Deyək ki, dayanıb kandarımda Yad,
Bəlkə düz adamdır, həm də nəcibdir,
O mənim dilimdə danışmır ancaq,
Bilmirəm niyyəti, məramı nədir.
Üzünü, gözünü görə biliriəm,
Qəlbində, nə bilim, o nə gizlədir.
+
Mənim öz tayfamdan olanların da,
Var bədəməlləri, yaxşıları var,
Mənə xoşdur ancaq yalanları da,
Yalanlarıma da öyrəşib onlar.
Və bir şey satanda, ya da alanda,
Dilmancsız çox gözəl keçinir bazar.
+
Deyək ki, dayanıb kandarımda Yad,
Bəlkə də xeyirdir o, bəlkə də şər,
Bilmirəm nə səmtə yönəlib əzmi,
Halını dəyişir hansı səbəblər,
Uzaq ölkəsindən ya da ki, Tanrı,
Nə zaman qanını soyuda bilər.
+
Mənim öz tayfamdan olan olanların da,
Var bədəməlləri, yaxşıları var,
Ancaq eşidirlər mən eşidəni,
Nəyi mən görürəm, görürlər onlar,
Onlar haqda hansı fikirdəyəmsə,
Məndən onlar həmin fikirdə olar.
+
Bu, mənim atamın inancı idi,
Ondan fərqli deyil heç mənimki də:
Vahid bir dərz olsun qoy bütün taxıl,
Üzüm salxımlansın bircə tənəkdən
Dişi uşaqların qamaşanacan,
Acı çaxırdan və acı çörəkdən.
1907
İingiliscədən tərcümə
27. 10. 2024, Samara
QEYD:
Şeir Radyar Kiplinqin Nobel mükafatı aldığı 1907-ci ilin payızında Kanadaya səfəri zamanı yazılıb. Kiplinq yaradıcılığınını öyrənənlər bu şeirdəki kəskinliyi, sərtliyi qeyd edirlər. Bu şeirdə, bu gün irqçilik sayıla biləcək inam ifadə edilir: ingiliz öz ”tayfasından” olanlarla, yəni anqlosakslarla yaxın və bir olmalıdır.
O da qeyd edilir ki, bu şeirin ingilis oğlanla hind qızının məhəbbətini başqa əsərində parlaq təsvir etmiş Kiplinqin yazdığına inanmaq çətindir.
Ancaq bu gün kütləvi immiqrasiyanın Britaniya üçün necə çətinliklər və təhlükələr yaratdığını nəzərə aksaq, Kiplinqin qayğılarının əsassız olmadığını etiraf etməliyik.
Toronto Globe qəzetinə müsahibəsində Kiplinq deyirdi: “Qərbdə immiqrasiya sizin arzuladığınız şeydir. Sarı adamın (yəqin ki, Kiplinq asiyalıları nəzərdə tutur — X.X.)) qarşısını almaq yolu Qoca kontinentdən (Avropadan – X.X.) ağ adamı gətirməkdir.»
Daniel Hadas Kiplinqin şeirində irqçiliyin olduğunu rədd edir: “Kiplinqin arqumenti budur ki, eyni mənşədən adamlar bir-birlərini müxtəlif mənşədən olan adamlara misbətən daha yaxşı başa düşürlər”.
+++++++++++++
RUDYARD KİPLİNG
THE STRANCER
The Stranger within my gate,
He may be true or kind,
But he does not talk my talk—
I cannot feel his mind.
I see the face and the eyes and the mouth,
But not the soul behind.
The men of my own stock
They may do ill or well,
But they tell the lies I am wonted to,
They are used to the lies I tell.
And we do not need interpreters
When we go to buy and sell.
The men of my own stock
They may do ill or well,
But they tell the lies I am wonted to,
They are used to the lies I tell.
And we do not need interpreters
When we go to buy and sell.
The Stranger within my gates,
He may be evil or good,
But I cannot tell what powers control—
What reasons sway his mood;
Nor when the Gods of his far-off land
Shall repossess his blood.
The men of my own stock,
Bitter bad they may be,
But, at least, they hear the things I hear,
And see the things I see;
And whatever I think of them and their likes
They think of the likes of me.
This was my father’s belief
And this is also mine:
Let the corn be all one sheaf—
And the grapes be all one vine,
Ere our children’s teeth are set on edge
By bitter bread and wine.
xeyrulla xayal 