Архив | Ноябрь 2021

ATTENBORO

Ноя29

Uilyam Şekspir hələ gənc ikən,

Əgər BBC-nin gözləri  ilə

Baxsaydı dibinə okeanların,
Alardımı yenə qələmi ələ?

—

Bəlkə görən kimi sarsılasıydı,

Mavi planeti bəşər dühasi.

Anlardı bu miqyas sığışasıdır,
Nə təxəyyülünə, nə “Qlobusa”.

—

Möhtəşəm süjetlər, intriqalar,
Bir an kəsilməyən mübarizələr.

Elə qəhrəmanlar su altında var,

Yoxdur yer üzündə birinə bənzər.

—

Ehtiraslar elə qızır ki, dərin
Suların buzu da soyuda bilmir.

Qanlı savaşların, təntənələrin,
Yanında nağıldır Makbet, Kral Lir…

—

Özünə gələrək bəlkə də dahi,
Təzim eləyərdi Tanrıya həqir.

Bəşər faciəsi, sevgi tarixi,

Oturub yazardı yenə Şekspir.

29.11. 2021, Samara

EDQAR ALLAN PO. ANAMA

Ноя20

Nədənsə duyuram hətta mələklər,
Göydə bir-biriylə qonuşan zaman,
Çətin tapar “ana” kəlməsi qədər,
Sevgi sözlərindən şərəfli olan.

—

Səni çağırmışam bu adla çox mən,
Mənə anadan da sən artıq idin.

Mənin Virciniyam ölüb gedəndən,
Yerin ürəyimin başıdır indi.

—

Anam – doğma anam – öldü çox erkən,

Dünyaya o məni gətirib; ancaq,

Ən çox sevdiyimin anasısan sən.

—

Anamdan əzizsən buna görə, bax:

Sevgim arvadıma tükənməz idi,

Ruhuma canımdan daha əzizdi.

ingiliscədən tərcümə

19-20. 2021, Samara

QEYD: Şeir şairin xalası Mariya Klemmə, erkən vəfat etmiş arvadı

Virciniyanın anasına həsr edilb.

==========================

Edgar Allan Poe

To My Mother 

Because I feel that, in the Heavens above,

  The angels, whispering to one another,

Can find, among their burning terms of love,

  None so devotional as that of «Mother,» Читать далее →

ALFRED DE MÜSSE. ANAMA

Ноя19

Sona bu şən məclis yetişən zaman,

Kim Qrequarı ulu sayırsa,
Dostlar, əlimizdə varsa stəkan
Ürək içki, nəğmə arzulayırsa,

Niyə üz tuturuq axı Baxusa?

Günümüz  beləcə gözəl keçərkən,

Dostlar, yaxşı olar xorla oxusaq,

Analar şəninə, ürəkdən və şən. (Bis)

—

Ən əziz nemətdir insana yəqin,

Uşağa ən gözəl müdafiə həm.

Lütfüdür, əlbəttə, bizə göylərin,

Yetişir Tanrının mərhəmətindən.

Nemətlər içində o ən füsunkar,

Anadır insana örnək, nümunə.

Minnətdar olmayan məgər kimsə var,

Ana qayğısına, nəvazişinə? (Bis)

—

Kimə bir xoşbəxtlik üz verə əgər,
Ona danışmağa tələsir hökmən.

Onun ağuşunda üzünü gizlər,

Göz yaşı axıdan, xəcalət çəkən.

Övlada ən kiçik bir uğur gələ,
Möhtəşəm zəfərdir anaya yəqin.

Dostlar, cavabını verək biz belə,
Ana  qayğısının, nəvazişinin. (Bis)

—

Çətin yollarını həyatımın mən,

Öngörən qayğının sayəsində, ah,
Keçmişəm həmişə qayğı bilmədən.

Sənə ürəyimi açıram ancaq.

Yalançı dünyanın qayalarından,

Sənsən qayığımı yan ötüşdürən.

Mənim yaşadığım bəxtəvər hər an,
Yaranıbdır ana nəvazişindən. (Bis)

fransızcadan tərcümə

18-19. 2021, Samara.

Qeyd: 1. Müəllif bu şeiri 14 yaşında yazıb. 2. “Qrequar”ın  de Müssenin

oxuduğu kollecdə intendant olduğu güman edilr.

Yəqin şagirdlərlə şənlənməyi sevirmiş.

===================

 Alfred de Musset

 À ma mère

Après un si joyeux festin,
Zélés sectateurs de Grégoire,
Mes amis, si, le verre en main
Nous voulons chanter, rire et boire,
Pourquoi s’adresser à Bacchus ?
Dans une journée aussi belle
Mes amis, chantons en  » chorus  »
A la tendresse maternelle. (Bis.) Читать далее →

STEFAN MALLARME. KASIBIN NİFRƏTİ

Ноя18

Gecə cır-cındırında gör nə qədər deşik var,

Dərin də, saçların da qızarıb; xoşum gəlir
Qoca müqəvva, səndən, bu da iyirmu su, al.

—

Müti, yastı üzündə yox qürurun əsəri,

Qardaşdır itə kasıb, bilirsən ki, özün sən.

Şeirlə bəzəyərsən çətin bu eyibləri.

—

Qalxırsan, xristian, çaqqal tək daş dibindən,

Sürünürsən dalınca  səni ələ salanın.
Sənin bu göz yaşına, qoca, neçə verim mən?

—

Aç əfəl bədənini, oynasın əzaların!

İyirmi sunu məndən dilə, çıx min oyundan,

Diz üstə çök!… Palçığa girincə ağ saqqalın!

—

Nəyinə gərək axı bu medal, axmaq insan

Gümüş parıldar, zaman keçincə mis göyərər,
Mömin deyiləm, ancaq çox inadkaram, inan,

—

Seçim elə! Qap, indi sənə dedyim gələr,

Sıx ovcunda, düşün ki, ona görə alırsan,
Məndə çoxdur o puldan, ya nnifrətindən elə.

—

Götür, qorxmasan əgər, buna qılınc alarsan.

Fransızcadan tərcümə

17-18.11. 2021, Samara

============================

Stéphane Mallarmé

(1842 — 1898)

Haine du pauvre

Ta guenille nocturne étalant par ses trous
Les rousseurs de tes poils et de ta peau, je l’aime
Vieux spectre, et c’est pourquoi je te jette vingt sous. Читать далее →

ALFRED DE MÜSSE. SON MİSRALAR

Ноя15

On səkkiz aydır ki, əcəl zəngləri,
Dəlir hər tərəfdən qulaqarımı,

On səkkiz aydır ki, yoxdur aramım,
Hər yerdə o mənim dalımca gəlir.

—

Nə qədər çarpışam həqirliyimlə,
Daha çox duyuram necə miskinəm;

Haçan addım atmaq istəyirəm mən,
Görürəm ürəyim dayana bilər.

—

Daha yoxdur halım mübarizəyə,

Sonacan döyüş tək hər an keçəcək;

Qaçışdan üzülüb sarsılan at tək,

Ruhum üzülərək məni də əyər.

1857

fransızcadan tərcümə

14-15.11. 2021, Samara

===============

Alfred de MUSSET
1810 — 1857

Derniers vers

L’heure de ma mort, depuis dix-huit mois,
De tous les côtés sonne à mes oreilles,
Depuis dix-huit mois d’ennuis et de veilles,
Partout je la sens, partout je la vois. Читать далее →

ALFRED DE MÜSSE. KƏDƏR

Ноя14

Düşmüşəm qüvvədən, həyatım bitib,
Gedib dostlarım da, gülmürəm bir an;

Məndə öz dühama inam yaradan,

Qürurum nə vaxtdan tükənib, itib.

—

Əvvəl Həqiqətlə üzləşən zaman
Deyirdim ən yaxın dostum olacaq,

Dərindən anlayb duyandan ancaq,
Tamam çiyrinibdir ürəyim ondan.

—
Hərçənd əbədidir Həqiqət olan,
Ondan uzaqlaşan, onsuz dolanan,
Cəhalət içində yaşayar hökmən.

—
Cavab verməliyik, Tanrımız dedi.
Mənə bu dünyada nə qalır indi? —

Düşünmək, göz yaşı axıtmaq hərdən

fransızcadan tərcümə

13-14.11. 2021, Samara

========================

Alfred de MUSSET
Tristesse

J’ai perdu ma force et ma vie,
Et mes amis et ma gaieté;
J’ai perdu jusqu’à la fierté
Qui faisait croire à mon génie. Читать далее →

ALFRED DE MÜSSE. OXUCUYA SONET

Ноя13

İndiyəcən, oxucum, ənənə tələbiylə,
Birinci səhifədə səni salamlayırdim.

Bu dəfəki kitabın sonu şən deyil elə,
Doğrusu, bizim əsr xoşagəlməz bir andır.

—

Gedir nəyi vardısa artıq qabaqkı əsrin,

Krallar və tanrılar, zəfər qazandıran bəxt.

Rozafindlə Süzona hədsiz müdrikəm yəqin,
Qoca Lamartin mənə uşaq tək baxır hərçənd.

—

Əfsus, siyasət! Budur əsl  dərd və həqarət.

Düşmənlərimdir mənə onu görən məsləhət.
Gah ağsan, gah qırmızı: bu mənlik deyil, canım!

—
Məni kim oxuyursa, oxuyaydı təzədən.
Rübabımda iki ad dolaşsa təsadüfən
Ninet olacaq hökmən, ya da ki, Ninon xanım.

fransızcadan tərcümə

12.11. 2021, Samara

==============

Alfred de MUSSET
1810 — 1857

Sonnet au lecteur

Jusqu’à présent, lecteur, suivant l’antique usage,
Je te disais bonjour à la première page.
Mon livre, cette fois, se ferme moins gaiement ;
En vérité, ce siècle est un mauvais moment.

—

Tout s’en va, les plaisirs et les moeurs d’un autre âge,
Les rois, les dieux vaincus, le hasard triomphant,
Rosafinde et Suzon qui me trouvent trop sage,
Lamartine vieilli qui me traite en enfant.

—

La politique, hélas ! voilà notre misère.
Mes meilleurs ennemis me conseillent d’en faire.
Être rouge ce soir, blanc demain, ma foi, non.
—
Je veux, quand on m’a lu, qu’on puisse me relire.
Si deux noms, par hasard, s’embrouillent sur ma lyre,
Ce ne sera jamais que Ninette ou Ninon.

VİKTOR HÜQO. ANAMA

Ноя11

Ana, ürəyim mənə deyir ki, bayramındır

 (Doğru deyir ürəyim, nə  desə səndən haçan).

Ana, nə arzulayır bu ürək  sənə indi?

Xəzinə? Bəlkə şöhrət? Bəlkə rütbə? Yox, inan!

Səni görüb duyduğum səadəti duyasan!

1816

fransızcadan tərcümə

11.11.2021, Samara

=========================

À maman

Victor Hugo

Mon coeur me dit que c’est ta fete
(je crois toujours mon coeur quand il parle de toi)
maman que faut-il donc que ce coeur to souhaite?
De tresours? — des honneurs? — des trones ? — non, ma foi
Mais un bonheur egal au mien quand je te vois.

27 septembr 1816

POL VERLEN. “TÖVLƏDƏ SAMAN ÇÖPÜ KİMİ ÜMİD İŞARAR…”

Ноя10

Tövlədə saman çöpü kimi ümid işarar,

Uçuşuyla məst arı niyə qorxudur səni?

Bax, buludu gör necə günəş şüası yarar.

Niyə yuxulayırsan masa üstdə dirsəyin?

—

Zavallı qəlb, buz kimi sən bu quyu suyundan,
İç barı, yat təzədən. Mənsə burdayam, oyaq.
Keşiyində duraram sənin yuxunun hər an,
Körpə kimi yatarsan sənsə qıığıldayaraq.

—

Günorta. Xanım, gedin tanrı naminə indi,
O, yatır. Addımları qadının, qəribədir,

Beynində əks-səda verir zavallıların.

—

Günortadır. Suladıb sərinlətdim otağı,

Get, yat! Ümid çalada daş kimi işıq salır.
Sentyabr gülləri, nə vaxt açılar axı!

Fransızcadan tərcümə

09 — 10.11. 2021, Samara
QEYD: sonetin mövzusu şairin Rembo haqqında xatirəsidir

=========================

PAUL VERLAİN

L’espoir luit comme un brin de paille dans l’étable.

Que crains-tu de la guêpe ivre de son vol fou ?

Vois, le soleil toujours poudroie à quelque trou.

Que ne t’endormais-tu, le coude sur la table ?

—

Pauvre âme pâle, au moins cette eau du puits glacé,

Bois-la. Puis dors après. Allons, tu vois, je reste,

Et je dorloterai les rêves de ta sieste,

Et tu chantonneras comme un enfant bercé.

—

Midi sonne. De grâce, éloignez-vous, madame.

Il dort. C’est étonnant comme les pas de femme

Résonnent au cerveau des pauvres malheureux.

—

Midi sonne. J’ai fait arroser dans la chambre.

Va, dors ! L’espoir luit comme un caillou dans un creux.

Ah ! quand refleuriront les roses de septembre !

REDYARD KİPLİNQ. SUAL

Ноя9

Qardaşlar, siz deyin, neyləyərəm mən

Müharibə sona yetişən zaman

Sübut eləsələr hamıya birdən,
Dünyanın məhvinə səbəb insanam?

—

Bilinsə verdiyim bütün bu xeyrin,

Sonra da nə xeyir verəcəyəm ya,

Haqqı ödənibdir mənə neçə min
İnsanın qanıyla, iztirabıyla?

—

Qurban getməliydim bəlkə də təkcə,

Məhvimlə bəşərə olum xilaskar.

Baxdım gözüyumlu getdilər necə,
Ancaq açıq gözlə öldülər onlar.

—

Onlar demədilər sən də qılınc çal

Tale sınağına durub dözərkən.

Məndən gözləniən söz idi ancaq,

Dedim tanımıram onlarısa mən.

—

Döyüşlər yatanda bilinsə əgər,
Onlar ölüblər ki, azad olum mən,

Yaşaya bilərəm illəri məgər,
İllər alınıbsa qanla, ölümlə?

—

Qardaşlar, siz deyin, neyləyərəm mən,

İndi müharibə bitən zamanda,
Sübut olunsa ki, mənim üzümdən,
Dünya da, bəşər də tamam virandı —

Mən o insanam ki, bilinsə birdən,
Xahişi rədd etdi sınaq anında?

1916

 ingiliscədən tərcümə

07-09.11. 2021, Samara

QEYD: Bu şeir 1916-cı ildə, Avropadan gedən müharibəyə

Amerikanın münasibətinə qınaq kimi yazılmışdır. 1917-ci ildə, nəhayət,

Birləşmiş Ştatlar Birinci Dünya müharibəsinə qatıldı.

Şeir həmçinin cəbhədən yayınmış insanın vicdan əzablarının

ifadəsi kimi də başa düşülə bilər.

Şeir ilk dəfə “Neytral” (“The Neutral») adı ilə map olunub.

===============================

RUDYARD KİPLİNG

The Question

Brethren, how shall it fare with me

  When the war is laid aside,

If it be proven that I am he

  For whom a world has died? Читать далее →