əvvəli burda: https://xeyrulla.com/2024/11/07/ebu-lehebin-apologiyasi-1-etiqadana-sadiq-qalan-insan-meger-hormete-layiq-deyil/

Məhəmmədin bizə gəlib çatmış ən erkən bioqrafiyasının müəllifi İbn İshaq (704, Mədinə – 767 ya 768, Bağdad) yazır: “Əbu Ləhəb Məhəmmədin iddialarını rədd edərək dedi: “Məhəmməd mənə şeylər vəd edir ki, mən onları görmürəm. O iddia edir ki, onlar mən öləndən sonra olacaq; bundan sonra o mənim ovcuma nə qiyur?” Sonra (Əbu Ləhəb – X.X.) əllərinə üfürdü və dedi: “Görüm yox olasınız. Məhəmməd deyən şeylərin heç birni sizdə görmürəm”.

Əbu Ləhəbi axirət vədlərinə şübhə etdiyinə görə qınamaq olarmı? O vaxtdan min üç yüz ildən (!) çox keçib, axirətin olduğuna heç bir sübut yoxdur. Əgər öz ailə problemlərini həll edərkən Məhəmməd ona vəhy gəldiyini iddia edirdisə, axirət barədə hekayələrini də bu qayda ilə uydurduğunu düşünməyə haqqımız yoxdurmu?

(Burda haşiyə çıxmaq istəyirəm. Bu yaxınlarda bir səyəhət videosuna baxdım. Səyahətçinin yolu İraqın xurma bağlarından keçirdi. Bütövlükdə peysaj zəngin deyil, xurma ağaclarının nizamlı sıraları və budaqlardan sallanan salxımlar. Məhəmmədin yaşadığı ərazidə də xurma, onun meyvəsi, ağaclarının kölgəsi təbiətin başlıca neməti olub və  elə buna görə də Quran müsəlmana cənnətdə xurma ağacının kölgəsini vəf edir. Əgər bu vəd doğrudan da Allahdan gəlsəydi, onun cənnəti min dəfə zəngin olmazdımı? Allah mömin müsəlmana Fransanın zümrüd sahillərini, İsveçrənin dağ kurortlarını. İtaliya çimərliklərini, ən azından Bilgəhi vəd etməzdimi? Müsəlmanı o filmdə gördüyüm xurma ağaclarına iplə bağlasan da, iki gündən artıq qala bilməz, qırıb qaçar…)

Əbu Ləhəbin iki oğlu Məhəmmədin qızlarına nikahlanıblar, ancaq nikahlar bitməmiş sayılıb. Al-Məsad bəyan olunandan sonra Abu Ləhəb oğlanlarını boşatdırıb.

Əbu Ləhəbin qızı bir müddət Məhəmmədin oğulluğu Zeyd ibn Harizə əl Kəlbinin arvadı olub. Sonra o, Hariz ibn Noufəl, onun ölümündən sonra isə Dihyə ibn Xəlifəyə gedib.

Rəvayətlərə görə, Məhəmməd bazarları gəzib öz peyğəmbərliyini təbliğ edərkən Əbu Ləhəb onun dalınca gəzir, ərəbləri deyilənlərə inanmamağa, ata-babalarının etiqadını qorumağa çağırırdı.

Məhəmməd, yəqin ki, Əbu Ləhəblə mübarizədən üzülərək yenə sınanılmış vasitəyə əl atır və ona düşməniylə bağlı vəhy gəldiyini elan edir. Bu vəhy Qurana Əl Məsad surəsi kimi daxil olub.

Əbu ləhəbin əlləri qurusun, özü mhv olub!

Sərvəti ona neylədi və onun qazancı nə oldu?

O, alovlanan odun yanacağı olacaq,

Arvadı odun daşıyacaq,

Boynunda xurma liflərindən toxunmuş ciyə olacaq.

Necə fikirləşirsiniz: Əbu Ləhəb min üç yüz ildən çox vaxt ərzində cəhənnəmdə yanır? Arvadı da on üç əsrdir ki, ərinin yandığı tonqala odun daşıyır? Deyək ki, bu doğrudan da belədir. Bəs bunun bir mənası varmı?

Əbu Ləhəb ata-babalarının etiqadını qoruyub saxlamalı deyildimi? Onun etiqadı da Allah tərəfində gəlməmişdimi? Allah tərəfəindən gəlməmişdisə, bəs hardan və kimdən?

Bu surədən sonra Əbu Ləhəb on il də yaşayır. Onun, qardaşı Abbas ibn əbd əl Mütəllibin arvadı Lübabənin çadır dirəyi ilə vurduğu yaralardan öldüyü bildirilir.

Əbu Ləhəbin yaraları irinləyir və bir həftədən sonra ölür.

İbn İshaqın yazdığına görə, bu hadisə 624-cü ildə martın sonlarında baş verir.  Əbu Ləhəbin yaralarından elə kəskin iy gəlir ki, heç kim ona yaxın getmir. Onun ailəsi çürüməkdə olan cəsədi qoyub evi tərk edir. İki ya üm gündən sonra qonşu onları məzəmmət edir: “Sizə ayıb olsun ki, atanızın meyidini qoymusunuz çürüyə-çürüyə, aparıb basdırmırsınız”. Ailə üzvləri qulları göndərib cəsədi evdən çıxarırlar, payalarla itələyib Məkkədən kənarda qazılmış  qəbrə tullayır və üstünü daşa basırlar…”

Əbu Ləhəbin ölüsünə heç bir əxlaq normasına, insanlıq haqqında ətsəvvürə  uyğun olmayan bu cür rəftarda çox dərin simvolizm var. Allahlarına “rəhman, bağışlayan” deyən müsəlman özü nə rəhmandır, nə bağışlayandır. Əbu Ləhəbin hörmətlə, hər bir insanın layiq olduğu qaydada dəfni müsəlmanlıq üçün çox zəngin bir tarixi-humanitar resurs yaradardı və gələcək potensial təfriqələrin, qanlı çəkişmələrin qabağına ala bilərdi. Əl Məsad surəsi də, Əbu Ləhəbin cəsədinə bu cür qeyri-insani münasibət müsəlmanlıqda kini, intiqamçılığı qidalandıran mənbələrdən biridir. Elə bu gün də Əbu Ləhəbin təzədən, hörmətlə dəfn olunması müsəlmanlığın içində fövqəladə bir əxlaqi, mənəvi təkan verərdi. Nə qədər ki, Əbu Ləhəb surəsi oxunur, nə qədər ki, müsəlman dünyası öz etiqadına sadiq qalmış insana lənətlər yağdırır və onun guya fasiləsiz yanmağından həzz alır, İslam dünyasında insanlıq naqis olacaq və Suriyadakı kimi, Sudandakl kimi, Somalidə, İraqda, İranda olduğu kimi müsəlmanlar müsəlmanları qıracaq və müsəlman olmayanlara isə lənət yağdıracaqlar…

X.X.

08. 11. 2024, Samara