Mənim doğulduğum il,
Uzaq əsrdə qaldı.
Bu yaşda adam deyil,
Eksponatam adi.
Alın qıırışlarımda,
Əsrləri sayan var.
Kimsə baxışlarımda,
Kök və tayfa axtarar.
Oxşadırlar hər irqə,
Üzümə baxıb nəsə.
Yox, qlobus demirəm,
Dünya xəritəsiyəm.
Yolumuz kəsişəndə,
Cavan qıyqacı baxır.
Durur sanki önündə,
Qədim dünya tarixi.
30. 05. 2019
Samara
Exil
Ah, vətən, kaş indi görə biləydim,
Yasəmənlərini, badamlarını.
Gəzib çəmənində çiçək dərəydim —
Ürəyim yanır!
Kaş ki bacaraydım, — fəqət ay ata,
Ay, ana, heyif ki, yox iqtidarım,
Sizin daşınıza baş qoyub yatam —
Ürəyim yanır!
Sizin yas örtüklü məqbərənizdə,
Əgər bacarsaydım, danışdırardım
Qardaşım Abel və Ejeni sizlə —
Ürəyim yanır!
Əgər bacarsaydım, ah, göyərçinim,
Anam, səmalara ruhu uçanım,
Məzarın üstündə diz də çökərdim —
Ürəyim yanır!
Ah, o səmadakı tək ulduza gör
Necə də əllərim mənim uzanır!
Necə dodaqlarım torpağı öpür —
Ürəyim yanır!
Yoxsuz, ölüm fikri məni ağladır,
Qara dalğaların harayı dinir.
Qaçmaq istəyirəm, getmir ayağım,
Ürəyim yanır!
Ancaq toranlıqda pusqu quran bəxt,
Yanılır, sayaraq addılarımı,
Düşünürsə qoca bu yolçu əlbət,
Yəqin usanır…
Fransızcadan tərcümə
29.05. 2019, Samara
Exil
Si je pouvais voir, ô patrie,
Tes amandiers et tes lilas,
Et fouler ton herbe fleurie,
Hélas ! Читать далее
Espoir en dieu
Körpə, ümid et! Sabah! Sonra yenə də sabah!
Sonra həmişə sabah! İnan sən gələcəyə.
Ümid et! Və hər dəfə dan yeri qızaranda,
Dua edək, Tanrıdan nemət istərik necə.
Mələyim, hər əzabın arxasında günah var.
Durarıqsa diz üstdə bəlkə də uzun zaman,
Əvvəlcə məsumları Tanrı xeyirdualar,
Sonra günahkarları – çıxarmaz bizi yaddan!
Fransızcadan tərcümə
27.05. 2019, Samara
Espoir en dieu
Espère, enfant ! demain ! et puis demain encore !
Et puis toujours demain ! croyons dans l’avenir.
Espère ! et chaque fois que se lève l’aurore,
Soyons là pour prier comme Dieu pour bénir ! Читать далее
Écrit sur un exemplaire de la « Divina Commedia »
Rast gəldim bir adama, axşam yol gedən zaman,
Konsula bənzəyirdi geyindiyi mantodan.
Gün işığında qara xəyaldı elə bil ki,
Yolçu ayaq saxladı, mənə gözünü dikdi.
Baxış dərindi, vardı vəhşilikdən əsər də,
Dedi: “Lap əvvəldə mən, çox uzaq bir əsrdə
Uca dağ olmuşam ki, üfüqləri doldurur,
Sonra, qəlb hələ korkən, zindnımı uçurub,
Varlıqlar sırasında ucaldım bir bir pillə mən.
Palıd oldum — mehraba, ruhanilərə məskən.
Məndən qəribə səslər havaya ucalırdı.
Sonra şirdim, səhrada xəyallara dalırdım,
Gecə nərələr çəkib zülmətlə danışırdım,
İndisə mən insanam, Dantedir mənim adım”.
İyul 1843
Fransızcadan tərcümə
26-27. 2019, Samara
Un soir, dans le chemin je vis passer un homme
Vêtu d’un grand manteau comme un consul de Rome,
Et qui me semblait noir sur la clarté des cieux.
Ce passant s’arrêta, fixant sur moi ses yeux
Brillants, et si profonds, qu’ils en étaient sauvages,
Et me dit : « J’ai d’abord été, dans les vieux âges,
Une haute montagne emplissant l’horizon ;
Puis, âme encore aveugle et brisant ma prison,
Je montai d’un degré dans l’échelle des êtres,
Je fus un chêne, et j’eus des autels et des prêtres,
Et je jetai des bruits étranges dans les airs ;
Puis je fus un lion rêvant dans les déserts,
Parlant à la nuit sombre avec sa voix grondante ;
Maintenant, je suis homme, et je m’appelle Dante. »
Juillet 1843
Épitaphe
Oynardı-gülərdi o, sevinc dolu balaydı,
Ah, təbiət, sən onu, de, bizdən niyə aldın?
Sənin ki quşların var, rəngi min, çaları min,
Suların, ulduzların, göyün, ağacların da.
Niyə sən bu körpəni alırdın anasından,
Bir qalaq çiçək altda sonra da gizlədirdin?
Aparmaqla körpəni varın artmadı fəqət,
Sevincin də artmadı, ah, ulduzlu təbiət!
İndi ana ürəyi sıxıntılar əsiri,
İşgəncəyə çevirir hər sevinci bu ürək,
İndi ordakı girdab sənin özün tək nəhəng,
İndi o, viranədir, boşdur uşağın yeri.
May 1843
Fransızcadan tərcümə
26. 05. 2019
Épitaphe
Il vivait, il jouait, riante créature.
Que te sert d’avoir pris cet enfant, ô nature ?
N’as-tu pas les oiseaux peints de mille couleurs,
Les astres, les grands bois, le ciel bleu, l’onde amère ?
Que te sert d’avoir pris cet enfant à sa mère,
Et de l’avoir caché sous des touffes de fleurs ? Читать далее
Xəbər gəldi: ölüb Ərusə xala,
Qəlbi neçə dağla yaralı qadın…
Gözləri neçə il işıqsız qalan,
Qulaqları səssiz – dayım arvadı…
Zindanı tərk edib elə bil gedir–
Kim bilir, bəlkə də işığa çıxar.
Səsi də nemət tək dadar o indi,
Tanrı hüzurunda duracaq axı…
Çıxar qabağına ciyərparası,
Yaradan rəhm elər, Hacını görər.
Baxar gicgahında güllə yarası,
Sağalıb…Dikəlib, dartınıb öpər…
Çoxlu zəhmətləri itən, dağılan
Əsəbi, davalı, hikkəli arvad!
İncidən, inciyən, qəlbi dağlanan —
Allahın rəhmiylə rahat indi yat…
25. 05. 2019
Samara
À une jeune fille
Zərif qız, niyə şikayətlənirsən?
İlk gənclik günlərin ötüşdümü?
Litva dainosu
Siz yəqin bilmirsiniz uşaqlıq nə gözəldir,
Körpə! Həsəd aparma qəm dolu yaşımıza.
Gah qiyamçı bu yaşda ürək, gah da ki, əsir,
Gülüş daha qəmlidir sizin göz yaşınızdan.
Gənclik elə şirin ki, unudursan yaş nədir!
Keçir o, nəğmə dolu meşədə nəfəs kimi.
Yayınan, öləziyən gözəl səs kimi gedir,
Quş dənizlərin üstdən süzüb gedər necə ki.
Fikir yetkinliyinə tələsməyin çatasız!
Ləzzət alın səhərdən, ləzzət alın bahardan;
Bir-birinə sarmaşan güldür hər saatınız,
Dərməyin siz onları fəqət gəlməmiş zaman.
Qoy ötsün illər! Yazıb bəxtinizə sizin də,
Tale saxta sevgilər, təəssüflər, acılar,
Ümidsiz ağrılar ki, qürurla pərdələnər,
Sıxıntı qoyub gedən məzə və əyləncələr.
Fəqət gülün! Taleyin gücünə baş əyməyin,
Gülün! Kölgə salmasın gözəl çöhrənizə qəm.
Mavi gözünüz ayna saflığa, əminliyə,
Orda qəlbiniz də var, səmaların əksi həm.
Fevral 1825
Fransızcadan tərcümə
24-25.05. 2019, Samara
À une jeune fille
Pourquoi te plaindre, tendre fille ?
Tes jours n’appartiennent-ils pas à la première jeunesse ?
Daïno Lithuanien.
Vous qui ne savez pas combien l’enfance est belle,
Enfant ! n’enviez point notre âge de douleurs,
Où le cœur tour à tour est esclave et rebelle,
Où le rire est souvent plus triste que vos pleurs.
Votre âge insouciant est si doux qu’on l’oublie !
Il passe, comme un souffle au vaste champ des airs,
Comme une voix joyeuse en fuyant affaiblie,
Comme un alcyon sur les mers.
Oh ! ne vous hâtez point de mûrir vos pensées !
Jouissez du matin, jouissez du printemps ;
Vos heures sont des fleurs l’une à l’autre enlacées ;
Ne les effeuillez pas plus vite que le temps.
Laissez venir les ans ! le destin vous dévoue,
Comme nous, aux regrets, à la fausse amitié,
À ces maux sans espoir que l’orgueil désavoue,
À ces plaisirs qui font pitié.
Riez pourtant ! du sort ignorez la puissance
Riez ! n’attristez pas votre front gracieux,
Votre oeil d’azur, miroir de paix et d’innocence,
Qui révèle votre âme et réfléchit les cieux !
Février 1825.
À ma fille Adèle
Körpə balam, yanımda yatmışdın təzə gül tək,
Sanki balaca İsa beşiyində mürgülər.
Qızım, sən elə sakit, elə gözəl yatırdln,
Eşitmirdin quşların nəğməsini eşikdən.
Toran şirinliyini udurdum fikirli mən,
Sirli bu kainatın.
Duyurdum başın üstdən uçuşunu mələyin,
Baxır və gözlərimlə yığırdım bələyini
Bəzəyən jasminləri, qərənfilləri asta
Dua edirdim baxıb qapalı gözlərinə,
Düşünəndə ki, bizi gecə nələr gözləyir,
Gözlərim islanırdı.
Bir gün mən də yuxuya gedərəm, və kölgədən
Bir yatağım olar ki, qəm verər, ağrıdar həm.
Eşitmərəm bir daha nəğməsini quşların
Zülmət olar gecələr; göyərçinim, o zaman
Qaytarrıb gətirərsən, sən mənim məzarıma,
Duamı, göz yaşımı.
Fransızcadan tərcümə
22. 05. 2019, Samara
À ma fille Adèle
Tout enfant, tu dormais près de moi, rose et fraîche,
Comme un petit Jésus assoupi dans sa crèche ;
Ton pur sommeil était si calme et si charmant
Que tu n’entendais pas l’oiseau chanter dans l’ombre ;
Moi, pensif, j’aspirais toute la douceur sombre
Du mystérieux firmament. Читать далее
Chacun choisit un homme
Bir insan seçir hər kəs, mənsə Tanrını seçdim!
Bəli, bu lal kütləyə istəyərək anladam,
Böyük şairi seçdim, möhtəşəm poemanı!
Yunan, latın bilmədim, fəqət dərs kimi keçdim,
Dumanlı üfüqləri və gözlərimlə içdim,
Göyü və aynasında ulduz alışan gölü,
Bildim nədən ağrıyır ürək və nədən gülür.
Ahların, baxışların, səsin sirrini tapdım,
Öyrəndim meşələri, dağlara atdım addım.
Tərcümə eləyirəm təntənəli işimlə,
Əbədi dastan kimi təbiəti mən belə.
Fransızcadan tərcümə
21.05. 2019, Samara
Chacun choisit un homme
Chacun choisit un homme, et moi j’ai choisi Dieu !
Oui, j’ai, pour l’expliquer à la foule muette,
Pris le plus grand poème et le plus grand poète !
Je ne lis pas du grec ni du latin ; je lis
Les horizons brumeux, les soirs doux et pâlis,
Le ciel bleu, le lac sombre où l’étoile se mire ;
Je déchiffre le cœur de l’homme, le sourire,
Le soupir, le regard, la voix que nous aimons,
Puis et toujours, les champs, les forêts et les monts,
Et dans mon œuvre grave et parfois solennelle,
Je traduis la nature, épopée éternelle.
Dieu qui sourit et qui donne
Tanrı gülümsəyən, Tanrı verəndir,
Kim onu gözləsə, yanına gələr.
Və sizi bəxtəvər, razı görəndə,
Razı da qalar.
Hər şey işıq saçır dünyada, yalnız
Nə bir istisi var, nə də odu var.
Sizin hər biriniz gözəl olsanız,
Görər, vurular.
Sevgi toranında mənim ürəyim,
Bir cüt gözəl gözün əsiri orda,
Gülsə baxışında bəxtəvərliyin,
Sevinər o da.
yanvar 1840
ruscadan tərcümə
20 may 2019, Samara
Dieu qui sourit et qui donne
Et qui vient vers qui l’attend,
Pourvu que vous soyez bonne,
Sera content. Читать далее
xeyrulla xayal 