“Şöhrət” ordenli akademik Məhərrəm Qasımlının belə misraları da var, ən azı tortun üzəinə həkk olunmağa layiqdir:

“Ürəksizdə ürək olmaz”, “Çörəksizdə çörək olmaz”, “Kim tanımır yaş söyüdü, Əyiləndi, dirək olmaz”…

Aşıqlar birliyinin sədri deyir: “Biliyin nizamnaməsində qoyulan tələblər var ki, aşıqlar hansı ədəb-ərkan qaydalarına riayət etməlidirlər… Olur ki, efirdə, məclisdə saza yaraşmayan qeyri-etik hərəkətlər edirlər.”. Jurnalist soruşur: “ Məsələn, sazı başa qaldırmaq?”. Akademik: “ Bəli. Təkcə başa qaldırmaq yox, ayaqlarının arasından keçirmək, akrobatik hərəkətlər etmək… Bunlara yol verən adamlar bizim sıralarımızda yer ala bilməzlər”.

Yəqin akademik “qıçların arasından” deyib, ancaq jurnalist sukin sın dəyişib, heyvan başa düşmür ki, sazı və ya ayrı şeyi ancaq qıçların arasından keçirmək olar, ayaqların arasından yox. Heyvərə o mərhum salyanlı zurnaçı Əlməhəmməd kimi “qiryəti” yaxşı başa düşmür…

İndi qayıdaq Aşıq Pənahın 90 illik yubileyinə. Akademik Qasımlının tarixi və unudulmaz çıxışından sonra səhnəyə gənc aşıqlar çıxırlar ki, bunda da dərin simvolizm var, çünki bu, Pənah sənətinin yaşadığını və daim yaşayacağını göstərir.

Aşıqlar və aşıqçılar səhnədə yarımdairə şəklində dururlar: sağdan və soldan uclarda aşıqlar, arada isə balabançılar, nağaraçılar və qarmonçu. Tula qarmonunun aşıq sənətində nə qədər mühüm yer tutduğunu akademik Qasımlı yaxşı bilir… Aşıqlar dəstəsini sağdan sumo güləşçisinə bənzəyən bir bədheybət qapayır. Birdən bu “sazçı oğlanlar ansamblı” hərəkətə gəlir və iyirtminci əsrin böyük aşığı və şairi Pənahın “Gözəllərin” gəraylısını oxuyur. İfanı sumoçu başlayır

Bir od olub yaxır məni

Şəhla gözü gözəllərim

Bizim Nəsimi, Füzuli kimi şairləriimiz eyni zamanda bir gözəlin eşqindəydilər, Pənah  isə btün gözəllərin eşqindədir. Vudi Allenin bir qəhrəmanı psixi-psixoloji problem yaşaryıdı, deyirdi ki, qadınların hamısını istəyir, hansı qadını görürsə, istəyir ki, onu zad eləsin…

Rəhmətlik xalam da yadıma düşür. Bir dəfə mənim yanımda subay oğluna dedi: “Köpüyoğlu, eşitmişəm medşkoladan (Salyanda tibb məktəbi vardı) qız istəyirsən. Hansını?” Xaloğlum da hazaırcavab idi, gülüb dedi: “Hamısını…”

Sonra:

Alır başımdan ağlımı

Şirin sözlü gözəllərin.

Bir şey başa düşdünüz? Gözəllərin şirin sözündən Pənahın ağlı başından çıxır…

Yeri gəlmişkən: Salyanda dəlixana var idi. İndi də var…

Ancaq bu bənd dinləyicini, oxucunu daha ciddi diskursa hazırlayır.  Pənah, yəni Pənah üçün bu hoqqanı yazan aferist bir an da unutmur ki, o, partiya şairidir, leninçi şairdir, hər misrası ilə sovet adamına kommunist əxlaqı aşılamalı, onu kommuizm quruculuğuna səsləməlidir.

Safdır eşqi, məhəbbəti,
Yaratmaqdır saf niyyəti.

Demək lazımdır ki, eşqin safı, çürüyü olmur. Saf olmayan duyğu eşq deyil ayrı şeydir.

Yaratmaq – yəni pambıq, tütün planını yerinə yetirmək, yeni öhdəliklər götürmək. Ancaq burda kolliziya yaranırdı: pambıqla, tütünlə, fermada mal-qara ilə əlləşən qızlarda gözəllik qalardı? Gözəl — əllərini ağdan-qaraya vurmayan raykom arvadlarıydı, prokurorların, hakimlərin qızlarıydı, məşuqələriydi…

Dünya quran mətanəti

Vardır bizim gözəllərin

Bu da kommunizm qurucusunun əxlaq kodeksindəndir, leninizmdir, leninizm deyirdi ki, kommunistlər SSRİ-də kommunmz qurandan sonra onu bütün dünyada quracaqlar. Dünya kommunizmi – leninçi aşıq bunu deyir.

Son bənddə marksizm-leninzm olsa da, xalturadır, bunu yazan Pənahdan balığı, kürünü alıb, şeiri başdansovdu bitirib. Hərçənd son beytdə həyat həqiqəti var..

Mənim bacım yeddilliyi qurtarandan sonra sovxozda işləyirdi – özü kimi 14 yaşlı və bir az böyük qızlarla. 60-cı illərin əvvəli. Sovxozda texnika yoxdur ya da qıtdır. Kilometrlərlə pambıq arxlarını qızlar əllə qazırdılar. Suvarma arxı dərin idi, uşaqlara boy vermirdi. Və yeniyetmə qızlar və arvadlar bellə bu arxları elə qazırdılar ki, divarları gün düşəndə parıldayırdı…

Sonralar o qızlar ailləlik vaxtı xəstə olurdular. Əksəriyyəti çox yaşamadı…

Pənah deyər hər zəfəri,

Arzuları, əməlləri,

Bəzəyir qadir əlləri
Ölkəmizi gözəlləri...

Hər halda bu bəndi oxuyun. Mübtədanın, xəbərin harda, nəyin nəyə aid olduğunu müəyyən etmək mümkün deyil…

İndi də minlərlə, on minlərlə adam belə yazır.

Bu, Azərbaycan ədəbiyyatıdır.

Bunun Nizami Gəncəviyə dəxli yoxdur, çinki Nizamif arsdilli şairdir və onun şeirlərində yəqin ki, mübtəda xəbərlə uzlaşır. Kommunizm təbliğatı da, əlbəttə, yoxdur…

Hər bənd bitdikcə coşqunluq dərəcəsi artır, balabançı keçir zurnaya, sumoçu ən azı iki sentnerlik piyli bədənini yellədə-yellədə atılıb-düşür…

Hamısı xaric oxuyur…
Operator zalda əsaya söykənmiş, alt çənəsi sallanmış, eynək dalından hara baxdığı bilinməyən Arif Məlikovu göstərir. Qocanın miskin görkəmi ürək parçalaylr…

Doğrudanmı bu adam 27 yaşında “Məhəbbət əfsanəsi”ni yazmış Arif Məlikovdur? Odursa, onun bu yavaxanada nə işi var? Kim onu utandırıb, üzdən salıb gətirib? Bəıkə Pənah ailəsindən evinə yenə  kürü payı gəlir?

Demək lazımdır ki, Pənah ailəsinin üzvləri savadları, intellektləri ilə fərqlənməsələr də, kommersiya məsələsində zirəkdirlər. Görünür ki, Aşıq Pənah proyekti uğurla davan etdirilir və Pənag öləndən çox sonralar da onun adına şeirlər yazdırılır…

(ardı var)

08. 09. 2023, Samara