Архив | Февраль 2020

Aleksandr PUŞKİN. KƏDƏRLİ DURMUŞAM MƏZARLIQDA

Фев29

ПУШКИН

Kədərli durmuşam məzarlıqda,
Baxıram ətrafa –tamam  çılpaq,

Yaxın da çöldür, həm uzaqlıq da,
Tək ölüm mənzili – müqəddəs ocaq.

Və bu son mənzilin yanından elə,
Yolu kəndin keçir, hərdən araba,
Gedər-gələr o yolla, yük aparar.

Sağı düzən buranın, sol da belə.

Bir çay axmır ki, təbiət də gülə.

Gözə kol-kos dəyir hərdən burada,
Lal məzarlar və bu məyus daşlar,

Qəbirlər üstdəki ağac xaçlar,

Elə oxşar ki, qəlbdə qəm oyadar.

1834

Ruscadan tərcümə

27.02. 2020, Samara

 

 Александр Пушкин — Стою печален на кладбище Читать далее →

MESSENCER          

Фев28

2

Bir zaman vətəndən beş aya gedən,
Hər kəsi yaxınlar qərib bilirdi.

Şəkli asılırdı yuxarı başdan,
Qərib canına da and içilirdi.

 

Məktub yazılırdı hər gün az qala,
Marka çıxardanı qarğıyırdılar.

Məktubu gətirən muştuluq alar,
Məktub saxlanardı ipək sarıqda.

 

Hərdənbir, Novruzda Yeni ildə ya,
Zəng sifariş verib danışardılar.

Bir kəlmə deyən tək ana ağlayar,
Kövrəlib ağlardı o başdakı da…

 

İndi messencerlər…rabitə müftə,
Yox yaxın ya uzaq indi dünyada.

Zəng elə, haranı ürəyin istər,
Yaxının, əzizin düşən tək yada.

 

De necə yatırsan, necə yeyirsən,

De haran ağrıyır, necə ağrıyır.

Göstərə bilərsən, ayıb deyilsə,
Ağrıyan yerini, pis nə var axı…

 

 

Göstər mebelini, yatacağını,
Kamera önünə yığ uşaqları.

Göstər küçənizi, qapı-bacanı,

Göstər fərasətlə yığıdığın varı…

 

 

İndi nə qəriblik… Yurdunu hər an.
Sənə göstərərlər canlı yayımda.

Daha qəriblikdən üzülmür insan,
Yox daha qəribi qərib sayan da.

 

 

Ayrı azar olur…Sovxanın adı,
Dilin ucundadır… Hə, depressiya.

Bilmirsən qəlbini nədir sızladan,
Küsür iştahınsa çörəyə, suya…

 

 

Danışa bilsəydim anamla indi…

“Məmə, azarlısan? Haran ağrayır?”

“Heç yerim… Yaxşıyam…” anam deyəndi,

Susardıq, ikimiz birdən ağlayıb…

 

28. 02. 2020, Samara

 

XOCALI QURBANLARININ XATİRƏSİNƏ

Фев26

26 SENT 2019. 2

Ədalət istəyir xalq Xocalıya.

Kişi də, arvad da çəkdirir şəkil –

Göbəyi üstündə tələb yazılıb,
Bəzənib-düzənib, toydur elə bil.

 

 

“Xocalı! Ədalət!” —  həmvətən deyir,
Qıçını aşırıb qıçının üstə.

Yaxşı restorandır elə bil yeri,

Yeyib, ədaləti desert tək istər.

 

 

“Xocalı, Ədalət! Və gəlsə lazım…”
Deyir prezident odlu-alovlu.

Londonu, Parisi gəzir qızları,
Gəzir uzaqları arvadı, oğlu.

 

 

Hakimlər, bankirlər, prokurorlar,
Heyvərə polislər, kal generallar,
Nazirlər, millətdən doktor adıyla,
Qan soran həkimlər, can da alanlar,

 

 

“Xocalı! Ədalət!” bu gün istəyir,

Rüşvət istəyirdi necə ki, dünən.

“Dərini soyaram verməsən əgər!”
Sabah həmin-həmin olacaq yenə…

 

 

“Aman, Xocalıya ədalət, aman! –

Tamaşa oynanır görün nə vaxtdır.

Vətənə xidmətdən qaçıb yayınan,
Xocalı rəmziylə şəkil atdırır.

 

 

Döşünə “Xocalı! Ədalət!” taxan,
Bəzəkli xanım da selfi çəkdirir.

Başına and olsun, erməni qağan,
Gətirib verəcək istədiyini…

 

 

İtirib deyəsən  başını millət,
Bilinmir bayramdır, ya da ki, yasdır.

Düzülür ən ləziz süfrəyə nemət,

Yaxşı basıb yesən, bir həftə bəsdir…

 

 

Qurban da kəsilir… Verilir hərçənd –

On səkkiz yaşında kənd uşağına,
Əsgər paltarını geyindirərək,
Güllə qabağına göndərir ana…

 

26. 02. 2020, Samara

ŞƏHİD ƏSGƏR İBRAHİM VƏLİYEVİN XATİRƏSİNƏ

Фев24

İBRAHİM VƏLİYEV

“Qəhrəmancasına” yazırlar öldün.

“Məcburi köçgündün”, şəhidsən indi.

Sən nə yaşadın ki, oğul, nə gördün?

On səkkiz yaşında gülləyə gəldin.

 

Ölümü kasıbın alnına yazır,

General Həsənov, möhür tək vurur.

Üçüncü dərəcə medalın hazır! –

Şəhid həyatının qiyməti budur!

 

Kasıb, köçkün oğlu! Nəyi qorudun?
Ya kimi qorudun can verən zaman?

Bəlkə şərəfini sən öz yurdunun?
Körpəni, qocanı bəlkə yağıdan?

 

 

Bəlkə qoruyurdun harın bankiri,
Bankir arvadını, qızını ya da?
Bəlkə nazirləri, məhkəmələri?

Sənin kimiləri talayanı da?

 

 

Ya bəlkə şarlatan deputatları?

Mandatla  milyonlar qazananları?
Ölkələr dolaşan gül arvadları? —

Kimdən ötrü axır qızıl qan axı?

 

 

Şəhidlik şərəfsə, niyə qaçırlar,
Başda oturanlar belə şərəfdən?

Qaçır cəbhəçilər, müsavatçılar,
Yapçılarsa qaçır hamıdan öndə.

 

 

Qaçır “türkəm!” deyib yaxa cıranlar,

“Gedib İrəvanı alaq!” deyənlər.

Sifəti yağlılar, yekəqarınlar,
Qalstuk taxanlar, əba geyənlər…

 

 

Köçgün valideynin şəhid balası,
«Fəxri» məzarlıqda  indi yerin var.

Qətlinə baisin əzizi ölsün,

Qalsın anan kimi anası ağlar…

 

24.02. 2020, Samara

SƏKÇƏ

Фев22

U LENİ. KİNO

1960-cı illər

               

Yay günü Salyanda  olanlar  bilir:

İnsan diri-diri bişir istidən.

Altdan alov dəlir ayaqlarını,

Aramsız, amansız od yağır üstdən.

 

 

Əvvəl tər isladır küçədəkini,

Paltarı əynində əskiyə dönür.

Sonra su bədəndə  tükənib gedir,

Sinənin, üzünün duzu görünür.

 

 

Sanki Xeyir və Şər dünyasındasan,
Ölürsən, bir damla suyun möhtacı.

Gözünü verərsən bir udum suya,

Hanı Şər, tuluğun ağzını aça?

 

 

Tindən uşaq çıxır səkçə əlində,
Ağac kömürü tək qara və kövrək.
Cin çıxır gözündən, Şər deyil hərçənd,

Yanana su verən mələkdir, mələk!

 

 

İt yalasa, doyar üzündə kiri,

Rəngi köynəyinin gedib haçandan.

Nemətdir, dərmandır səkçəsindəki:

Elə bil şərabla dolur stəkan!

 

 

Beş qəpik…on qəpik… alıb içirsən,
Ayıldır səkçənin suyu, dirildir.

“İlahi, min şükr!” deyib keçirsən,

Uşaq səkçəsini qaldırıb gedir…

 

 

Su satan salyanlı… səkçəli uşaq…

Kimin haqqı çatar qınaya axı?
Ölkə eləydisə, eləydisə xalq,

Nə günahı vardı zirək uşağın?

 

 

Torpaq zəngin idi, çörəksə qıtdı,
Təzək yandırırdıq neft, qaz olsa da.

Qızmarda bir qurtum su axtarırdıq,
Ölkəmiz həmişə sudan bolsa da…

 

 

Heykələ layiqdir səkçəli oğlan,
Özü də şəhərin düz ortasında.

Bəli, səkçədə su satırdı Salyan,
Dadlı heç nə yoxdu o sərin sudan…

 

22. 02. 2020, Samara

BÜZEYRLİ ƏZİZAĞA MÜƏLLİMƏ

Фев20

U LENİ. KİNO

Nə var-nə yox Büzeyrdə,

Zirvələri həminmi?

Yetərlimi o cür yerdə,

Oksigenin təmini?

 

Bəlkə qıt, ya tapılmayan,
Orda ayrı havadır?

O dağlardan gedən insan
İstəyən şey hardadır?

 

 

İstiləşmə qlobaldır —
Dağlara yağırmı qar?

Su qalıbmı bulaqlarda,

Çayların axanı var?

 

 

Hoqqaları təzələnir,
İldən-ilə iqlimin,

Sazmı cümlə üzvləri,
Qoca talış dilinin?

 

 

Orda neçə meqabitdir,
İnternetin sürəti?

Kənddə canlı ünsiyyətdir,
Ya SMS söhbəti?

 

 

Zirvələrdə vuran ürək,
Canda qanı sızladar.

Azalmaya uşaq gərək,
Uşaq pulu azsa da…

 

Təbiətin yazı yaxın,

Dağın daşı göyərər.

Ver əlini, ora qalxım,

Başım dəysin göylərə…

 

19-20.02. 2020, Samara

ŞAPQA

Фев18

salyan 2009

         1960-cı illər

Salyanın abırlı küçələrində.

“Şapqa” dükanının neçəsi vardı,

Yanından kimin ki, yolu keçərdi,

Hökmən şapqalarda gözü  qalardı.

 

 

Dükan qabağından səhər ertədən,
Şapqa asılardı əlli də, yüz də.

Müxtəlif ölçüdə, diametrdə,
Bahalı da vardı, vardı ucuz da.

 

 

O vaxt şapqalıydı hamının başı,
Ciddi qınanardı şapqasız gəzən.

Kişinin belində gərək qayışı,

Başda da şapqası olaydı hökmən.

 

 

 

Bazarı gur idi şapqaçıların,

Sifariş il boyu, həmişə vardı.

Oğlan uşaqları ayaq açcağın,
Tumançaq gəzsə də, şapqa qoyardı…

 

 

Kişi qeyrətinə əsil rəmz idi,

Çoxuna əzizdi bəlkə başından.

Şapqaya nalayiq kim nə desəydi,

Bıçaq çıxacaqdı, axacaqdı qan.

 

Raykom katibləri, prokurorlar,
Hakimlər və  başqa vəzifəlilər —

Başa şapqa qoyan deyildi onlar,
Panama, şlyapa qoyub gəzirlər.

 

 

Dik furajka qoyur başına milis,
“Qırmızıpapaqlı” deyir ona xalq.

Kimə yaxın gəlsə, qızır şapqası,
Az qalır qayışı belindən sala…

 

 

Panamalı görür – çaşır şapqalı,
Yapışır ətinə köynəyi tərdən.

Boybuxunlu igid, bığı, saqqalı — 

Məmur qabağında titrəyir nədən…

 
Yolum oralara düşərdi bir vaxt,

Başaçıq gedirdim, ya da papaqlı.

Şapqa dükanları görmədim, ancaq,
Görən mənə baxdı əyri, qınaqlı….

 

18.02. 2020, Samara

HEÇ ZAMAN HEÇ NƏYİ ARZULAMADIM…

Фев16

U LENİ. KİNO

Pay ala bilməzdik özgə əlindən,

Qonşuda da çörək, çay qadağandı.

Ağlımız kəsəndən deyərdi lələm:

“Çox insan suyu da başa qaxandı”.

 

 

Kişinin zəhmi də elə ağırdı,

Qorxardım yay günü su alıb içim.

Elə bil hər yerdən mənə baxırdı,
Su da boğazımda olurdu pərçim.

 

 

Sonralar çıxmadı qorxu canımdan,
Daş kimi uduldu özgə tikəsi.

Mənə haram oldu doğma bacımdan,
Doğma qardaşımdan alıb nə yesəm…

 

 

Ayrı istəklər də içimdə qaldı,
Nə şöhrət dilədim, yüksəliş nə də.

Heç nəyi heç zaman arzulamadım,
Bəlkə təvazödür, qorxu bəlkə də.

 

 

Bunusa lələm yox, demişdi Tanrım:

“Dövlət də, övlad da fitnədir sənə…”

Çəkindim Tanrıdan, bəlkə utandım,

Yayındım ev-eşik, mal həvəsindən…

 

16. 02. 2000, Samara

“CÜMLƏNİN ƏN SADƏSİNƏ SIĞDI ÖLÜM XƏBƏRİN…”

Фев14

AĞASI müəl

Ağası müəllimin xatirəsinə

Uzun ola necə ömür,
Bitməyi var dərs kimi.

Zəngsiz ancaq gələr ölüm,
Həmişə də tərs kimi…

 

 

Haçanıydı? Dünəniydi

Başlanğıcı həyatın?

Təmiz, ilıq yay günüydü,
Dolu məktəb həyəti.

 

Artırmada dayanırdın,
Köynək qardan ağ, təmiz.

Düppədüzdü şalvarında,
Çuqun ütü salan iz.

 

On səkkizdi yaşın onda,
Yaşın uşaq yaşıydı.

Bütün həyat hələ öndə,

Gözəl günlər qarşıda…

 

 

Gedir ancaq ayın, ilin —
Xəzəl kimi sovrulur.

Öz ömrü də müəllimin,

Təbaşir tək ovulur.

 

 

Nə əlifba sırası var,

Boy sırası var nə də.

Kimi əvvəl, kimi sonra,

Hər birimiz növbədə.

 

Cümlənin ən sadəsinə,

Sığdı ölüm xəbəri.

Nə qədər göz gəzdirəsən,
Heyf, yoxdur səhv yeri…

 

 

14. 02. 2020, Samara

ERKİN QƏDİRLİNİN MİLLİ MƏCLİSDƏ YERİ

Фев12

2

Bu yer kəlləyə qapaz,
Üzə şillə yeridir.

Ürəkdən kənar bir az,
Gedən güllə yeridir.

 

 

Ziyafət plovunun,

Lütə qalan yeridir.
Lütün doyub, ovunub,

Çəpik çalan yeridir.

 

 

Müxalifət maskası,
Taxılacaq bu yerdə.

Yanındadır kasası,

Boğazacan yeyər də.

 

 

Ticarətin bazarda,
Şıdırğı gedən yeri.

Hansı başı xarabdır,
Çıxara əldən yeri…

 

 

İkiqat əyilərək,
“Bəli” deməli yerdir.

Möhkəm ola dal gərək –

Bizli-iynəli yerdir…

 

12. 02. 2020, Samara