Qəzəl janrı üçün təkrarlar xarakterikdir. Ümumi sayı tək olan beytlərin məzmununu poetik fikirdən, bədii surətlərdən, məntiqdən çox qafiyə müəyyən edir. Qəzəllərinin əksəriyətini Vahid, yəqin ki, toylarda oxunmaq üçün müğənnilərin sifarişi ilə yazıb. “Yazıb” sözü bu mənada yersiz görünür, çünki şübəhsiz poetik istedada malik, ancaq bu istedadı könüllü olaraq kütlə zövqünün xidmətinə yönəldərək alçaltmış şair bu mətnləri yazmır, elə bil dönər çubuğunda bişirir.
“Sevmişəm mən səni, ey şux, peşiman deyiləm,
Səndən əl çəksəm ölüncə əyər, insan deyiləm.”
Peşiman, xəndan, insan… “Əl çəksəm, insan deyiləm…” Bu, poetik söz deyil, dönər yeyən adamın ağzından çənəsinə axan piy damcılarıdır…
Eybi yox. Şair, ya da onun qəhrəmanı and içdi ki, “əl çəksə, insan deyil”.
Sonrakı beyt xeyli maraqlıdır:
“O vəfasız ki, səninlə belə rəftar elədi,
Mən bu işdən, gözəlim, zərrəcə xəndan deyiləm.”
Burdan nə başa düşmək olar? Belə çıxır ki, canan bir müddət ayrısıyla gəzib, o ayrısı isə aldadıb atıb, canan yenə köhnə aşiqinin yanına qayıdıb…
Vallah, Vahidin vaxtında vur-çatlasın imiş….
İndi başqa bir qəzələ baxaq.
“Gözəlim, sən görən ol aşiqi-nalan deyiləm,
O xumar gözlərə bundan sora heyran deyiləm.”
Hansı qəzəlin əvvəl yazıldığını bilmirik, ancaq bu, vacib də deyil. Vahidə necə sifariş veriblər, elə də yazıb. Bəlkə də ikinci qəzəli sifarişi verən cananı ilə küsübmüş, belə qəzəl yazdırıb ona acıq-ucuq vermək istəyirmiş.
“İndi get həsrətini başqa bir aşiq çəksin,
Bir də sevsəm səni, söz vermişəm, insan deyiləm.”
Əliağa Vahid bu qəzəldə bundan əvvəl içdiyi andın indi tərsinə içir. Birində deyir sevməsən insan deyilən, o birində “sevsəm insan deyiləm”…
“Gəz, dolan, seyr elə öz sevdiyin aşiqlər ilə.”
“Öz sevdiyin aşiqlər” – bu, azərbaycancadır? Haranı seyr eləsin?
“Səndə bir azca gözəllik: iki qaş, göz vardır”
İki qaş, göz – bu, “bir azca” gözəllikdir?
“Bivəfasan, demişəm aləmə, qorxan deyiləm.”
Qorxan deyil, ancaq ağzı yırtıqdır… Aləmə car çəkib, xanımı biabır eləyib…
“Könlümü güclə xilas eyləmişəm zülfündən…”
Səhnəni təsəvvür edirsiniz? Canan bunu zülfünə ilişdirib, bu da dartınır, çırpınır, son nəfəsində zülfü qırıb qaçır…
Birinci (şərti) qəzəldə deyir:
«Sevirəm mən səni, biəhd hesab etmə məni,
Səndən özgə gözəlin eşqinə qurban deyiləm.»
İkinci (şərti) qəzəldə:
«Vahidəm, indi sədaqətli gözəllər sevirəm,
Hər vəfasız gözəlin hüsnünə qurban deyiləm.»
Dönər çubuğu fırlanmağındadır…
Mİrzə ƏLİL
13. 07. 2024, Samara
xeyrulla xayal 