Brejnev Andropovun məsləhəti ilə Heydər Əliyevi Azərbaycana birinci katib, yəni rəhbər təyin edir.

İndi kim deyə bilər ki, Brejnev uzaqgörən olmayıb?

Və bu əhvalat hər birimizə tarixdə şəxsiyyətin rolunu xatırladır. Şəxsiyyət deyəndə mən Heyər Əliyevi yox, Bayramqulu kişini nəzərdə tuturam…

Allah sənə rəhmət eləsin, Bayramqulu kişi. Sən, əlbəttə, bacardığın qədər kommunist rejiminə, avtokratiyaya qarşı mübarizə aparmısan. Ancaq mübarizən əks nəticə verib. Brejnev səndən qisas almaqla bütün Azərbaycan xalqını fəlakətə uğradıb…

O vaxtdan çox şey dəyişib. Komsomol kəndinə əvvəlki Ərəbqardaşbəyli adı qaytarılıb. Ancaq adamların komsomol zehniyyəti dəyişmir. Salyan-Neftçala şossesinə aparan kənd yolunda isə “bəsdir vəzifəni zəbt elədin” deyən Bayramqulu kuşinin yeri görünür…

 

Mirzə ƏLİL

16. 05. 2024, Samara

GƏDƏBİYYAT: BƏXTİYAR VAHABZAƏ VƏ «TİN BAŞLARINDA» «DOQQAZ BAŞLARINDA» OTURAN «QOCALAR»

Май15

6-cı sinfin Ədəbiyyat dərsliyinə Bəxtiyar Vahabzadənin “Qocalar” şeiri salınıb. Mətnin dilinə baxaq.

“Çənə əl üstündə, əl çomaq üstə”.

Burda “üst” sözü təkrarlanır, ancaq müxtəlif şəkildə. Qrammatik norma ilə ikinci dəfə də “üstündə” olmalıdır: “əl üstündə, çomaq üstündə”. Mənsubiyyət şəkilçisi plyus yerlik hal şəkilçisi. “Üstə” yazmaqla müəllif savadsızlıq göstərir, çünki yerlik hal şəklçisi “də”dir. Niyə ali məktəb müəllimi, akademik bilərəkdən qaydanı kopud pozur? Qafiyənin xatirinə! Çümki üçüncü misrada “şikəstə” sözü var…

Ədəbiyyat və dil dərsləri vahid kompleksdir, ədəbiyyatın yüksək nümunələri ilə uşaqlar həm də doğma dilin incəliklərinə bələd olur, onun bədii ifadə vasitələrini tanıyırlar. Əgər mətn qafiyə xatirinə qoondarılmış formalarla doludursa, bu, uşaqıarn həm şifahi, həm yazılı nitqinə yalnız ziyan vura bilər.

“Qocalar əyləşir tin başlarında.”

Mübtəda insana aiddirsə, xəbər cəm halda olmalıdır. “Qocalar əyləşirlər”. Müstəsna hallarda – şeirdə! —  bu norma pozula bilər, ancaq bu müstəsnanı normaya çevirmək olmaz. Niyə görə, demək olar ki,  bütün Azərbaycan mətbuatı bu normanı pozur? Həmçinin ona görə ki, bütün “yazarlar” dil tərbiyəsini belə mətnlərdən alıblar.

“Tin başlarında” – biz belə deyirik? “Tində durub”, “tində oturub” deyirik, ancaq “tin başlarında” demirik. Bunu müəllif də bilir, ancaq bu yöndəmsiz ifadəni yenə qafiyə xatirinə işlədir, çünki dördüncü misra “yaddaşlarında” sözü ilə bitir.
“Sinə bayatılı, könül şikəstə,
Ömür varaqlanır yaddaşlarında”.

Niyə qocaların sinəsində “bayatı, şikəstə” olmalıdır? Bu qocalardan Tofiq Quliyevi və yaxud Vivaldini sevənlər olmayıb? Hamısı şikəstə əhli olub? Bəxtiyar Vahabzadə “tin başlarında” oturan qocaların könlündə nə olduğunu hardan bilib? Sorğu aparıb? Bəlkə qoca oturub arvadını söyür? Sən müəllifsən, sənin sözün  gərək oxucunu iddiana inandıra.

 “Yaşıdlar köç edib, cavanlar işdə
Tək-tənha oturmaq son əlacları”.

Bu mətnin ən ciddi problemi onun adındadır: “Qocalar”. Yəni bir qoca yox, çoxlu qoca. Onlar “tin başlarında otururlar”. Sonra müəllif onların təkliyindən, tənhalığından danışanda, uyğunsuzluq yaranır.

“Həyatın amansız yalqızlığında
Tutur əllərindən əl ağacları”.

Bütün qocalar yalqızdırlar? Bəs nəvələriylə özünü bəxtəvər sayan qocalar? Ömrünün sonuna qədər sevdiyi işlə məşğul ola bilən qocalar? Bu qocaların arvadları hardadırlar? Ölüblər? Əgər şair ekzistensial təklyi nəzərdə tutursa, cavan da təkdir, hər kəs təkdir, hər kəs öz taleyini tək yaşayır, tək gəldiyi kimi, tək də gedir.

“Yumub gözlərini düşünür onlar,
Durur göz önündə ötən zamanlar”

 Şair qocalardan yenə cəm halda danışmağa davam edir, hərçənd onlar tənha olmalıdırlar. Şeirin başqa ciddi problemi: güman, ehtimal oluna bilən şeylər hökm şəklində elan olunur. Sən “tin başında oturan” qocanın nə düşündüyünü bilə bilməzsən, yalnız güman edə bilərsən.

“Yerdə çuxur açır çomağın ucu,
Sonuncu həddinə dirənib ömür”

Burda Bəxtiyar Vahabzadənin müəllimi Səməd Vurğun kimi “Aha! demək lazımdır

Aha!

Çomağın ucu yerdə çuxur açırsa, deməli, kənd yeridir, asfalt deyil, Bəxtiyar Vahabzaə Bakı mənzilində oturub hardasa kənd yerində “tin başlarında oturan” qocanıın çomağının çuxur açdığını görür…

Dağılasan, Azəribaycan ədəbiyyatı!

Dinməzcə oturan, “ötən zamanları” düşünən qocanın çomağı çuxur açmaz, elə durduğu yerdə durar. Ürəyində arvadını, arvad qohumlarını, gəlinini, qudasını və ya qonşularını və ya icra başçısını, məhkəməni söyən qocanın çomağı çuxur açar və hətta yerin dərin qatlarına işləyər.

“Çomağın ucuna dikib gözünü”.

Yuxarıda akademik şair demişdi ki, qoca gözlərini yumub. Harasa göz dikmək baxmaq mənasındadır. Yumulu gözlə necə baxmaq olar?

“Onlar saatlarla oturar belə…”

Onlar? Bəs tək, tənha deyillər?

İndi buna baxın:
“Fikir bir gəmi ki bilinmir yönü,
Çırpınır, çıxammır ancaq sahilə”

Şair deyir ki, gəminin yönü, yəni hara üzdüyü bilinmir. Sonra deyir ki, “Çırpınır, çıxammır ancaq sahilə”. Bu o deməkdir ki, gəmi sahilə çıxmaq istəyirsə, yönü bilinir, yönü – sahildir, ancaq, şəkili demişkən, “çıxammır…”

 Sağlığına deyirəm, ay akademik, sən öz yazdığını oxuyurdun?

“Onlar düşündükcə boşalar, dolar,
Fikrin nə sonu var, nə də əvvəli”.

“Tin başlarında” oturan qocalar hamısı filosofdurlar? Əvvəl deyirdi ki, hamısının könlündə “bayatı, şikəstə”. Könlündə şikəstə oxunan adam nə düşünər? Və bəlkə qocalar düşünmürlər, ancaq arzulayırlar, məsələn, yaxşı bozbaş, cücə çığırtması. Hə?

Sonra məlum olur ki, qocaların “tin başlarında” oturmağı  feyk imiş. Qocalar “doqqazlar başında” oturublar!

Mən Azərbaycan konstitusiyasının, o cümlədən Azərbaycan dilinin qarantı İlham Əliyvə səslənirəm: “doqqazlar başı” nədir?
“Doqqazlar başında bizim qocalar
Düşüncə heykəli, fikir heykəli!”

Açığını deyirəm: Bəxtiyar Vahabzadə özü də qoca olub, başının tükü sayda qoca görüb, yaxşı bilib ki, qocalar oturanda nə fikirləşirlər, nə danışırlar. Mən sizə tam məsuliyyətlə bəyan edirəm, qoy altıncı sinif şagirdləri də bilsinlər. İki qoca “ tin başında”oturanda çox vaxt arvaddan danışır. Özü də elə ifadələrlə danışırlar ki, onların heç birini kağıza yazmaq mümkün deyil…

Burda bir sovet lətifəsini xatırladım.

Bir ordu hissəsində tərbiyəçi zabit (“zampolit”) əsgərlərlə siyasi-tərbiyəvi dərs keçir.

— Sıravi İvanov, sən bu qara daşa baxanda nə düşünürsən?

— Mən bu qara dşa baxanda, yoldaş mayor, qalib marksizim-leninizm nəzəriyyəsinin tezliklə bütün dünyada həyata keçəcəyini düşünürəm.

— Çox gözəl. Əsgər Petrov, sən bu qara daşa baxanda nə düşünürsən?

 — Mən bu qara daşa baxanda sosializmin kapitalizmdən üstünlüyünü, tezliklə Amerika imperializminn məhv olacağını düşünürəm.

— Afərin Petrov! Əsgər Sidorov, sən bu qara daşa baxanda nə düşünnürsən?

— Yoldaş mayor, mən bu qara daşa baxanda xətrim arvad istəyir…

— Əsgər Sidorov, niyə səndaşa baxanda xətrin niyə arvadistəyir?

— Yoldaş mayr, çünki mənim xətrim həmişə arvad istəyir…

Bəxtiyar Vahabzadənin şeiri bədii dil baxımından kobud, yöndəmsiz, məzmun baxmından dolaşıq və qeyri-səmimidir. Ruslarda məsəl var: “Çujaya duşa – potyomki”. Özgə qəlbi zülmətdir. Sən öz qəlbindəkini aça bilərsən, buna isə cəsarət lazımdır. Sən özgə qəlbindəkinin nə olduğunu yalnız güman edə bilərsən. Uşaqlar, cavanlar kimi qocalar da müxtəlif olurlar. Şikəstə dinləyənlər də, Bethovebnni sevənlər də, heç nə fikirləşməyib sadcə özünü günə verib dincələnlər, bozbaş ya balıq dolması arzulayanlar, xətri arvad istəyənlər də var…

Standart qoca modeli yaratmaq istəyəndə cəfəngiyat yaranır. Üstəlik dil standartları kobud şəkildə pozulur…

X.X.

15. 05. 2024, Samara

GƏDƏBİYYAT. TOFİQ BAYRAMIN «ƏN GÖZƏL» ŞEİRİ AZƏRBAYCANIN AYIBINA ALQIŞDIR

Май14

5-ci sinfin Ədəbiyyat dərsliyində Tofiq Bayrama məxsus “Ən gözəl” şeiri bugünkü Azərbaycan həyatının, hakimiyyəti həmişəlik zəbt etmiş rejimin formalaşdırdığı zehhniyyətin tərsavandlığını, kəlləmayaqlığının rəmzidir. Bu mətn azərbaycanlı mənəviyyatının hansı fəlakətə uğradığını açıq göstərir.

Şeir Tofiq Bayrama xas olan vay-şivənlə başlayır: şair könlünə əmr verir, elə bil ki, yarım vedrə araq içib gəlmiş kişi arvadı ilə danışır.

“Ey könül, ümmanlar coşsun səsində”.

Niyə? Ümmanlar könlün səsində niyə coşmalıdır?

“Şeirin qanad açan günüdür bu gün”.

Yenə aydın deyil. Şeir niyə qanad açır? Gün hansı gündür?

Şair yenə əmr verir:
“Bütün ölkələrə yer kürəsində
De ki, Azərbaycan günüdür bu gün!”

Yer kürəsindəki bütün ölkələrə! Burkino Fasoya da, Trinidad və Tabaqoya da.

 Ancaq şair hələ açıb demir ki, niyə bütün yer kürəsi Azərbaycana çəpik çalmalıdır.

“Dostları şad görüm, yadları dalğın”.

“Yadları dalğın…” Dalğın eşqə düşmüş oğlan ya ız olar, rəssam olar, bəstəkar olar… Düşmənə “qalğınlıq” qarğış eləyərlər?  Dalını oxusanız, görəcəksiniz ki, Tofiq Bayrama “dalğın” sözü qafiyə kimi lazımdır, çünki sonra “xalqın” gələcək…

“Şöhrətli vətənin, qeyrətli xalqın
Tarixə nur saçan günüdür bu gün”.

Deməli, bu gün nə gündürsə, Azərbaycanın şöhrətli, qeyrətli xalqı tarixə nur saçacaq…

Bəlkə peyk qyaıırıb-düzəldib, Marsa bir baxçıvanlı uçurdacaq?

Yox!

Səbrimiz kəsildi!

Bu şeir sovet vaxtı yazılıb. Sovet vaxtı Azərbaycanın ən böyük bayramı 28 aprel idi – Sovet hakimiyyətinin qurulduğu gün.

“İyirmi səkkiz aprel, bir may günü,
Aşıq Əhməd şeirin düzməyə gəlsin”…

Bunu sazçı qızlar ansamblı oxuyardı…
“Payızdan xoş ətri gəldi baharın,
Elimin sevinci aşıb-daşıbdır…”

Aha! 28 aprel deyil, 28 aprel – yazdır, bu isə payızdan danışır. Payızda nə Azərbaycan günü?
“Sifəti nurlanıb ağsaqqalların,
Ağbirçək analar cavanlaşıbdır…”

Ağsaqqalların sifəti nurlanıb…” Bəs ağsaqqallar həmişı nuranu olmurlar?

 “Dünyanı mat qoyub bu arzu, həvəs…”

Hansı arzu, hansı həvəs?

“Bütün ürəklərin həmrəy, həmnəfəs
Sevinclə döyünən günüdür bu gün”.

A kişi, bizi niyə üzürsən? De görək axı bu nə bayramdır payızın günü!

“Ən gözəl kəlmələr axtarın, seçin,
Dostlar, alqışlardan Azərbaycana…”

Tərif deməkdə azərbaycanlıların tayı yoxdur, bu, problem deyil.

“Hələ neçə-neçə bayraqlar biçin
Qızıl qumaşlardan Azərbaycana!”

Aha! Bayraqlar! Qırmzı bayraqlar! Keçici qırmızı bayraqlar. Azərbaycana bayraq veriblər!

SSRİ-də 15 respublika arasında sosializm yarışı keçirilirdi. Hər ilin payızında sənayedə, kənd təsərrüfatında yüksək nailiyyətlər qazanmış respublikalra Sov. İKP MK-nın, SSRİ Nazirlər Sovetinin, Ümumittifaq Həmkarlar İttifaqı Mərkəzi Şurasının və Ümumittifaq Kommunist Gənclər Təşkilatı (komsomol) Mərkəzi Komitəsinin keçici qırmızı bayrağı verilirdi. 15 respblikadan təxminən doqquzu-onu bu bayrağı alırdı. Heydər Əliyev Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Kommunist Partiyaı MK-nin 1-ci katibi olandan sonra Azərbaycan hər il bayraqlatəltif edilirdi. Əliyev Moskvaya gedənəcən Azərbaycan 10 ya 11 bayraq almışdı.  Hardasa noyabrda Moskvadan bir nazir ya MK katibi gəlib Lenin sarayında bayrağı Əliyevə verirdi. Əliyev bayrağı alıb rus qonağı basırdı bağrına və başlayırdılar marçamarç öpüşməyə.

Be`same Mucho…

Azərbaycan qırmızı baytrağı hansı nailiyyətlərinə görə alırdı?

Azərbaycana real nailiyyət lazım deyildi, real nailiyyəti şişirtmə rəqəmlər, yalançı rekordlar əvəz edirdi. Məsələn, pambıq istehsalı ildən ilə elə artırdı ki, ilin biirində guya 1 milyon 300 min ton pambıq yığıldı, hərçənd bunun yarısı da yığılmamışdı. Eləcə də bütün başqa sahələr. Azərbaycan rəsmi olaraq hər il yarışda qalib çıxdıqca, respublikada güzəran pisləşirdi. Guya 1 milyn 300 min ton yığmış respublikada Əliyev apteklərə tibbi pambıq satmağı qadağan eləmişdi, pambığı ancaq ölü basdıranlara satırdılar. Mahlıc adıyla Rusiya şəhərlərinə boş vaqonların getdiyi, fırıldaqçı sxemlərlə milyonların mənimsənildiyi sonralar bilindi… Ət, yağ mağazalardan yoxa çıxmışdı, ərzaq tədarükü üçün adamlar Yerevana, Tiflisə gedirdilər. O “firavanlıq” illərində mağazalarda çay yox, çay zibili satılırdı, çünki plan üçün btün zir-zibili fabriklərdə qablaşdırıb əhaliyə sırıyırdılar. Qadına, kişiyə abırlı paltarı ancaq əldən, alverçilərdən almaq olurdu. Bakıda Kubinka belə alverin mərkəzi idi. O illərdə ali məktəblərdə, texnikumlarda rüşvət ildən-ilə artırdı.

Gülməli bilirsiniz nədir? Əhalinin firavan yaşadğı, RAF avtomobillərinin, rəngli televizorların istehsal ounduğu, vaicib beynəlxalq dəniz limanlarının yerləşdiyi, əhalinin abırlı yaşaya bldyi Baıtik respublikalarına bayraq verimirdi. Hər şeyin qanuni olduğu Litva ya Estoniya qanuni heç nə oçmayan, Moskvanı, Kremli bahalı hədiyyələrlə basdıran Əliyev Azərbaycanı ilə necə yarışa bilərdi? Şulerlə, kartbasanla necə oynamaq olar?

Bayraq mərasimində Azrbaycanın bədnam incəsənət ustaları özlərini yırtır, sonra hamısı birlikdə Qara Qarayevin Səməd Vurğunun sözlərinə yazdğı “Partiyamızdır” kantatasını oxuyurduylar.

“Bəşəirn vicdanı, eşqi ürəyi,

Hər zövqü səfası partiyamızdır. Partiyamıdır Hey! Partiyamızır hey! Paaaaartiyamızdır…”

İndi bildiniz Tofiq Bayram nəyi Azərbaycanın ən gözəl günü adlandırır? Yalançı rekordlarla rüşvətlə, qiymətli hədiyyələrlə Moskvadan qırmızı bayrağın alnmağını!

“Bayramın mübarək, ey ana Vətən!”

Bu adamın sağlığına deyirəm: a kişi, utanıb yyerə girmirdin? Sən nə həyat yaşamısan? Sən Bakının küçələrində dilənsəydin, yediyin çörək belə rüsvayçı şeirlərlə qazandığından min dəfə halal olardı.

“Şöhrətin ən uca zirvəsindəsən…”

Nə zirvə, a kişi? Dibdəydik, dibdə. Bizə gülürdülər. İndi də gülürlər…

Yaxşı, deyək ki, bu şeir sovet vaxtında dərsliyə salınıb. Bəs indiyə qədər niyə qalır? Təhsil nazirinin bir qram vicdanı var?

Müəllim bu şeiri necə izah edir? Sov. İKP MK-nın nə olduğunu necə başa salır?

Müəllim deyirmi ki, o vaxt 5-ci sinif şagirdləri az qala dərs olinin yarısını pambıqda, tütündə, baramada keçiridridlər? Milli öndər elan edilmiş şəxs Azərbaycan uşaqlarını amansızcasna istismar edir, sadə dildə desək, minib çapırdı…

Yeri gəlmişkən. Niyə Sov.İKP? Rus dilində abbreviatura dörd hərfdir, yəni baş hərflərdir: KPSS. Başqa dillərdə də Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının abbreviaturası dörd hərflədir. Niyə azərbaycanlılar S hərfi əvəzinə “Sov” yazırdılar?

Bilən var?

Bunun cavabını tapan adam onu da biləcək ki, bu partiya əvvəldən Azərbaycana, hətta onun dilinə uyğun gəlməyib… Kommunizm əvəzinə feodalizmin ən eybəcər formasını yaratmışıq.

Ən eybəcər və dəyişəcəyinə ümidimizi itirdiyimiz feodalizm…

X.X.

14. 05. 2024, Samara

HÜSEYN ARİFİN GÜLMƏLİ ŞEİRLƏRİ. «SULAR AYAĞININ EŞMİŞ ALTINI…»

Май12

Hüseyn Arif. Qız qalası

5-ci sinif şagirdlərinə Hüseyn Arifin “Qız qalası” şeiri tövsiyə edilir. Görək Hüseyn Arif Qız qalasını necə tərənnüm edib, vunderkind və dahi Cəfər Cabbarlını keçə bilib ya yox.

“Gərilmiş qabağa qaya sinəsi…”

Qalanın sinəsi qayadandır ya kərpicdən? Sinəsi necə gərilib?

“Qaralmış küləkdən, dumandan, sisdən”.

Qaralıb? Bəlkə bozarıb? Küləyi, dumanı başa düşdük, bəs “çis” nədir? Sis! Sis? Mən başa düşürəm ki, bu “sis” misranı doldurmaq üçündür. Bunu uşağa desən, fikirləşəcək ki, şair fırıldaqçı olub.

“Canında illərin ox nişanəsi,
Qərinələr keçib başının üstdən”.

Burda, əlbbəttə, şair “əsrlər” demək istəyib, ancaq misrada heca çatmayıb, ona görə şair tıxayıb “qərinələri.  Şair yüzilliklər” deyə bilərdi, heca sayı da uyğun gəlir, ancaq böyük şair gərək farsca, ərəbcə deyə.

Şeyx Əhməd Şeyx Nəsrullaha nə tövsiyə edirdi? “Ərəbcə de, ərəbcə…”

Qayıdaq şeirə: zaman başın üstündən keçir? Başın üstündən keçsəydi, nə vardı ki…

 Sonra gülməli bənd gəlir. Oxuyub çox gülmüşəm, Allah Hüsey Arifi də o dünyada güldürsün, elə güldürsün ki, şeytanları da gülmək tutsun. Baxın:

“Gah günəş alovdan biçmiş donunu,
Gah xəzan səyirdib çapmış atını”.

Şair “payız” demir,  “payız”ı bizim kimi sıravi insanlar deyirlər. Xəzan! Nəbi Xəzri rəhmətlik də yaman “xəzan” deyən idi, onun şeirlkərində xəzan yarpaq tökürdü. Hüseyn Arifdə isə “səyirdib çapmış atını”…

“Çapmış atını…:

Yaxşı, deyək ki, günəş qalaya don biçir. Bəs «xəzan atını səyirdib» qalanın harasında çapır? Divarlarında?

Sonrası daha gülməlidir, bunu eşitsələr, şeytanlar uğunub gedəcəklər, tiyanın altı sönəcək

“Tufanlar araya alanda onu
Sular ayağının eşmiş altını”.

Deməli tufanlar, yəni ən azı beş-altı tufan, Qız qalasını araya alır. Sular isə, yəni sular, ayağının altını eşir…

 Eşir…Sis!

“Qışın çilləsində, qışın qarında
Çevirmiş üzünü üfüqə sarı.”

Qalan vaxtlar Qız qalası üzünü qibbləyə çevirir?

“Nəğmə tək səslənmiş qulaqlarında
Xəzərin əsrlik pıçıltıları”.

Bayaq qərinə idi, indi əsr oldu, burda misra düzəlir. Əsrlik pıçıltını uşağa necə izah edəsən? Belə izah olunmaz şeyləri Daxili işlər nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəisi izah edə bilir. O cənabın dünyada izah eləyə bilmədiyi heç nə yoxdur…

 “Dayanıb altında əzəmət, vüqar,
Sanki daşa dönmüş bir sərkərdədir.”

Altında vüqar? Alt, türkün məsəli,  ayıb olan yerdir, orda nə əzəmət… Fikirləşdim ki, bəlkə “alnında” olmalıdır. İki mənbədə baxdm, “altnda”dır…Yəqin Hüseyn  Arif Qalanın altı ilə tanış olub…

Yuxarıda demişdi ki, «altını sular eşib». Eşilən yerdə nə vüqar, nə əzəmət?

Sis!…

Vallah, elə bil ki, Sabir, Cəfər Cabbarlı, Müşfiq  kimi şairlər gedəndən sonra yurd xaraba qalıb…

X.X.

12. 05. 2024, Samara

İSANIN AZƏRBAYCANDA ZÜHURU, QƏMBƏR VƏ QƏMBƏRQULULAR

Май5

Pravoslav, yəni ortodox xristianlar pasxanı, yəni onların Tanrı və eyni zamanda Tanrının oğlu saydıqları İsanın ölülükdən dirilmə gününü bayram edirlər. Biz müsəlmanlar, əlbəttə, İsanı Allahın oğlu,  Pasxanı da bayram saymırıq. Ancaq Allahın hikməti dərin, mərhəməti tükənməzdir. Onun qüdrəti ilə bizim öz İsamız da zühur elədi və Mirzə Əlilə çatan xəbərlərə görə, Azərbaycanda şadyanalıqdır və müsavatçılar şələ-şələ yağlı fəsəli bişirib paylayırlar.

Şiələr əsrlərdir ki, ağalarının zühurunu gözləyirlər, gözlərinin kökü saralıb, çoxu gözləməkdən vərəmləyib dünyasını dəyişir. Müsavatçılar isə İsa Qənbərin zühurunu cəmi on il gözlədilər.

İlahi, mərhəmətinə şükür!

Biz kimik ki, bilək Allah möcüzəsini haçan, harda göstərəcək! Ancaq əli Allahın ətəyindən üzülməyənlər İsa Qəmbərin zühuruna da ümidlərini üzməmişdilər!

Ya İsa! Ya İsa Qəmbər! Gəl sürünə yiyə dur!

Deyilənlərə görə, İsa Qəmbərin bu zühurundan sonra keçirilən qurultayda qərara alınıb ki, daha müsavat partiyasını üzvlərinə müsavatçı yox, qənbərqulu deyilsin. Necə ki, bizdə Məmmədqulu, Əliqulu, Hüseynqulu, Həsənqulu deyilib, bundan sonra da qənbərqulu deyiləcək. Məsələn, partiyanın 1800 qəmbərqulusu var. Sıravi qəmbərqulular, fəal qəmbərqulular, narkotiklə şərlənib tutulan qəmbərqulu və s.

Deməliyəm ki, mənim yerlilərim, salyanlı müsavatçılar çoxdan öz oğlan uşaqlarınln adını Qənbərqulu  qoyurlar. Ona görə Salyanda Qənbərqulu çağıranda beş-altı atam birdən cavab verir. Sıravi Salyan qənbərqulularının işi-peşəsi isə acqarına çayxanalarda acı çay içib şirin-şirin söhbət eləməkdir, yeganə narahatlıqları  çayın pulunu kimin verəcəyidir…Ancaq İsanın zühuru münasinbətilə çayxanalrda yağlı fəsəliyə kürü yaxıb veriblər. Kürünün ağbalıq ya çəki kürüsü olduğu məlum deyil…

O ki qaldı Əliyə…. Yəni Əli Kərimliyə, qorxuram ki, İsa Qəmbərin zühuru ona o qədər xoş gələ ki, o da özünü istefa vermişliyə qoya, beş-altı-ildən sonra zühur eləyə…

Ya bu gedən günün Tanrısı! Özün bilən məsləhətdir…

Mirzə ƏLİL

05. 05. 2024, Samara

         QURBAN MƏMMƏDLİ VƏ DÜNYA ƏDƏBİYYATI

Май1

           I

“Azerfreedom”, 28. 04. 2024, Samara

Qurban Məmədli:

Əziz həmvətənlər, xahiş edirəm bütünn izləyicilər ayağa dursunlar, Ərəstuun Oruclu zəng edir.

Ərəstun Oruclu:

— Qurban bəy, mən hamınızı salamlayıram, sizdən də, Validə anadan da, Məhərrəmdən, Böyükkişidən də üzr istəyirəm. Mən bilirəm ki, bizm verilişi İlham Əliyev də izləyir, mən ondan da üzr istəyirəm, hərçənd mən onunla barışmaz opponentdəm. Qurban bəy, bir yazıçı var, Aleksandr Düma. Onun bir romanı var “Qraf de Monsoro”, mən istəyirəm bu “Qraf de Monsoro” haqqında biz izləyən milyonların da məlumatı olsun…

Məəttəl qaldım, indiyəcən bilmirdim ki, Düma “Qraf de Monsoro” adlı roman yazıb. “Qrafinya de Monsoro” romanından xəbərim var, ancaq “Qraf de Monsoro” romanının olduğunu Oruclu cənablarından eşidirəm. Yəqin təzə tapılıb. Bəlkə elə Ərəstun Oruclu özü tapıb. Tapar, köhnə KQB əməkdaşıdır…

“Qraf de Monsoro”….

Pardon?

               II

Qurban Məmmədlinin daimi qonağı, Nadiri Taxtda görmüş, Nikolayı Culfa dəmir yolunacan qovmuş, Vladivostoku yaponlardan təmizləyib ruslara qaytarmış Rüstəm adlı biri deyir ki, İlham Əliyev haqqında “İsgəndərnamə”…tfu, «İsgəndərnamə «yox, “İlhamnamə” yazmaq istəyir, bircə Tərtər işinə görə yaza bilmir…

Rüstəm aprelin 29-da İosif Brodskidən də danışdı. Deyəsən, dost-aşna olublar. Dedi ki, İosif Brodskini sovet hökuməti incidib, həbs edib. Bir şair olub, qadın şair, Bella Axmadulina, deyib ki, sovet hökuməti bu kürənə bioqrafioya yaradır…

Elə arxayın danışır ki, elə bil Bella Axmadulina bunu deyəndə Rüstəm onun çənəsinin altında olub. Bəlkə də çənə altında olub. Ancaq Bella Axmadulina belə söz deməyib! Çünki bunu Anna Axmatova deiyb…

Vallah, Azərbaycan dilində söz tapmırsan ki, bu Rüstəməin cavabını verəsən. Ruslar belə hallarda deyirlər: “Starıy mudak…”

Hamınızdan üzr istəyirəm. İlham Əliyevdən də üzr istəyərdim, ancaq o, Mirzə Əlili  izləmir…

Mİrzə ƏLİL

01. 05. 2024, Samara

 

GƏDƏBİYYAT: BƏXTİYAR VAHABZADƏ. «ŞƏHİDLƏR»

Апр16

Sovet vaxtında da yumor var idi. Əlli ya da altmış il bundan qabaq “Azərbaycan gəncləri” qəzetində uğurlu sayıla biləcək bir zarafat oxumuşdum: “Anasına məktub yazmağa şairin vaxtı yox idi, çünki, o, ana haqqında poema yazırdı”.

Şəhidlərə həsr olunan kitabları, filmləri görəndə bu zarafat yadıma düşür və eyni zamanda acı ironiyaya çevrilir. Özləri, övladları, yaxınları müharibədən yayınanlar, fəhlə-kəndli balalırını, kimsəsizləri qabağa verənlər intensiv şəkildə şəhidlərin xatirəsini istismar edir, çörək pulu qazanırlar. Belə adamları “ölüsoyan” ( ingiliscə: “marauder”) adlandırmaq doğru olmazmı? Viktor Hüqonun “Səfillər” romanında maradörlərin yaxşı təsviri var. Qaranlıq düşəndə döyüş dayandırılır, rəqiblər səhər açılanacan öz mövqelərinə çəkilirlər. Döyüş meydanına maradörlər çıxır və başlayırlar götürülüməmiş əsgər zə zabit meyitlərini soymağa…

11-ci sinfin Ədəbiyyat dərsliyində Bəxtiyar Vahabzadənin “Şəhidlər” şeirini oxuyanda müəllifi, yəni xalq şairi, professor və akademik titulları daşımış Bəxtiyar Vahabzadəni maradör kimi rəsəvvür etdim…

“Qatil gülləsinə qurban gedirkən,
Gözünü sabaha dikdi Şəhidlər”.

Bu blirsiniz nəyə oxşayır? Rusiyanın keçmiş müdafiə naziri Qraçov 1-ci Çeçen müharibəsində minlərlə rus əsgər və zabiti Qroznıda qıırılanda demişdi ki, “rus əsgəri dodaqlarında təbəssüm ölür”.

Vahabzadənin sağlığına deyirəm: A kişi, vicdanın olsun, sabah nədir, güllə qabağına gedən sabah hayındaydı?

Dalı lap ayıbdır:
“Üçrəngli bayrağı öz qanlarıyla,
Vətən torpağına çəkdi Şəhidlər…”

Yəni akademik-deputat şair demək istəyir ki, şəhid qanıyla torpağa Azərbaycan bayrağının şəklini çəkib. Yalançının lap…Qanla üçrəngli bayrağı necə çəkmək olar? Qanla keçmiş sovet bayrağını, indiki Çin bayrağını çəkmək olar, üçrəngli bayrağı yox…

Bəxtiyar Vahabzadə şəhidləri lağa qoyub?

“Həqiqət uğrunda ölümləriylə,
Ölümü kamına çəkdi Şəhidlər…”

 Akademik şairin bu beytindən bir şey başa düşdünüz? Ölümü necə kama çəkmək olar? “Kam almaq”, “kama yetmək” – bunu bilirik. “Ölümü kamına çəkmək” nə deməkdir və ya hansı dildədir?

“O şənbə gecəsi, o qətl günü…”

Aha, deyəsən, şeir yanvar  qırğınının qurbanlarına yazılıb. Maraqlıdır, Meydan tribuynasında nitqlər deyib xalqı “rus imperializmi” ilə mübarizəyə çağıran cənab Vahabzadə niyə rus tanklarının qabağına özü çıxmadı? Niyə 20 yanvarda qırılınlanrın içində Meydan liderlərindən, natiqlərindən bir nəfər də olmadı?

Dalına baxın. Heyrət, ey…söz! 

“O şənbə gecəsi, o qətl günü,-
Mümkünə döndərdik çox namümkünü…”

“O gecə döndərdik…” Vahabzadə birinci şəxsin cəmi ilə özünü qatır qırılanlara. Bu, heç. Sözə baxın: “namümkün”. Belə söz eşitmisiniz? Bir köpəkoğlu bu sözü Azərbaycanın harasındasa eşidib? Yox, eşitməyib, belə söz yoxdur. Nakişi var, namümkün yoxdur. “Qeyri-mümkün” var, “namümkünü” Vahabzadə qondarıb ki, “mülkünü” sözünə qafiyə olsun. Xalqı tanklar gülləbaran edib, bu lotu da gücənib qafiyə qondarır ki, bazara çıxarmalı şeir təşkil eləsin…

“Tarixi yaşadıb diləyimizdə…”

Diləkdə yaşayan tarix necə olur? Görən, bilən var?

Yuxarıda deyir ki, “qorxu mülkünü dağıdıb tökdü şəhidlər”. Ürəyi soyumur, sonrakı bənddə deyir “Cəsarət mülkünü tikdilər”…
Cəsarət mülkünü tikdilər… Bu eybəcər misra daş dövründə yox, iyriminci əsrin sonunda Bakıda yazılıb…

Cəsarət mülkünü görən var? Olubsa da, onu çoxdan polis dəyənəyi dağıdıb…

 “Şəhidlər” həmişə böyük hərflə yazılır, Vahabzadə fəhə-kəndli balaları üçün böyük hərfi əsirgəmir…

 “Onlar susdurulan haqqı dindirər,
Qaraca torpağı qiymətləndirər”.

Haqqı dindirmək olmaz, haqqı susdurulan, tapdanan insanı dilə gətirmək olar, hərçənd Azərbaycanda bu, çətin işdir. Bu da heç. İkinci misraya baxın.

“Qaraca torpağı qiymətləndirər…”

Yəni şəhidlər torpağı qiymətləndirər… Yəqin 20 yanvardan sonra Bakıda torpağın sotunun qiyməti on dəfə qalxıb. Hə? Bunu acığımdan deyirəm. Çünki bu lotu Vahabzadə abır-həya bilmir, misranı doldurmaq üçün “qara” əvəzinə” “qaraca” yazır!

İndi deyin: bir köpəkoğlunun ağzından indiyəcən “qaraca torpaq” ifadəsi çıxıb? Torpaq qara olur, qaraca olmur. Qaraca — qız olar, inanmayan Süleyman Sani Axundovu oxusun…

“Donan vicdanları qeyrətləndirər…”

Vicdan donur?

Vicdan və qeyrət insana aid əxlaqi keyfiyyətlərdir, mənaca yaxın məfhumlardır.  Bu, elə “vicdan vicdanlanır” ya “qeyrət qeyrətlənir” kimi bir şeydir…

Bu savadda adama akademik adı verən ölkə dağılsın!

“Quzu cildindəki o qoca qurdun,
Doğru, düz cildini çəkdi Şəhidlər…”
Bir şey başa düşdünüz?  Deyək ki, qoca qurd “rus imperiyası”dır, hərçənd rus dövlətini ayıya bənzədirlər. “Qurdun doğru, düz cildini çəkdi Şəhidlər”.

Cildi hara və necə çəkdilər? Bunun tərcüməsi var?

Şeirdə çoxlu fəlsəfə var, gəl apar, ay kasıb!

“Millət, millət olur xeyri, şəriylə…”

Yəni manıslı toylar, allahşükürlü yaslar bizi millət eləyir? Manıslı toyların, sünnətlərin, allahşükürlü yasların sayı-hesab yoxdur. Bəs niyə millət olmuruq? Niyə bəs biz İlham Əlievin çomağından it kimi qorxuruq?

“Torpağın bağrına cəsədləriylə,
Azadlıq tumunu əkdi Şəhidlər…”

Başa düşdünüz? Yəni hər şəhid cəsədi azadlıq toxumudur, bunu akademik xalq şairi, millət vəkili, Bəxtiyar Vahabzadə deyir…

Bu, həmin Bəxtiyardır ki, rus tankları Bakıda fəhlə-kəndli balalarını gülləbaran eləməmidən beş-on il qabaq kommunist rus imperiyasının banisi, 1920-ci ildə Azərbaycan Cümhuriyyətini məhv etmiş  Leninə poema yazmış və Heydər Əliyevin dəstəyi ilə SSRİ Dövlət mükafatı alıb debil oğullarının kefinə xərc eləmişdi. Vahabzadənin oğullarının, ən azı birinin, deyəsən adı İsfəndiyardır, debilliyinə şübhəniz varsa, YouTube-da çıxışlarına qulaq asın…

Bəxtiyar Vahabzadə ömrü boyu lotu və manipulyator olub, onun bütün  yaşayış tərzi, yazısı, nitqi – poza idi. 20 yanvar qırğınında bu lotunun 65 yaşı olub, yəni o vaxt həm ata, həm baba idi. Ancaq arasında uşaqlar da olan şəhidlər üçün bir damla yaş axıtmır. Kütləvi ölümlərdə fayda görür, çünki şeiri bazar üçün yazır. Azərbaycan, məktəbi daxil olmaqla, böyük bir bazardır…

Bu şeiri 11-ci sinif uşaqlarına tədris edən müəllim haqqında nə deyəsən? Ədəbiyyat müəllimlərinin əksəriyəti savadsızdır. Notarius sənədinə, polis protokoluna şeir adı qoyub dərsliyə sal – rəhim və rəhman öndərin adıyla uşaqların başına yeridəcəklər. Bu, fəlakətdir. Ən azı üç nəfər, beş nəfər adam olmalıdır ki, Azərbaycan mənəviyyatını leninçi, şaumyançı Səməd Vurğunun, leninçi, əliyevçi Bəxtiyar Vahabzadənin əsarətindən qurtarsın.

Özümüzün yaxşı şairlərimiz yoxdur? Onda dərsliklərə yunanları, latınları, fransızları, ingilisləri, italyanları salın. İyirmi il, otuz il keçər, bizdə də əsl şeirin nə olduğu başa düşülər və əsl poeziya yaranar.

Mən Tsarskoye Selo litseyində Puşkinin yaşadığı kiçik otaqda olmuşam. Rəflərdəki iyirmi ya otuz kitabın hamısı Avropa dillərindədir. Yunanı, latını, fransızı iliyinə keçənəcən öyrənən Puşkin sonra rus poeziyasının qızıl nümunələrini yaratdı…

 X.X.

16. 04 2024, Samara

P.S. 1943-cü ildə, 2-ci dünya müharibəsinin qızğın vaxtı, Bəxtiyar Vahabzadənin 18 yaşı olub, yaşıdlarından fərqli olaraq cəbhəyə getməyib.

Səhv etmirəmsə, iki oğlu var, onların heç biri nə Meydanda olub, nə də Qarabağ döyüşlərində. Belə adamın ümumiyyətlə şəhid mövzusuna hətta yaxın getməyə haqqı vardımı?

X.X.

İLHAM ƏLİYEV YUMOR HİSSİNİ ARTIQ İTİRİB, QURBAN MƏMMƏDLİDƏ İSƏ BU HİSS HƏLƏ YOXDUR…

Мар25

İlham Əliyev qumar

Qurban Məmmədli İlham Əliyevin çox köhnə bir müsahibəsindən bir fraqmenti göstərərək diktatorun bir vaxt qumarbaz olduğunu dolayısı ilə boynuna aldığını iddia edir. Jurnalist İlham Əliyevdən onun guya Türkiyədə kazino borcları olması barədə sual verir. Diktator cavab verir ki, heç vaxt qumar oynamayıb, onun kazino sərgüzəştlərini Rəsul Quliyev uydurub yayır ki, onu ləkələyib gözdən salsın. Sonra deyir: “Həmişə mənim uduzduğumdan danışırlar. Yəni mənimudan vaxtım olmayıb?”

Qurban Məmmədli bu son ritorik sualdan yapışır və deyir ki, bu, dəmir kimi və ya daşdan keçən süburtdur, İlham Əliyevin qumarbaz olduğuna heç bir şübhə ola bilməz.

Əslində İlham Əliyev hələ sovet dövründə qumar mövzusunda yayılmış çoxlu  rus-yəhudi lətifələrindən buirini sitat gətirir: qumar oynayıramsa, udan vaxtım da olmalı idi…

Doğrudan da peşəkar qumarbazların həmişə uduzanı olmur…

İlham Əliyevdə, görünür ki, cavanlıqda yumor hissi olub. Ancaq məhdudiyyətsiz hakimiyyət, ölkəyə feodal ağalığı  onun bu hissini də elə transformasiya edib ki, ind bu hiss özünü gülməli ifadələr, zarafatlar şəklində yox, sadist hərəkətlər, qərarlar şəklində büruzə verir. Məsələn Qubad İbadoğlunun tutulub pul kəsmək ittihamı ilə şərlənməsi. Gülməlidir? Bir gün Londonda mühazirə oxuyur, səhəri gün Bəkıda pul kəsir… Bəlkə kimsə qeyzindən dəlilik həddinə gəlib qəhqəhə də çəkə bilər. Gülməyi gəlməyən yaxasını  cırsın, başını qapının tininə vursun. Əlimizdən başqa nə gəlir?

Yeri gəlmişkən, özünəməxsus yumor Kaliqulada da olub. Filosof Seneka təsdiq edir ki, o, Kaliqulanın Yupiteri, yəni Tanrını hədələdiyinin şahidi olub. Qasırğa başladığıdan balet tamaşası dayandırıldığına görə Kaliqula qəzəblənib Yupiteri kötəkləyəcəyinə and içir…

Qurban Məmmədli vəkil  kimi özünü çox yüksək qiymətləndirir. Ancaq rus-yəhudi lətifəsinin parafrazını ciddi sübut sayan vəkilin səviyyəsi şübhə doğurur…

 

25. 03. 2024, Samara

QURAN QƏRİBƏLİKLƏRİ. BƏLKƏ BURAQ İLK MÜSƏLMAN PEYKİ OLUB?

Мар21

mechet-aksa_0

Birinci onlayn İslam akademiyasının saytında Merac haqqında oxuyuruq:

 «Əl İsra val Merac hadisələri belə baş verirdi: Nəbi Kəbənin şimal divarl ilə yarımdairə  əl Xatim divarı arasında Əl Hicr adlanan yerdə dincəlrdi. Onun yanına mələk endi, sinəsini ağrısız və qansız yarıb ürəyini çıxararaq inamla dolu qızıl ləyəndə yudu, sonra yenidən (inamla) doldurdu, sonra əvvəlki yerinə qoydu”.

Bundan sonra onun yanına “Buraq” adlı, ölçüdə atdan kiçik, eşşəkdən böyük  ağ uzun heyvan gətirdilər. Mələk Cəbrayıl əmr etdi ki, Buraq yəhərlənsin və onlar 1200 km məsafədə olan Əl Aksa məəscidinə yollandılar.

 Buraq raket kimi sürətli olsa da, söhbət uzundur. Qısa onu demək olur ki, Məhəmməd əl Aksa məscidnidə bütün peyğəmbərlərlə — yəqin ki, 124 minini hamısı ilə — namaz qılır (yəhudu peyğəmbərlərinin müsəlman namazı qıldığını təsəvvür etmək asan deyl…), sonra ona Cəbrayıl süd və çaxır təklif edir, Məhəmməd, əlbəttə, südü seçir…Yəqin quş südü olub…

Sonra Məhəmməd mələklə göyə çəkilir, orda səma qapıları açılır, ikinci qata girirlər. İkinci qatda Məryəmin oğlu İsa Məhəmmdəi salamlayır. Yeddinci qatda  Məhəmməd Musa ilə qarşılaşır.

Sonra Məhəmməd Allahla görüşür, Allah ona buyurur ki, sutkada əlli namaz qılsın, Məhəmməd gedib bunu Musaya danışır, Musa Məhəmmədə deyir ki, get Allahdan xahiş elə, namazların sayını azaltsın, Məhəmməd beləcə bir neçə dəfə Allahın yanına girib-çıxır, xahiş edir, Allah sayı azalda-azalda beşdə dayanır, deyir bundan az eləyə bilmərəm…

Məhəmməd merac vaxtı cənnəti, cəhənnəmi, ərşi görür… Cəhənnəmdə, məsələn, görür ki, adamlar çürüyüb qoxumuş ət yeyirlər… (Niyə onlara zəhərli göbələk vermirlər? Ucuz, həm də effektli…)

Cəbrayıl ekstra səviyyəli gid kimi ona bələdçilik edir və lazımi izahatları verir…

Yəqin ki, müxtəllif mənbələrdə və müxtəlif məzhəblərə məxsus ədəbiyyatda meracın təsvirləri fərqlənir. Ancaq fərqlər mühüm ola bilməz, mühüm olan Məhəmmədin Cəbrayılın bələdçiliyi ilə göylərə qalxıb Allahla görüşməyidir.

Musa Allahla danışıb ondan tapşırıqlar, əmrlər, tövsiyələr alsa da, Allahı görmürdü. Yaqub bir gecə səhərəcən Tanrı ilə küştü tutur, mübarizə o qədər ağır gedir ki, səhər görürlər Yaqub axsayır…

Bu, çox maraqlı əhvalatdır. Bir problem var: bunun heç bir sübutu yoxdur. Merac əhvalatı, bunu folklorçular təsdiq edərlər, nağıl, əfsanə janrlarının kanonlarına tamamilə uyğundur. Buraq kimi fövqəlsürətli heyvanlara müxtəlif xalqların nağllarında azmı rast gəlmişik? Bu heyvana qeyri-adilik verməyin müxtəlif üsulları var. Bir Azərbaycan nağılında fövqəlsürətli at üçayaqlı idi… Merac rəvayətini yaradanların fantaziyası çatmayıb ki, ona özəlliklər versin. Atdan kiçik, eşşəkdən böyük – yerdən düz Allahın hüzuruna çapan heyvan bundan zəngin təsvirə layiq idi…

Əgər İran mollaları ya elə Azərbaycandakı qədəş həcilər desələr ki, Burak at deyilmiş, ilk müsəlman peykiymiş ki, peyğəmbəri düz Allahın hüzuruna qaldırırmış, təəccüblənməyin…

Bu əhvalata necə inanmaq olar?

İnanmaq olarmı ki, cəhənnəmdə günühkarlara çürümüş ət verəcəklər? Milyardlarla insana? Nə əti? Milyon, milyard il? Siz inanırsınızmı ki, indi Azərbaycan xalqını birbaşa ya dolayısı ilə qarət edib dənizin hasarlanmış sahilində qəsrlər tikərək kef çəkənlər cəhənnəmə düşüb üfunətli ət yeyəcəklər?

“İman – sübutsuz inamdır” – deməklə əslində sadəlövh insanları hər cür cəfəngiyata inandırmağa cəhd etmək, hətta uğurla cəhd etmək olar.

 «Filip ona dedi: “İlahi! Bizə Atanı göstər, bu bizə bəsdir.

İsa dedi: Neçə vaxtdır ki, mən sizinləyəm, Filipp, sənsə məni tanımırsan? Məni görən Atanı gprüb; sən necə deyirsən ki, bizə Atanı göstər?

Məgər sən inanmırsan ki, Mən Atadayam  və Ata məndədir? Sizə dediyim sözləri özümdən demirəm. Məndə yer alan Ata işləri görəndir” (Yəhya İncili, 14-cü fəsil).

Və hər bir xristian İsanın Tanrı, həm də Tanrının oğlu olduğuna sübutsuz inanmalıdır və inanır..

Quranda İsanın Allahın oğlu olması qətiyyətlə və hətta hiddətlə rədd olunur. Quran deyir ki, İsa Allahın qulu idi, Allaha oğul ya qız törətmək yaraşmaz.

Niyə yaraşmaz? Atdan kiçik, eşşəkdən böyük heyvanın belində Allahın hüzuruna qalxmaq, orda namazların sayını mənölüm-sənnöllə azaltmaq olarsa, İsa niyə Allahın oğlu ola bilməz? Əgər Məryəmin İsanı ərsiz, yəni ruhdan doğduğunu İslam qəbul edirsə, Allah İsanın atası sayılmalıdır…

X.X.

21. 03. 2024, Samara

QURAN QƏRİBƏLİKLƏRİ. 4-CÜ SURƏ, 43(46)-CI AYƏ

Мар19

4 cü surə 43 ayə

4-cü surənin 43(46)-cı ayəsində möminlərə müraciətlə deyilir ki, sərxoş halda, nə danışdığınızı başa düşməyənə qədər namaz qılmayın (namaza yaxın durmayın).

Sonra deyilir ki, əgər ayaqyolundan gəlmisiniuzsə ya qadınla yaxın olmusunuzsa və su tapmırsınızsa, tayammum edin, yəni özünüzü qumla təmizləyin.

Bunu guya Allah namaz qılmağa hazırlaşan müsəlmana deyir. Yaxşı, sərxoşu başa düşdük. Deyək ki, bu ayə spirtli iççkiyə qəti qadağan qoyulandan sonra gəllib. Ayaqyolunu da başa düşmək olar – hər bir müsəlmanın başına gələ bilər, yəni namaz ərəfəsində qarınağrısı tutar. Ancaq namazına beş-on dəqiqə qalmış müsəlman hansı zərurətdən arvadla sevişməlidir? Özü də bilə-bilə ki, su yoxdur! Belə çıxır ki, Allah ehtirasları beyinlərini dağıdan ərəblərin nazı ilə oynayır?

Arvadla sevişəndən sonra ayıb yerlərini qumla sürtən müsəlman təmizə çıxarmı? Belə adama kim əl vermək, onunla bir süfrədə oturmaq istəyər?

Və bu cür çox qəribə tövsiyəni Allahın adına yazmaq Tanrını alçaltmaq, aşağılamaq deyilmi? Baxıin: yeri, göyü, günəşi, ayı, onlardan o yana nə varsa hər şeyi yaratmış Allahı, evində bir damcı suyu olmayan, namazdan qabaq qızışıb arvadının ya kənizinin üstünnə atılan müsəlmana gigiyena məsləhətləri verəcək dərəcədə endirmək, onu intim mövzuda şou aparan həkimlərə bənzətmək ayıb deyilmi?

Yaxşı, deyək ki, Allah bu cür qızğın ərəblərin intim həyatını xüsusi nəzarətə götürüb. Elədirsə, onu niyə su ilə təchiz eləmir? Axı yox yerdən su çıxarmaq Allah üçün su kimi asandır. Allah üçün hər şey asandır!

2-ci surə, 60-cı ayədə Musa öz tayfası üçün su istəyəndə Allah deyir ki, ağacını qayaya vur. Və qayadan on iki bulaq açılır.

O bulaqlardan birini Allah niyə o dəstəmaz suyu tapmayan ərəb üçün açmırdı?

Mən şübhə etmirəm ki, tayammum kimi söhbətlərin ilahi mənşəyi yoxdur, bunu peyğəmbər, mənsub olduğu tayfada gigiyeniyanın nə vəziyyətdə olduğunu gözəl bilərək öz tərəfdaşlarına, əsgərlərinə buyurub. Və bu tövsiyəni pozulmaz qanun normasına çevirmək üçün onu Alllahın adı ilə bağlayıb.Və əsrlərlə bilavasitə seksual həyatla bağlı bu ayələr İslam ruhaniləri üçün ən sevimli mövzulardır, onlar saatlarla yorulmadan bu barədə danışır, danışdıqca qızışırlar…

Auditoriya da qızır və qızışır…

Bu söhbətlərdən sonra qılınan namazın nə faydası?

X.X.

19. 03. 2024, Samara

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَقْرَبُواْ الصَّلاَةَ وَأَنتُمْ سُكَارَى حَتَّىَ تَعْلَمُواْ مَا تَقُولُونَ وَلاَ جُنُبًا إِلاَّ عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّىَ تَغْتَسِلُواْ وَإِن كُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاء أَحَدٌ مِّنكُم مِّن الْغَآئِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ إِنَّ اللّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا