Архив | 27.07.2024

ROBERT BERNS. LOQAN YAMACI

Robert Burns

1.

Suların nə gözəl, Loqan, axırdı,

O gün Villiyə mən adaxlanrdım,

İllər axıb getdi o vaxtdan bəri,

Sənin suların tək qayıtmaz geri.

Bir vaxt çiçəklənən sahillərinə,

Sanki müdhiş, qara qış gəlib yenə.

Yarın yağılarla vuruşur bu dəm,

Uzaqda Loqandan, uzaqda məndən.

2.

Yenə də may gəlib sevimli və şən,

Sevinc içindədir təpə, həm düzən.

Quşlar doluşurlar kölgəliklərə

Arılar axışır çiçəkli yerə,

Qızılgül rəngi var gözündə sübhün,
Şeh sevinc yaşıdır gedən zaman gün.

Mənim ürəyimsə sevinə bilmir,

Loqandan uzaqdır hələ ki Villi.

3.

Bax, yemişan kolu süd tək ağarıb,
Onda qaratoyuq bala çıxarıb.
Sadiq dost şərikdir qayğılarına,

Oxuyub təsəlli verir ya  ona.

Mənəsə sevimli körpələrimlə,
Yoldaşım yoxdur ki, köməyə gələ.

Yaşayıram qəmli dul həyatı mən,

Loqan yamacından Villi uzaqkən.

4.

Dövlət adamları, bata başınız,

Xalqı qaldırdınız zülmünüzlə siz!

Dərdə çox insanı sizsiniz salan,
Özünüzə dönər bu dərd bir zaman!

Kefindən ayrılar biriniz çətin,

Görə göz yaşını dulun, yetimin.

Sülh ola tezliklə bəlkə, xalq gülə,

Loqan yamacına Villi də gələ!

ingiliscədən tərcümə

26.07. 2024, Samara

+++++++++++

ROBERT BURNS

Logan braes.

1.
O Logan, sweetly didst thou glide
That day I was my Willie’s bride,
And years sin syne hae o’er us run
Like Logan to the simmer sun.
But now thy flowery banks appear
Like drumlie winter, dark and drear,
While my dear lad maun face his faes
Far, far frae me and Logan braes.


2.
Again the merry month of May
Has made our hills and vallies gay;
The birds rejoice in leafy bowers,
The bees hum round the breathing flowers;
Blythe Morning lifts his rosy eye,
And Evening tears are tears o’ joy:
My soul delightless a’ surveys,
While Willie’s far frae Logan braes.


3.
Within yon milk-white hawthorn bush,
Amang her nestlings sits the thrush:
Her faithfu’ mate will share her toil,
Or wi’ his song her cares beguile.
But I wi’ my sweet nurslings here,
Nae mate to help, nae mate to cheer,
Pass widow’d nights and joyless days,
While Willie’s far frae Logan braes.


4.
O, wae upon you, Men o’ State,
That brethren rouse in deadly hate!
As ye make monie a fond heart mourn,
Sae may it on your heads return!
Ye mindna ‘mid your cruel joys
The widow’s tears, the orphan’s cries;
But soon may peace bring happy days,
And Willie hame to Logan braes!

MƏMMƏD ARAZIN GÜLMƏLİ ŞEİRLƏRİ. TÖKÜLƏN DOLUR…YER AYIN BELİNƏ MİNİR…

Məmməd Araz

“14 oktyabr — qırx doqquz yaşım…

 «Görüşdük onunla xəstəxanada.”

“Onunla” – elə bildiniz yanıa gələn naməlum xanımla? Yox. Onunla – yəni qırx doqquz yaşıyla.

Şair bir il sonranın hayındadır. Bir ildən sonra əlli yaşı tamam olacaq. Nə baş verəcək? Aksenti Poprişşinin güman etdiyi kimi, yer aya minəcək?

 “İşığın qəfildən dönər kölgəyə,  Od elə donar ki, donu görünməz.”

Yox, bu, Qoqoldan sitat deyil, Məmməd Arazın şeirindəndir. “Dəlinin qeydləri”ndə yer aya minəcəkdi, burda “od elə donacaq ki, donu görünməyəcək”.

Hardan görünər? Odda don olar?

Biri Molla Nəsrəddinin yanın gəlib deyirdi ki, saqqalı ağrıyır…

“Hər səsi eşitmir əsrin qulağı, 

Ozümə yağışam, özümə çətir.”

Bu iki misra arasında hansısa əlaqə varmı?

İnsan özünə bəlkə də yağış ola bilər, məsələn, lənət şeytana, özünü isladar. Ancaq özünə necə çətir ola bilər?

“Fikrimin çəkisi çəkimdən ağır…”

Qırx doqquz yaşında Məmməd Arazın neçə kilo olduğunu bilsək, fikrinin də çəkisini bilərik. Təxminən 70-75 kilo…

Yolumu gözləyir bir donqar yoxuş,

 Arxada uçrum var, qarşıda qala,

Lokasiya kifayət qədər ətraflı təsvir olunub: donqar yoxuş, “uçrum”, qala…Erməni kəşfiyyatı bunu oxumaya…

Dur, daha qələm də, söz də yorulmuş,

 Dur, azca qurdalan, azca xırdalan!..

Bunu kim deyir? Arvadı? Yox, xəstəxanadadır, yəqin həkim deyər. Ancaq aydın deyil: Harda, nədə qurdalansın? Burnunda? “Bir az xırdalan” – yəni çox böyükdür? Yəni Füzuli boydadır? Bu lap İlham Əliyevin “bir az yavaşıyağ”ına bənzəyir…

“Mən açan çiçəyəm, solan yarpağam…”

Şair elə qırx doqquz yaşından, bəlkə əvvəllər də təvazökar olub… Açan çiçək…

“Nə vaxtsa, dünyanın duru dəmində

Yenidən dünyaya qayıdacağam.”

“Duru dəm” nədir? İsrafilin şeypuru çalınmamış qayıdacaqsan?

“Hardasa, nə vaxtsa tökülən dolur”

Bu misranın təhlili üçün mətbəxdə eksperiment keçirdim. Dolu biq qabdan suyu boş bir qaba tökdüm. Məlum oldu ki, tökülən dolmur,  tökülüb qurtarır…

“Qum üstə arzular göyərir onda”

Göyərmə yönlük halda olmaz, yerlik halda olar. “Üstdə”. (Bu adam nəşriyyatlarda, nəşrlərdə ömrü boyu redaktor, ba. Redaktor olub). Yəni tökülən dolanda arzular qum üstdə göyərir…

Yəni, ruslar demişkən, koqda rak svistnet…

«Ömrün öz tufanı ömrümü didir»

Azərbaycanca desək, ömür öz-özünü didir…

«Господа, спасем луну, потому что земля хочет сесть на нее» 

“Cənablar, gəlin ayı xilas edək, çünki yer onun belinə minmək istəyir” – bu “Dəlinin qeydləri”ndəndir…

“Qırx doqquz yaşıma əlvida dedim, 

Bir kimsə bilmədi özümdən özgə.”

“Kəndçilər institutunu”, yəni pedaqoji institutu bitirib bir-iki il Naxçıvanda müəllilmlik edəndən sonra dabanına tüpürüb Bakıya gələn, gəldiyi gündən ədəbi nəşrlərdə, nəşriyyatlarda məsul vəzifələr tutan, 1974-cü ildən ömrünün axırınacan adını indi öyrəndiyim “Azərbaycan təbiəti” jurnalının rəhbəri olan, Azərbaycanda və Azərbaycandan uzaqlarda olan kurortları, parisləri, londonları daim gəzən bu adam həmişə özünü incik göstərir, hamı onun tikəsini ağzından çıxarır, elədiyi yaxşılıqların qədri bilinmir, ətrafında hamı nakişidir, çaqqaldır, əclafdır (öz sözləridir) özü aydan arı, gündən durudur…

Bu şeiri yazanda Brejnevin sevimli kurortu Pitsundadan təzə gəlib…

Necə yəni “bir kimsə bilmədi”? Şeiri yazıb verdin “Kommunist” qəzetinə, bütün Azərbaycan bildi. Gələn il fəxri ad da verəcəklər. Bəs nə istəyirdin? Yer ayın belinə minməliydi?

Mirzə ƏLİL

27. 07. 2024, Samara