Архив тегов | heyvanlar haqqında şeirlər

RADYARD KİPLİNQ. CƏNGƏLLİK QANUNU

Янв5

RADYARD KİPLİNQ

Cəngəllik qanunudur bu, göylərin özü tək doğrudur və qədimdir,
Onu sayan canavar firavan yaşayacaq, pozan Qurd –ölməlidir.

 +

Ağacda sarmaşıq tək qaçır qabağa-dala Qanun da zaman-zaman,

Çünki sürüsündədir gücü Qurdun, sürü də alır gücünü qurddan.

 +

Quyruqdan burunacan yuyunun və dərindən için, dibdən yox ancaq,

Unutmayın ki, gecə ov eləmək vaxtıdır, gündüzsə — yuxulamaq.

 +

Çaqqal yesin Pələngin artığını, Qurdbala, bığların çıxan zaman,

Yadda saxla, Canavar — ovçudur və özün get yalını özün qazan.

 +

Dinc durun Cəngəlliyin Ağalarıyla – bunlar Pələng, Bəbir, Ayıdır,

Dinməz Fillə sayqılı olun, Qabana heç vaxt sataşmayın, ayıbdır.

 +

Cəngəllikdə Sürü ki, Sürü ilə rastlaşır, çıxmır heç biri yoldan,

Başçılar qoy danışsın, bu iş bitər ağıllı kəlmə deyilən zaman.

 +

Sürüdən Canavarla vuruşsanız, uzaqda vuruşun və təkbətək,

Qalanlar bu döyüşə qatılsa, azalacaq Sürü, itki verərək.

 +

Qurda sığınacaqdır Mağara, bura həm də evidir Canavarın,

Nə Baş Qurd girə bilər onun Mağarasına, Qurdlar Şurası nə də.

 +

Qurda sığınacaqdır Mağara, giriş ora deyilsə etibarlı,

Şura mesaj göndərər, Qurd da düzəliş elər mağarada tutarlı.

 +

Gecə yarıyacan ov etməyin, meşədə küy salmayın, etsəz əgər,
Yoxsa marallar ürkər, sizin qardaşlarınız, bilin, ovdan boş gedər.

+

 Öldürün özünüzçün, acsa yoldaşlarınız, balalarınız ya da.

Öldürməyin heç zaman kef üçün, öldürməyin İnsanı heç bir halda!

 +

Zəifdən qəniməti çırpışdırsanız, yeyib fəxrlə aşırmayın,

Zəifin hüququdur Sürü hüququ – ona verin başı, dərini.

 +

Sürünün Qəniməti Sürünündür, yerində yeyilməlidir elə,

Kim istəsə apara yuvasına bu əti, gərək o öldürülə.

 +

Qurdundur Qurd ovlayan. O öz qənimətiylə nə istəsə, eləyər;
Sürü toxuna bilməz ətə, Canavar buna izn verməsə əgər.

 +

Birillik bala yalnız tələb eləyə bilər, doyanda ov yiyəsi,

O da girişib yesin; heç kimin ixtiyarı yoxdur ona “yox” desin.

 +

Pozulmazdır hüququ Birilliyin və onun haqqı var tələb edə,

Qənimət gətirəndən payını; ona heç kim yöx deməsin sürüdə.

 +

Yuvada anadadır hər hüquq – götürməyə il uzunu haqqı var
Balalarçın bir budu; anaya “yox” deməyə yox heç kimdə ixtiyar.

 +

Mağarada ixtiyar Atadadır, tək gedib ov etməyə haqqı var,
Sürüyə  tabe deyil, barəsinidə onun yalnız Şura hökm çıxarar.

 +

Yaşı da, hiyləsi də onun çünki az deyil, çapıq və pəncəlidir,
Dəlmə-deşiyi varsa Qanunun, Baş Qurd deyən – Qanunu əvəz edir.

 +

Cəngəllik qanunları budur – qüdrətlidrlər,  sayları da az deyil;

Önəmlidir hər biri bədən üzvləri tək – hər biriniz baş əyin!

 

ingiliscədən tərcümə

25.12. 2024 – 05.01. 2025, Samara

Qeyd:

Şeir ilk dəfə  “Canavarlar üçün qanun” başlığı altında 1894-cü il iyunun 7-də “Qorxu necə gəldi” hekayəsi ilə birlikdə nışr edilmişdir.

++++++++++++++

RUDYARD KİPLİNG

The Law of the Jungle

 

NOW this is the Law of the Jungle — as old and as true as the sky;

And the Wolf that shall keep it may prosper,     but the Wolf that shall break it must die. Читать далее →

RADYARD KİPLİNG. ÖKÜZLƏR

Дек12

RADYARD KİPLİNQ

Dalğalanan otunun içiylə cəngəlliyin,
Toran sıxlaşan zaman bir az çaydan yuxarı,

Keçərək gedir onlar toz bürümüş düzəni,

Kənd divarına sarı.

 +

Əzəmətlidir qılınc və möhtəşəmdir qələm,

Kotançının tiyəsi üstündür ancaq daha.

Onun öküzlərindən, işlək əllərindən həm,
Güc alır İmperiya.

 

ingiliscədən tərcümə

08-09. 12. 2024, Samara

++++++++++++++

RUDYARD KİPLİNG

The Oxen

 

Between the waving tufts of jungle-grass,

   Up from the river as the twilight falls,

Across the dust-beclouded plain they pass

   On to the village walls. Читать далее →

RADYARD KİPLİNQ. XATIRLARAM KİMƏM MƏN…

Дек2

eleph_wild4

Xatırlaram kiməm mən. Kəndirdən və ciyədən daha yorulmuşam mən,

Yada düşər qabaqkı gücüm və meşələrdə gördüyüm bütün işlər.

Daha satan deyiləm belimi bir neçə dərz şəkər qamışına mən,

Gohum-qardaş yanına üz tutaram, mənə də məskən olar meşələr.

 +

Gedərəm bütün günü, hava qaralanacan, açılanacan səhər,

Dadaram küləklərin məsum öpüşlərini, saf sular çəkər sığal.

Sındıraram dirəyi, düşməz heç yadıma ki, topuğumda həlqə var,

Sevimli yoldaşlara qoşulub oynayaram, bilmədən nədir ağa.

ingiliscədən tərcümə

26.11. 2024, Samara

+++++++++++++

RUDYARD KIPLING

I will remember what I was

 

I will remember what I was.  I am sick of rope and chain—

    I will remember my old strength and all my forest-affairs.

I will not sell my back to man for a bundle of sugar-cane.

    I will go out to my own kind, and the wood-folk in their lairs.

 

 

I will go out until the day, until the morning break,

    Out to the winds’ untainted kiss, the waters’ clean caress.

I will forget my ankle-ring and snap my picket-stake.

    I will revisit my lost loves, and playmates masterless!

RADYARD KİPLİNG. ALTI QULLUQÇUM VAR

Ноя24

RADYARD KİPLİNQ 

(fil balası)

Altı qulluqçum var düz və çalışqan

(Onlardan alınıb bütün billiyim);

Adları da budur: Nə, Niyə, Haçan,
Bu, üç, qalanısa: Necə, Harda, kim.

Göndərdim onları şərqə və qərbə

Quru yolu gedib aşdılar dəniz.

İstirahət verdim hər birinə də,

Elə ki, işimi gördülər təmiz.

 +

Doqquzdan beşəcən dedim dincəlin,
Mən özüm məşğulam çünki bu vaxtlar.

Həm səhər yedilər, nahar həmçinin,

Çünki bu şəxslərin acımağı var.

Xasiyyət ayrı ancaq hərənin,

Az-çox bir xanımı mən tanıyıram –

Sayı on milyondur nökərlərinn,

Vermir aman dəyə yerə yanları.

 +

Xaricə göndərir iş buyuraraq,

Gözünü ki, açır – həmin saniyə

Milyon Necə, iki milyon Harda var,

Yeddicə milyon da üstəlik Niyə!

1902

ingiliscədən tərcümə

12. 11. 2024, Samara

Qeyd:

Kiplinqin qızı Elsi xatırlayır ki, bu şeir ona həsr edilib, çünki uşaqlıqda çoxlu suallar verəmiş və buna görə ona evdə “Elsi nyə” deyirlərmiş.

+++++++++++++++++++++

 RUDYARD KİPLİNG

I Keep Six Honest Serving Men

(The Elephant’s Child)

I keep six honest serving-men

   (They taught me all I knew);

Their names are What and Why and When

   And How and Where and Who.

I send them over land and sea,

   I send them east and west;

But after they have worked for me,

   I give them all a rest. Читать далее →

RADYARD KİPLİNQ. «PİŞİK OCAQ BAŞINDA OTURAR…»

Ноя8
RADYARD KİPLİNQ

Pişik ocaq başında oturar, oxuyar da,

Dırmaşar ağaca da, kefi istəsə əgər.

O, yumaqla oynayar, kirli mantar oynadar,

Pişik məni yox, ancaq özünü əyləndirər.

Daha çox sevdiyimsə Binki adlı itimdir,

Bilir necə aparsın özünü harda, haçan.

İlk Dost necə olubsa, Binkim elədir indi,

Mənsə qədim İnsanam, Mağarada yaşayan.

 +

Pişiyim üçün yəqin Robinzon Kruzoyam,

Özü isə Cümədir; isladıb pəncələri,

Pəncərənin içində istəmir ancaq gəzə.

(Görə bilə Robinzon təsadüfən izləri)

Sonra pırpızladaraq quyruğunu, miyoldar,

Cırmaqlar döşəməni, mənə məhəl qoymadan

Binki isə nə oyun seçsəm, onu da oynar,

Dostlarımdan o mənə birincidir doğrudan.

 +

Mənim dizimə sürtər pişik gəlib başını,

Göstərmək istəyər ki, sevir məni o guya.

Ləngimədən bir an da, həyətə qaçıb gedər,

Qoyan dəqiqə ancaq başımı yastığıma.
Həyətdə də qalacaq, açılanacan səhər,
Buna görə bilirəm dostluğunda yalan var.

Binki isə xoruldar gecə səhərə qədər

Yanımdaca yataraq – əsl dost belə olar!

1902

ingiliscədən tərcümə

05-06. 2024, Samara

+++++++++++++

RUDYARD KİPLİNG

Pussy can sit by the fire

 

Pussy can sit by the fire and sing,

  Pussy can climb a tree,

Or play with a silly old cork and string

  To ‘muse herself, not me.

But I like Binkie my dog, because

  He knows how to behave;

So, Binkie’s the same as the First Friend was,

  And I am the Man in the Cave.

Pussy will play man-Friday till

  It’s time to wet her paw

And make her walk on the window-sill

  (For the footprint Crusoe saw);

Then she fluffles her tail and mews,

  And scratches and won’t attend.

But Binkie will play whatever I choose,

  And he is my true First Friend!

 

 

Pussy will rub my knees with her head

  Pretending she loves me hard;

 But the very minute I go to my bed

  Pussy runs out in the yard,

And there she stays till the morning-light;

  So I know it is only pretend;

But Binkie, he snores at my feet all night,

  And he is my Firstest Friend!

RADYARD KİPLİNQ. HEYVANLAR ÇOX MÜDRİK, AĞILLIDIRLAR

Окт25

kiplinq

Heyvanlar çox müdrik, ağıllıdırlar,
Yalan heç nə çıxmaz ağızlarından.

Söhbət eləyirlər həmişə sözsüz,
Qardaşdan artıqdır öküzə öküz.

Çöldə işlərini vuranda başa,
Birgə dincəlirlər onlar həmişə.

İnsan bir-birindən aralı salır,
Onları biziylə və qamçısıyla.

İpək qulaqlara elə bağırır,

Yazıq heyvanların yarır bağrını.

Sonra torpağını şumlayan zaman,

Deyir: “Başa düşür, deyəsən, heyvan”.

Ancaq azad olub boyunduruqdan,

Yenə vurulmaqnan böyürləri qan,

Heyvanlar tövləyə qayıdan zaman,

Deyirlər: “Qamçıydı bizlə danışan”.

 

ingiliscədən tərcümə

25. 10. 2024, Samara

+++++
RUDYARD KİPLİNG

The beasts are very wise

 

The beasts are very wise,

Their mouths are clean of lies;

They talk one to the other,

Bullock to bullock’s brother,

Resting after their labours,

Each in stall with his neighbours.

But man with goad and whip,

Breaks up their fellowship,

Shouts in their silky ears

Filling their souls with fears.

When he has tilled the land

He says, ‘They understand.’

But the beasts in stall together,

Freed from yoke and tether,

Say, as the torn flanks smoke,

‘Nay, ’twas the whip that spoke.’

İVAN KRILOV. GÜZGÜ VƏ MEYMUN

Дек28

Özünü güzgüdə Meymun görərək,
Söylədi, Ayını dürtmələyətək:

“Zəhmət olmasa, bax, sevimli kirvə,

Nə sir-sifətdədir bir gör ordakı,

Əzdirir özünü, ttullanır, qaçır.

Qüssədən ölərdm, eləmə şübhə,
Ona oxşasaydım əgər bir gilə.

Kirvə, bilirsən ki, beş-altı belə,
Bambılı tanışım  özümün də var,
Yəqin tanışdılar sənə də onlar.”
Çatb qaşlarını söylədi Topal:

Əzizim, özünün qeydinə sən qal!

Özgənin fikrini çəkirsən nahaq”.

Qulaq asılmadı sözünə ancaq.

————-

Dünyada az deyil nümunə bu cür:

Heç kim satirada özünü görmür.

Mən belə bir şeyi görmüşəm dünən:

Bəllidir Klimıç əyridir əldən,
Bunu üzünə də deyirlər hətta,

Pyotru göstərir xəlvəti o da.

Ruscadan tərcümə

28. 12. 2021, Samara

=================

ЗЕРКАЛО И ОБЕЗЬЯНА

 Мартышка, в Зеркале увидя образ свой,
Тихохонько Медведя толк ногой:
«Смотри-ка»,- говорит,- «кум милый мой!
Что это там за рожа?
Какие у нее ужимки и прыжки!
Я удавилась бы с тоски,
Когда бы на нее хоть чуть была похожа.
А ведь, признайся, есть
Из кумушек моих таких кривляк пять-шесть:
Я даже их могу по пальцам перечесть».-
«Чем кумушек считать трудиться,
Не лучше ль на себя, кума, оборотиться?»-
Ей Мишка отвечал.
Но Мишенькин совет лишь попусту пропал.

——

Таких примеров много в мире:
Не любит узнавать никто себя в сатире.
Я даже видел то вчера:
Что Климыч на руку нечист, все это знают;
Про взятки Климычу читают,
А он украдкою кивает на Петра.

«GƏRƏK İTİN OLA, TƏK QOCASANSA…»

Ноя18

SONY DSC

Gərək itin ola, tək qocasansa —

Əsil-nəcabətli bahalı olar,
O qədər əsilsiz lanqı küçük var,
Düşəcək dalına, əgər yal atsan.

=

Deyəsən: İlahi, keç günahımdan,
Müsəlmançılığı tamam itirdim.

Mən bu zavallını evə gətirdim,

Təkəm, yoldaş olar mənə bu heyvan.

=

Həftənin bilmirsən hansı günüdür,

Bəzən unudulur tarixi ayın.

Yataqdan qalxırsan, canın ağrıyır,

Başın balışdakən, qüssə göynədir.

=

Qapıdan çıxmağa yox daha meylin,
Qapı dalındakı tanış və yaddır.

Bilmirsən ölmüsən, dirisən ya da,
Yüz ildir tükənib gedib-gələnin.

=

Yaxınlar, əzizlər ölüb haçandan,

Səni ölmüş bilir qalanları da.

Gecələr otağın qaranlığında,
Kölgələr gəzinir gün çıxanacan…

=

İlhai, bilirəm nədir bu heyvan —
Qapıdan girməyə yox ləyaqəti.

Bir yerə dili ya ayağı dəydi,

Natəmiz sayılar, nə qədər yusan.

=

Qocalıq, təklik də, Tanrım, ağırdır,

Var itin günü tək keçən ömürlər,

Əgər yaxınında bir it mürgülər,

Dağılar kədərin, yatar ağrı da.

=

Açıb bir gözünü  qəfildən baxar,
Yatan  sahibinə, baxar həkim tək.

Qocanı salamat, nəfəsli görcək,
Arxayın əsnəyib gedər yuxuya…

=

Mürgü səsi gələr səhərə qədər,
Həm itdə həyat var, sahibində həm,

Vurnuxan kölgələr görünər hərdən,
Baxıb həndəvərə  gözdən itərlər…

18.11. 2020, Samara

DƏVƏ

Авг31

20.03. 2020

Ah, bu nə görkəm, bu nə əndazədir,
Sadə bir heyvan yox, o, şahzadədir!

=

Dağ kimidir, zirvədir hürgücləri,
Əjdaha çıxsın önünə — güc gələr.

=

Ah, bu ayaqlar necə də möhtəşəm!

Gör nə çevik, cazibəli boynu həm!

=

Ah, nə yarıqdır dodağı üstdəki,
Daş da yarar dişləri almaz təki!

=

Ac və susuz, əzmlə səhra aşar,
Tarixi üstündə dolanmış bəşər.

=

Hərbini görmüş neçə min illərin,
Yoldaşı olmuş ulu Peyğəmbərin.

=

Bəlkə deyilmişdir o vaxtlar hələ:

“Allahın heyvanısan indən belə…”

=

Sonra kitablarla beli yüklənib,
Yol gedib aylarla, gəlib ölkəmə…

31. 08. 2020, Samara

 UİLYAM BLEYK. PƏLƏNG

Мар12

NPG 212; William Blake by Thomas Phillips
Pələng, məşəl kimi parlayıb gedən,

Gecənin qaranlıq meşələrində;

Hansı ölməz gözlə, ölməz əllə ya,

Yarandı səndəki bu simmetriya?

 

 

Dərayalar dibinə, göylərə ya da,
Baş vurdu gözündə odu yaradan?

Hansı qanadlarla qalxdı, şığıdı,
Hansı əl bu odu ovcuna yığdı?

 

 

Tyger Tyger, burning bright,
In the forests of the night;
What immortal hand or eye,
Could frame thy fearful symmetry?

 

 

Hansı sənətkarın toxudu əli,

Sənin ürəyində əzələləri?

Sinəndə döyüntü başlayan anda,
Əsmə qopmadımı əl-ayağında?

 

 

O necə zəncirdi, necə çəkicdi,
Beynin bəs körükdə necə bərkidi?

O nə zindan idi? Hansı yumruğun,

Çatdı cəsarəti boğa qorxunu?

 

Ulduzlar nizəni yerə atanda,
Ağlayıb göyləri isladan anda:

Güldümü, işini gördüyü zaman?

Səni də yaratdı Quzu yaradan?

 

 

Pələng, məşəl kimi parlayıb gedən,

Gecənin qaranlıq meşələrində;

Hansı ölməz gözlə, ölməz əllə ya,

Yarandı səndəki bu simmetriya?

 

İngiliscədən tərcümə

12.03. 2020, Samara

 

The Tyger
In what distant deeps or skies.
Burnt the fire of thine eyes?
On what wings dare he aspire?
What the hand, dare sieze the fire? Читать далее →