Nadir Əlibayramlıya hardan gəlmişdi, bilmirəm, bəlkə hacıqabullu, bəlkə Sabirabadın Əlibayramlıya yaxın kəndlərindən idi. Sabirabadlılardan oxuyan görməmişdim. Bir sabirabadlı balabançı tanıyırdım, balabanın birini eə pencəyinin cibində gəzdirirdi, bir də görürüdün çıxarıb qoydu damağına. Balaban gərək cüt çalına, solistin yanında dəm tutan ola, tək çalınanda, özü də naşı çalanda elə bilirsən məcməyi boyda bir pətəyin arısı xorla vızıldayaraq yeriyir üstünə…

Qayıdq bu Nadirə… Nadirin gözlərinin qaynamığı qız istəməyindən idi, deyirdilər bizim pedaqoji məktəbin gözəllərindən birinə vurulub, qız isə deiyb get tayını  tap… Hə, bu Nadirə tez bir serjant şalvarı, stroybatçı köynəyi, nimdaş polkovnik çəkmələri tapıb geyindirdilər, başına molla papağı qoyub elədilər aşıq. Bu paltar, ayaqqabı tapılana qədər yerli qafiyəbazlardan birinə Nadirin adından iki-üç qoşma da yazdırdılar. Bəli, Nadirin, daha doğrusu aşıq Nadirin əlinə bir butafir saz verib çıxardılar səhnəyə. Eşqinin oxu daşa dəymiş Nadir elə bunu axtarmırdımı? Aşıq Nadir stroybatçı köynəyinin, üstündə sovet oraq-çəkici olan bürünc düymələrini sürtüb parıldatdı, nimdaş polkovnik çəkmələrinə təzə rəng vurdurdu və onun adına yazımş şeirləri gecə-gündüz əzbərləyərək aşıqlıq debütünə hazırlaşdı…

Qayıdıram aşıq Pəmahım 90 illik yubiley tədbirinə. Bakıda təbdir 2016-cı ilin oktyabrında keçirilib. Yanvarda vəfat etmiş qrafoman şair və demaqoq deputat Zəlimxan Yaqubun,  Pınahın 80 illik yubileyndıki çıxışının videoyazısını səhnə ekranına çıxarırlar. Zəlimxan Yaqub Salyanı müqəddəs  yer adlandırır, yubilyar aşıq  haqqında isə belə deyir: “Aşıq Pınah döndü Azərbaycanın Kürünə, Azərbaycann coşqun çaylarına, dənizlərinə…”

Bu sözləri Zəlimxana dedirən nədir? Bəlkə salyanlılar çıxışdan qabaq ona qara ya ağ veriblər? Yox, Zəlimxan sayanlılardan bəlkə də balıq alıb, kürü alıb, ancaq bu ölçü-biçiyə sığmaz təriflər keflilikdən, xumarlqdan deyil, bu, başıpozuqluqdandır,  bu adam tərbiyənin və vicdanın nə olduğunu bilməyib. Zəlimxan sənin gözünün qabağında mürəbbə fincanına girib şirni içində şirin canını tapşırmaqda olan milçəyi fil adlandırar və bu “filə” elə təriflər deyərdi ki, istəyərdin hiddətindən başını vurasan divarın tininə, çünki Zəlimxanı — deputatı və xalq şairini  — vurmaq ağır cinayət sayılardı…

A kişi, Azərbaycanda o  coşqun çaylar, o dənizlər hardadır? Çap hərfləri ilə yaza bilən, oxuduqlarını özgələr, bəlkə elə qismən Zəlimxan Yaqub yazmış  aşığın dənizlərə nə bənzəri?

(Yeri gəlmişkən, tədbirdə bir aktrisanın  oxuduğu “Çörək” şeirini Pənah üçün Zəlimxanın yazdığını güman etmək olar – onun “beliyara” qafiyələri və bənzətmələri tanınır.)

Görün sonra Zəlimxan nə deyir: “Aşıq Pənah oturuşu-duruşu, danışığı, şuxluğu, şahlığı, geyimi ilə Allahın hazır çəkilmiş rəsm əsəri idi”.

Allah sənin bəlanı versin, necə ki, verdi! Belə əqidəsiz qafiyəbazlar döşlərinə deputat nişanı da taxaraq millətin əxlaqını, mənəviyyatın pozurlar.

Mən niyə yubiley tədbirinə və Zəlimxanın o dünyadan səslənən çıxışına qayıtdım? Geyim məsələsi! “… geyimi ilə Allahın hazır çəkilmş rəsm əsəri idi” – bunu Zəlimxan deyir və bununla, əlbəttə, cəhənəmdəki vəziyyətini ağırlaşıdırır… İndi Pənahın şəkillərinə baxın: şəkillərinin əksəriyyətində Stalin, çekist kostyumundadır. Allah müsəlman aşığının bu şəkildə yaradardımı?

1969-cu il iyunun 15-də bizi Bakıya apardılar, 16-da səhər saatlarında  filarmoniya səhnəsində Əlibayramlı günlərinin təntənəli açılışının məşqi oldu. Zalda beş-on adam məşqin gedişini izləyirdi. Onlardan ikisini tanıdım: Niyazi və İslam Rzayev. Deməliyəm ki, xorumuzu Niyazi bəyənmişdi və məktəbin direktoruna tövsiyə eləmişdi ki, kollektivi qorusun. Repertuarımızın əsas npmrəsi Serafim Tulikovun “Lenin” haqqında mahnısı idi. Əsas yerini solist oxuyurdu, xor isə nəqəratı.

Lenin vseqda jivoy,
Lenin vseqda s toboy!

Yəni Lenin həmişə diridir, Lenin həmiə səninlədir. Mən səhnədə çox həyəcanlıdır, səsimin çıxığına indiyəcən arxayın deyiləm…

 (ardı var)

05. 09. 2023, Samara