Архив | Март 2025

МАКСИМ ГОРЬКИЙ. «ЛЕВ ТОЛСТОЙ». О СЧАСТЬЕ, О СМЕРТИ

Мар24

Он часто казался мне человеком непоколебимо — в глубине души своей — равнодушным к людям, он есть настолько выше, мощнее их, что они все кажутся ему подобными мошкам, а суета их — смешной и жалкой. Он слишком далеко ушел от них в некую пустыню и там, с величайшим напряжением всех сил духа своего, одиноко всматривается в «самое главное» — в смерть.

Всю жизнь он боялся и ненавидел ее, всю жизнь около его души трепетал «арзамасский ужас», ему ли, Толстому, умирать? Весь мир, вся земля смотрит на него; из Китая, Индии, Америки — отовсюду к нему протянуты живые, трепетные нити, его душа — для всех и — навсегда! Почему бы природе не сделать исключения из закона своего и не дать одному из людей физическое бессмертие,- почему? Он, конечно, слишком рассудочен и умен для того, чтоб верить в чудо, но, с другой стороны,- он озорник, испытатель и, как молодой рекрут, бешено буйствует со страха и отчаяния пред неведомой казармой. 

+++Я очень внимательно присматривался к Толстому, потому что искал, до сей поры ищу и по смерть буду искать человека живой, действительной веры. И еще потому, что однажды А. П. Чехов, говоря о некультурности нашей, пожаловался:

— Вот за Гёте каждое слово записывалось, а мысли Толстого теряются в воздухе. Это, батенька, нестерпимо по-русски. После схватятся за ум, начнут писать воспоминания и — наврут.

+++никогда ему не было хорошо, никогда и нигде, я уверен: ни «в книгах премудрости», ни «на хребте коня», ни «на груди женщины» он не испытывал полностью наслаждений «земного рая». Он слишком рассудочен для этого и слишком знает жизнь, людей. Вот еще его слова:

«Халиф Абдурахман имел в жизни четырнадцать счастливых дней, а я, наверное, не имел столько. И всё оттого, что никогда не жил — не умею жить — для себя, для души, а живу напоказ, для людей».

А. П. Чехов сказал мне, уходя от него: «Не верю я, что он не был счастлив». А я — верю. Не был. Но — неправда, что он жил «напоказ». Да, он отдавал людям, как нищим, лишнее свое; ему нравилось заставлять их, вообще — «заставлять» читать, гулять, есть только овощи, любить мужика и верить в непогрешимость рассудочно-религиозных домыслов Льва Толстого. Надо сунуть людям что-нибудь, что или удовлетворит, или займет их,- и ушли бы они прочь!

NİKOL PAŞİNYAN: «GÜRCÜSTANDAN ALTI TOP BURAXMAQLA AZƏRBAYCNIN DAHA BİR ŞƏRTİNİ YERİNƏ YETİRDİK»

Мар24

Tiflisdə Gürcüstanının və Erməninstanın milli yığmaları arasında rəsmi görüş  6:1 hesabı ilə gürcü futbolçularının xeyrinə bitdikdən sonra Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan jurnalistlərin qarşısında çıxış edərək demişdir:

— Biz oyunun nəticəsindən hədsiz dərəcədə razıyıq. Biz bu oyunu gürcü qardaşlarımıza 6:1 hesabı ilə uduzmaqla Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin daha bir şərtini yerinə yetirdik. İlham Əliyeviç bizdən tələb etmişdi ki, sülh müqaviləsinin bağlanması üçün biz gərək biz də Azərbaycan komandası kimi uduzaq və üstəlik iki dəfə çox buraxaq. Biz bu gün buna gürcü qardaşlarımızın köməyi ilə nail olduq. Bu məğlubiyyət bizi sülh müqaviləsinə daha da yaxınlaşdırdı. Bizim futbolçularımız sülh naminə bundan sonra da Azərbaycanın tələbi ilə istənilən hesabla uduzmağa hazırdırlar.

Gürcüstanın baş naziri deyib ki, Ermənistan üzərində bu qələbədən sonra Əliyev qazı və nefti gürcülərə pulsuz verəcəK,

Mİrzə ƏLİL

24. 03. 2025, Samara

МАКСИМ ГОРЬКИЙ. «ЛЕВ ТОЛСТОЙ»

Мар23

Писатель национальный в самом истинном значении этого понятия, он воплотил в огромной душе своей все недостатки нации, все увечья, нанесенные нам пытками истории нашей; его туманная проповедь «неделания», «непротивления злу» — проповедь пассивиз-ма,- всё это нездоровое брожение старой русской крови, отравленной монгольским фанатизмом и, так сказать, химически враждебной Западу с его неустанной творческой работой.

++++++++++++

 … когда дошли до мест, хуже которых — не найдешь, дальше идти — некуда, ну — остановились оседло жить: такова, стало быть, доля наша, такова судьба, чтобы сидеть нам в снегах и на болотах, в соседстве с дикой Эрзей, Чудью, Мерей, Весью и Муромой. Но явились люди, учуявшие, что свет нам не с Востока, а с Запада, и вот он, завершитель старой истории нашей, желает — сознательно и бессознательно — лечь высокой горою на пути нации к Европе, к жизни активной, строго требующей от человека величайшего напряжения всех духовных сил. Его отношение к опытному знанию тоже, конечно, глубоко национально, в нем превосходно отражается деревенский, старорусский скептицизм невежества. В нем — всё национально, и вся проповедь его — реакция прошлого, атавизм, который мы уже начали было изживать, одолевать.

PUTİNİN DUASI

Мар22

            Trampa sui-qəsddən sonra

                       Putin kilsədə onun üçün dua eləyib

 

Güllədən qorudun Trampı, Tanrı,
Sənə əyilirəm kilsədə indi,

O mənə qardaşdan yaxın, əzizdir,
Yoxdur sirdaşım da Trampdan ayrı.

 +

Tanrı, yenə qoru onu güllədən,

Zəhərdən həm qoru, həm də bıçaqdan.

Dua eləyərəm mən də uzaqdan,

Əyilib-qalxaram min dəfə gündə.

 +

Şam da yandıraram, nə var ki çətin,

Milyonu, milyardı əsirgəmrəm.

Neçə şəhəri mən yandıraram həm,
Elə indi yanır, görürsən yəqin.

 +

Qurban da verərəm minləri birdən,
Sayını milyona çatdıraram lap.

Oğuldan, qardaşdan əzizdir Tramp,
Tanrı, ricam budur: qoru onu sən.

 +

O, gözəl fürsətdir əlimə düşüb,
Bir daha çətin ki, gələ beləsi.

Nə qədər ölməyib, gəlir nəfəsi,
Tutum, zəbt eləyim, kəsim, bölüşüm.

 

22. 03. 2025, Samara

«SƏN SAVADSIZ BİR QADINDIN…»

Мар21

                            Sübü bacımın xatirəsinə

Sən savadsız bir qadındın,

Adını yaza bilməyən,

Qızıldan ürəyin vardı,

Dünya hikmətinə dəyən.

 +

Yazıb-oxumayan bacım,
Bir kitablıq xatirən var.

Hansı səhifəni açım –

Gözüm yenə yaşla dolar.

 +

Səsin gəlir qulağıma,
Elə bil ki, yaxındasan.

Səs həminki – şirin, doğma,
Həm bacısan, həm anasan.

 +

Yüz kişi çəkə bilməyən,
Yükü çəkən igid qadın!

Gözəl bacıydın sən… heyf,

Yaxşı qardaşın olmadı…

 

21. 03. 2025, Samara

Запись опубликована 21.03.2025, в şeirlər-2025.

UİSTAN ODEN. “NƏ DÜŞÜNDÜRÜR SƏNİ, DOVŞANIM, GÖYƏRÇİNİM…”

Мар19

Nə düşündürür səni, dovşanım, göyərçinim,

Ölü hüceyrələr tək bitir fikirlər elə?

Pulmu sayırsan ya eşq qayğılandırır səni,
Ya zərgər dukanına planlayırsan həmlə?

 +

Kefcilim, gəzəyənim, gözlərini aç daha,

Əllərini işə sal məndən qaça biləsən

Tanış yaşantıları oyat, təzədən yaşa,

Bu isti və ağ günün dayan ucqarında sən.

 +

Sıçra küləklə birgə mənim böyük ilanım,
Quşları susdur tamam, zülməti göyə çökdür.

Qorxut ölümcül məni, dirilt sonra da ani,

Ürəyimi nişan al, vur, məni əsir götür.

ingiliscədən tərcümə

19. 03. 2025, Samara

++++++++++++++++++

WINSTAN AUDEN

What’s in your mind, my dove, my coney

 

What’s in your mind, my dove, my coney;

Do thoughts grow like feathers, the dead end of life;

Is it making of love or counting of money,

Or a raid on the jewels, the plans of a thief? Читать далее →

UİSTAN ODEN. QOY TARİX MƏNİM HAKİMİM OLSUN

Мар18

Hazırlaşıb bitirdik görülməli nə iş var,

Nə qədər firma varsa, tutduq siyahısını.

Yoxlandı dönə-dönə bütün hesablalamar

Fermaların yerbəyer elədik hamısını.

 +

Məqsədyönlü nə əmr lazımdısa – verildi

Demək olar beləydi nəticədə vəziyyət:

Gözlənilən tək, azlıq çox da razı deyildi,
Çoxluq adəti üzrə göstərirdi itaət.

 +

Küsənlər deyirdilər: qədimdəki tək yenə,

Sui-istivadəyə yol verib, əl atmışıq.

Cəhd eləyənlər oldu iğtişaşa, üsyana,
Əl-qol atırdı ancaq əsasən uçaq-muşaq.

+ 

Təlaş və narayatlıq  yaşatmazdı da ciddi,

Bu işlər əslindəsə.
Əgər qalib gəlməsək, bu, məlum məsələydi,

Şansı olmayacaqdı yaşamağa bir kəsin.

 +

Bu işə baxılarsa ənənıəvi nəzərlə

Deyilər ki, bu işin bəraəti yox əsla.

Nəzərə alınarsa yeni nəzəriyyələr,

Düşünürəm çoxları sayar onu əsaslı.

 +

Terrorun qeyri-adi formasıdır bu çünki.

Başqaları, gözləri hələ açıq olanlar,

İş elə başlanandan deyərdilər, yəqin ki,

Xəta ehtimalı var.

 +

Əlimizdən gələni elədik sonacan biz.
Özümüzəsə şəxsən qalan ən azı budur:

Namus və şərəfimiz.

Axıracan dayanmaq şansı da hələ durur.

1928

ingiliscədən tərcümə

18. 03. 2025, Samara

+++++++++++++++++++++++

WYNSTAN AUDEN

Let History Be My Judge

 

We made all possible preparations,
Drew up a list of firms,
Constantly revised our calculations
And allotted the farms,

Читать далее →

ПРАЗДНИЧНОЕ ПОСВЯЩЕНИЕ ДОРОГОМУ СООТЕЧЕСТВЕННИКУ НУРМАГОМЕДУ АЛЕСКЕРОВУ

Мар16

Əziz Nurməhəmməd!

Bilirəm ki, mənim bir felyotonum sənin çox xoşuna gəlir və görüşərndə onu mənə xatırladırsan da. İstədim Novruz münasibətilə sənin üçün xüsusi bir felyeton yazam. Sənin on il ərzində unutmadığın felyeton rus dilində yazılmışdı. Ona görə bunu da rusca yazıram.
Bayramın mübarək!

Xeyrulla.

16. 03. 2025, Samara

После пожара, превратившего мое жилище в пепелище, со мной стало просисходить удивительные вещи. Соотечественники окружили меня такой заботой, которую прежде никто не оказывал. Ширван Керимов мало того что меная одел и обул во все новое, да еще подарил собственный ремень из чистой кожи! В силу естественного развития тела господина Керимова, данный ремень из чистой кожи был не в состоянии обхватить его талию, поэтому он решил его уступить новоявленному погорельцу… Правда, теперь Ширван муаллим интенсивно худеет, при уменьшенном размере талии он может свой ремень обратно попросить… Надеюсь, что не попросит. Если попросит, скажу, что мыши погрызли…

Да разве только гардероб? Магамед привез кучу вещей, назначение некоторых из них до сих пор не понял. Два чайника купил. Один большой, литров на пять или шесть. С трудом поднимаю. И заварочный. Он особенный. Он с мензуркой, на нем отмечены объемы от ста до 750 мл. Этот чайник как бы двойного назначения. Из него удобно пить вино, водку. Для алкоголиков он особенно подходит. Чтобы меру знал. Магамед знает, что я не пью. Знает, но не уверен. Я сам не уверен, что однажды не запюсь. Если не от радости, то от горя… Для меня вопрос не стоит по-шекпировски: пить или не пить. «На что пить?!» – вот вопрос, который для меня нерешаем, на сколько бы актов не продлилась моя трагедия…

Еще Магамед привозил деревенских кур. Две штуки. Штуки, надо сказать, были довольно большие. Одну я примерно месяц ел. Вторую сразу закопал во дворе дома, где  после пожара живу. В квартире есть большой холодильник, но он был забит, так сказать, гуманитарными продуктами, поэтому второй курице места не нашлось. Я вдруг вспомнил нашего замечательного пса Алабаша из далекого детства. Алабаш, когда у него имелось много еды, часть закапывал. Я решил последовать его примеру. Нашел место и закопал вторую курицу. Но совершил оплошность: место не отметил! Алабаш ведь ничего не отмечал. Закапывает, потом, когда есть захотелось, выкапывает. Одно не учел: я ведь не собака, у меня нет собачего нюха! Короче говоря, когда первую курицу доел и решил дастать вторую, оказалось, что точно не помню, где именно я ее закопал….

Мне Магамед еще  привозил дыню. Большую. Килограм на двадцать, никак не меньше. Но ничего откладывать я не стал. Мало ли что может случиться. Например, опять пожар…

После дыни Магамеда не видел. Прошло много времени, уже полгода, даже звонков от него не было. Все думал: на что Магамед мог обидеться? Может, за кур надо платить? Или за дыню? Хотелось позвонить и спросить. Не решался. Недавно все понял. Понял, когда Трамп с Зеленским поссорился. Американское чмо обиделось на Зеленского за то, что якобы тот не поблагодарил Америку за оказанную Украине помощь. И тут же телеканал CNN подсчитал, что Зелениский поблагодарил Америку аж 92 раза!

И я стал думать, что, наверное, Магомед обижен на меня, полагая, что я его не благодарю….

Благодарил, благодарю и буду благодарить, дорогой Магомед! Какие 92 раза! Я уже поблагодарил тебя, думаю, 9 200 раз и даже больше! До недавнего времени я четыре разв в день чай пил. И каждый раз за каждый стакан благодарил тебя по десять-пятнадцать раз. Теперь чай пью два раза. Но количество благодарностей вовсе не уменьшилось. Теперь за каждый глоток отдельно благодарю. Сам приблизительно можешь сосчитать, сколько благодарностей за каждый стакан получается…

Я вообще человек благодарный и даже лагодарственный. Недавно меня навестил наш дорогой соотественник Ровшан Кулиев. С гостинцами. Привез, можно сказать, целую фуру. Соседи по дому аж возмущаться начали, когда мы выгружали, подумав, что я магазин открываю. С трудом их убедил, что все эти продукты — гостинцы, кушать их буду сам, никакого магазина. Я Ровшану говорю: Ровшан, я тебе благодарен и буду благодарить, пока все это буду поедать и даже после. Ровшан мне в ответ говорит: Муаллим, лучше ты свои благодарности записывай и по Вотсапу присылай мне,  в таком случае ты не будешь забывать благодарить, а мне будет приятно…

Дорогой Магомед! Пожар, стихийное бедствие и подобные несчастья как бы имеют и положительные стороны. Взять хоть меня. Полностью обновлен гардероб. И ремень из чистой кожи. Есть и второй ремень. Его подарил Сеид Джамал. Тоже говорил, что из чистой кожи. Надо специалисту показать, мало ли что… Так вот, всех этих вещей я бы не имел, если не пожар… С другой стороны, ничего хорошего нет…В русской литературе про погорельцев много написано. Дома были деревянные. Если в одной хате случался пожар, горела вся деревня. И не было несчастнее людей, чем погорельцы. Ходили, побирались… Христа ради… Поэтому следите за проводами. Даже если они новые. Днем по очереди следите. Ночью тоже карульте. Спать, как говорил классик, мы успеем там, где всем суждено быть рано или поздно…

С наступающим праздником! Спасибо за все хорошее!

16. 03. 2025, Самара

MEDISON SKVER QARDENDƏ SENSASİYA: RİNQDƏ İLHAM ƏLİYEV VƏ TOFİQ YAQUBLU!

Мар16

Bu gün ABŞ-ın 4-cü prezidenti Ceyms Medisonun doğum günüdür. Cənab Medison ABŞ konstitusiyasının əsas müəlliflərindən biridir. Hüquqlar haqqında Bill də Medison tərəfindən hazırlanııb Konstitusiyaya salınmışdlr. Bill of Rights ABŞ Konstitusiyasına birinci on əlavənin qeyrr-rəsmi adıdır, bu əlavələr vətəndaşın əsas hüquq və azadlıqlarını təsbit edərək, onların realizasiya mexanizmini təmin edir.

Öz-özümə fikirləşirəm: azərbaycanlı prezident və ya Azərbaycan prezidenti belə bir Bill yazardımı?

Yox yazmazdı. Azərbaycan prezidentinin və ya azərbaycanlı prezidentin əgər Medison kimi təhsili, yazı qabiliyyəti olsaydı, yalnız insanları ən ibtidai hüquqlardan mərhum edən qanunlar yazardı. Digər tərəfdən, Azərbaycan kimi dövlətdə Konstitusiyanın varlığı ilə yoxluğunun, onda nə yazıldığının heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Azərbaycan Konstitusiya əsasında yox, yumruqla idarə olunur.

Medisonun doğum günü Medison Skver Qardeni də yadıma saldı. Nyu Yorkdakı bu idman kompleksi Ceyms Medisonun şərəfinə adlandırılmışdır. Bir anlığa təsəvvür etdim ki, burda Əliyevlə Paşinyan arasında əlbəyaxa döyüş keçirilir. Axı Əliyev Paşinyanı təkbətəkə çağırır. Belə bir döyüş üçün Medison Skver Qardendən yaxşı və hörmətli yer yoxdur. 18 200 bilet bir neçə dəqiqəyə satılar, sonra hərəsi əldən bir neçə milyon dollara alınardı…Adətən NyuYorkdakı yarışlar Bakı vaxtilə sübh vaxtına düşür. Gözəl. İndi orucluqdur, azərbaycanlılar obaşdana durub süfrəni elə televizorun qabağında açardılar və ilk dəfə sevimli prezidentin dəmir yumruğunun onların başına yox, erməni rəhbərinin ənginə dəydiyinin şahidi olardılar…

Təəssüf ki, belə bir döyüş çətin baş tuta. Çünki Paşinyanla Əliyevin çəkiləri arasında xeyli fərq var. Ancaq İlham Əliyevi Medison Skver Qardendə görmək gözəl olardı. Mənə elə gəlir ki, Azərbaycan prezidenti üçün Paşinyandan daha münasib bir rəqib var. Bu rəqib Tofiq Yaqubludur. Bəli, Tofiq Yaqublu! Boyları da, çəkiləri də, yaşları da uyğundur. Bu Tofiq Yaqublu ilə haçanacaq siçan-pişik oynanılacaq? Bu Tofiq Yaqublu ölkə büdcəsinə çox baha başa gəlir. Dönə-dönə həbs, dönə-dönə uzun sürən ağır məhkəmələr… Bir yandan da dünya ictimaiyyəti qarışır… Bu işi bir dəfəyə həll eləmək olardı. Yəni İlham Əliyev Tofiq Yaqublunu çağırır döyüşə. Beynəlxalq hakimlər kollegiyası yaradılır. Şərtləşdirilir ki, döyüşdən ən azı bir həftə qabaq ya Tofiq Yaqublu  İlham Əliyev kimi yeyib-içəcək, ya da İlham Əliyev bir həftə türməyə girib oranın horrasını yeyəcək. Sonra BMT-nin təyyarəsində Nyu Yorka uçub orda döyüş keçirəcəklər. Qalib gələn olur prezident…

İndi mən üzümü tuturam İlham Əliyev tərəfə və deyirəm: ay rəhmətliyin oğlu, nə yumruğunu öyürsən? Üç yüz mün polis, otuz min müstəntiq, üç min hakim Tofiq Yaqublunu tutur, sən də vurursan. Vallah, bu heç kişilikdən deyil. Vallah, ayıbdır. Ədavətin var – çıx təkbətək. Yumruğun dəmirdir? Çox yaxşı. Göstər görək necə dəmirdir. Yoxsa xalqı salırsan polis dəyənəyinin altına, deyirsən məndən başqa Azərbaycanda kişi yoxdur…

Hamını, xüsusən Azərbaycanda hüququ tapdananları ABŞ-ın dörüncü prezidenti Medisonun doğum günü münasibətilə təbrik edirəm. Bütün diktatorlara, uzurpatorlara, müstəbidlərə arzu edirəm ki, özlərini ələ alsınlar. Kişiliklərini idman meydanlarında, məsələn, Medison Skver Qardendə göstərsinlər. Əgər günlərin birində Haaqaya getmək istəmirlərsə…

Mirzə ƏLİL

16. 03.2025, Samara

«SONUNCU ARZU NƏ? — YUXUDA ÖLMƏK…»

Мар15

Sonuncu arzu nə? – Yuxuda ölmək…

Yox, bir arzu da var –qeybə çəkilmək!
Yatağın yerində, yoxsan özünsə,
İstin, hənirin var, itib izinsə.

Bütün bazalardan  tez silinəsən,

Heç axtarışa da verilməyəsən.
Necə ki, yox idin doğulmamışdan,

Elə yox olasan öldüyün andan.

Yaxşın da, pisin də qalmaya yadda,
Adam yaşamayıb sanki sən adda!
Qismət olaydı kaş yuxuda ölmək,
İsa tək göyə yox, qeybə çəkilmək!
Nə kəfən, nə dəfn, nə xərc-xəcalət,
Nə qınaq, nə tənə, nə də ki, minnət.

Qoyun cəmdəyi tək nə ölüyuyan,
Fırlada, çevirə, gülüb-oynaya…
Nə xatirə qala, nə də bir nişan,
Necə ki, yox idin yaranmamışdan…

 

15. 03. 2025, Samara