“Usanıb şəhərin küy-kələyindən

Gəldim ziyarətə dost məzarını.”

Bunu necə başa düşmək olar? Yəni şairi ziyarətə sövq edən dost nisgili deyil, “küy-kələlkdən” uzaqlaşmaq istəyidir? Ayrı izah var?

“Gördüm, sıralanmış qəbirlərdə mən

Ölümün möhtəşəm addımlarını.”

Akademik şair birinci dəfədir qəbirstana gəlir?

“Gəzdim qəbristanı, gəzdim səbrlə”

“Səbrlə”? Bəlkə akademik şair “tələsmədən” demək istəyib? Şoğəriv söz misraya sığmayıb…

Rastlaşdım nə qədər tanış qəbirlə.”

“Vallah, gülmək yeri deyil, allah şeytana lənət eləsin… Canlı adamla rastlaşmaq olar, qəbir durub gəzirmi ki, qabağına çıxa? Qəbir tanışdırsa, sən onun yerini də tanıyırsan. “Bəlkə tanış adamın qəbri” demək istəyib şair?

Deyə bilməyib…

“İnana bilmədim gördüklərimə

Şəhərə dönməkmiş, şəhərdən qaçış!”

Ay professor, nəyə, niyə inanmırsan? Bilmirdin ki, tanışların ölüblər? Bakının qəbiristanlığı bəs nə boyda olmalıdır? Bilmirsən ki, ölənlər qalanlardan çoxdur? Sən oxucunu təəccübləndirmək istəyirsən, oxucu təəccüblənmir, çünki təəccüblənməli heç nə yoxdur…

“Burda yatanların çoxu, heç demə

Mənim öz dostlarım, tanışlarımmış.”

Ay akademik, yuxarıda dedin də… Dedin  ki, tanış qəbirlər qarşına çıxıb. Necə yəni “heç demə”. Dostlarının öldüyünü bilmirdin? Fil qulağında yatmışdın?

“Orda dən, burda un, arada daş var

Zamandır hərlədən bu dəyirmanı.”

Burda akademik şair Sabirlik iddiasına düşür: “Un təmənnası ilə buğda dəyirmanlıq olur…” Sabir, əlbəttə, dahidir. Milli dahidir, ancaq dahidir…

Bəxtiyar Vahabzadə isə un ələmək ustəyəndə kəpək çıxarır. Bənzətmə yöndəmsiz və eybəcərdir. Diri dənə oxşadılıb… Ölülər una… Ölünü una bənzədən olmamışdı… Ölüyə torpaq deyiblər, deyiblər ki, torpaq torpağa qarışır…

Un?

“Bəzən üzü durur üzsüz astarın

Neçə pilləsi var tək bircə ömrün.”

Birinci misranı başa düşdüyümə arxayın deyiləm. “Üzsüz astar” nədir? “Üzsüz astarın üzü” nədir? Necə durur?

İkinci misra Əflatunluğa, Ərəstunluğa (Ərəstun Oruclunu demirəm, Aristoteli deyirəm) iddiadır. Ruslarda Ezopun bir təmsili ilə bağlı ifadə var: Qora rodila mış. Dağ siçan doğdu…

“Mən hardan biləydim, ölü dostlarım

Diri dostlarımdan çox imiş bu gün.”

Əgər dostunun ölümündən xəbərin olmayıbsa, deməli, dostun da olmayb. Dost bədənin üzvü kimidir. Getməyini bilməmək olmur…

X.X.

25. 04. 2025, Samara