«DÖNÜB YAŞASAYDIM VƏTƏNDƏ ƏGƏR…»

Дек20

Dönüb yaşasaydım vətəndə əgər,
Özümü, əlbəttə, yığışdırardım.

Saçı və saqqalı nizama çəkər,

Özümü vətənə yaraşdırardım.

 +

Hökmən gödəldərdim dilimi orda,
Özümü lallığa bəlkə qoyardım.

Poqonlu qarşıma çıxarsa harda,
Mil durub mən onu salamlayardım.

 +

Ayı tək yuxuya qışda gedərdim,
Beləcə keçərdi ilin yarısı,
Nə qayğım olardı, nə də ki, dərdim,
Nə dəyənək, nə də yumruq ağrısı.

 +

Soxardım özümü yayda kol-kosa,
Ot yeyər, suyu da içərdim arxdan.

Yaxından keçəndə şübhəli kimsə,
Ürəkdən mələrdim hətta qorxudan.

 +

Yəqin çıxarardım yazmağı yaddan,
Əlifba da yaddan çıxardı yəqin,

Xəta çıxa bilər orda nə yazsan,

Başa ziyanı var mütaliənin.

 +

Hərdən çıxardımsa adam içinə,
Gəzərdin dinməzcə, başıaşağı.

Şükr eləyərdim hər keçən günə,
Təlaşla gözlərdim yenə sabahı.

 +

Səhər açılanda əsərdi canım,
Rəhbərin şəklini görüb divarda.
Başıma  bir neçə qapaz salardım,
Səhər idmanıdır bu guya orda…

 

20.12. 2022, Samara

 

İRADƏNİN XATİRƏSİNƏ

Дек14

12.11.22

Səni xatırlayıram məktəbli formasında:

Pioner qalstuku, ağ köynək, qara tuman.

Rükzak yoxdu o vaxtlar, hələ əl çantasıydı,,

Qıyğacı yeriyirdin yükün ağırlığından.

 +

Qıyğacı da baxırdın gözünün ustünəcən,
Düşən qətran tək qara tellərin arasından

Gözlərində elə bil yanırdı indiyəcən,

Qalan yaş gilələri ata, qardaş yasından.

 +

Çantanın yükü ancaq əyə bilir yerişi,
Çəkilməyi çətindir ürəyə düşən yükün.

Sanki üstümüzdədir nəsil, tayfa qarğışı,

Təqviminə yazılıb ömrümüzün qara gün.

 +

Oğul faciəsini yaşadın, yoldaşınsa,
Nə eşqiylə yarıtdı, sədaqətiylə nə də.

Gözlərimdə uşaqsan, məktəbli formasında —

Heyf səndən, əzizim! Rəhmət sənə, İradə!

14.12. 2022, Samara

QƏDİM İNGİLİS DASTANI “BEOVULF”UN AZƏRBAYCAN DİLİNƏ TƏRCÜMƏSİ HAQQINDA

Дек11

İLHAM TAHİROV
 filologiya elmləri doktoru, professor, Dilçilik İnstitutunun Hind-Avropa dilləri şöbəsinin müdiri
 
Abstract
The article deals with the first poetic translation into Azerbaijani of the Anglo-Saxon epic poem «Beowulf», written in Old English. The language of the poem «Beowulf» is a unique phenomenon, the main feature of which is alliteration. Alliteration is the repetition of identical or homogeneous consonants in a poetic text, giving it a special expressiveness. The distinctive nature of the alliteration in Beowulf made it difficult to translate into other languages. Since the phonetic-rhythmic picture of «Beowulf» is built on stress, it is necessary to pay attention to the syllabic stress in root morphemes. The syllables of Old English root morphemes had different stresses, and the quantitative expression of the stress was determined by the grammatical category of the word. In poetic translations of «Beowulf» into many languages, with the exception of the rhythmic structure of the language and alliteration, which has a semantic function, specific vocabulary, lexical syntactic structure, and expressive syntactic means are conveyed with high artistry. The translation of the epic into Azerbaijani can be considered an examlpe of poetic translation, allowed by the Azerbaijani phonetic-rhythmic structure. Keeping the adequate line number of the original, and finding the correct verse meter, the translator has also succeeded — with the help of means that can be considered successful — in transferring the phonetic-rhythmic structure of the epic, written in tonic meter, its lexical, syntactic, and stylistic features into the target language.
 
 
İLHAM TAHİROV
 
QƏDİM İNGİLİS DASTANI “BEOVULF”UN AZƏRBAYCAN DİLİNƏ
TƏRCÜMƏSİ HAQQINDA
 
XÜLASƏ
 
Məqalədə qədim ingilis dilində yazıya alınmış anqlo—sakson epik poeması “Beovulf”un Azər-
baycan dilinə edilmiş ilk poetik tərcüməsindən bəhs olunur. “Beovulf” poemasının dili unikal hadisə
olub, başlıca xüsusiyyəti alliterasiyadır. Alliterasiya poetik mətndə eyni və ya eynicinsli samitlərin
təkrarlanması ilə ona xüsusi ifadəliliyin verilməsidir. “Beovulf” poemasında alliterasiya fərqli xüsu—
siyyət daşıdığına görə, o, başqa bir dilə tərcümə edilməsi çətin olan poeziya nümunəsi hesab edilir.
“Beovulf”un fonetik-ritmik mənzərəsi vurğuya əsaslandığından kök morfemlərdə heca vur-
ğusuna da diqqət edilməlidir. Qədim ingilis kök morfemlərinin hecaları müxtəlif dərəcədə vurğu da—
şımış və vurğunun kəmiyyəti sözün qrammatik kateqoriyası ilə müəyyənləşmişdir.
“Beovulf”un bir çox dillərə poetik tərcümələrində, dilin ritmik strukturu və semantik funksiya
daşıyan alliterasiya istisna olmaqla, spesifik lüğət tərkibi, leksik-sintaktik strukturla əlaqəli məsələlər,
ekspressiv sintaktik vasitələr yüksək bədiiliklə tərcümə olunmuşdur. Eposun Azərbaycan dilinə tər-
cüməsi dilimizin fonetik-ritmik quruluşunun imkan verdiyi poetik tərcümə nümunəsinə aid edilə bilər.
Tərcüməçi tonik vəzndəyazıya alınmış poemanın fonetik-ritmik strukturunu, onun leksik, sintaktik,
üslubi xüsusiyyətlərini uğurlu sayıla bilən üsul və vasitələrlə tərcümə dilində verməyə nail olmuşdur.
O, originalın adekvat misra sayını saxlaya bilmiş, tərcümənin düzgün vəzn ölçüsünü tapmağa nail
olmuşdur.

Читать далее →

«VƏTƏN ƏSARƏTDƏDİR, AZAD DEYİLSƏ FİKİR…»

Дек10

12.11.22

Oranın azadlığı,
Buranın azadlığı

Uğrunda qanlar axır,

Al boyayır torpağı.

 +

Əsgər keçir canından,

Vuruşur torpaq üstdə,

Kölədir ancaq insan,
Yurd azad edilsə də!

 +

Torpaq azad eləyən,
Azad söz deyə bilmir.

Əsarətdədir vətən,

Azad deyilsə fikir.

 +

Kim ölür – dəmir medal,

Yardım alır sağ qalan.

Ölü tək diri də lal,

Danışır ancaq paxan.

 +

Can qoyub, əsgər, dünən,
Azad etdin torpağı.

İşlə, çalış bu gündən,
 Sal başını aşağı.

 

10.12. 2022, Samara

“O QÜVVƏ Kİ, VARDI SƏNİN QOLUNDA…”

Дек5

                     Süleymanın xatirəsinə

O qüvvə ki, vardı sənin qolunda,
Yerlə-göylə gərək sən əlləşəydin,

Ömrünü keçirdin sükan dalında,

Məsafələr yaxın, marşrut eyni.

 +

Baş alıb uzağa gedə bilərdin,

İqlimlər, ölkələr dəyişərək sən.

Ancaq yaxınlarda var-gəl elərdin,
Qızır, qaralırdı qanın hikkədən.

 +

Salyan, bu zəhrmar havalı şəhər.

Səni ovsunlayb əsir elədi,

Kiçikləri zağar, böyükləri şər,

Eyhamı fitnədir, sözü tələdir.

 +

Çörəyi şübhəli, suyu azarlı,

Yeyən əzab çəkir, içən ağrıyır.

Dağ kimi kişilər sarsılıb qalır,

Vurub kabab üstdən yerli arağı.

 +

Səndə bir dünyalıq enerji vardı,
Çarpışa bilərdin yerlə-göylə sən.

Ömrünün fəzası, heyf ki, dardı,
Elə özünkünə dəyirdi zərbən.

 +

Şəklin heç oxşamır qəbir daşında,
Boynuna qalstuk taxıblar hələ.

Qızğındın, coşandın sən, əlləşəndin,
Qardaş, aran yoxdu belə bəzəklə…

 

05. 12. 2022, Samara

YADULLA MƏFTUN: «ALƏMDƏ QARANLIQLAR ƏGƏR BİRLƏŞƏ BAHƏM…»

Дек4

yadulla məftun

2022-ci il dekabrın 1-də azərbaycanlı şair Yadulla Məftun Amini Tehranda vəfat etmişdir. Şair doğulduğu Sayın Qalada dəfn edilib.

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Yadullah Məftun Amini (fars. یدالله مفتون امینی; 12 iyun 1926, Sayınqala, Qərbi Azərbaycan ostanı – 1 dekabr 2022, Tehran) — azərbaycanlı şair.

Yadulla Amini 1926-cı ildə Qərbi Azərbaycan ostanının Şahindej şəhərində anadan olmuşdur. İbtidai və orta təhsilini Təbriz şəhərində almışdır. Ali təhsilini almaq üçün Tehrana yollanmış və burada Tehran Universitetində hüquq təhsili almışdır.

Məftun ləqəbi ilə şeirlər yazan Yadulla Amini ilk dövrlərdə farsca klassib üslubda şeirlər yazmışdır. 1980-ci illərdən etibarən Yadulla Amini ritmik olmayan və müasir üslublu şerlər yazmışdır. Fars dili ilə yanaşı azərbaycanca da şeirlər yazan Yadulla Amininin bu dildə ilk şeirlər toplusu Aşıqlı karvan adlanır.

vikipediya

+++++++++++++++++

Şairin ayrı-ayrı şeirləridən bu iki fraqment Tvitterdən götürülüb. Sosial şəbəkədə  çoxlu istifadəçi şairə böyük hormət və sevgisini ifadə edir. 

Çox əlləşdin sənə aslan desinlər,
Qoç oğlan ya igid tərlan desinlər.

Əzizim, cəhd elə bunlardan artıq,

Sənə insan, fəqət insan desinlər.

yadullah

++++++++++++++++++

Həqq sel kimi dəryaya axıb yol tapacaqdır,
Daş atmağilən heç kim onu döndərə bilməz.

Aləmdə qaranlıqlar əgər birləşə bahəm,
Bir xırdaca şamın işığın söndürə bilməz.

+++++++++++++++++++++++++++++++++

Nə yazmışdln «baharın xoş!» əzizim,
Bu yerdə sən gedən gündən payızdır…

 

 

LEONİD QUBANOV. RƏSSAM

Ноя30

Леонид Губанов

(1946-1983)

Kətan 37-37-dir,

Ölçüsü eynidir çərçivənin də.

Yox, bizi öldürən xərçəng deyildir,
Yaşdan, qocalıqdan ölürük nə də.

 +

Qıcqırtı yaranır işdən elə ki,

Səsləyir istisi bizi rənglərin.

Arvaddan və puldan qaçıb gedirik,

Tapaq kətanların gümüş bədrini.

 +

Dünyanı çəkməyə! Al qanımızla!

Unudaq yuxu nə, vəd nə, azar nə!

Mavi qollarına molbertin elə,
Baş qoyub biz ölək əsrdən əsrə.

1964

ruscadan tərcümə

30.11. 2022, Samara

 +++++++++++

ХУДОЖНИК

Холст 37 на 37.
Такого же размера рамка.
Мы умираем не от рака
И не от старости совсем. Читать далее →

ALEKSANDR QALİÇ. BİTMƏMİŞ MAHNI

Ноя27

Александр Галич

Bizim dünyanımızı qocalar hərlər,

Vurnuxurlar kinli siçanlar sayaq

XİN arayışına inansaq əgər,
Yaşları yetmişdən artlq olaqcaq.

 +

Döyüşdə olublar, kef çəkiblər həm.

Ömür uzadıblar dualarıyla.

Əldə saxlayırlar cilovu möhkəm,
Hərçənd əllərini üzür podaqra.

 +

Onları səhərlər boğur öskürək.
Baxırlar süfrəyə gözlərində cin,

Manna sıyığını yenə görərək,

Prezidentləri Yer Kürəsinin.

 +

Dünya qocaların əllərindədir,
Çöhrələr maskadır burda elə bil.

Yazlar – yumurtalı sabun ətirli,

Qışlardan kamfora qoxusu gəlir.

 +

Bu dünyada nə söz, mahiyyət nə də,

Bu dünyada nə qan, nə də göz yaşları.

Mənim taleyimin, elə sənin də,
Rolu yox, eləcə ömür yaşarıq.

 +

Verirlər partlatmaq onlar əmrini,

Bilirlər sərhədlər harda olacaq.

Dünya qocaların əllərindədir,
Yuxuları gəlmir gecələr ancaq.

 + 

Qızsa görüşdədir sevgilisiylə,

Quş qıyıltısından diksinir meşə..

Dünyanı qocalar hərlərir belə,

Ancaq yuxuları çəkilir ərşə.

 + 

Şişir  ağaclartda tumutcuq artıq,

Oğlanlar hay vuyrur: “At belinə, hey!”
Vicdandan itidir həsəd, paxıllıq,

Qoymur ki, qocalar dincələ bilə!

 + 

Keçilmiş, yenilmiş məsafələrə,

Müdhiş hesab çəkər saralmış dırnaq.
Bizim dünyamızı qocalar hərlər,
Girncdirlər yuxu əlində ancaq!

1962 (1964?)

ruscadan tərcümə

27. 11. 2022, Samara

+++++++++

Александр ГАЛИЧ

НЕОКОНЧЕННАЯ ПЕСНЯ

Старики управляют миром,
Суетятся, как злые мыши,
Им по справке выданной МИДом,
От семидесяти и выше. Читать далее →

«ÖZÜN ROSSİYANİNSƏN, ARVADIN ROSSİYANKA…»

Ноя23

Yarmca il qabaq sən,
Soydaşım, necə şaddın! —

Özün rossiyanınsən,

Rossiyanka – arvadın!

 +

Al-qırmızı pasportun,
Ürəyinin başında.

Rus bayrağı asırdın,

İş yerində, maşında.

 +

Evində də, dyəsən,
Putinin şəkli vardı.

Özün rossiyaninsən,
Rossuyanka arvadın!

 +

Uşaqlar, fəxr edirdin,
Bilmir heç azəricə.

Rus – ana dilləridir,

Nə aksent, nə də ləhcə.

 

Başlayandan rus hərbə,

Halın dəyişib, qağa!

Rossiyaninsən, lələ,

Arvad da rossiyanka!

 +

Avtomat qap indi sən,

Gir görüm ya da tanka.

Axı rossiyaninsən,
Arvadın rossiyanka!

 +

Özünü ver qabağa,
“Za Putina!” deyərək.

Qan axıt yad torpağa,
Vəhşi tək böyürərək!

 +

Uşaqlarını göndər,
Putinin hərbinə ya.

Oğlun rossiyanindir,
Qızınsa rossiyanka.

 +

Çaşmısan, görürəm sən,

Rəngin ağarıb, qağa!

Sən ki rossiyaninsən,
Arvadın rossiyanka!

 +

Yaxasından sən idin,

Georgi lenti asan.

Kol axtarırsan indi,
Girib gözdən itəsən.

 +

Sevdiyin himn, deyəsən,
Çağırır, qalx, ayağa!

Sən ki rossiyaninsən,
Arvadın rossiyanka!

23. 11. 2022, Samara

QARDAŞOĞLU MÜBARİZƏ CAN SAĞLIĞI ARZUSU

Ноя18

Eşitdim, qardaşoğlu,
Azarlamısan bir az.

Tezlilkə sağalıb dur,

Danış, gül, əylən və gəz!

 +

Hər səhər durunca ye,
Günorta olunca ye.

Canı salma gücə, ye,

Az-az, incə-incə ye.

Kəs həyətdən cücə, ye!

 +

Qatığa meylin artsın,

Çoxlu göyərti də ye.

Bildirçin yumurtası,
Qırqovul əti də ye!

 +

Cilovla tamahını,

Çox şor, çox acı yemə,

Ertədən ye şamını,
Yağlı şey gecə yemə.

 +

Bundan sonra bir daha,
Kombayna minmə, bəsdir!

Əl çəkməsə yaxandan,

Apar dağlara, azdır!

 +

Üç-dörd yaxşı tilov al,
Get Kürün qırağına.

Dincəl, saatlarla qal,

Çəkinin marağına!

 +

Girmə ağır işə sən,

Sənlik deyil şum, alaq.

Yüngül idman eləsən,

Cana xeyri olacaq.

 +

Deyinəndən uzaq qaç,
Nə də ki, özün deyin.

Hər şey burda qalacaq –

Yaxşı ye, yaxşı geyin!

 18.11. Samara