Архивы

POL VERLEN. “TÖVLƏDƏ SAMAN ÇÖPÜ KİMİ ÜMİD İŞARAR…”

Ноя10

Tövlədə saman çöpü kimi ümid işarar,

Uçuşuyla məst arı niyə qorxudur səni?

Bax, buludu gör necə günəş şüası yarar.

Niyə yuxulayırsan masa üstdə dirsəyin?

—

Zavallı qəlb, buz kimi sən bu quyu suyundan,
İç barı, yat təzədən. Mənsə burdayam, oyaq.
Keşiyində duraram sənin yuxunun hər an,
Körpə kimi yatarsan sənsə qıığıldayaraq.

—

Günorta. Xanım, gedin tanrı naminə indi,
O, yatır. Addımları qadının, qəribədir,

Beynində əks-səda verir zavallıların.

—

Günortadır. Suladıb sərinlətdim otağı,

Get, yat! Ümid çalada daş kimi işıq salır.
Sentyabr gülləri, nə vaxt açılar axı!

Fransızcadan tərcümə

09 — 10.11. 2021, Samara
QEYD: sonetin mövzusu şairin Rembo haqqında xatirəsidir

=========================

PAUL VERLAİN

L’espoir luit comme un brin de paille dans l’étable.

Que crains-tu de la guêpe ivre de son vol fou ?

Vois, le soleil toujours poudroie à quelque trou.

Que ne t’endormais-tu, le coude sur la table ?

—

Pauvre âme pâle, au moins cette eau du puits glacé,

Bois-la. Puis dors après. Allons, tu vois, je reste,

Et je dorloterai les rêves de ta sieste,

Et tu chantonneras comme un enfant bercé.

—

Midi sonne. De grâce, éloignez-vous, madame.

Il dort. C’est étonnant comme les pas de femme

Résonnent au cerveau des pauvres malheureux.

—

Midi sonne. J’ai fait arroser dans la chambre.

Va, dors ! L’espoir luit comme un caillou dans un creux.

Ah ! quand refleuriront les roses de septembre !

  POL VERLEN.  ŞƏHƏRDƏ AXŞAM İBADƏTİ

Апр18

verlain-19

Complies en ville

 

Notre Dame-a girərkən Parisdən ayrılaraq

Küy yatır, qovuşursan astaca akkordlara,

Yatır yaxıcı günəş kölgədə, bayılaraq,

 

 

Vitraj bürclərində də şölələr bayılmada,

Sonsuzluqdur, varsa da, heyranlıqların həddi,
Məlhəm reçitativlər səslənib yayılmada.

 

 

Artıq ibadət bitib, mehrab toranda indi,

Altı şam yanır ancaq önündə Xilaskarın
Buxurun qoxusuna qarışır mumun iyi,

 
“Jube, domne”ni klerk oxuyur necə lazım,

Bu an skamyalardan qasırğa tək gurlayır

Zəbur oxuyanların kələkötür avazı,

 

 

Qasırğa şiddətlənir möhtəşəm qübbə altda,
Toranda baxışırlar Müqəddəslər, Krallar
Yapma qızılgülləri qəfil şölə oynadar.

 

 

Ruhun əminliyindən, gecə dualarıyla,
Əməllərlə qovulan qorxulardan oxunar,
Sütunlar ətrafında ümid axıb yayılar.

 

 

Bu ən ali sevincdir, fövqəladə nuru var

Şöləsində cəmlənib o, vahid Həqiqətin,

Bunu da Simeon son ekstaz adlandırar!

 

 

Ruhumuzu tapşıraq Tanrıya-Həqiqətə!

 

Fransızcadan tərcümə

16-18.04. 2019

Samara

 

Paul Verlaine

Complies en ville

 

Au sortir de Paris on entre à Notre-Dame.
Le fracas blanc vous jette aux accords long-voilés,
L’affreux soleil criard à l’ombre qui se pâme

Qui se pâme, aux regards des vitraux constellés,
Et l’adoration à l’infini s’étire
En des récitatifs lentement en-allés. Читать далее →

POL VERLEN.   DÜŞMƏN QÜSSƏ KİMİ MASKALANARAQ…

Янв28

verlain-19

L’ennemi se déguise en l’Ennui

 

Düşmən Qüssə kimi maskalanaraq,
Deyir: “Nə var, nə yox zavallı kişi?”

Keçirəm, mən onu ələ salaraq.

Girir düşmən ya da Bədən cildinə

Deyir: “Bir arvadla düzələr işin”.

Mənsə baş qoşmuram məsləhətinə.

 

 

 

İşıqdan yaranma Mələyə hərdən,

Dönür düşmən deyir: “Şükr və dua,

Söyləməkdən özgə səy edirmisən
Səma Atamıza borc ödəyərək?

Sevgiin ölən günə qədər yaşarmı?”

Deyirəm: “Eləməz Ümid məni tərk”.

 

 

 

Məntiq sahəsində qoca qurd o da,
Tezliklə dilimi gödəltdi mənim,
Daha deyişməyə həvəs qalmadı.

Bilərək o kimdir fəqət, qorxaraq
Dünya işığını bir də görməyim,
Həqirlik istərəm Tanrıdan ancaq.

 

Fransızcadan tərcümə

26-27.01. 2019

Samara

POL VERLEN. AXSAQ SONET

Янв25

verlain-19

Sonnet boiteux

Ah, nə ağır dərddi bu, ah, pis olacaq sonu,
Bu qədər müsibəti  niyə yer-göy götürür.
Ölümü dəhşətlidir, ah, dilsiz bir heyvanın,
Öləziyən baxışla axan qanını görür.

 

 

Tüstülü, küylü London. Ah, bu Tövrat şəhəri!
Yanır qaz çıraqları, lövhələr şölələnir.

Dəhşətli görünüşü əfəlləmiş evlərin

Qorxudur, qarıların şurasıdır elə bil.

 

 

Rəzil keçmiş ötərək çığırır, miyoldayır,

Sohonun sarı, çirkli və gülrəng dumanında,

“İndeed”lər, “all rights»lar, “haos”lar dinir hər an.

 

 

Yox, bu, həqiqətən də ümidsiz işgəncədir,
Yox, lap ağır dərddi bu, sonu da yaxşı olmaz.

Ah, od tökülə göydən bu Tövrat şəhərinə!

 

Fransızcadan tərcümə

QEYD: “Axsaq sonet” başqa sonet növlərindən katrrenlərin dördüncü misrasının qısalığı ilə fərqlənir. Ancaq Verlenin “Axsaq sonet” adlandırdığı bu şeirdə katrenlərin bütün misraları eyni ölçüdədir. Soneton “axsaq”lığını dördüncü bəndin (ikinci üçlük) qafiyəsizliyi ilə izah etmək olar.

21-22. 01. 2019
Samara

POL VERLEN. AH, NECƏ SOYUQDUR…

Янв22

verlain-19

Ô j’ai froid d’un froid de glace

 

Ah!  necə soyuqdur, bədənim donur
Ah! Necə od tutub hər yerim yanır;

 

Kövrəlib sümüyüm, daha çürüyür,
Yara bədənimi basıb bürüyür;

 

Mənim düşmənlərim sevinc içində,

Qurban, qənimətəm onlara indi;

Canımda, başımda, ürəyimdə də,
Sızıltı var acı xatırələrdən;

 

 

Məndən hamı qaçır, şana əlvida!

Yəni gəlib çatdım mən Ərafata?

 

Ya bəlkə mən elə cəhənnəmdəyəm,

Yəni üz döndərib Tanrı da məndən?

 
— Sənin taleyin ki, gətirmir belə,
Bu bəlkə sevincdir daha Güclüyə.

 

 

Tanrı daha adil, Əql də onda da,

Sən özün zəifsən, kəmsən ağıldan.

 

Şərin girdabında çabalayırsan,
Bura atıb səni ehtirasların,

 

 

Sənin kamil deyil xristianlığın,
Çəkdiyin əzaba günahın uyğun,

 

 

Bütün bu əzab ki, səni ağrıdır,
Ruhuna nemətdir, xeyirduadır.

 

 

Və, əlbəttə, sənin bəyənmədiyin,
Bu sınaqlar ki, var həndəvərində,

 

 

Sənə məhəbbəti olan səmanın,
Xəbərdarlığıdır —  təmiz və aydın.

 

 

Mələklərdir sənə düşmən olanlar

Daha az qəddarlıq və özgəlik var

 

 

Onlarda, zalım və rəhim Tanrıdan,
Özün də bilmədən aldıqlarından.

 

 

Sev öz çarmıxını, yaralarını

Nemətdir, şükr elə yaradanına.

 

 

Qəzəb anlarının güc gələn çağı,

Tanrının adını diz çöküb çağır.

 

Kəsən dəmir ki, var, məzəmmət edən
Səs ki, var – bu sənə gözəl Tövbədir.

 

 

Buzla da örtülsən, odda da yansan,

Tapacaqsan hökmən Allahını sən.

 

Fransızcadan tərcümə

19-21. 01. 2019

Samara

POL VERLEN. TÖVBƏ

Янв18

verlain-19

             Pénitence

Şəhvətdir ən yüngülü dəhşətli günahların,
İki ən ağırıysa Xəsislik və Həsəddir.

Qarınqululuq hökmən insanı xəcil edər,

Tənbəllik, anasısan sən bütün günahların,

 

 

Qəzəb gözləl görünür eybəcərliyində də

Saxta  bənzəyiyşindən bəlkə qəhrəmanlığa

Təkəbbür ona qardaş öz illüzor şanıyla

Dəhşətli quyamçıdır onlar, eybəcər həm də.

 

 

Tövbə, ağır savaşsız sən onları yenirsən,

Dallarınca düşürsən, tutub əsirləyirsən.

Cəhənnəmdən çıxarır kamil hərəkətlə sən

Ruhları qurtarırsan, şeytanları yenirsən.

 

 

Möhtəşəm əməllərə sənsən bizi yönəldən

Möhtəşəm səbəbiylə möhtəşəm niyyətlərin.
Tikanlar arasında qızıl güllər bitirən.

Tələsmədən onları Duadır gəlib dərən.

 

 

Cani əməllərimin, Tövbə, dərinliyindən,

Şəhvət, təkəbbür, qəzəb və bu kimi hoqqalar,

Köməyə çağırıram, bənzərsiz Dəyərin var,
Duyur rəzil ürəyim: odur Tanrı bəyənən.

 

QEYD: «Pénitence» — xristian ilahiyyat termini kimi günahkarın Allah qarşısında öz günahlarını etiraf etməyidir. İslamda adekvat termin yoxdur, ən

yaxın “tövbə”dir, onlayn lüğət də bu sözü fransızcadan ərəb dilinə ərəbcə belə tərcümə edir:

 توبة

 

Fransızcadan tərcümə

15-16. 01. 2019

Samara

POL VERLEN. YUXUMA GİRMİSƏN SƏN BÜTÜN GECƏ

Янв16

verlain-19

J‘ai rêvé de toi cette nuit

Yuxuma girmisən sən bütün gecə,

Duruşun dəyişib bəlkə min dəfə,
Şirin sözlər dedin mənə nə qədər…

 

Meyvə dadan kimi ləziz və incə
Öpürdüm mən sənin dodaqlarından,

Öpürdüm  düzünü, dağlarını da.

Elastik, hər yerin, kövrək hər yerin,
Yay kimi qıvrılır bədən, heyranam:

Önün də, arxan da… lənət şeytana!

 

Yandırır, əzizim, necə də böyrün,
Sanki od-ocağın var istiliyi,

Canında ceyranın elastikliyi.

 

 

Sənin ağuşunda olan kimiydi,
Daha kamil amma, odlu daha da,
Elə həmin bayram ruha, bədənə.

Franslzcadan tərcümə

QEYD:

Beş üçlükdən ibarət bu şeirin mürəkkəb qafiyə sxemi var: 1-ci bənd 2-ci bəndlə, 3-cü bənd 4-cü bəndlə bağlıdır. Beşinci üçlük qafiyələnməyib.

“Elastiklik sözünün dalbadal işlənməyi təcümə qüsuru kimi görünə bilər. Əslində , bu, orijinalda belədir: 3-cü bəndin 1-ci misrası: “J’étais d’une élasticité”; 4-cü bəndin 3-cü misrası: “Élasticité de gazelle…”

 

13-14. 01. 2019

Samara

POL  VERLEN. GREEN

Янв12

verlain-19

Green 

 

Bax, yarpaqlar, budaqlar, çiçəklər və meyvələr,

Bu da ki, eşqinizlə döyünən ürəyimdir.

Gəlin qırmayın onu iki zərif ağ əllə,

Necə həqir olsa da, hədiyyəmə baxın bir.

 

Şehə başdan ayağa bürünmüşəm gəlincə,

Alnımda dönür buza indi səhər yelindən.

Düşüb ayağınıza, izn verin, dincəlim,

Anıb şirin anları qüssəmi dağıdım mən.

 
İndiyəncən sizin son alovlu busələrlə

Xumar başımı qoyum gül kimi sinənizə.

Məni qayğılandıran fırtına yatsın belə,
Yatım bir azca, çünki siz də dincəlirsiniz.

 

Fransızcadan tərcümə

Qeyd: şeirn adı orijinalda ingiliscədir. Green – yaşıl; gənc; təzə; çiçəklənən

10-11. 01. 2019

Samara

POL VERLEN. GÖYÇƏKMİ, ƏSMƏRMİSƏN?

Янв11

verlain-19

Es-tu brune ou blonde ?

 

Göyçəkmi, əsmərmisən?

Gözlərin nə rəng? Qara?

Mavi ya?

İşıqlı dərinliyə onlarda vurğunam mən.
Dalğalanan, dağılan saçlarına heyranam.

 

Acısan ya şirinsən?

Bəs ürəyin? Mum kimi?

Ya kinli?

Fərqi nə, təbiətə minnətdaram yenə mən,

Ürəyin həm qalibim,  ürəyin həm hakimim.

 

Sadiqsən əhd pozan ya?
Yox önəmi elə bir.

Elədir?

Mətləbimə çatmağa həmişə inadlıyam,

Gözəlliyin ən ümdə istəyimin rəhnidir.

 

Fransızcadan tərcümə

09. 01. 2019

Samara

POL VERLN. HƏMİŞƏKİNDƏN DƏ KASIBAM İNDİ

Янв8

verlain-19

Je suis plus pauvre que jamais

Həmişəkindən də kasıbam indi,
Və kasıb yox məmim tək,

Ancaq boynun mənim, ağ əllərin də.
Və səndəki sevişmək
Məharəti yoxdur özgə qadında,
Qayğısız  və açıqsan,
Həm gecə, həm gündüz danışığın da,
Lütfün də ürək açan.

 

Gözəl gözlərindir mənim sərvətim,
Fil dişindən yaranma,

Sinəndir, görəndə dayanmaq çətin,

İstəyin qabağına.

Doyan və dincələn ehtiraslarım,

Canlanar yenə orda.

Təzə nəvazişlər yenə araram,

Canımda artar od da.

 

 

Gözəl gözlərindir mənim sərvətim.
Fil dişindən yaranma,

Sinəndir, görəndə dayanmaq çətin,

İstəyin qabağına.

Doyan və dincələn ehtiraslarım,

Canlanar yenə orda.

Təzə nəvazişlər yenə araram,

Canımda artar od da.

 

 

Şübhəsiz ki, mənə yox məhəbbətin,

Səni sevdiyim qədər.

Saysızdır, bilirəm, həm xəyanətin,
Nə də ölçüyə gələr.

Mənsə qəm yemirəm, varlığındadır,

Çünki bütün həyatım.
Qanımı coşduran duyğularım da,
Sənin hökmünə tabe.

 

Fransızcadan tərcümə

06-07. 01. 2019

Samara