xeyrulla xayal

  Parfum exotique

İlıq payız axşamı gözlərmi qapayıb,
İsti sinəndən ətri sinəmə çəkən zaman,
Həmişəki günəşin oduyla işıqlanan,

Bəxtəvər qoşa sahil görürəm ki, parlayır.

 

Bir işrət adası ki, təbiətin əliylə,
Nəfis ağaclar bitir, dadlı meyvələri var,
Buranın kişiləri boy-buxunlu, qadınlar
Seçilir gözlərinin açıq ifadəsiylə.

 

Xoş ətrinlə gedərkən xoş iqlimlərə doğru,
Bir liman görürəm ki, yelkənlərlə doludur.

Görünür ki, yuyulmuş dəniz dalğalarından,

 

Yaşıl tamarindlərin qoxususa bu vaxtlar,
Dolar havaya, mənim burnumu da yandırar.

Dənizçi nəğməsinə ürəyimdə qatılar.

 

Fransızcadan tərcümə

02.07. 2018

Samara

 

Les Phares

Rubens, tənbəllik bağı, unudulmalar çayı,
Balınc canlı bədəndir, eşq yeri deyil bura,
Həyatsa axıb gedir, dayanmadan qaynayır,
Göydə havaya bənzər, dənizlərdə sulara;

 

Leonard da Vinçisə ayna, bulaşıq, dərin,
Orda şirin gülüşlü cazibəli mələklər

Sirli baxışla çıxıb ölkəni çəpərləyən,

Buzlaqların, şamların kölgəsinə çəkilər;

 

Rembrandt pıçpıç dolu hospitaldır qüssəli,
Və nəhəng bir çarmıxla bəzədilibdir ancaq.

Göz yaşlı dualalarla qoxular da yüksəlir,
Qış günəşi qızarır burda ani olaraq;

Mikelancelo elə yerdi, burda qarışar,
İsalar, Herkuleslər, düppədüz ucalırlar,
Qüdrətli fantomlar və elə ki toran düşər,
Onlar kəfənlərini barmaq atıb cırırlar;

 

Boksçu qəzəbi və  favn həyasızlığı,
Hər yaramaz adamda tapdın gözəl olanı.

Böyük qəlbi qürurlu, saralmış və azarlı,
Püje, zindan əhlinin melanxolik sultanı;

 

Vatto, bu, karnavaldır, burda məşhur ürəklər,
Yığılıb uçuşurlar, kəpənək tək yanırlar

Lüstrlə işıqlanır təsə, yüngül bəzəklər,
Fırlanan, gicəllənən bu balda dəlilik var.

 

Qoya, o, tanınmayan şeylərlə dolu kaşmar,
Qazanda döl qaynayır ifritə şabaşına,

Qarılar bəzənirlər, lüt qaçışır uşaqlar,
Şeytanları tamaha salmağa çalışaraq;

 

Delakrua qan gölü, zay mələklər baş vuran,
Onu həmişəyaşıl şam meşəsi çevrələr.
Altında qəmgin göyün şeypurlar haray vurar,

Xatırladar boğunuq ah-zarını Veberin;

 

Bu lənətər, qarğışlar, küfrlər, ah-naləəlr,

Ekstaz, hönkürtülər, göz yaşı və Te Deum,

Minlərlə labirintdə əks-səda tək dinər.

Öləri ürəklərə bu, ilahi opium;

 

Bu, minlərlə keşikçi təkrarlayan  haraydır,
Bu, fərmandır, minlərlə ağızla ötürülən.
Bu, minlərlə qüllədə işıqlanan  mayakdır,

Ovçu zınqrovudur meşədə itirilən;

 

Bu, ən yaxşı sübutdur, Ağamız, həqiqətən,

Bizim ləyaqətimiz onunla təsdiqlənər,

Yanğılı hönkürtü ki, ötər əsrə əsrdən,

Əbədiyyətimizin qıraqlarında  ölər.

fransızcadan tərcümə

01-02.07. 2018

Samara

            Au Lecteur

Səfehlik, yanılmalr, föhş, tamah, simiclik,
Ruhumuza hakim həm, həm də hər əzamıza.

Yedirdirik sevimli vicdan əzabımızı,

Dilənçi bitlərini yedizdirir necə ki.

 

Günahlarda inadlı, tövbələrdəsə qorxaq,
Hər etirafı baha çalışırıq sırıyaq.
Və biz həvəslə çirkin yollara qayıdırıq,
Deyirik göz yaşımız hər ləkəni yuyacaq.

 

Yıxıb şər balıncına bu İblis Trimeqist də
Əfsunlu ruhumuzu nəvazişlə yırğalar.

Bu kimyagər əliylə buxarlanıb dağılar,
Bizim iradəmizin zəngin xəlitəsi də.
 

Bizi oynadan ipin ucu əlindədir Şeytanın!

Həmişə həvəsliyik çirkin şeyə, əmələ;

Bir addıım da yaxınıq biz hər gün Cəhənnəmə,

Adlaryırıq qorxusuz üfunətli toranı.

 

Kasıb eyşbaz necə əzik məmələrini,
Qoca fahişələrin gəmirər və sıxçalar,
Əlüstü bir ləzzətə bizdə də ehtiras var,
Sıxar o da yaxşıca bizi portağal kimi.
Sıxlaşır və  qaynaşır, milyon qurddur elə bil,
Şeytanların tayfası beynimizdə durmadan

Girir ciyərimizə biz hər nəfəs alanda

Ölüm, görünməz axın, qopur iniltiləri.

 

Əgər zorlama, zəhər, yanğın ya da ki xəncər,

Gözəl naxışlarını hələ toxumayıbsa,
Miskin həyatımızın bayağı kanvasına,
Demək ruhumuzda əzm kifayət deyil hələ.

 

Ancaq çaqqal, bəbir, tülkülər arasında

Meymun və əqrəblərin, quzğun və ilanların,

Nərildəyən, çığıran, vay-şivən salanların,
İnsan günahlarının şərəfsiz sırasında,

 

Daha rəzil, eybəcər, daha çirkin biri var

O nə əl-qol atandır, nə qışqırıb-bağıran.

Yer üzünü həvəslə döndərər xarabaya,
Ya da bir əsnəməklə bütün dünyanı udar.

 

Bu, Qüssədir! Tökülür ixtiyarsız göz yaşı,
Eşafot arzusunda, hoqqa tüstülədərək,
Oxucum, bu monstru tanıyasan sən gərək,

Ah, riyakar oxucum, — oxşayanım, – qardaşım!

 

Fransızcadan tərcümə

29-30.06. 2018

Samara

 

J’aime le souvenir de ces époques nues

 

O lüt çağların mənə xatirəsi əzizdir

Heykəlləri Feb qızıl suyu ilə bəzərdi.

Qadınlar və kişilər qıvraq və igiddilər

Yalansız və təlaşsız həzz ala bilirdilər,

Onların kürəyinə günəş çəkirdi sığal,
Nəcib bir maşın kiim sazdılar, sağlamdılar.

Bərəkətli barıyla səxavətli Sibelsə,
Yetirirdi onlara nə arzu eləsələr.
Əsmər məmələriylə əmizdirən aləmi

Ürəyi sevgi dolu dişi canavar kimi.

Gözəl, sağlam kişinin onu kral tanıyan
Qadından, haqqı vardı özünü üstün saya;

Nə deşik, nə də çatlaq vardı meyvələrdə də,
Bərk, hamar dəriləri “bizi dişlə” deyərdi.

Anlamaq istəyərsə bu günlərin Şairi,
Qadının və kişinin çılpaq dolaşdıqları

Təbii əzəmətlə dolu olan yerləri,

Elə bilər qəlbinə əsir ölüm yelləri,

Dəhşət dolu tablonun qabağında duraraq,

Görür paltarsızları, monstırdılar ancaq

Ah, eybəcər bədənlər! Gülməli müqəvvalar,
Tökülmüşlər, əyrilər, qarınlılar, arıqlar,
Devant ce noir tableau plein d’épouvantement.
Ô monstruosités pleurant leur vêtement!
Ô ridicules troncs! torses dignes des masques!
Ô pauvres corps tordus, maigres, ventrus ou flasques,

Faydalılıq Tanrısı, sakit, amansız həm də,

Bürünclə bələkəyir sizi o, körpəlikdən.

Heyhat, siz ey qadınlar, rəngi mum tək ağaran,

Həm föhşlə dolanan, həm də föhşə yem olan

Analıq günahının varisi bakirələr,
Və bütün bu rəzil, iyrənc doğmalar-törəmələr!

 

Korlanmış millətlərik, həqiqətdir, bu, bəli,

Gözəliklərimiz də qədimlərdən fərqlidir;

Ürəyin qurdlarıyla  çöhrələr gəmirilir,
Buna üzgün və xumar gözəllik də deyilir;

Yubanmış Muzaların bütün bu hoqqaları,
Çəkindirmir heç zamam azarlı tayfaları

Cavanlığa dərin bir hörmətlə yanaşmadan,
 — Müqəddəs cavanlığa, sadə üzlü, mehriban,

Gözləri saf, işıqlı, elə bil axar sudur,
Azad və qayğıbilməz, gedəcək hara oldu
Göylərin göyü kimi, quşlar, çiçəklər sayaq,
Ətrini, nəğməsini, istisini yayaraq!

Fransızcadan tərcümə

29.06. 2018

Samara

L’Amour du mensonge

Görəndə ki, keçirsən, əzizim, saymazyana,
Musiqinin tavanda ölən sədası altda

Ləngərli yerişindən duyulur nigaransan,
Gəzdirirsən qüssəni dərin baxışlarında.

 

Görəndə qaz işığı oynayır sənin ağ və
Xəstə cazibə ilə bəzədilmiş üzündə.

Axşam məşəllərindən orda alışır şəfəq,

Portretdəki kimi cəlbedici gözün də.

 

Deyirəm: “Nə gözəldir! Qəribə təzətərdir!

Nəhəng, dolğun xatirə, şahanə qüllə sayaq,

Çiynindədir, ürəyi şaftalı tək əzilib,

Yetişib bədəni tək, arifsə sevən ancaq.

 

Payız meyvəsisənmi, ali qoxulu, dadlı?

Göz yaşı intizarlı ya bir yas camısan sən?

Ya bir ətirsən, uzaq vadini xatırladan?

İncə, zərif balıncsan, çiçək dolu səbətsən?

 

Gözlərin bilirəm var ən qarasevdalısı,

Heç bir önəmli sirri gizləmir onlar indi.

Təbərrüksüz medalyon, mücrünün daş-qaşsızı,

Ah, göylər! Sizdən də boş, sizdən də dərindilər!

 

Fəqət bəs deyilmi ki, sən elə görüntüsən,
Həqiətdən yayınan ürəyi ovunduran.

Nə qəm ki, biganəsən, nə qəm ki, ya da kütsən,

Maska ya bəzək! Olsun! Gözəl, sənə heyranam.

 

Fransızcadan tərcümə

26-27.06. 2018

Samara

                    Le Balcon

Xatirələr anası, tayı tapılmaz gözəl

Ah, mənim bütün həzzim! Ah, sən, bütün borclarım,

Xatırlarsan nəvaziş şirin olur nə qədər,
Cazibəsi axşamın, rahatlığı ocağın.

Xatirələr anası, tayı tapılmaz gözəl!

 

Kömür alovlarıyla axşamlar işıqlanır,
Və balkonda axşamlar, həndəvərdə al duman,

Ah, nə gözəldi sinən! necə də mehribandın
Sözlər də hey deyilir heç vaxt unudulmayan.

Kömürün alovuyla axşamlar işıqlanır.

 

İsti axşamçağları günəşlər nə gözəldi
Ürək necə əzmli, fəza necə dərindi!

Gözəllər məleykəsi, sənə tərəf əyildim,
Elə bildim duyuram mən qanının ətrini,

İsti axşamçağları günəşlər nə gözəldi!

 
Sənin gözlərindəki odu gözlərim sezir,

Divar tək sıxlaşsa da gecənin qaranlığı,

İçirəm nəfəsini, həm şəkər, həm zəhərdir!

Qardaş ovuclarımda xumarlanır ayağın,
Sənin gözlərindəki odu gözlərim sezir.

 

Xoşbəxrt anları yada salmaq ustasıyam mən,

Qaytarıram dizlərin üstdə keçən hər günü.

Xumar gözəlliyini axtaran xatırlasın,
Sevimli bədənini və incə ürəyini,

Xoşbəxt anları yada salmaq ustasıyam mən.

 

O andlar, o ətirlər, tükənməyən öpüşlər,
Ün yetmyən girdabdan qalxıb gəlir elə bil.

Sanki göyə ucalır cavanlaşan günəşlər,
Dənizlərin dibində suya əvvəl çəkilib.

Ah andlar! Ah ətirlər! Ah sonbilməz öpüşlər!

Fransızcadan tərcümə

27-28.06. 2018

Samara

La Vie antérieure             

Dəniz günəşlərinin işığı bəzəndirən,

Geniş portiklər altda illərlə yaşamışam,
Onlar sütünlarıyla — uca, dürüst, möhtəşəm —
Bazalt mağaralara axşam bənzəyirdilər.

 

Yırğalayır dalğalar əksini səmaların,

Təntənəli və mistik bir şəkildə qatılır
Zəngin havalarının qüdrətli akkordları,

Gözlərimdə əks edən qürub çalarlarına.

 

Dinc və ləziz günləri ömrümün keçib orda,

Hər tərəfim cəlallı, maviliklər, dalğalar,

Bədəni lüt qulların sevimli ətir yayar,

 

Sərinlədirlər məni yelpiclərlə palmadan,

Qayğılarıyla ancaq daha da dərinlənir,
Qəlbimi qüssələrlə usandıraıb üzən sirr.

Fransızcadan tərcümə

26.06. 2018

Samara

 

Sur Le Tasse en prison d’Eugène Delacroix

Şair həbsxanada, xəstə üzülmüş halda.

Tapdayır əlyazmanı əsən ayağı altda.

Qorxudan alovlanan baxışlarla öyrənir,
Qəlbinin qərq olduğu girdab pillələrini.

 

Məstedici gülüşlər türmədə verməz ara,
Absurda, qəribəyə, zəkasını çağırar.

Şübhə onu bürüyür, yersiz, gülməli Qorxu,
Cilddən cildə girərək ətrafında vurnuxur.

 

Dahi salınib qalıb bu natəmiz dəliyə,
Müdhiş çığırtıların, sifətlərin pətəyi,

Qulağının dibində titrəşər, uğuldayar,

 

Arzupərəst, türmənin dəhşətləri ayıldan —
Budur surətin, qara xəyallara əsir Ruh,

Gerçəklik divarları arasında boğulur!

fransızcadan tərcümə

25-26.06. 2018

Samara

Châtiment de l’Orgueil

İlahiyyatın ən çox enerjiylə, şirəylə,

Çiçəkləyib artdığı möcüzəli əsrlər,

Danışırlar ki, bir gün çox bilikli bir həkim,
Rəğbətini qazanıb biganə ürəklərin,
Onların içindəki zülmətləri dəbərtdi;

Səmavi cəlallara doğru sonra yönəltdi,
Ora aparan yolu özü tanımasa da,

Yalnız təmiz Ruhların orda yeri olsa da.

Çox hündürə qalxanı alır necə ki, qorxu,

Qışqırdı, qəlbi iblis təkəbbürüylə  dolu,

“Yazıq İsa, nə qədər səni ucaltmışam gör!

Mən həmlə eləsəydim zəif yerinə əgər,

Şöhrətinə bərabər olardı rüsvaylığın,
Gülməli törəmə tək sən onda tanınardın”.

Tərk edib onu getdi bu andaca zəkası,
Günəşin işığını bürüdü yas qarası.

Silkələndi beyni də, hərcmərclik başladı,
Məbəddi indiyəcən, canlı, zəngin qaydalı.

Onun tavanı altda vardı cəlallar necə,
Bürüdü onu tamam indi sükut və gecə.

Sanki bir mağaradır açarı itiriblər,
Küçədə başsız gəzən özü heyvana bənzər.

Və elə ki gedirdi gözü heç nə görmədən,

Bilmirdi ki bahardır ya qış həndəvərində.

Üst-başı kir, eybəcər, nimdaş bir şeyə oxşar,
Görən kimi sevinib gülürdülər uşaqlar.

 

Fransızcadn tərcümə

20-21.06. 2018

Samara

 

         Abel et Caïn

I

Habil törəməsi, ye, iç, yıxıl yat,

Tanrı gülümsəyir, razıdır yəqin,
Qabil törəməsi, bataqlığa bat,
Və sürün çatınca ölümün sənin.

 

Habil törəməsi, qurbanlığının,
Xoş iyi ucaldı, bəyəndi göylər.

 

Qabil törəməsi, haçan axırı,
Yetişər zülmünün, işgəncən bitər?

 

Habil törəməsi, sənin əkinin
Mal-qaran həmişə bərəkət verər.

 

Qabil törəməsi, qoca it kimi,
Acından ulayar içindəkiər.

 

Habil törəməsi, qarnını qızdır,
Ocağın başında babadan qalan.

 

Sıxıl bir bucağa sənsə qazmada,
Qabil törəməsi, zavallı çaqqal!

 

Habil törəməsi, seviş, doğ-törə,
Sənin qızılın da balalar hətta.

Qabil törəməsi, yanır ürəyin,
İti iştahını amma cilovla.

 

Habil törəməsi, elə bir ucdan,
Artırsan meşədə cücülər kimi.

 

Qabil törəməsi, sənsə yoldasan,
Bütün ailənlə, təlaşlı, qorxaq.

II

Habil törəməsi! Sənin cəmdəyin,
Buğlanan torpağı gübrələyəcək!

 

Qabil törəməsi! Sənin əməyin,
İndən belə davam eləyə gərək;
Habil törəməsi! İndi xəcilsən,

Yenildi nizəylə qılınc tiyəsi!

 

Qabil törəməsi, göylərə yüksəl,

At ordan Tanrını torpağa ensin!

 

Fransızcadan tərcümə

24.06. 2018

Samara