Fikrət Qocanın gəncliyində yazdığı bir şeiri yadımda qalıb, səhv etmirəmsə, adı “Babalarım” idi.

“Biri qaçaq olub, mərd olub,

Biri qoçaq olub, mərd olub.

Bəs bu namərdlər hardandır? –

Bax, bu mənə dərd olub”.

İllər keçdi, Fikrət Qoca özü də qocalıb “baba” oldu, özü də namərdin xalisindən. Namərd kimdir? Mərd olmayan adam. Pataloji məddaha, yaltağa çevrilmiş, rəhbərliyin dalını yalamağa sovet pionerinin andındakı kimi “həmişə hazıram” deyən adam mərddirmi? Yox, namərddir.

Babalar haqqında  şeir yazmış Fikrət Qoca namərdlərin hardan əmələ gəldiyini bilməliydi. Üzv olduğu və gəncliyindən ciddi mövqe tutduğu Yazıçılar İttifafaqı, məhdud istisnalar olmaqla, namərdlər, oğraşlar yuvası deyildimi? Yarandığı gündən bu İt Tifaqının üzvləri axur başında əlverişli yer tutmağa çalışaraq bir-birlərindən donos yazmayıblarmı, bir-birlərini sürgünə, ölümə göndərməyiblərmi? Hansı alçaqlıq, hansı rəzalət yoxdur ki, Azərbaycan sovet yazıçıları eləməsinlər?

Azərbaycan ədəbiyyatına toxunulmaz klassik, millətə isə mənəvi atalardan biri təyin edilmiş Rəsul Rza Stalinin sosializm inkişaf etdikcə sinfi mübarizə kəskinləşir” tezisinə cavab kimi “Bolşevik yazı” şeirini yazır

“Düşmənlik olmamaqçın, qızışmalı düşmənlik…”

Ay lotu!

Və rəsulrzalar, səmədvurğunlar düşmənçiliyi qızışdırır, qələm yoldaşlarını gedər-gəlməzə göndərirdilər.

“Mübarizə bu gün də var yarın da.

Mən də onun ən ön sıralarında…”

Belə atadan törəyən Anar Yazıçılar ittifaqının oğraşxanaya çevrilmə prosesini təkmilləşdirib başa çatdırıbsa, niyə təəccüblənməliyik?

Bütün sovet dövründə Azərbaycanda bütün mədəniyyət proyektləti, ideoloji fəalliyyəti insan mənəviyyatını pozmağa, onu prinsipsiz, əqidəsiz kütlə vahidinə çevirməyə yönəlmiş hakimiyyətə qarşı çıxan olubmu?

Susanlarla, başını aşağı salıb bir tiə çörəyini qazananlarla işimiz yoxdur. Ancaq fəal oğraşların, yalana doğru, pisə yaxşı deyən və buna xalqın uşağını-böyüyünü inandıranların cinayəti gərək ifşa oluna. Bizdə isə onlar yenə də klassikdirlər və xalqa mənəvi atadırlar.

V. Panovanın «Seryoja” hekayəsində Petya dayı 5 yaşlı Seryojanı çağırıb ona “konfet” verir. Uşq kağızı açıb görür ki, içi boşdur (pustışka). Və deyir:

— Petya dayı, sən axmaqsan?

Mən Süleyman Rüstəmlə görüşsəydim soruşardım:

— Sən niyə belə alçaqsan?

Keçən əsrin 70-ci illərində “Azərbaycana gəlsin” şeirini yazan adam fövqəladə alçaq olmalıydı.

“Vətənimin seyrinə çağırıram elləri,

“Cənnət görmək istəyən Azərbaycana gəlsin!”

70-ci illərdə Bakı avtovağzalı mərkəzdə, hardasa İnşaatçılar prospektində ya da ona yaxın yüksəklikdə, Spartak stadionunun və “Azərbaycan” mehmanxanasının yaxınlığında yerləşirdi. Vağzalın qabağında sıra ilə tualetlər var idi. Tualet deyəndə ki, yan divarlırı olan qapısız deşik. Və o tualetə gedənin gərək rezin çəkmələri olaydı ya da topuğunacan sidiyə batacağını nəzərə alaydı. Yaxındakı “Azərbaycan” mehmanxanasında isə pasportun arasına qırmzı sovet onluğu qoymadan yer almaq mümkün deyildi.

“Sərvət görmək istəyən Azərbaycana gəlsin!
Bəzənib başdan-başa şəhərləri, kəndləri…”

Süleyman Rüstəmin Bakıda yaxşı mənzili, üstəlik bağ evi vardı, deputat və xalq şairi kimi səfərləri zamanı bahalı mehmanxanalrda qalırdı. Yaxşı, cəhənnəmə qalıb, gora qalıb. Ancaq bu sidik iyi verən quldurxanını niyə tərifləyirdi? Ona Tərtər qurbanları kimi işgəncə verirdilər, bel sapı soxurdular ki, gərək bunu yazasan? Ya alçaqlığından, namərdliyindən, tamahından?
“Qanımızda dövr edən sədaqətdir, sədaqət…”

Baxın, diqqətlə oxuyun. Sədaqət (iki dəfə sədaqət) qanda necə dövr edər və bunu necə başa düşməli? Kimə sadaqət? Arvada, ərə sədaqət? Kim hakimiyyət başındadırsa, ona sədaqət?

“Günəşdən də parlaqdır gözümdən bu həqiqət.”

Hansı həqiqət? Hansı?! Ay kommunst lotu, günəşi də murdarlamısan…

“Dostuna, qardaşına təmənnasız məhəbbət…”

“Dosta, qardaşa təmənnasız məhəbbət” nədir? Başqa millətlərdə qardaşı təmənnalı sevirlər?

“Gözəlliklər Vətənə gözəllərindən gəlir,
Dostluğun-qardaşlığın təməllərindən gəlir…”

Gözəllik gözəllərdən gəlir…Bu ifadəni yazan dəlidir ya milləti dəli sayır?

“Dostluğun-qardaşın təməlləri” nədir? Bunu izah edə bilən var? Müəllim buna cəfəngiyyat demirsə, əksinə, tərifləyib uşaqların başına yerləşdirməyə çalışırsa, o müəllimin vicdan və əxlaqı yoxdur…

“Könüllərin nıüqəddəs əməllərindən gəlir…”

Könüldə duyğu, hiss olar. Könüldə — əməl? Yəni iş? Könüllərin hansı əməlləri vətənə gözəlliklər gətirir?

“Saysız qəhrəmanların
Qurub yaradanların,
Qocasında, gəncində, bu sadə insanların
Şöhrət görmək istəyən Azərbaycana gəlsin!”

Deyək ki, fransız, ingilis 70-ci illərdə gəldi Azərbaycana. Qocasında-gəncində hansı şöhrəti görəcəkdi? İngilis ya fransız görəcəkdi ki, sentyabrın birindən uşaqları basırlar pambığa, bütün birinci rübü uşaqlar pambıq tarlalarında DDT uda-uda, zəhərlənə-zəhərlənə pambıq yığırlar. Yəni 1-ci katib Heydər Əliyev 11-12 yaşlı uşaqların əməyini amnsızcasına istismar edirdi…Mağazalar boş, yaxşı nə varsa, əl altından satılır, adamlar bazarlığa Tiflisə, Yerevana gedirlər…

Yox, bu Süleyman Rüstəm gərək cəhənnəmdə yana…

“Payızında, qışında, baharında, yazında
Dinir dostluq nəğməsi konüllərin sazında…”

Baxın. Bu lotu fəsilləri sayır. Yay yoxdur, yaz iki dəfədir. Çünki baharın yerində yay olsa, heca əskik olur. Bu abırsızlıq Azərbaycan şairlərinin əksəriyyətinə xasdır.
“Sabaha addımlayan mərd oğlunda, qızında
Qeyrət görmək istəyən Azərbaycana gəlsin!”

Başqa xalqlar dünən ə addımlayır? Bu “mərd oğullar və qızlar” hər seçkidə 100 faiz partiyanın vahid namizədinə səs verirdilər!

“Zavalsızdır ömürlük qoynundakı bağça, bağ…”

Yalançının lap…Azərbaycanı qoynundakı bağların, məsələn, üzüm bağlarının, gecə-gündüz zəhmətini çəkirdilər, kükürd aparatı bellərini yara eləyirdi…

“Al bayraqlar altında alnıaçıq, üzüağ,
Millət görmək istəyən Azərbaycana gəlsin!”

Bilirsiniz bu al bayraqlar nədir? 1969-cu ildə Əliyev 1-ci katib təyin olunandan sonra Moskva Azərbaycana hər il sosializm yarışının qalibi kimi qırmızı bayraq verirdi. Mağazalar boş, yemək-içmək qıt, ancaq ilin axırında Heydər Əliyev bayrağı Moskvadan alır, Azərbaycanda vurçatlasın qururdu. Zeynəb, İslam, Arif, Lütfiyar İmanov, Rəşid Behbudov.. daha kimi deyim… hamısı… Xoruz buraxa-buraxa bayrağın şərəfinə oxuyur, Brejnevə Azərbaycana göstərdiyi atalıq ayyğısıa görə təşəkkür edirdilər…

Millətlərin, hətta böyük millətlərin tarixində rüsvayçılıq dövrləri olur. Ancaq bu rüsvayçılıq dövrü ilə qürurlanmaq millətin xəstə olduğunu göstərir. Səmədvurğunlar, rəsulrzalar, süleymanrüstəmlərin nəinki toxunulmaz qalmağı, onların indi də uşaqlarımız üçün müəllimlik, atalıq statuslarının qorunmağı millətimizin çox ciddi xəstəlik yaşadığına sübutdur.

X.X.

10. 05. 2024, Samara