“YAXDI SULAR MƏNİ RUHUMA QƏDƏR…”

Xeyrulla Xəyal

Kitabda deyilir Yunus peyğəmbər,
Baxmadı Tanrının buyuruğuna.

Dənizə üz tutdu, mindi gəmiyə,
Tanrı nəzərindən bəlkə yayına.

 

 

 

Tanrı da əsdirdi elə bir külək,
Dalğa fırtınadan göyə ucaldı.

Gəmi çalxalanır xırda qayıq tək,

Elə bil indicə dağılacaqdı.

 

 

 

Qorxu içindəydi gəmidəkilər;

Yalvarır hər biri öz allahına.

Dedilər püşk atsaq, bəlkə bilərik,

Kimdir içimizdə günahkar buna.

 

 

Püşk Yunusa düşdü. Biləndə sonra,
Tanrı buyruğundan qaçıb bu insan,
Qorxdu gəmiçilər, Yunus onlara,

Dedin atım nəni suya durmadan.

 

 

 

Dənizdə fırtına mənəm törədən,

Yatacaq, gəmidən məni atsanız.

Yalvarıb Tanrıya gəmiçilər də,
Yunusu atdılar, uyudu dəniz.

 

 

Böyük balinaya Tanrı buyurdu,

Ki, udsun Yunusu. Yunus beləcə,
Balığın qarnında oturdu, durdu
Kitab deyən düzsə, üç gün, üç gecə.

 

 

Ordaca Tanrını  Yunus çağırdı:

İlahi, qərq etdin məni girdaba,

Axınlar itidir, həm də ağırdır.

Baş üstü sulardr, ayaq altı da.

 

 

Yaxdı sular məni ruhuma qədər,
Bürüyüb başımı dəniz otları.

Əl açsam, dağların kökünə dəyər,
Çıxar cəhənnəmdən sən məni, Tanrı.

 

 

Çıxar məni, burdan, İlahi, çıxar,

Çıxmaram hökmündən sənin bir daha…

Eşidib hökm etdi Tanrı balığa,

Yunusu quruya atdı balıq da…

 

 

Hərdən elə gəlir, Tanrı deyəndən,
Haçansa çıxmışam, yola düşmüşəm.

Gəmiyə minən tək, dənizdə birdən,
Fırtına başlanıb, püşk düşüb mənə,

 

 

Dənizə atıblar, dəniz uyuyub…
Məni ruhumacan bürüdü sular.

Üç gün? Əlli ildir boynumu əyib,
Haylaram – Tanrımsa hələ ki susar…

 

27.11. 2019, Samara

PEDMƏKTƏB YOLDAŞIM SAHİB HACIYEVƏ               

Xeyrulla Xəyal

Sentyabr ayı, altmış səkkiz,

On beş yaşımız da ola-olmaya.

Çətin alışırdıq yad şəhərə biz,
Şəhər də nə şəhər – ürək dağlayan…

 

 

Adı yöndəmsizdi özündən artıq,
Evləri hamamsız, taxtabitili.

Mağazalar kasıb, bazar bahalıq,
Məktəb bufetçisi cibin qatili…

 

 

O yaşda canavar iştahı olur,
Qarnımız doymurdu, niyə gizlədək,

Amma dolanışıq, yemək korluğu,

Heç nəydi qüssəylə müqayisədə.

 

 

 

“Dura bilmirəm ey!”… dedin bir dəfə,

Məktəbin yanında sən ağlayaraq.

Mən gedə bilirdim evə hər həftə,
Sənsə Qubadlıdan… Qubadlı uzaq…

 

 

 

İl keçdi, öyrəşdin qərib həyata,

Şirvan iqliminə öyrəşən kimi.

Yaş yox, cin çıxırdı gözündən daha,

Qanı damarında qaynayan kişi…

 

 

Qardaş, indi necə? Dura bilirsən?

Təhsilmi, tətilmi Bakı həyatın?

Yoldasan? Gedirsən ya da gəlirsən?

Cibində hazırmı qatar biletin?

 

 

Dərdini nə dəvə, at çəkər nə də

Həsrətin sığışmaz eşalonlara.

Ancaq üzülməsin ümidlərin də,

Gözündən cin çıxsın yaşla bərabər.

 

26.11. 2019, Samara

BƏŞƏRİ KOMEDİYA

Xeyrulla Xəyal

U LENİ. KİNO.jpg

Yaxşı kino vardı, gülməli yaman,
Mən uşaq olanda göstərərdilər.

Evdə televizor yoxdu o zaman,

Gedərdim qonşumuz Ərəstungilə.

 

 

Cib dəsmalı boyda ekran ağ-qara,

Yaxşı göstırirdi, yadımda qalan.

Məni elə bil ki qıdıqlardılar,

Ekranda yazılar görünən andan.

 

 

Elə ki, başlardı qaçdı-qovdular,
Mən daha gülməkdən ölüb-gedirdim.

Daldan təpikatama, qapazvurdular –

Qarnım cırılacaq indi, deyirdim.

 

 

Qolumu çimdiklər, qan çıxarardım,
Saxlaya bilmirdim amma gülüşü.
Ciddi, qaraqabaq Ərəstun hərdən,
Uğunub gedirdi, mənə qoşulub…

 

 

Yenə göstərirlər  o filmi  hərdən,

Televizor rəngli, ekranı yekə.

Baxıram –gülmürəm, bilmirəm nədən…

Mənim özümdədir səbəbi bəlkə.

 

 

On iki ya on üç yaşlı o uşaq,
Hanı? Elə bil ki, gedib həyatdan…

Həmin komediya, gülmürəm ancaq,

Yas tutub içimi elə o vaxtdan…

 

25.11. 2019, Samara

“ŞAİRLİK YARAŞMIR MƏNİM ADIMA…”  

Xeyrulla Xəyal

AĞAC.jpg

       Rasim Şəmiyevə

Dedin yazdığımı yığım bir yerə,
Kitab çıxartdıraq, xərci sənindir.

Səmimi deyirsən, bunu bilirəm,

Ancaq nəyi yığım? Yazdığım nədir?

 

 

Şairlik yaraşmır mənim adıma,

Şeir də deyildir qoşub-yazdığım.

Miskin, iddiasız, həqir adamam,

Axı nəyim var ki, nəyi də yığım…

 

 

Salyan şoranında bitən ağacam,
Yarpaqdır tökürəm mən düz əlli il.

Qaldırıb birini dəftərə sancan,
Hərdən baxan da var bəlkə, kim bilir.

 

 

Çoxunu sovurar, qovar küləklər,
YerdƏ qalanları yağış çürüdər.

Təzə yarpaqlarım dünyaya gələr,

Onlar da tökülər – həyat belədir…

 

 

Bir ağac taleyi yaşayaraq mən,
Quruyar, yanaram, izim də qalmaz.

Dəftərə sancılmış yarpağa hərdən,
Baxarlar, ağacı anansa olmaz…

 

24. 11. 2019

Samara

QƏBİRİSTANDA SÖHBƏT

Xeyrulla Xəyal

        Lələmin xatirəsinə

 

— Bu qəbir kimindir? – Cahangirindir.

Görənlər deyirlər zəhmi ağırdı,
Özü ağırlıqda qızılı vardı,
Ancaq arvad-uşaq dağıtdı, yedi.

 

 

Bu da uşaqları. Hamısı deyil,

İkisi Salyanda basdırılıbdır,
Biri Neftçalada. Biri də vardı,
Saç-saqqal uzadır, gəzirdi veyil.

 

 

Mal-qara dalınca gedən deyildi,

Elə şeir yazdı, məqalə yazdı,
Axırda bir yerə çıxmadı yazıq.
Heç yeri-yurdu da  bilinmir indi.

 

 

-Durur? – Çətin dura. Qalmaz indiyə.

— Nə əcəb bəs bura gətirməyiblər?

— Hardan? Bilən vardı yerini məgər?

Bir ətək xərci var gətirməyin də…

 

 

— Deyirsən Cahangir ciddi kişiydi?

— Ciddiydi. Doluydu altı qızılla,

Ancaq yarımadı oğulla, qızla.

Hamıdan yarıtmaz kiçiyi idi…

 

23.11. 2019, Samara

PEDMƏKTƏB YOLDAŞIM ƏHMƏDAĞANIN XATİRƏSİNƏ

Xeyrulla Xəyal

Əhmədağa ölüb… Əhmədağa da…

Haçansa bir aylıq otaq yoldaşı.
Zirəkdi, güclüydü, qalıb yadımda,
Çox idi bir az da, deyəsən, yaşı…

 

 

Sanki o günlərdən, o yerdən də həm,
Qasırğa tək keçib ötüşüb zaman.

Dağıdıb nə varsa, dağıla bilən,

Süpürülüb gedib önünə çıxan.

 

 

Susub pedməktəbin zəngi nə vaxtdan,

Son dəfə səslənib haçan, kim bilər.

Birdən möcüzəylə  çalına bir an,
Beş-altı son məzun tapılıb gələr…

 

 

Şəhər qalıbsa da, dəyişib adı,

İndi Şirvan olub niyə — bilmirəm.

O vaxt Şirvan kinoteatr idi,

Milləti yığırdı hind filmləri.

 

 

Bir kafe də vardı “Şirvan” adında,
“Sup-xarço” verirdi qarın ağrıdan.

Şəhərsə qorxurdu, yaxşı yadımda,
O vaxt cavan qoçu Xudaverdidən….

 

 

Arası yoxuydu Əhmədağanın,

Dərslə, oxumaqla, yeyib-yatardı.

Pedaqoji məktəb diplomu axı,

Nəyinə gərəkdi? Nə xeyri vardı?

 

 

O vaxtdan görmədim. İşi nə idi

Necə yaşayırdı – bilmirəm, düzü.

Bir neçə uşağı, nəvələri də,
Var yəqin. Onun da qalacaq izi…

 

 

Susub pedməktəbin zəngi yüz ildir,
Çalınan zəng deyil telefonda da.

Uzaq əcəl zəngi fəqət bildirir:

Gələr səninki də yaxın zamanda.

 

22. 11. 2019, Samara

NİKBİN ŞEİR

Xeyrulla Xəyal

2.jpg

Hamı kimi gedər, sonra gələrəm,
Hamı tək dünyaya yenə bəlkə də.

Bəlkə doğularam ayrı ölkədə.

Dəyişər yazısı taleyimin həm.

 

 

İqlim ayrı olar, adamlar ayrı,
Dəyişməz dadısa suyun, çörəyin.

Nə qarın-yağışn, nə də küləyin,
Soyuğu üşüdür, canı ağrıdır.

 

 

 

Sığallanır itin, pişiyin başı,
Uşağa deyən yox “zəlil olasan”.

İnsanın qanına susamır insan,
Dəyməz yol quşuna yolların daşı.

 

 

 

Mən də ulduzlara, aylara heyran,
Yazıram, tükənmir sözüm, söhbətim,

Oxuyub “afərin” deyir millətim,

Palçıqdan heykəl də olur qayıran.

 

 

 

Azərbaycan adlı uzaq diyarın,
Çatar qulağıma arabir adı.

Deyərlər qəribə bir nəfər orda,
Çevirir haçandır mən yazanları.

 

 

 

Amma nə oxuyan, nə dinləyən var,
Oxuyan olsa da, saralar öddən.

Bilinmir şeirdən, ya da ki, nədən,

Gedib yol quşuna sonra daş atar.

 

21. 11. 2019, Samara

ÜÇİLLİK ƏSGƏR

Xeyrulla Xəyal

Qardaşlarım Sefulla və Süleymanın xatirəsinə

 

Bəxtinə üçillik düşən əsgərin,

Əsrə bərabərdi gedib gəlməyi.

Yaxına getmirdi – Sibir, Saxalin,
Ural, Maqnitaqorsk, ya Almaniya.

 

 

Ayrılıq çəkməkdən üzülüb gedir,

Ana qocalırdı, elə ata da.
Ancaq bu üç ildə bəziləri də,
Uşağın sayını artırırdılar…

 

 

 

Məktublar gedirdi uzaq hissəyə,
Yazırdı əsgərə hər qələm tutan.
Atadan məsləhət, öyüd, tövsiyə,
Ananın məktubu əsgər ağladan…

 

 

 

Ordu paltarında çəkilən şəkil,
Hökmən asılırdı yuxarı başda.

Əsgər suvaq vurur, bəlkə yol çəkir,
Baxır, generala ana oxşadır.

 

 

 

Bacısı böyüyüb, gəlir elçilər,
Qardaş gəlməyincə toy yubanacaq.

Olsa yaxınlardan öləni əgər,

Əsgərə yazmırlar: “darıxar uşaq”…

 

 

 

Pay gedir əsgərə evdən arabir,

Qoz-fındıq, mürəbbə, yun corab gedir.

Xəlvətə çəkilib kürüdən dadar,

Xanlar konyakını içər komandir.

 

 

 

Qurbanlıq quzu da boy atmağında,

Ailə üzvünə çevrilib indi.

İsnişib hamıya, sevir hamı da,

Bilmir ancaq onu gözləyən nədir…

 

 

Aşır son aylarda həyəcan həddən,
Nə götürüb-qoyur, bilmir heç ana.

Şəklinə göz dikib ağlayır hərdən,

Pul verir seyidə, dua yazana.

 

 

 

Saralır ağacda, heyva üzülür,

Sarsıdır gələni, gedəni iyi.

Tənəkdə torbaya salınıb üzüm –

Beləcə saxlanır əsgərin payı…

 

 

 

Nəhayət, yetişir soyuq dekabr,
Qışqırıq qəfildən kəndi bürüyür.

Muştuluq istəyən uşaqlar qaçır,

“Verərəm!” deyərək ana yüyürür.

 

 

 

Gəlir tay-yuşunun əhatəsində,
İyirmi iki yaşlı üçillik əsgər.

Ordu yerişiylə gəlir, səsində,
Amma titrəyiş var, dodağı əsər…

 

 

 

 

Hamı qucaqlaşır, hamı qol-bouyn,
Mələdib kəsirlər  qurbanı tezcə.

Qazanlar asılır, iç qovurulur,

Ziyafət çox uzun çəkər bu gecə…

 

 

 

Hələ bitməyəcək bir həftə məzə,
Hələ xala, bibi qonaqlığı var.

Salyana yollanar, dolanar, gəzər,
Tində dostlarıyla qızlara baxar…

 

 

 

Yetişər, nəhayət, bu bayram sona,
Ordu diş tozunun necə dibidir.
Unudular fırça, səhər idmanı,

Daha qayıtmısan – hərbin indidir…

 

19-20. 11. 2019, Samara

ALTMIŞ ALTI

Xeyrulla Xəyal

18.11. 19.jpg

Bu gündən iki kök altı yazırıq,
Desən, dil dolaşır tələffüzündə.

İki çəki daşı, dəstəyi qırıq,
Qaldırsan, aparsan üzülər bədən.

 

 

İlahi, niyə mən? Nə görkəmim var,
Nə də ləyaqətim. Həqir, miskinəm.

Gərəkli adamlar, zirək adamlar,
O qədər gedir ki…Mən nəyəm, kiməm?

 

 

Nazım çəkilməyib körpəliyimdə,
Başım uşaq vaxtı görməyib sığal.
Qarğış eləyiblər mənə o qədər,

Gərək yox olaydım əlli il qabaq…

 

 

Zəmi bəsləmədim, bağ becərmədim,

Əmələ gəlmədi, nə zəhmət çəkəm.

Qoşduğum, yazdığım içərimdədir,
Bilmirəm hardadır millətim, ölkəm…

 

 

Sənəmi danışım günahlarımdan?

Hər şeydən xəbərli sən deyilmisən?

Niyə bəs gecikir sorğu, imtahan?

Ah, bu uzun ömrün sirrini bilsəm…

 

18.11. 2019, Samara

CƏFƏR

Xeyrulla Xəyal

Yaxşı dostum vardı, adı da Cəfər;

Bütün fizikanı, riyaziyyatı,
Yuxudan durğuzsan, deyərdi əzbər.
Sevirdi bir az da ədəbiyyatı.

 

 

Gözəl bir oğlandı, gözləri ala,

Qaşları çatmaydı, ağdı dərisi,

Mizrab telə dəydi – gedir xəyala,

Musiqi hərisi, muğam dəlisi…

 

 

Bir qız da sevirdi – dünya gözəli,
Yanında yalandı Kətrin Dönev də.

Məsələ mürəkkəb, çətindi həlli,

Hərdənbir döyüşlər gedirdi evdə…

 

 

Mən də nadan uşaq, on altı yaşlı,
Başda eşq havası nə qədər desən.

Çaldığım xaricdi, yazdığım naşı,
Cəfərsə xoşlardı bilmirəm nədən.

 

 

Mən ona əvəzsiz qulaqdım həm də,
Dinləyər, yatmazdım, sübhü də açsaq.

Eynşteyn, Nyuton, Əsli-Kərəm də,
Mənə maraqlıydı, haçan danışsaq.

 

 

Gecə səhərəcən Stansiyanı,
Gəzirdik bu başdan o başa qədər,

Gah relslə, gah düşüb yol qırağıynan,
Gedirdik, yorğunluq, yuxu bilmədən.

 

 

Vecsiz, narahatdı ayaqqabılar,

Gecə bürküsü də nəfəsi kəsir.

Söhbətə tükənməz amma maraq var,

Nə mən, nə də ki dost deməzdi “bəsdir”…

 

 

 

Ulduzlar sönməyə tələsmirdilər,
Səadət ümidi şüalarında.

Keçən vaqonların səs-səmirində,
Xoşbəxt uzaqların sorağı vardı…

 

 

 

Gözləri dolardı dostumun hərdən:

“Çıxmaram heç otuz yaşıma, bildin?”..

Ölümsə, gənc idik, uzaqdı bizdən,

Otuz yaş düz otuz işıq iliydi…

 

 

17.11. 2019, Samara