«Küçələrə su səpmişəm” və “Yar bizə qonaq gələcək” mahnılarında elə yaxınlıqlar var ki, onları diptix adlandırmaq da olar, hətta eyni sözləri hər iki mahnında oxumaq mümkündür, İnternetdəki mənbələrdə mahnılardan birinə aid misralar o birinin tərkibində göstərilir. Bu iki mahnını bir melodiyanın iki variantı adlandırmaq da olar, hərçənd biri “Segah” üstündə, digəri “Bayatı-Şiraz” üstündədir.

Bu mahnılarda qəribəliklər var və bu qəribəliklər çox gülməlidir. Baxın:

Küçələrə su səpmişəm,
Yar gələndə toz olmasın
Elə gəlsin, elə getsin,
Aramızda söz olmasın.

Sual: Su səpən kişidir ya arvad? Məgər qapıının ağzını, səkini sulamaq bizdə arvad işi deyil?

Gözlənilən “yar” kişidir ya arvad? Bizim arvadlarda o hünər hardaydı ki, kişinin yanına gedib-gələ? (Elə gəlsin, elə getsin…)

Deməli, belə çıxır ki, küçələrə suyu arvad səpir, gözlənilən “yar” kişidir, gələcək, sonra gedəcək…

Başa düşdünüz?
Samovara od salmışam.
Stəkənə qənd salmışam.

İndi mahnın arvad dilindən oxunduğuna şübhəniz qaldı?
“Yarım gedib tək qalmışam.”

Yənu bunlar ər-arvad deyillər, qeyri-formal münasibətdədirlər, yar kefi istəyəndə gəlir, üzr istəyirəm, kefi istəməyəndə durub gedir…

Azərbaycanca “Vikimənbə”də (azərbaycanca vikimənbə, vallah, millətin üzqaralığıdır) bu bənd də “Su səpmişəm”ə aid edilib.

Piyalələr irəfdədir
Hər biri bir tərəfdədir
Görməmişəm bir həftədir.

Bu misralar “Yar bizə qonaq gələcək” mahnısından deyilmi? Atüstü araşdıraq.

Piyalələr “irəfdədirsə”, “hər biri bir tərəfədə” ola bilməz. Rərf dar bir fəzadır, orda əşyalar sıra ilə düzülürlər. Mahnını qoşan qafiyə xatirinə həqiqətə qarşı çıxıb.

“Görməmişəm bir həftədir”.

Aha! Bir həftədir ki, gedib. Yəqin ki, ayrı xanımı da var. İki cananın arasında girincdir.

“Dara zülfün, sal hər yana,
Gözlərin bənzər ceyrana,
Baxdım qaldım yana-yana.”

Gözlər ceyrana bənzəməz, gözlər ceyranın gözlərinə bənzədilə bilər. Bu, heç. Bu misralar kişi dilindən deyilə bilər. Ancaq o hansı qadındır ki, “yar”ına “qonaq gedir”? Mahnı kişinin dilindən oxunursa, və “yar” qadındırsa, vaxtaşırı bu yar hara gedir? Bir həftədir gedib? Hara gedib? Kimin yanına gedib?

Burda Əliağa Vahid yada düşür: “Dedim əğyar ilə gəzmə, sənə çox yalvardım…”

Yəni belə başa düməliyik ki, “Küçələrə su səpmişəm” qadın mahnısı, yəni arvadın dilindən oxunan mahnı, “Yar bizə qonaq gələcək” isə qismən arvad, qismən kişi mahnısıdır. Və bu mahnılardakı qadınla kişi arasında qeyri-formal münasibətlər mövcuddur. İndi blə şeylər olmaz. Çünki Azəribaycanda əlahəzrət prezidentin müdrik siyasəti nəticəsində yüksək mənəvi-əxlaqi atmosfer yaranıb…

O açıq münasibətlər isə yəqin bizə samovar, stəkan kimi şimal qonşulardan gəlmişdi. Bir sovet rus kinokomediyasında bu barədə bir personaj dərin ah çəkərək deyirdi: “Vısokiye, vısokiye otnoşeniya…”

Hər halda məsləhət görərdim ki, hər kəs ən azı öz küçəsinə nəzarət eləsin, baxsın ki, kim su səpir, hara səpir, su səpən arvaddır ya kişidir…

29. 07. 2025, Samara