Архив | Ноябрь 2022

LEONİD QUBANOV. RƏSSAM

Леонид Губанов

(1946-1983)

Kətan 37-37-dir,

Ölçüsü eynidir çərçivənin də.

Yox, bizi öldürən xərçəng deyildir,
Yaşdan, qocalıqdan ölürük nə də.

 +

Qıcqırtı yaranır işdən elə ki,

Səsləyir istisi bizi rənglərin.

Arvaddan və puldan qaçıb gedirik,

Tapaq kətanların gümüş bədrini.

 +

Dünyanı çəkməyə! Al qanımızla!

Unudaq yuxu nə, vəd nə, azar nə!

Mavi qollarına molbertin elə,
Baş qoyub biz ölək əsrdən əsrə.

1964

ruscadan tərcümə

30.11. 2022, Samara

 +++++++++++

ХУДОЖНИК

Холст 37 на 37.
Такого же размера рамка.
Мы умираем не от рака
И не от старости совсем.
Читать далее

ALEKSANDR QALİÇ. BİTMƏMİŞ MAHNI

Александр Галич

Bizim dünyanımızı qocalar hərlər,

Vurnuxurlar kinli siçanlar sayaq

XİN arayışına inansaq əgər,
Yaşları yetmişdən artlq olaqcaq.

 +

Döyüşdə olublar, kef çəkiblər həm.

Ömür uzadıblar dualarıyla.

Əldə saxlayırlar cilovu möhkəm,
Hərçənd əllərini üzür podaqra.

 +

Onları səhərlər boğur öskürək.
Baxırlar süfrəyə gözlərində cin,

Manna sıyığını yenə görərək,

Prezidentləri Yer Kürəsinin.

 +

Dünya qocaların əllərindədir,
Çöhrələr maskadır burda elə bil.

Yazlar – yumurtalı sabun ətirli,

Qışlardan kamfora qoxusu gəlir.

 +

Bu dünyada nə söz, mahiyyət nə də,

Bu dünyada nə qan, nə də göz yaşları.

Mənim taleyimin, elə sənin də,
Rolu yox, eləcə ömür yaşarıq.

 +

Verirlər partlatmaq onlar əmrini,

Bilirlər sərhədlər harda olacaq.

Dünya qocaların əllərindədir,
Yuxuları gəlmir gecələr ancaq.

 + 

Qızsa görüşdədir sevgilisiylə,

Quş qıyıltısından diksinir meşə..

Dünyanı qocalar hərlərir belə,

Ancaq yuxuları çəkilir ərşə.

 + 

Şişir  ağaclartda tumutcuq artıq,

Oğlanlar hay vuyrur: “At belinə, hey!”
Vicdandan itidir həsəd, paxıllıq,

Qoymur ki, qocalar dincələ bilə!

 + 

Keçilmiş, yenilmiş məsafələrə,

Müdhiş hesab çəkər saralmış dırnaq.
Bizim dünyamızı qocalar hərlər,
Girncdirlər yuxu əlində ancaq!

1962 (1964?)

ruscadan tərcümə

27. 11. 2022, Samara

+++++++++

Александр ГАЛИЧ

НЕОКОНЧЕННАЯ ПЕСНЯ

Старики управляют миром,
Суетятся, как злые мыши,
Им по справке выданной МИДом,
От семидесяти и выше. Читать далее

«ÖZÜN ROSSİYANİNSƏN, ARVADIN ROSSİYANKA…»

Yarmca il qabaq sən,
Soydaşım, necə şaddın! —

Özün rossiyanınsən,

Rossiyanka – arvadın!

 +

Al-qırmızı pasportun,
Ürəyinin başında.

Rus bayrağı asırdın,

İş yerində, maşında.

 +

Evində də, dyəsən,
Putinin şəkli vardı.

Özün rossiyaninsən,
Rossuyanka arvadın!

 +

Uşaqlar, fəxr edirdin,
Bilmir heç azəricə.

Rus – ana dilləridir,

Nə aksent, nə də ləhcə.

 

Başlayandan rus hərbə,

Halın dəyişib, qağa!

Rossiyaninsən, lələ,

Arvad da rossiyanka!

 +

Avtomat qap indi sən,

Gir görüm ya da tanka.

Axı rossiyaninsən,
Arvadın rossiyanka!

 +

Özünü ver qabağa,
“Za Putina!” deyərək.

Qan axıt yad torpağa,
Vəhşi tək böyürərək!

 +

Uşaqlarını göndər,
Putinin hərbinə ya.

Oğlun rossiyanindir,
Qızınsa rossiyanka.

 +

Çaşmısan, görürəm sən,

Rəngin ağarıb, qağa!

Sən ki rossiyaninsən,
Arvadın rossiyanka!

 +

Yaxasından sən idin,

Georgi lenti asan.

Kol axtarırsan indi,
Girib gözdən itəsən.

 +

Sevdiyin himn, deyəsən,
Çağırır, qalx, ayağa!

Sən ki rossiyaninsən,
Arvadın rossiyanka!

23. 11. 2022, Samara

QARDAŞOĞLU MÜBARİZƏ CAN SAĞLIĞI ARZUSU

Eşitdim, qardaşoğlu,
Azarlamısan bir az.

Tezlilkə sağalıb dur,

Danış, gül, əylən və gəz!

 +

Hər səhər durunca ye,
Günorta olunca ye.

Canı salma gücə, ye,

Az-az, incə-incə ye.

Kəs həyətdən cücə, ye!

 +

Qatığa meylin artsın,

Çoxlu göyərti də ye.

Bildirçin yumurtası,
Qırqovul əti də ye!

 +

Cilovla tamahını,

Çox şor, çox acı yemə,

Ertədən ye şamını,
Yağlı şey gecə yemə.

 +

Bundan sonra bir daha,
Kombayna minmə, bəsdir!

Əl çəkməsə yaxandan,

Apar dağlara, azdır!

 +

Üç-dörd yaxşı tilov al,
Get Kürün qırağına.

Dincəl, saatlarla qal,

Çəkinin marağına!

 +

Girmə ağır işə sən,

Sənlik deyil şum, alaq.

Yüngül idman eləsən,

Cana xeyri olacaq.

 +

Deyinəndən uzaq qaç,
Nə də ki, özün deyin.

Hər şey burda qalacaq –

Yaxşı ye, yaxşı geyin!

 18.11. Samara

BİZ SƏKKİZ MİLYARDIQ…

                                             İlahi, bağışla…

Səkkiz milyard insan yer kürəsində!

Səkkiz mlyardı da aşmışıq daha!

Bu sərvət yiyəsi bilinsə kimdir,

Yer alardı Forbs siyahısında.

 +

Üzünü, adını heyf, gizlədir,

Bəlkə təvazödən görünmür gözə.

Düzü, idarəsi qüsursuz deyil,
Heç bir hesabat da vermir o bizə.

 +

Heç insan deyilik, səhmik elə bil,
Dəyərdən düşürər, cırar, yandırar.

Ya əlli milyonu götürüb verir,

Bir filantropa Hitler adında…

 +

Biz səkkiz milyardıq… çoxuq bir az da,
Və səkkiz milyarddan hamı biridir.

Hərçənd kimsə şərəf, ad qazananda,
Gör neçə milyarddan seçilə bilir!..

17. 11. 2022, Samara

 

«SÖYLƏ, AZƏRBAYCAN YAZIÇISINDAN…»

2021 лето

SUAL-CAVAB

Azərbaycan “yazar”larının qurultayına həsr olunur

Sual:

Söylə, Azərbycan yazıçısından,
Varmı daha rəzil, abırsız insan?

Cavab:

Var. Bu, Azərbaycan tarixçisidir.

Yalanlarla gəlir nəfəsi, gedir.

13. 11. 2022, Samara

ANAMIN ADI

12.11.22

Mənə uşaqlıqdan deyiblər hələ,

Nə iş bacaranam, nə də yarıdan.

Nə dalınca getsə — gələn boş əllə,

Suya göndərsələr – Kürü qurudan.

 +

Eləydi… Elədir indiyə qədər.

Nə yığdım, tikməyi nə də bacardım.

Mənə verilsəydi xəzinə əgər,

Beş günün içində dağıdacaqdım.

 +

Nəinki bir bağın —  çiçəyin hətta,

Çəkə bilməmişəm nazını azca.

Suya həsrət qalıb, həm də diqqətə,

Quruyub gözümün qabağındaca.

 +

Qəfəsdə baxımsız quş kimi ölər,
Solar susuz qalan gül kimi ya da.

Nə yada salınar, nə dilə gələr,

Unudulub gedər anamın adı.

+
Qəbir daşından da bir zaman itər,

Qurandan seçilib qoyulan bu ad.

Bir gün daş da itər, itər qəbir də,

Daşı, torpağı da dəyişir həyat.

 +

Yedik sağlığında nəyi vardısa,
Mən də çox yemişəm, yarıtmamışam.

Ana xatirəsi, adı da irsdir,
Heyf, varisini yaratmamışam…

 +

Anama şeirlər həsr eləyirəm,

Adını yaşadım yazılarımda.

Əsər yox, övladdır, nəvə onlar həm,

İrsim də onlardır mənim, varım da.

11-12. 11. 2022, Samara

RUSİYA. ÇİÇİKOV — 2022

2021 лето

Yenə Rusiyada paytaxtdan uzaq

Şəhərlər və kəndlər təşviş içində.

Məmurlar, əhali gözləyir qonaq,

Gələnsə müfəttiş deyildir hərçənd.

 +

Uzaq paytaxtdan və Tanrı gözündən,
Gözü xumarlıqdan çətin açılan
Əhali yaşayan yerlərə indi,
Gəlir gözəl insan, nəcib qəhrəman!

 +

Pavel İvanoviç yadınızdamı? Çiçikov!

Nə gözəl, nə çirkin, nə gənc, nə qoca.

Kübar ədaları ləyaqət dolu,
Frakı, köynəyi nəfis və incə.

 +

Gəzir troykada quberniyanı,
Qonaq olur zəngin mülkədarlara,

Kef deyildir ancaq məqsədi onun,

“Ölü can” dalınca gəlib o bura.

 +

Ağılla və səbrlə sövdələşərək,

Alıb heç-neçəyə ölü canları,
Yaxşı pul qazanar sonra, diri tək

Girov qoya bilsə banka onları.

 +

Xırda səhv eləyir bu nəcib insan,
Əldən ehtiyatı buraxır yəni.

Qalmaqal yaranır… Quberniyadan
Qaçmaq isttəyəndə tutulur yəqin.

 +

Bu ölməz süjeti Nikolay Qoqol
İki əsr əvvəl alıb qələmə.

Çoxdan azadlığa çıxıb Çiçikov,
İndi Putinə də yaxındır demə!

 +

Əlbəttə, troyka vaxtı deyildir,

Var helikopteri, təyyarəsi də.

Paytaxtdan ən uzaq yerlərə gedir,

Kef deyil, ayrıdır yenə məqsədi.

 

Ayrı cür geyinir Çiçikov indi,
Çoxdan ayrılıbdır qara frakdan,
Əyni Çiçikovun indi hərbidir.
Sinəsində ulduz — əsl qəhrəman!

 +

Çevrilib sövdəsi amma tərsinə,

İndi gəzib diri canları alır.

Daha nə dil tökür, hiylə gəlir nə,

Pula satılmağa çoxları hazır.

 +

Pulu zibil kimi Çiçikovunsa,

Dövlət büdcəsində oynayır əli.

Alveri, sövdəsi cənabın asan,
Artıq danışanın kəsilər dili.

 +

Gedir Rysiyada beləcə rahat,
Ukrayna hərbinə can tədarükü.

Oğlu ana satır, ərisə arvad,

Satırlar elə bil malı ya mülkü.

 +

Dönərək 200 nömrəli yükə,
Qayıdar onlardan kimsə geriyə,
Kininsə tapılmaz tikəsi bəlkə,
Yandırılar, külü sovrular göyə.

 +

Yenı təyyarəsi Çiçikovunsa,
Şığıyıb qırğı tək qalxır havaya.
Gedən diri candır, ölü – gələnsə,

Qanlı bir bazara dönür Rusiya.

06. 11. 2022, Samara

NƏSİMİ

Sektant? İnqilabçı? Poetik düha?

Ya müşrik, özünü həqqə tay tutan?

Əsaslar sarsıdan, sökən əjdaha?

Ya təzə fikirli qabaqcıl insan?

 +

Edam elədilər onu Hələbdə,
Bakıda heykəli ucalır indi.

Kim ancaq Nəsimi yolunu gedə —

Yeri Kürdəxanı türməsindədir…

 

04.11. 2022, Samara

ŞİRVAN HAQQINDA NƏĞMƏ

U LENİ. KİNO

O şəhərdə keçib mənim dörd ilim.
“Dörd il oxumuşam orda” deməyə,
Boynuma alım ki, gəlmir heç dilim.
Yox elə xatirə fəxr eləməyə.

 +

Pedaqoji məktəb təsadüf idi,

Qaçırdım əslində ev davasından.

Ailə sıxmırdı, basıb əzirdi,
Əlibayramlıydı ən yaxın ünvan.

 +

 

Əvvəl eser, sonra bolşevik olan,
Bayramovu qətlə yetitmirşdilər.

Mənə “gəl-gəl” dedi onun o zaman,

Ad və soyadını daşıyan şəhər.

 +

Şəhərdə şirvanlıq yox idi heç nə —

Yəni xan sarayı, ya da qalacıq…

Nəsimi ya Seyid Əzim izinə,

Bənzəyən iz yoxdu orda azacıq.

+

Nə məscidi vardı, mollası nə də,

Qəzeti çııxrdı —  “İşıq”dı adı,

O vaxt cavan Çingiz Ələkbərzadə,

Orda qol çırmayıb qələm çalırdı.

 +

Bilal Kərimovdu şəhərdə rəhbər.
Tez-tez “Volqa”sını təzələyirdi,

Nömrə dörd “9”-du ancaq hər dəfə.
Vəzifə başında, qəzada öldü.

 +

Şəhər cavan idi, eləcə gəncdi,
Burda lotular və avtoritetlər.

Üzü tək saçı da ağaracaqdı,
Kimə əyri baxsa gənc Xudu əgər…

 +

Təzə hisssəsi də vardı şəhərin,
Parkda yaxşı hovuz, tramplin də,

Ancaq hamamısa yoxdu evlərin,

Su yalnız birinci mərtəbələrdə.

 +

Yeməkxana vardı “Şirvan” adında,
Sup-xarço verərdi əlli qəpiyə.

Tufan yaradardı bu sup qarında,
Həyatdan doyurdu, bezirdi yeyən…

 +

“Şirvan” idi həm də kino-teatr,

Orda hind kinosu gedirdi hərdən.

Arvadlar baxmamış ağlaşırdılar,
Gözü yaşarırdı kişilərin də…

 +

O vaxt rus var idi şəhərdə xeyli,
Rus məktəbi vardı, rus qəzeti də.

Vardı estrada orkestrləri,
Onlar fərqliydilər – niyə gizlədim…

 +

Əfsus! Öldürürdüm mən orda vaxtı,

Yıxıb-sürüyürdü məni zaman da.

Mədəniyyət, dünya ədəbiyyatı,

Uzaq ulduzlar tək uzaqdı məndən.

 +

Dörd ildə bilmədik “do” nə, “re” nədir,
“Sürəyya”, “Qızqayıt” oxuduq elə,

Üzeyir bəstəkar çıxdı Qoridən,

Cəlil  əjdahaya döndü dörd ilə.

 +

Bizsə kiçik girib kiçik də çıxdıq,

Günahı deyil bu, müəllimlərin.

Burda adındaydı qəzetin işıq,
Nurlu və barlıydı Qorinin yeri…

 +

Təzə şəhərinsə düz ortasından,
O vaxt dəmir yolu keçirdi. Hərdən,
Baxaraq qatarlar ötüşən zaman,
Getmək arzulardım uzaqlara mən…

 +

Təzə şəhər salmaq deyil ki çətin,

Ad qoymaq, dəyişmək daha da asan.

Yaranmaz fəlsəfən, mədəniyyətin,

Köləsə o yerdə yaşayan insan…

 

01-02.11. 2022, Samara