Архив | Октябрь 2016

ƏRƏBQARDAŞBƏYLİ. APREL, 1961

Gəlib çatmamışdı işıq hələ ki,

Kənddə televizor yox idi onda.

Beş-altı evdəydi radio bəlkə,

Batareyası yox yarısının da.

 

Naxır qabağıydı əsasən o vaxt,

Təzə xəbərlərin yayılan yeri.

Bilinmir kişiydi ya da ki arvad,

Dedi: “göyə çıxıb Yuri Qaqarin”.

 

Palçıq topuğacan, qaloş yamaqlı,

Hər qabarlı əldə söyüd pərdisi.

Çaşırdı deyəsən hamının ağlı,

Heç biri bilmirdi tapıb nə desin.

 

Belə çıxırdı ki, göyə çıxıbsa,

Allahın yanına çıxıb bu insan.

Oranı dolaşıb yaxşı baxıbsa,

Tanrını uzaqdan görüb azından.

 

Kim bilir, bəlkə rus Allahı görüb,
Hökumət deyəcək görməyib amma.

Bəlkə rusu görüb buluda girib,

Hər göyə çıxana görünməz Allah…

 

Ancaq çıxmağına çıxıb rus göyə

Hökumət bu boyda yalan deməz ki.

Bəlkə bundan sonra biz də gün görək,

Göyə köçürərlər kəndi də bəlkə…

 

Bəlkə hissə-hissə, bəlkə də birdən,

Yığıb apararlar bizi kosmosa.

Olsa, orda olar Xruşşov deyən,

Yəni ki, ürəyin nə arzularsa…

 

Bura cəhənnəmdir, bura türmədir,

Yarıac yaşadıq, palçığa batdıq.

Göydə adam kimi ömür sürərdik,

Yaşardıq Allahın qanadı altda…

 

Kasıb, balaca kənd, gözdən həm uzaq,

Uzaq səhiyyədən, uzaq elmdən.

Kommunizm qabağı qıt idi ət, yağ,

Yox idi fizika müəllimi də.

 

Kosmik fəza nədir yox idi bilən,

Yerin cazibəsi, orbiti nədir.

Nə gedən olmuşdu, nə ordan gələn,

Təlaş qarışırdı ümidlərinə…

 

Kür həminki kimi axıb gedirdi

Pambıq cücərirdi yaxın tarlada

Günəş qızarırdı  həminki yerdə,

Heç nədə bir nişan yoxdu Tanrıdan…

28-30.10.2016

Samara

NİNA İSKRENKO. BİOQRAFİK SKETÇ-2

NİNA İSKRENKO

    BİOQRAFİK SKETÇ-2

           Первый муж был алкоголик

          а последний сутенер

 

İlk ərim alkoqolikdi,

Sonuncuysa sutenyor

Aradasa elə dəhşət

Yada salmaq ağırdı

 

Doğma anaydı ər mənə
Sonra doğma dədəydi
Geyinib gəldim yanna,

Yanında da çarpayı.

 

Xarakiri etdi mənə

Xaçapuri və pirke

Getdi daban əlli altı

Yasa batdım mən yenə

 

Başı batmış günü qara,

Bütün şənbə ağladım

Təzə işə düzəlməyə
Sonra yazdım ərizə

 

Nə olubsa yazdım yəni

Hər iş gəlir əlimdən

Yazdım

Yapışdırdım alnıma

 

İlk ərim nəzəriyyəçi,

Qurumsaqdı sonuncu.

Neynim ki mən insanları

Heyran edə bilirəm

 

Ruscadan tərcümə

26.10.2016

Samara

 

 

NİNA İSKRENKO. QƏBİRİSTAN 1

 NİNA İSKRENKO

                        (1951-1995)

      QƏBİRİSTAN

               1

                   Тоже женщина Тоже мужчина

                   ДОРОГОМУ ОТЦУ                    

Hər biri kişiydi ya da qadındı

ƏZİZ ATAMA

Olub hər birinin şəxsi həyatı

İndi bir bədəndə hamısı yatır
Hər üçündən biri xristiandı.

 

Hər beşindən biri uşaq ya qarı,
On səkkizdən biri yazan, alovlu

Xilaskar hardasa yaxında olub,

Hardasa rəndəsi, şaqulu qalır

 

Tutub dilimizlə, dodağımızla,

Kilsə zənglərini ehtiyatla biz,

Dincliyi möhlətlə alırıq, kağız

Torpada aparıb gedirik elə

 

Ehmalca sinəyə sıxır, ölümü,

Qəbul eləyirik narkotik kimi

Günortadan sonra saat ikidə

Sütunlu tağ üstdə dolaşıb qalan

Payız yarpağını görəndə

Nəsə Gözə dəydi və Sancdı nəsə

Indicə sel gedəcək

Daşların bozaran yazılarında

Nə qəliz səsləşmə, nə bir hədə var,

Yalnız şikəstlik tək can üzən faktlar

Hər biri kişiydi ya da qadındı

Ruscadan tərcümə

25.10.2016

Samara

NİNA İSKRENKO. QƏBİRİSTAN 2

  QƏBİRİSTAN

                   2

                      Кладбище ночью не то же что кладбище днем
                      Ночью на кладбище сразу же набок съезжает ментальность….               

 

 

Gecələr qəbiristan gündüzlər kimi deyil,

Gecə qəbiristanda ağıl o saat çaşır.

Xəfifcə bir xışıltı gələn tək itir başın

Təmikinlilik, ağırlıq, düşüncə itib gedir.

 

 

Gündüz qəbiristanda sən bir yoldan keçənsən
Elə bil təsadüfi, tamamilə özgə şəxs.

Gecə qəbiristanda sənə göz dikir hər kəs,

İstəyir barmağını soxa gözünə hələ.

 

Oktyabr gecəsi turşumuş qədiristan
Ən üzüntülü yerdir dünyada, yəni burdan.

Müdhiş yer çətin ola. Palçığı qurşağacan,

Vecsiz yöndəmsiz üzlər görürsən hara baxsan.

 

Ruscadan tərcümə

24.10.16

Samara

 

NİNA İSKRENKO. NƏSƏ AVTOBUSDA YAZIR YƏHUDİ

 NİNA İSKRENKO

                                  (1951 – 1995)       

 

                         сидит еврей и что-то пишет
                                  в автобусе сидит и пишет

 

 Avtobusda nəsə yazır yəhudi 

Nəsə avtobusda oturub yazır

Açıb vərəqləyir o bir kitabı

Kitabın cıldində portreti var,

Başqa bir yəhudinin

Baxır yanı-yanı, yazır yəhudi

Pəncərəyə baxır, yenə də yazır

Tamamiə sakit, deyərdim hətta təmkinlə, ağılla

Hoqqasız-filan (yəni ki, baxın, yaıçıyam, ha)

Sadəcə anladım məsələni xırp

(kim bilir bəlkə heç yəhudi deyil)

Güclə nəfəs alır yanındakı rus,
Ah çəkir yenə də təngiyir qalır

Üzünü-gözünü əyir, hıçqırır

Harasa ruhunun işiq düşməyən

Dərin toranına göz qapayaraq
Sanki nəfəs almır – gözünü döyür

Avtobus tərpənir – iztirab çəkir

Tərpənir – nəfəsi tutulur yenə

Hıçqırır üzünü turşudur belə

Bax elə beləcə  gedirlər onlar

İztirabla hikmət gedir yan-yana

Avtobusda qoşa oturacaqda

Oturub eləcə gedirlər onlar

Gedir iki hikmət iki iztirab

Bax belə

 

12.12. 91
Ruscadan tərcümə

23.10.2016

Samara

 

 

POL VERLEN. ÜRƏYİM AĞLAR…

POL VERLEN

                    (1844-1896)

ÜRƏYİM AĞLAR…

                  Il pleure dans mon coeur
                  Comme il pleut sur la ville ;
                  Quelle est cette langueur
                  Qui pénètre mon coeur ?

Necə şəhərə yağır — 

Ürəyim elə ağlar.

Nədəndir sinəmdəki
Göynərtilər, ağrılar?

 

Səslənir gilələr də,

Evin damında, yerdə.

Qüssə dolu qəlbimə,
Yağış səsi nəğmədir.

 

Ağlar ürək heç nədən,
Nədir onu göynədən?

Xəyanət olmayıb? Hə?

Bəs niyə yaslıyam mən?

 

Bilməsən nədən, niyə,

Qəlb üzülər, inciyər.

Nə sevgi, nə də nifrət,

Ürəksə elə göynər…

 

Fransızcadan tərcümə

 

22.10.2016

Samara

ÜRƏYİ DAŞ ÖLKƏ…

Ürəyi daş ölkə, zülmkar vətən! —

Heç kimi titrətmir bu hönkürtülər.

Mərhəmət bilmədən, ara vermədən,

Qadınlar döyülür, öldürülürlər.

 

Qayış keçirirlər, ciyə salırlar,

Sığala həsrətli boyunlarına.

Dəmli sağlıqlarda “xanım” sayılan,

Qadın yumruq altda boyanır qana.

 

Zülmdən özünü yandıran olur,

Zülmdən özünü suya atan var.

Gündə neçəsinə bıçaq vurulur,

Analar, bacılar baltalanırlar.

 

Məmur qabağında fağır, ikiqat,

Polis qışqıranda sarsılan, əsən.

Rəis görən kimi quzu, farağat

Kişilər qadını doğrayar, kəsər.

 

Cəbhədən yayınan, fərari gəzən,

Kölgəsindən qorxan, gözü kölgəli.

Qadının cəlladı, qadını əzən,

Kişilər bürüyüb, basıb ölkəni.

 

“Cənnət anaların ayağı altda” –

Nəbinin diliylə deyən hər insan,

Cəhənnəm yaradır bir neçə qatda,

Tanrı gözündənsə uzaqdır yanan…

 

21 oktyabr 2016

Samara

 

 

SALYAN, 1973-CÜ İLİN YAYI. YUSİF ELOĞLU İLƏ GÖRÜŞ

Yekə sağ əlində iri kəlbətin,

Dirəyib sinəmə ayağını da,

Dediyinə görə guya “ən çətin”,

Dişi Teymur həkim çəkib çıxardı.

 

Bir ucdan axsa da əngimin qanı,

Ağzımda ağaca dönsə də dilim,

Daha qurtarmışdı ağrıdan canım,

Yol boyu gic kimi gülümsəyirdim.

 

“Qələbə” bağında Sabir dayımı,

Tapdım. Bir kişiylə çay vururdular.

Məni görən kimi çəkdi yanına,
Yoldaşına deidi “bacım oğludur”.

 

“Xeyrulla, yaxşı bax, gördüyün adam,

Yusif Eloğludur, bəlkə biləsən”.

Bunu eşidəndə yəqin ağardım,

Əngimin qanı da kəsdi deyəsən.

 

Ağlım söz kəsəndən bu ad tanışdı,

Salyanın ən məşhur qoçusuydu o,

Ondan əfsanələr danışırdılar,

Guya ad çıxardıb Rusiyada o.

 

Qorxuya salırmış hamını guya,

İyirmi il şimal türmələrində,

Əlli-yüz kişini düzüb sıraya,

Vururmuş beşini-onunu birdən…

 

“Sabir, nə iş görür, bizim bacoğlu?

“Yusif, müəllimdir bacoğlu kənddə.

Yaman oxuyandır. Həm yazır-pozur”.

“Sabir, onda denən sənə çəkib də…”

 

Bir qələm çıxarıb sonra cibindən,

Fikirli-fikrili dayımın dostu,

Nə isə cızmağa başladı birdən,

Bozumtul  “Avrora” qutusu üstə.

 

Çəkdiyi xətləri mənə göstərib,

Dedi “bu yazılar həyat dərsidir.

Yaxşıca öyrənmək əgər istəsən,

Həyatı, kitablar onda bəs deyil”.

 

Hər oxu, hər xətti incəliyiylə,

Salyan əfsanəsi xırdalayırdı.

Deyirdi dünyanı  başa düşməyə,

Kitablar ayrıdır, həyat ayrıdır…

 

Dişim çəkilmişdi, qarnım ac idi,

Ağzım da kilidli novokainlə.

Yadımda qalmadı kişi nə dedi,

Daha görüşmədim bir də onunla.

 

Ən vacib suala cavab bilmədən,

Yaşaram indi də sirli dünyada.

Gərək o “Avrora” qutusunu mən,

Yusif Eloğludan alaydım onda…

19.10.16

Samara

 

ŞARL BODLER. DÜŞMƏN

       ŞARL BODLER

              DÜŞMƏN

                              Ma jeunesse ne fut qu’un ténébreux orage,
Traversé çà et là par de brillants soleils ;
Le tonnerre et la pluie ont fait un tel ravage,
Qu’il reste en mon jardin bien peu de fruits vermeils.

 

 

Gəncliyim keçdi qaranlıq dolu tufan sayağı,

Parlayardı günəşin şölələri hərdənbir.

İldırımlar və yağışlar elə sarsıtdı bağı,

Onun al meyvələrindən qalan beş-on dənədir.

 

Yetişdi indi payız fəsli ağlımın, zəkamın,

Gəlib zaman çalışam indi bellə, dırmıqla.

Elə dəlib su ki, hər yerdə dəliklər yaranıb,

Qəbrə bənzərli; torpaq işlənib gərək yığıla.

 

O çiçəklər ki, nə vaxtdan mən həsrətindəyim,

Taparmı, bilmirəm, selin-suyun yuyub-yediyi,

Yerdə möcüz qida ki, canda o, qüdrət yaradar.

 

Aman! Əfsus! Yeyər Zaman bizim həyatı hər an,

Qarı Düşmən sinəmiz üstdə —  parçalar, dağıdar,

Güc alar, canlanar, artar o, içdiyi qandan.

 

Fransızcadan tərcüm.

18.10.16

Samara

ƏZİZ SALMANIN DOĞUM GÜNÜNƏ

Yaşasaydın, bəlkə kənddə qalardın,

Yurda varis idin, sonbeşik idin.

Oğul-uşağın da yəqin olardı,

Əlbəttə, sən mənim tayım deyildin…

 

Bəlkə də gedərdin sən də mənim tək,

Daha ali məqsəd amma seçərdin.

Uzaqdan görərdim səni zirvə tək,

Mən dayanan yerdə məni keçərdin.

 

Dədə yurdumuzda payızdır indi,

Xırdaca qəbrinə leysan ələnər.

Ən uzaq yerdəsən sən əlli ildir,

Ən uca yerdəsən o vaxtdan elə…

 

16.10.16

Samara