Deyirəm bir evim olaydı belə:
Ağıllı bir qadın, danışa, gülə,
Kitabların üstdə pişiyim yata,
İl boyu ev dolu dostlarım gələ
Yoxsa bunlar əgər, yoxdur həyat da.
fransızcadan tərcümə
30.08. 2020, Samara
Le Chat
Guillaume Apollinaire
Je souhaite dans ma maison :
Une femme ayant sa raison,
Un chat passant parmi les livres,
Des amis en toute saison
Sans lesquels je ne peux pas vivre.
Guillaume Apollinaire, Le Bestiaire, ou Cortège d’Orphée, 1911
Vara, zənginliyə işdir aparan,
Zavallı şairlər, siz də iş görün!
Tırtıl zəhmət çəkir nəfəs almadan,
Zəngin kəpənəyə bir gün o dönür.
Fransızcadan tərcümə
29.08. 2020, Samara
La chenille
Guillaume Apollinaire
Le travail mène à la richesse.
Pauvres poètes, travaillons !
La chenille en peinant sans cesse
Devient le riche papillon.
Guillaume Apollinaire, Le Bestiaire, ou Cortège d’Orphée, 1911
Oh! vous aurez trop dit au pauvre petit ange…
Ah, sən körpə mələyə çox demisən ki, göydə,
Başqa mələklər də var.
Heç kim incimir orda, dəyişməyir heç nə də,
Hər kəs ora can atar.
Səma demisən evdir sütunları bəzəkli,
Boyanıb neçə rəngə.
Mavi bağdır, zanbaqlar ulduzlara bənzəyir,
Ulduzlarsa çiçəyə.
Sözlə deməklə bitməz gözəlliyi oranın,
Hər şey heyran eləyən.
Gülməyə-oynamağa hurilər, və Tanrı var,
Ovudan, əzizləməyən.
Şam tək yanan ürəyə nə yaxşıdır dönəsən,
Belə bir gözəl evdə,
Yanındaca İsanın və onun anasının,
Yaşayasan əbədi.
Yazıq ana, sən ancaq yəqin ki, deməmisən
Əziz, kövrək uşağa.
Sən bu acı həyatda ona kimsən və nəsən,
Və kimdir sənə o da.
Yəni uşqakən övlad qayğı çəkən anadır,
Qoruyur, əzizləyir,
Kişiləşmiş övladın ana da qocalanda,
Köməyini gözləyir.
Deməmisən körpənə iradə Tanrıdandır,
Yaşayaq yer üzündə.
Kişi dayaq qadına, qadın ev dolandıran,
Həyatın hər üzündə.
Olan oldu, ilahi, necə əvəzsiz itki!
Getdi sevimli bala!..
Əfsus! Sən niyə açıq qoyurdun qəfəsi ki,
Quşcuğazın yox ola!
1857
Fransızcadan tərcümə
23-24.01.2018
Samara
(P.S. Böyük fransızın bu şeirinin azərbaycancaya tərcüməsini Fəridə və Şirvan Kərimovlara həsr edirəm — X.X.)
Bodlerin bir şeirini Azərbaycan, türk tillərinə tərcümədə, həmçinin orijinalda verirəm. Azərbaycancaya tərcümX.X.ə mənimdir. Burda iki dil arasındakı ciddi fərqləri, həmçini, mənim fikrimcə, Azərbaycan poetik tərcümə məktəbinin üstünlüklərini görmək olar.
Şarl BODLER
KASLBLARIN ÖLÜMÜ
(La mort des Pauvres)
Təsəlli, əfsus, ölümdür! Və ölümdür yaşadan;
Yeganə məqsəd həyatda, ümid də bircə ona.
O, eliksir, coşar ondan və məst olar insan,
Ürək verən də odur ki, çıxaq ömrün sonuna. Читать далее
POL VERLEN
(1844-1896)
ÜRƏYİM AĞLAR…
Il pleure dans mon coeur
Comme il pleut sur la ville ;
Quelle est cette langueur
Qui pénètre mon coeur ?
Necə şəhərə yağır —
Ürəyim elə ağlar.
Nədəndir sinəmdəki
Göynərtilər, ağrılar?
Səslənir gilələr də,
Evin damında, yerdə.
Qüssə dolu qəlbimə,
Yağış səsi nəğmədir.
Ağlar ürək heç nədən,
Nədir onu göynədən?
Xəyanət olmayıb? Hə?
Bəs niyə yaslıyam mən?
Bilməsən nədən, niyə,
Qəlb üzülər, inciyər.
Nə sevgi, nə də nifrət,
Ürəksə elə göynər…
Fransızcadan tərcümə
22.10.2016
Samara
ŞARL BODLER
DÜŞMƏN
Ma jeunesse ne fut qu’un ténébreux orage,
Traversé çà et là par de brillants soleils ;
Le tonnerre et la pluie ont fait un tel ravage,
Qu’il reste en mon jardin bien peu de fruits vermeils.
Gəncliyim keçdi qaranlıq dolu tufan sayağı,
Parlayardı günəşin şölələri hərdənbir.
İldırımlar və yağışlar elə sarsıtdı bağı,
Onun al meyvələrindən qalan beş-on dənədir.
Yetişdi indi payız fəsli ağlımın, zəkamın,
Gəlib zaman çalışam indi bellə, dırmıqla.
Elə dəlib su ki, hər yerdə dəliklər yaranıb,
Qəbrə bənzərli; torpaq işlənib gərək yığıla.
O çiçəklər ki, nə vaxtdan mən həsrətindəyim,
Taparmı, bilmirəm, selin-suyun yuyub-yediyi,
Yerdə möcüz qida ki, canda o, qüdrət yaradar.
Aman! Əfsus! Yeyər Zaman bizim həyatı hər an,
Qarı Düşmən sinəmiz üstdə — parçalar, dağıdar,
Güc alar, canlanar, artar o, içdiyi qandan.
Fransızcadan tərcüm.
18.10.16
Samara
ŞARL BODLER
UĞURSUZLUQ
(GUİGNON)
Pour soulever un poids si lourd,
Sisyphe, il faudrait ton courage!
Məndə sənin şücaətin olsa,
Sizif, ağır bu yükü qaldıraram.
İşə, tər tökməyə hərçənd varam,
Sənətə vaxt gərək, ömürsə qısa.
Cəlallı məqbərələrdən çox uzaq,
Kasıb və tənha qəbiristanda.
Ürəyim dəfn marşının asta,
Ritmini bağlı təbil tək vuracaq.
Nə qədər dünyada qiymətsiz olan,
Gömülüb torpağa, çıxmış yaddan.
Və yatır burğudan, külüngdən iraq.
Çox çiçək var ki, təəssüflə saçır,
Ətrini, sanki bizə sirr açır.
Sevdiyi təkliyə sadiq qalaraq.
Fransızcadan tərcümə
08.10.2016
Samara
ŞARL BODLER
LƏNƏTLİ ŞAİRİN DƏFNİ
(Sépulture)
Si par une nuit lourde et sombre
Un bon chrétien, par charité…
Gecənin tünd, qatı zülmət vaxtı,
Gələrək rəhmə bir nəcib mömin
Basdırar köhnə çınqılın altda,
Torpaq örtər sizin əziz bədəni.
Elə ki göydə bakir ulduzlar,
Yumar yuxuyla dolu gözlərini.
Toxuyar onda hörümçəklər tor,
Nəsli artıb-törəyər gürzələrin.
Siz qəzalı başınız üstdə, bilin,
Eşidərsiz ki, hər günündə ilin,
Yaslı qıylarla canavarlar ular.
Cadugərlər yığılar ac-yorğun,
Qocalar həm gələr əyyaş, pozğun,
Oturar məşvərətə quldurlar.
Fransıcadan tərcümə
05.10.2016
Samara
Alfred de Müsse
(1810-1857)
KƏDƏR
J’ai perdu ma force et ma vie,
Et mes amis, et ma gaite;
Daha yaşamağa tabım qalmayıb,
Gedib kefli çağım, dostlarım gedib.
Getdi, görəndə ki, salmıram saya,
O insan ki, mənə dahi deyirdi.
Əvvəl Həqiqəti tanıyan zaman,
Düşündüm o mənə əbədi dostdur.
Amma yaxşı duyub anlayan andan,
Həqiqət nədənsə pisimi vurdu.
Bilin, əbədidir, Həqiqət ancaq
Nadan yaşayacaq, nadan qalacaq,
Kim onun yanından saymayıb ötə.
Tanrının kəlamı cavab gözləyir,
İndi mənə qalan həyatda nədir? –
Ağlayıb ötənin yasını tutam.
Fransızcadan tərcümə
22.09.2016
Samara
Emil VERHARN
(1855-1916)
ÖLÜM
Triste dame, mon ame…
Hara düşmüşdü yolun, hardaydın.
Bəlkə matəmli bir saraydaydın,
Söylə könlüm, sən ey hüznlü xanım.
Qapılar sındı mənim zərbəmdən.
Sabah ətir saçacaq qəbrində,
Yığıb gətirdiyim qızıl güllər.
Gələcək qorxu salır varlığıma,
Məni ölüm qabaqda gözlər axı,
Dinlə könlüm, sən ey hüznlü xanım.
Ölüm yer altda, zirvələrdə həyat,
Əbədi şəninə çələng toxuyar,
Sənin onlar səmavi güllərdən.
Zaman gedir, gəlir kəsir qapını,
Əli dəryazlı, hənirdən tanınır,
Dinlə könlüm, sən ey istyəkli xanım.
Qalacaq təkcə sənətkar yaradan.
Sənin dühan oyanıb yazdığın an,
Yaşar incində, əbədiyyət olar.
Fransızcadan tərcümə
31.10 – 01.11. 2014 Samara
xeyrulla xayal 