Əkrəm Əylisli səhər tezdən ayılıb oğluna zəng vurur:
— Bala, səhərəcən yuxumda dəmir görmüşəm. Gözüm işlədikcə hər yerə dəmir parçaları dağılıb tökülmüşdü. Şəhərdə bir qəza-zad olmayıb?
— Yox ata. Ancaq azərilər ermənilərin vertolyotunu vurublar.
— Ay bala, elə ürəyimə dammışdı ki, “Daş yuxular”dan sonra “Dəmir yuxular” gələcək…
Əkrəm Əylisli səhər tezdən durub nəvəsinə deyir:
Nəvəsi deyir:
Əylisli məzəmmətlə başını yelləyir.
Oğlu söhbətə qarışır:
Mirzə Əlil
Günel Mövluddan Əkrəm Əylisliyə
«Əziz Əkrəm can!
Mən indicə qaşlarımı aldırdım, qoltuqlarımın altın təmizlədim. Deməyim odur ki, indi noutbuku, türkümn məsəli, qabağıma qoyub sizə məktub yazıram.
Əkrəm can! Sizin “Daş yuxular” romanında elə ehtiras var ki, daşın özünü qızışdırır. Yanımda erməi dostlar olmayanda, sizin romanə vərəqləyirb qızışıram.
Əkrəm can! Şəkililərin bir erməni məsəli var, deyirlər “ağzının içində”. İndi elə bilin ki, Nobeli şeyi, yəni türkün məsəli, mükafatı sizin ağzınızın içindədir».
Əkrəm Əylislidən Günel Mövluda
«Əziz Günel xanım!
Mən hələ uşaq olanda görmüşəm ki, bizim Əylisin erməni xanımları necə qaş aldırırlar, necə qoltuq təmizləyirlər. Bibim məni hamama aparmazdı, mən erməni xanımlarına qoşulub hamama gedərdim. Mən o vaxtdan iki millət arasında fərqi başa düşmüşəm. Mən yüz faiz əminəm ki, sizin Cəbrayıl rayonu ermənilər gələndən çox dəyişib, çox qəşəng olub. Mən bu Nobeldən sizə də arzulayıram».
Ermənstan Yazıçılar Birliyi bəyanat vermişdir. Bəyanatda deyilir ki, “bestseller” (ən yaxşı satılan) adı Əkrəm Əylislinin “Daş yuxular” romanına yox, Əkrəm Əylislinin özünə verilmişdir. Bu günlərdə “Bestseller” (ən yaxşı satılan) vəsiqəsi Yerevandan Əkrəm Əylisliyə göndəriləcək.
“Daş yuxular” romanının nəşrinin bir illiyi münasibətiylə Ermənistan prezidenti Serj Sarqsyan Əkrəm Əylisliyət təbrik teleqramı göndərib. Təbrikdə deyilir: “Əziz Əkrəmk-can! Gec-tez “daş yuxular” çin olacaq və biz sənin vətənin Əylisi də azərbaycanlıların işğalından azad edəcəyik!”
Əkrəm Əylisli rus jurnalına verdiyi müsahibədə “Daş yuxular “ romanını Nobel mükafatı üçün yazdığı barədə deyilənləri yalana çıxarıb. Cənab Əyıisli deyib: “Mən bu romanı erməni xalqım üçün təmənnasız yazmışam. Bir kron da lazım deyil”.
«Azadlıq» radiosunun saytı üçün şərh
Biz azərbaycanlıların çoxunda hətta faciə səbəbiylə qurulmuş yığıncağı lağlağıya çevirmək xüsusuyyəti var, bəzən yas məzhəkəyə dönür, molla çevrilir təlxəyə. Bu, azsavadlı və ya tamam savadsız adamlar üçün çox əlverişlidir, çünki məzhəkə, lağlağı, qapazvurdu iştirakçıların hamısını ən azı zahirən bir səviyyəyə endirir.
Mən hələ qırx il qabaq “Azadlıq” radiosuna qulaq asdığım vaxtları xatırlayıram, radioya müxtəlif antenna əlavələri eləməklə, antennanı ovuca alıb sıxmaqla verilişləri qırıq-qırıq da olsa, eşitməyə çalışardıq. İndi Azərbaycan oxucusu və dinləyicisi üçün ən mühüm resurs olaa biləcək radionun saytındakı lağlağıçılıq, ən ciddi mövzunun müzakirəsini qapazvurduya, balıncatdıya çevirmək səylərini görmək məyusluq doğurur. Əlbəttə, bilik zəif olanda ya heç olmayanda arqument əvəzinə rişxənd, dişağartma, meymunluq üzə çıxarılır. “Oxucu”, “Dilçi” və s. Mən heç kimi təhqir etmək fikrində deyiləm, ancaq niyə bu adamlar öz adlarını yazmırlar yaxud daha neytral mənalı təxəllüsdən istifadə etmirlər? Burda biri mənim ağzımı əyir və yaşadığı yer kimi Samaranı göstərir. Bu nə deməkdir?
Əkrəm Əylisli, səhv etmirəmsə, “Kür qırağının meşələrində” müəllif adından yazırdı ki, bu kənd nəinki elektrikləşsə, hətta hər evdə yüz lampalıq çilçırraq yansa da, adamlar həminki olacaqlar…(Mən yaddaşda qalan kimi yazıram və təhrif etdiyimə görə üzr istəyirəm). İndi də bu Azərbaycan İnterneti…Amerika Konqresinin (səhv etmirəmsə) maliyyələşdidiyi və dünyada insanın ruh və fikir azadlıqlarının qorunmasına və inkişafına yönəlmiş “Azadlıq” radiosunda gedən müzakirələrin sünnət toyları səviyyəsinə endirilməsi təəssüf doğurur. Bundan artıq təəssüf doğuran özünü müxalifət fəalları sayan adamların bu radioya biganəliyidir, bu radio onlar üçün yalnız özləri çıxış edəndə maraqlı oliur və bu, müxalifətin xalq içində zəif dayağı olmağının səbəblərindən biridir…
O ki qaldı cənab Əylislinin romanına, mənə elə gəlir ki, Əkrəm müəllim bir vacib şeyi ya unudur ya özünü unudan kimi göstərir: Əkrəm Əylisli müharibədə basılmış, oğulları qırılmış, qadınları, uşaqları əsir getmiş xalqın nümayəndəsidir və düşmən tərəfə, özünün dediyi kimi, sülh məsajları göndərməklə özünü cəbhə xəttinin o tərəfinə qoyur. Və yaxşı olardı ki, Əkrəm müəllim özünü Tolstoyla mümkün qədər az müqayisə edəydi, qraf Tolstoy, nəhəngliyindən başqa, imperiya ordusunun zabiti olub, dağlılarla döyüşüb və dağlılardan üzr istəməyə mənəvi haqqı da vardı…
Əkrəm Əyilisli “Daş yuxular” romanının erməni nəşrini vərəqləyir və qəmli-qəmli başını bulayaraq deyir:
— Eh, bu millətçi azərbaycanlılar bizi elə sıxışdırdılar ki, öz kitabımı ana dilində oxuya bilmirəm…
Günlərin bir günü Əkrəm Əylisl İsveç səfirliyinə dəvət olunur. Səfir onu hörmətlə qarşılayıb deyir ki, Kral akademiyası ona “Daş yuxular” romanına görə növbədənkəınar Nobel mükafatı verib. Səfir Əylisliyə diplom, medal və pul çeki təqdim edir. Əylisli baxıb görür ki çekə yazılıb “10 milyon erməni dramı”. Təəccüblə soruşur:
— Cənab səfir, başqa laureatlar kron alırlar, dollar alırlar, mənə niyə erməni dramı verirsiniz? O cür romana dram! Bu lap komediya oldu… Yaxşı, hər nədir, verin…
Biu yerdə Əylisli ayılır, başa düşür ki, yuxu görürmüş. Ancaq yenə də oğlunu səsləyir:
— Bala, sən gömrükdə işləmisən, bilərsən, on milyon erməni dramı neçə dollardır?
Serj Sarqsyan birinci turda qələbə üçün bütün secicilərinə, atasına, anasına, arvadına, uşaqlarına və xüsusi olaraq Əkrəm Əylisliyə təşəkkürünü bildirmişdir. “Kirvənin kitabı sübut elədi ki, bizim müharibəmiz adalət müharibəsi olub, biz azərbaycanlı qaniçənləri qədim ata-baba torpaqlarımızdan qovmuşuq” – Serj Sarqsyan deyib və söz verib ki, tezliklə Əylis kəndindəki on iki kilsənin hamısını bərpa edəcək, on iki kilsə də təzə tikəcək.
xeyrulla xayal 