Dostoyevski  “Don Kixot” romanı haqqında belə yazır:

“Bütün dünyada bundan dərin və güclü əsər yoxdur. Bu, hələlik insan fikrinin ən son və ən böyük sözüdür, bu, insanın ifadə edə biləcəyi ən acı ironiyadır, və əgər dünya bitsəydi və orda, hardasa, insanlardan soruşsaydılar: “Deyin, yer üzündə həyatınızı başa düşdünüzmü və onun haqqında hansı nəticəyə gəldiniz?” – onda insan dinməzcə “Don Kixotu” uzada bilərdi: “Budur yer üzündəki həyat barəsində mənim çıxardığım nəticə — ona görə məni mühakimə edə bilərsinizmi?” (tərcümə mənimdir –X.X.)

Burda Servantesin romanına yüksək qiymətdən başqa maraqlı olan bu əsərin bir növ İncildən üstün tutulmasıdır, axı İncil də “yer üzündəki həyat”ın, İsanın dünyəvi həyatının tarixidir. İsa haqqında isə Dostoyevsri belə yazırdı: “Yer üzündə təkcə bir müsbət gözəl şəxs var – Xristos”.

Quranda deyilir ki, hər icma qiyamət günü öz kitabıyla mühakimə olunacaq. Və hər insanın da öz kitab seçimi ola bilər. Kəlbəcərli Dilqəmin haqqında oxuyandan sonra fikirləşirəm ki, “Həyatda nə başa düşdünüz sualına” cavab kimi biz azərbaycanlılar bu Dilqəmin anasının qəbri üstündə çəkdirdiyi şəkli də göstərə bilərik, və yaradanın vaxtı olsa – Yaradanın vaxtı olmalıdır, çünki onun vaxtı tükənməzdir – Dilqəmin əhvalatını danışardıq…

Bu nə əhvalatdır? İnsanın doğulduğu yerə məhəbbətin metafizik təbiəti haqqındamı?

Heminquey deyirdi: “İnsanı məhv etmək olar, məğlub etmək olmaz”. Dilqəm əhvalatı bu barədəmi?

Dilqəm, bu sadə, kələ-kötür adam, tikanlı məftilləri, toplu-tüfəngli postları adlayıb. Ancaq bu əhvalatın ən ibrətli tərəfi odur ki, Dilqən erməni qorxusundan çox, azərbaycanlı qorxusunu adlayıb, azərbaycanlılarda vətənpərvərliliyi əliyevlərə məhəbbət ya əliyevlərdən qorxu ilə əvəz etməyə çalışan rejimin qadağalarını pozub.

Dilqəm İnternetdə, çayxanada, restoranda, tərəzi dalında, hamamda, əcnəbi kurortlarda vətənpərvərlikdən, millətə, torpağa məhəbbətdən dil boğaza qoymadan danışan, yazan insanlara əxlaq dərsi verib.

Ey sadə, kələ-kötür insan! Sənin qarşında, sənin qanına südüylə, Tsvetayevanın dediyi kimi, vətən məhəbbəti yeritmiş ananın xatirəsi önündə baş əyirəm!

24.07. 2014 Samara