Архив тегов | yazıçı Elçin

ANARIN YUXUSUNA ƏZRAİLİN GƏLMƏKLİYİ

Авг6

Dostu Elçinin dəfnindən ölümcül yorğun gələn Anar evə gələn kimi yatağına girir və yuxuya gedən kimi Əzraili divanın yanındakı kresloda oturub gözlərini ona dikdiyini görür. Əzraillə tanışlığı olmasa da, Anar onu görən kimi tanıyır: ölüm mələyi bir suyundan mərhum atası Rəsul Rzaya, bir suyundan mərhum Süleyman Rüstəmə oxşayırdı. Xüsusən burnunun yekəliyindən. Anar Əzraili görəndə ölməkdən çox, yerini islatmaqdan qorxdu. Qorxdu ki, ev adamları yenə divanı islatdığına görə onu danlayacalar. Ona görə qıçlarını bir-birinə keçirib bərk sıxdı  ki, qəza baş verməsin. Birdən Əzrail mərhum İsmayıl Osmanlının səsiylə danışdı.

— Hazırsan?

Anar özünü bilməzliyə qoydu.

-Hara hazıram?

— Necə hara? Ölümün çatıb, gedirsən. Gec-tez hamının vaxtı çatır.

— Məsələ burasındadır ki, cənab Əzrail, iki ildən sonra mənim doxsan illiyim olacaq. Mən bu ölkənin ən böyük yazıçısıyam, fəxriyəm, milli sərvətiyəm. Böyük təntənə olacaq. Türkün məsəli, vur-çatlasın… Öz iştirakım yaxşı olardı.

— Yox, indi ölsən, lap gözəl təntənə olar. Ölməsən, doxsan illiyində ölkənin doxsan faizi səni söyəcək… Ölsən, bəd əməllərinin bir hissəsini unudarlar.

— Sizə etiraz eləməyə cəsarətim çatmır, cənab Cəbrail. Ancaq bu ölkədə o qədər ölmək istəyən adam var ki. Bəlkə məndən qabaq onları aparasınız? Bilirsiniz bizim ölkədə nə qədər adam özünü öldürür?

— Hardan bilək? Ölkənizin düz-əməlli statistikası var ki? Ölkənizdə düz-əməlli nə var? Ölkəni yaman günə qoymusunuz.

— Mən eləməmişəm. Elçin baş nazirin müavini olub iyirmi il. Ondan soruşun.

— Soruşarıq. Yeri gəlmişkən, Elçin orda qırğın qayırır. Səni istəyir, deyir dostumu gətirin, deyir Anarsız qala bilmirəm.

— Elçin mənim dostum-zadım deyil. Mənim dostum yoxdur.

— Elçin ayrı cür deyir. Orda hamı düzünü deyir.

— Harda orda? Cənnətdə ya cəhənnəmdə?

— Elçin hələ etap gedir…

— Sizdə də etap var?

— Qabaq yox idi, indi var. Biz də sizdən öyrənirik. Azərbaycanın təcrübəsindən çox istifadə eləyirik. Tərtərdən sonra cəhənnəmdə əsl inqilabi dəyişikliklər oldu…

— Tərtərdən mənim xəbərim yoxdur, bilmirəm əsgərlərə neyləyiblər…

— Bizdə hamısını görəcəksən, biləcəksən. Dur görək!

Anar durmaq üçün dolaşmış qıçlarını aralamaq istəyəndə ayıldı. Əzrailin gəlişinin  yuxu olduğuna o qədər sevindi ki, divanı islatdığını da vecinə almadı…

 

Mirzə ƏLİL

06. 08. 2025, Samara

GƏDƏBİYYAT. BAYIL TÜRMƏSİNDƏ BABA VƏZİROĞLU ÖZ-ÖZÜNÜ ÖZ KÖKSÜNƏ NECƏ SIXIRMIŞ?

Сен19

BABA VƏZİROĞLU 3

Babanın qələmindən çıxan hər bir mətn əşyayi-dəlildir, yənin onun Azərbaycn dilini bilmədiyinə sübutdur.

“Qəlbimdən asılan bir daş imiş, daş!”

Qəlb – ürək deyilmi? Yəni ürəkdən asılan daş imiş? Ürəkdən nə asılıbmış? Bəlkə Baba demək istəyib ki, sinəsindən asılan daş imiş, ancaq deyə bilməyib?

Sıxanda köksünə özün-özünü,
Arabir yadına düşəcəyəm mən…

Adam öz-özünü necə köksünə sıxa bilər? Qurban Məmmədli demişkən: əziz həmvətənlər! Gəlin Babanı verək məhkəməyə, dünyanın ən ədalətli məhkəməsi olan Azərbaycan məhkəməsinə. Qoy bu aferist sübut eləsin ki, adam öz-özünü necə köksünə sıxır. Məhkəmə eksperimenti kimi Baba hakimin tələbiylə bu hoqqanı andlı iclasçılar qarşısında nümayş etdirsin. Bəlkə Baba Vəziroğlu Bayıl türməsində öz-özünü sıxırmış, yəni zad eləyirmiş, qızğın adamdır, bunu iistisna eləmək olmaz.. Ancaq öz-özünü köksünə necə sıxardı?

Haşiyə çıxıb Molla Nəsrəddin lətifəsini xatırladım.Molla Nəsrəddin müvəqqəti qazi işləyəndə yanına iki nəfər ərizəçi kəlir. Biri o birindən şikayət edir ki, guya o buna kəllə vurub. Cavabdeh and içir ki, kəllə-zad vurmayıb, şikayətçi özü-özünə kəllə vurub. Molla deyir gedin, yarım saatdan sonra gələrsiniz. Tək qalan kimi Molla özü eksperiment keçirir ki, görsün adam öz-özünə kəllə vurar bilər ya yox. O qədər hoppanır ki, axırda başı divara dəyib yarılır…

Möhtərəm hakimlər! Əziz həmvətənlər! Bu adam, bu aferist öz müsahibəsində deyir ki, bir mahnısına 100 min manat alıb. Bəlkə elə “öz-özünü köksünə sıxmağa” görə. O  pul təcili müsadirə olunub dünyada ən şəffaf fond olan Heydər Əliyev fonduna verilməlidir!

Gözlərim əbədi gözünə həsrət,

Qulağım bir şirin sözünə həsrət,

Özüm bu dünyanın özünə həsrət,

Nə yaxşı sən varsan, sevirəm səni.

Fikirləşəndə ki, bu mətnə mənim millətim bəh-bəh deyir, mən millətimdən üz çevirirəm. Bu Babalar bir deyil, beş deyil… Bu babalar elə-belə yaranmırlar. Natəmizlik olan yerdə hər cür qurd-quş əmələ gəlir. Mənim xalqımın tələbatı belədir, mənim xalqım bayağı, səthi, misraları başayaq, mübtədası xəbəriylə uzlaşmayan mətnləri sevir. Gürcü filosof   Merab Mamamrdaşvili 80-ci illərin sonlarında demişdi ki, əgər gürcü xalqı Qamsaxurdianın dalınca getsə, o, gürcü xalqına qarşı çıxacaq… Mənim xalqımın siyasi seçimi yoxdur, estetik, bədii seçimi isə Baba Vəziroğludur və Baba Vəziroğlu kimilərdir. Mənim övladım olsaydı və o, Babanın sözlərinə yazılmış mahnını zümzümə eləsəydi, mən ondan üz döndərərdim. Mən Babasevərlə bir süfrədə oturub çörək kəsmərəm. Mənim xalqım necə mənəvi rüsvayçııq bataqlığına qərq olduğunu başa düşmür…

Baxın yuxarıdakı bəndə:

“gözünə, sözünə, özünə…” Şərəfsiz həyatının yetmişinə çatmış bu adam əlli ildir deyir  “gözüm gözünə həsrət”.

Korsan?

Yaxşı, biz də özümüzü qoyduq korluğa. Üçüncü misra:

“Özüm bu dünyanın özünə həsrət”.

Bəs bu nədir? “Dünyanın özü” nədir?

 

“Təzəcə doğulan bir Aya baxdım”

Hardasan, ay Zinyət müəllim! Yapışaydın Babanın kirli qulağından, soruşaydın ki, ay yaramaz, neçə ay var ki, biri ya ikisi ola?

Özü də bu şeir Allaha müraciətlə yazılıb. Allah sənin…

“Göydə şimşək kimi çaxdın, İlahi”…

Sonra da yağış kimi yağır…

Məndən inciyəndə, məndən küsəndə,
Qəlbimə sopsoyuq küləklər əsir.

“Sopsoyuq küləklər” – necədir?

Lamançlı Don Kixotu tanıyan var? Heç vaxt görmədiyi Dulsineyanı sevir, onun şərəfinə döyüş qələbələri qazanmaq eşqi ilə yel dəyirmanları ilə vuruşurdu…Bizə məktəbdə izah ediblər ki, Don Kixot kimdir, niyə xəyalında Dulsineyanı yaradıb, niyə dəyirmanlarla vuruşur və s. Bu Babada bir qram donkixotluq, idealistlik, romantiklik yoxtur, Baba son dərəcə soyuqqanlı aferistdir. Görmədiyi gözəli sevdiyini deyirsə, məqsədi kəndlərimizdə telefodan başqa bir nəinki əyləncələri, hətta ümid yerləri olmayan qızların və oğlanların sadəlövh, heç br nizamlı, məzmunlu estetik tərbiyə almamış qəlblərinə girməkdir. Başı telofinda olan gənc heç bilmir ki, Baba yetmiş yaşında pozğun bir qocadır, zorlama ittihamı ilə Bayıl türməsində oturub, bu qafiyələi sevgi demaqoqiyası pul tələsidir…

Bilmirəm gözlərin necədir senin ?

Saçların bir zulmət gecədir sənin,

Bilmirəm yaşını, neçədir sənin,

Nə yaxşı sən varsan, sevirəm səni.

Yenə ən ədalətli Azərbaycan məhkəməsiunin hakiminə müraciət edirəm. Möhtərəm hakim! Bu aferist cənab əgər arvadı görməyibsə, hardan bilir ki, saçları “zülmət gecədir”? Möhtərəm hakim! Üçüncü misrada ciddi qrammatik səhv var. Yuxarıda da deyilənləri nəzərə alsaq, bu, Baba Vəziroğunu nəinki ali məktəb diplomundan, hətta attesstatdan məhrum etməyə əsas deyilmi?

(ardı var)

19. 09. 2023, Samara

GƏDƏBİYYAT. BABA VƏZİROĞLUNUN BAYIL TÜRMƏSİNDƏN BAŞLANAN «ŞƏRƏF» YOLU

Сен18

Səndən mənə bir ömürlük xatirə, 

Məndən sənə nə qalacaq, nə bilim? 

Çətin bir də daş üstdə daş bitirəm, 

Niyə uçdu bu qalaçıq, nə bilim… 

 +

Bəlkə bir də yaz olacaq, bilmirəm,
Bir ayrılıq az olacaq, bilmirəm..
Məndən sənə nə qalacaq bilmirəm..
Səndən qalan xatirədir ayrılıq.

Bu iki bəndi diqqətlə oxuyu. Tanış gəlir? Kimin qələmindən çıxıb? Nizami Gəmcəvi? Xaqani? Füzuli? Molla Pənah Vaqif? Səməd Vurğun?

Tapmadınız?

Əslində bu iki bənd iki müxtəlif şeirdəndir. Hər bəndin öz müəllifi var. Birinci bənd Məmməd Arazındır. İkinci – Baba Vəziroğlunun. Bayıl türməsində Baba Vəziroğlu vaxtını boş keçirməyib, oğurluq da öyrənib. Əslində Məmməd Arazın bütün bəndini və qafiyələrini oğurlayıb, ancaq ikinci misranı isə olduğu kimi qatlayıb qoyub cibinə, daha doğrusu, şeirinə.

Əslində hər iki bənd cəfəngiyatdır, çünki Məmməd Arazın qafiyəbazlıqda tayı olmayıb. Ruslarda daha yaxşı söz var: рифмоплет, yəni qafiyə toxuyan. “Qalacaq, qalacıq…” Lər, lər, pəncərələr… Bəs şeir hanı? Şeir yoxdur. Kim kimdən ayrılıb, niyə ayrılıb, nə baş verib – məlum deyil.

Günlər mənə gün yazmağı unutdu, 

Gülüm, günün güllərimi qurutdu. 

Günlərin gün yazmağını necə başa düşək? Kolxozda əmək günü yazırlarmış, kolxozçuya əmək günü yazmağı briqadir unudanda, kolxozçunun evi yıxılırmış…

Günlər necə gün yazır və necə unudur?

Bu oyunda kim uduzdu, kim uddu,

Peşimanı kim olacaq, nə bilim?

Kim kiminlə qumar oynayır? Məmməd Araz sevgilisiylə?  Fikir verirsiniz, Məmməd Araz Əliağa Vahid kimi “peşiman” yazır, çünki qayda ilə “peşman” yazsa, heca sayı düzəlməz…

Məmməd Araz kimi Baba Vəziroğlu da daim ayrılır. Baba Vəziroğlu ilk dəfə Bayıl türməsinə gedəndə ayrılıb, çıxandan sonra permanent ayrılma prosesi yaşayır. Burda gərək Freydi çağırasan köməyə: Babanı məcburi evləndiriblər, Dostoyevskini qəhrəmanı demişkən, “na çujix qrexax”… bu adamda məcburi nikah zəncirlərindən qurtulmaq arzusu ayrılıq şeirləri ilə sublimasiya edilir…

Və Baba Vəziroğlu daim ayrıldığı kimi daim sevir də. Xristianların bir ifadəsinə yaxın düstur: Sevməsən, ayrılmazsan. Xristian deyir ki, günah eləməsən tövbə də eləməzsən. Baba Vəzir oğlu da elə. Çörək ağacı olan ayrılıq mövsusu üçün əvvəl gərək sevə. Çörək, əlbəttə, Baba kimi adam üçün çox təvazölü çıxır, yəqin ki, bu ədəbiyyat aferisti orta əsrlərin məliküşşüarası kimi yaşayır…

Ayrılıq şeirlərindən əvvəl bir sevgi şeirinə baxaq:

Çıx qatar yoluna bahar gələndə…
Şeir uzundur və hər bənd də bu misra ilə başlayır.Təkcə bu misra onu göstərir ki, Zinyət Əlizadə Baba Vəziroğlunu bir vaxt universitetdən qovdurubsa, tamam haqlı olub. Baxın:

Çıx qatar yoluna bahar gələndə,
Mən sənə çiçəkli bahar göndərim.

Qatarla göndərilən şeyi almalı olan adam hara çıxır? Qatar yolu nədir – yüz kilometrlərlə, min kilometrlərlə uzanan relslər. Adam bu yolun harasına çıxmalıdır? Bəli, adam qatar yoluna çıxmır, qatarın qabağına çıxır, qatarı qarşılayır. Bu adamın şeir dili bərbaddır, vulqardır və bəsitdir. Baxın, deyir ki, qatar yoluna bahar gələndə çıx, “Mən sənə çiçəkli bahar göndərim”. Əgər bahar gəlibsə, onu qatarla niyə və necə göndərirsən? Özün deyirsən ki, “bahar gələndə”, yəni bahar gəlib. “Çiçəkli bahar” – çiçəksiz bahar olur? Baharda hətta tundra da çiçəkləyir…

“Vüsal meyvəsindən dada bilmədik…”

Təvazökarlıq eləmə, niyə dadmamısan? Bəs səni Bayıl türməsinə niyə basmışdılar? Aha, bu ayrı arvada həsr olunub. Özgə arvadına ya qızına…

Çıx qatar yoluna qaş qaralanda,
O qərib axşami, qəmi itirim…

Hansı “qərib axşamı”? Biz bilmirik. Bəlkə ətraflı məlumat verəsən?

Çıx qatar yoluna külək əsəndə,
Dağılan saçını darayım sənin

Bayaq qatarla pay göndərirdi, indi məlum olur ki, özü şəxsən “qatar yolu”nda olacaq. Bir vaxt Nəbi Xəzri kimi şairlər deyirdilər ki, külək saçı darayır. Dağılan saçı daramazlar, sığal çəkərlər… Baba deyir ki, külək saçını dağıdacaq, qoy mən darayım. Bilirsiniz niyə görə “darayım” deyir? Çünki, sonrakı beytdə “arayım” olacaq.

Çıx qatar yoluna, səni itirsəm,
Bilim ki, mən harda arayım səni…

Bir şey başa düşdünüz? Bir misra əvvəl saçını daradığı arvad hara qeyb oldu? Bəlkə o arvad, o xanım  həmişəlik o qatar yollarında əsir-yesir olmalıdır ki, Baba Vəziroğlu onu kefi, türkün məsəli, qalxanda tapa bilsin?

Yox, bu cəfəngiyatı izah eləmək mümkün deyil!

Elə bilirsiniz Baba Vəziroğlu dəlidir? Yox, Baba əqidəsiz və şərəfsiz adamdır, ancaq rasional adamdır, bilir ki, yazdığı şeir deyil, cəfəngiyatdır. Baba kütləni tanıyır, bilir ki, yazdığı əsl kütlə yemidir, Azərbaycaanda qazancı isə kütlə yemi gətirir…

Baba Vəziroğlunun eşqi-ehtrası soyumaq bilmir. Ayrılsa da, arvadı “bişirməyə” davam edir.

Sənsiz həyat deyil ömür, gün mənə,
Tək sənsən ürəkdən yanan sən mənə.

İkinci misraya baxın. Bunu neçənci sinif şagirdi yazıb? Zinyət müəllim bunu necə qovmayaydı? “Mənə ürəkdən yanan tək sənsən” – normal cümlə quruluşu belə olmalıdır. Bəs ikinci “sən” burda nə qayırır? “Sənsən sən mənə…”

Saçına əl vurma, aman günüdü,
Mənim əllərimçün darıxacaqdır

Yəni arvadın saçını “qatar yolu”nda darayıb yenə yoxa çıxıb, bəlkə başqa bir arvadın dalınca düşüb. İndi atdığına deyir ki, “Saçına əl vurma, əllərimçin darıxacaqdır”. Bu misraların dil baxımdan yöndəmsizliyini bir yana qoyuram. Bu misralar gigiyenik mülahizələr doğurur. Necə yəni saçına əl vurma? Yəni Babanın əlinin izini qorumaq üçün yumasın? Arvadın başını bit bassın?

İndi bu bayatıya baxın:

Dağlarda qar ətri var,
Bağlarda bar ətri var,

Ölsəm sinəmi yumuyun,
Sinəmdə yar ətri var….

Bu incini  yaradan Azərbaycan xalqı beləmi, bu qədərmi deqradasiya edib ki, Baba Vəziroğlu kimi aferistlərin tükürpədici dərəcədə vulqar misralarına bəh-bəh deyir?

 

(ardı var)

18.09. 2018, Samara

ardı burda: https://xeyrulla.com/2023/09/19/gedebiyyat-bayil-turmesinde-baba-veziroglu-oz-ozunu-oz-koksune-nece-sixirmis/