Архив | Декабрь 2022

ÖLKƏM

Kənar qalıb bu ölkə Tanrının nəzərindən,
Səma kitablarına  düşməyib yəqin adı,

Yoxdur ondan xəbəri bəlkə mələklərin də,
Deyəsən ərazidə İblisdir at oynadan.

+

Ölkə də unudubdur varlığını Tanrının,

İblis valisindədir hakimiyyət, ixtiyar.

Əzilən, alçaldılan axıdılsa da qanı,

Ayaqlarına İblis valisinin yıxılar.

+

Poqonlu, dəyənəkli İblis hampazorları,

Sındırır, süründürür, vurur ölümünə də.

İblis valisininsə kefi kökdür, həzz alır,

Üstələyər bəlkə  o, Yozef Menqeleni də.

29.12. 2022, Samara

    “ŞƏHƏRDƏ ƏJDAHA TƏBİƏTİ VAR…”

                       Seyfulla Süleymanlıya

Gəlmisən böyük bir şəhərə, kəndin,

Uzaq olmasa da, qalıb arxada.

Bir neçə milyonun birisən indi,
Hamı hərəkətdə, hər kəs axarda.

 +

Şəhərdə əjdaha təbiəti var,
Səni uda bilər başlı-ayaqlı.

Ya da ki, çeynəyər, gəvələr, atar,
Zədəli, ağrılı, ürəyi dağlı.

 +

Başla yubanmadan  mübarizəni,
Vermə rəqibinə zaman möhləti.

Dolsun enerjiylə əzələlərin,
İrəli addımla əzmli, qəti.

 +

Cəld və amansız ol bank yaran sayaq.
Mənimsə şəhərdə nə varsa yaxşı.

Elmə iti olsun tamahın ancaq,

Biliyin üstünə qırğı tək şığı.

 +

Ata hesabından pul çıxaran tək,
Özününkü elə mədəniyyəti,
Şubert havasıını ciyərinə çək,
Hopdur ürəyinə incəsənəti.

 +

Mahir detektiv tək dolaş şəhəri,
Onun sirləri var özü tək qədim.

Səylə tədqiq elə tikililəri,
Öyrən kərpic qoyan, suvaq çəkən kim.

 +

Ayaq izləri var səkilərində,
Barmaq izləri var divarlarında.

Öyrən bu izlərin sahibi kimdir,

Öyrən tarixini adamların da.

 +

Açıq ol dünyaya, dinlə, bax, oxu,

Nə duysan, anlasan, yaddaşına yığ.

Yaddaşdan qiymətli xəzinə yoxdur,

Yaddaş zəngindirsə — diriyik, sağıq.

 +

Mənimsə şəhəri qarış-qarış sən,
Özününkü elə yaxşı nəyi var.

Gününü qonaq tək əgər keçirsən,

Günlərin bir günü çeynəyib atar —

Şəhərdə əjdaha təbiəti var

24.12. 2022, Samara

«DÖNÜB YAŞASAYDIM VƏTƏNDƏ ƏGƏR…»

Dönüb yaşasaydım vətəndə əgər,
Özümü, əlbəttə, yığışdırardım.

Saçı və saqqalı nizama çəkər,

Özümü vətənə yaraşdırardım.

 +

Hökmən gödəldərdim dilimi orda,
Özümü lallığa bəlkə qoyardım.

Poqonlu qarşıma çıxarsa harda,
Mil durub mən onu salamlayardım.

 +

Ayı tək yuxuya qışda gedərdim,
Beləcə keçərdi ilin yarısı,
Nə qayğım olardı, nə də ki, dərdim,
Nə dəyənək, nə də yumruq ağrısı.

 +

Soxardım özümü yayda kol-kosa,
Ot yeyər, suyu da içərdim arxdan.

Yaxından keçəndə şübhəli kimsə,
Ürəkdən mələrdim hətta qorxudan.

 +

Yəqin çıxarardım yazmağı yaddan,
Əlifba da yaddan çıxardı yəqin,

Xəta çıxa bilər orda nə yazsan,

Başa ziyanı var mütaliənin.

 +

Hərdən çıxardımsa adam içinə,
Gəzərdin dinməzcə, başıaşağı.

Şükr eləyərdim hər keçən günə,
Təlaşla gözlərdim yenə sabahı.

 +

Səhər açılanda əsərdi canım,
Rəhbərin şəklini görüb divarda.
Başıma  bir neçə qapaz salardım,
Səhər idmanıdır bu guya orda…

 

20.12. 2022, Samara

 

İRADƏNİN XATİRƏSİNƏ

12.11.22

Səni xatırlayıram məktəbli formasında:

Pioner qalstuku, ağ köynək, qara tuman.

Rükzak yoxdu o vaxtlar, hələ əl çantasıydı,,

Qıyğacı yeriyirdin yükün ağırlığından.

 +

Qıyğacı da baxırdın gözünün ustünəcən,
Düşən qətran tək qara tellərin arasından

Gözlərində elə bil yanırdı indiyəcən,

Qalan yaş gilələri ata, qardaş yasından.

 +

Çantanın yükü ancaq əyə bilir yerişi,
Çəkilməyi çətindir ürəyə düşən yükün.

Sanki üstümüzdədir nəsil, tayfa qarğışı,

Təqviminə yazılıb ömrümüzün qara gün.

 +

Oğul faciəsini yaşadın, yoldaşınsa,
Nə eşqiylə yarıtdı, sədaqətiylə nə də.

Gözlərimdə uşaqsan, məktəbli formasında —

Heyf səndən, əzizim! Rəhmət sənə, İradə!

14.12. 2022, Samara

QƏDİM İNGİLİS DASTANI “BEOVULF”UN AZƏRBAYCAN DİLİNƏ TƏRCÜMƏSİ HAQQINDA

İLHAM TAHİROV
 filologiya elmləri doktoru, professor, Dilçilik İnstitutunun Hind-Avropa dilləri şöbəsinin müdiri
 
Abstract
The article deals with the first poetic translation into Azerbaijani of the Anglo-Saxon epic poem «Beowulf», written in Old English. The language of the poem «Beowulf» is a unique phenomenon, the main feature of which is alliteration. Alliteration is the repetition of identical or homogeneous consonants in a poetic text, giving it a special expressiveness. The distinctive nature of the alliteration in Beowulf made it difficult to translate into other languages. Since the phonetic-rhythmic picture of «Beowulf» is built on stress, it is necessary to pay attention to the syllabic stress in root morphemes. The syllables of Old English root morphemes had different stresses, and the quantitative expression of the stress was determined by the grammatical category of the word. In poetic translations of «Beowulf» into many languages, with the exception of the rhythmic structure of the language and alliteration, which has a semantic function, specific vocabulary, lexical syntactic structure, and expressive syntactic means are conveyed with high artistry. The translation of the epic into Azerbaijani can be considered an examlpe of poetic translation, allowed by the Azerbaijani phonetic-rhythmic structure. Keeping the adequate line number of the original, and finding the correct verse meter, the translator has also succeeded — with the help of means that can be considered successful — in transferring the phonetic-rhythmic structure of the epic, written in tonic meter, its lexical, syntactic, and stylistic features into the target language.
 
 
İLHAM TAHİROV
 
QƏDİM İNLİS DASTANI “BEOVULF”UN AZƏRBAYCAN DİLİNƏ
TƏRCÜMƏSİ HAQQINDA
 
XÜLASƏ
 
Məqalədə qədim ingilis dilində yazıya alınmış anqlosakson epik poeması “Beovulf”un Azər-
baycan dilinə edilmiş ilk poetik tərcüməsindən bəhs olunur. “Beovulf” poemasının dili unikal hadisə
olub, başlıca xüsusiyyəti alliterasiyadır. Alliterasiya poetik mətndə eyni və ya eynicinsli samitlərin
təkrarlanması ilə ona xüsusi ifadəliliyin verilməsidir. “Beovulf” poemasında alliterasiya fərqli xüsu
siyyət daşıdığına görə, o, başqa bir dilə tərcümə edilməsi çətin olan poeziya nümunəsi hesab edilir.
“Beovulf”un fonetik-ritmik mənzərəsi vurğuya əsaslandığından kök morfemlərdə heca vur-
ğusuna da diqqət edilməlidir. Qədim ingilis kök morfemlərinin hecaları müxtəlif dərəcədə vurğu da
şımış və vurğunun kəmiyyəti sözün qrammatik kateqoriyası ilə əyyənləşmişdir.
“Beovulf”un bir çox dillərə poetik tərcümələrində, dilin ritmik strukturu və semantik funksiya
daşıyan alliterasiya istisna olmaqla, spesifik lüğət tərkibi, leksik-sintaktik strukturla əlaqəli məsələlər,
ekspressiv sintaktik vasitələr yüksək bədiiliklə tərcümə olunmuşdur. Eposun Azərbaycan dilinə tər-
cüməsi dilimizin fonetik-ritmik quruluşunun imkan verdiyi poetik tərcümə nümunəsinə aid edilə bilər.
Tərcüməçi tonik vəzndəyazıya alınmış poemanın fonetik-ritmik strukturunu, onun leksik, sintaktik,
üslubi xüsusiyyətlərini uğurlu sayıla bilən üsul və vasitələrlə tərcümə dilində verməyə nail olmuşdur.
O, originalın adekvat misra sayını saxlaya bilmiş, tərcümənin düzgün vəzn ölçüsünü tapmağa nail
olmuşdur.

Читать далее

«VƏTƏN ƏSARƏTDƏDİR, AZAD DEYİLSƏ FİKİR…»

12.11.22

Oranın azadlığı,
Buranın azadlığı

Uğrunda qanlar axır,

Al boyayır torpağı.

 +

Əsgər keçir canından,

Vuruşur torpaq üstdə,

Kölədir ancaq insan,
Yurd azad edilsə də!

 +

Torpaq azad eləyən,
Azad söz deyə bilmir.

Əsarətdədir vətən,

Azad deyilsə fikir.

 +

Kim ölür – dəmir medal,

Yardım alır sağ qalan.

Ölü tək diri də lal,

Danışır ancaq paxan.

 +

Can qoyub, əsgər, dünən,
Azad etdin torpağı.

İşlə, çalış bu gündən,
 Sal başını aşağı.

 

10.12. 2022, Samara

“O QÜVVƏ Kİ, VARDI SƏNİN QOLUNDA…”

                     Süleymanın xatirəsinə

O qüvvə ki, vardı sənin qolunda,
Yerlə-göylə gərək sən əlləşəydin,

Ömrünü keçirdin sükan dalında,

Məsafələr yaxın, marşrut eyni.

 +

Baş alıb uzağa gedə bilərdin,

İqlimlər, ölkələr dəyişərək sən.

Ancaq yaxınlarda var-gəl elərdin,
Qızır, qaralırdı qanın hikkədən.

 +

Salyan, bu zəhrmar havalı şəhər.

Səni ovsunlayb əsir elədi,

Kiçikləri zağar, böyükləri şər,

Eyhamı fitnədir, sözü tələdir.

 +

Çörəyi şübhəli, suyu azarlı,

Yeyən əzab çəkir, içən ağrıyır.

Dağ kimi kişilər sarsılıb qalır,

Vurub kabab üstdən yerli arağı.

 +

Səndə bir dünyalıq enerji vardı,
Çarpışa bilərdin yerlə-göylə sən.

Ömrünün fəzası, heyf ki, dardı,
Elə özünkünə dəyirdi zərbən.

 +

Şəklin heç oxşamır qəbir daşında,
Boynuna qalstuk taxıblar hələ.

Qızğındın, coşandın sən, əlləşəndin,
Qardaş, aran yoxdu belə bəzəklə…

 

05. 12. 2022, Samara

YADULLA MƏFTUN: «ALƏMDƏ QARANLIQLAR ƏGƏR BİRLƏŞƏ BAHƏM…»

yadulla məftun

2022-ci il dekabrın 1-də azərbaycanlı şair Yadulla Məftun Amini Tehranda vəfat etmişdir. Şair doğulduğu Sayın Qalada dəfn edilib.

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Yadullah Məftun Amini (fars. یدالله مفتون امینی; 12 iyun 1926SayınqalaQərbi Azərbaycan ostanı – 1 dekabr 2022Tehran) — azərbaycanlı şair.

Yadulla Amini 1926-cı ildə Qərbi Azərbaycan ostanının Şahindej şəhərində anadan olmuşdur. İbtidai və orta təhsilini Təbriz şəhərində almışdır. Ali təhsilini almaq üçün Tehrana yollanmış və burada Tehran Universitetində hüquq təhsili almışdır.

Məftun ləqəbi ilə şeirlər yazan Yadulla Amini ilk dövrlərdə farsca klassib üslubda şeirlər yazmışdır. 1980-ci illərdən etibarən Yadulla Amini ritmik olmayan və müasir üslublu şerlər yazmışdır. Fars dili ilə yanaşı azərbaycanca da şeirlər yazan Yadulla Amininin bu dildə ilk şeirlər toplusu Aşıqlı karvan adlanır.

vikipediya

+++++++++++++++++

Şairin ayrı-ayrı şeirləridən bu iki fraqment Tvitterdən götürülüb. Sosial şəbəkədə  çoxlu istifadəçi şairə böyük hormət və sevgisini ifadə edir. 

Çox əlləşdin sənə aslan desinlər,
Qoç oğlan ya igid tərlan desinlər.

Əzizim, cəhd elə bunlardan artıq,

Sənə insan, fəqət insan desinlər.

yadullah

++++++++++++++++++

Həqq sel kimi dəryaya axıb yol tapacaqdır,
Daş atmağilən heç kim onu döndərə bilməz.

Aləmdə qaranlıqlar əgər birləşə bahəm,
Bir xırdaca şamın işığın söndürə bilməz.

+++++++++++++++++++++++++++++++++

Nə yazmışdln «baharın xoş!» əzizim,
Bu yerdə sən gedən gündən payızdır…