Архив | Октябрь 2024

ROBERT BERNS. BU ƏYİLİB DƏRƏYƏ ENƏN DÜZ…

1.

Bu, əyilib dərəyə enən düz, bu da çardaq

Hər şeyə kölgə salır burda tozağacları.

Kəndin zəngi çalınır, vaxtdır, gələn yox ancaq,

Ah, nə ləngidə bilər axı sevimli yarı?

Yox, bu, Mariya deyil, pıçıltıyla səsləyən,
Küləkdir, nəfəsiylə xoş əətir yayır düzə,

Qamşlıq bülünün enən zənguləsinə,
Qarışıb salam deyir şehli erkən ulduza

2.

Mariyanın səsidir indi isə bu gələn! –

Torağay da çağırır meşə içində belə,

Sadiq sevgilisini salamlamaq istəsə:

Ah, bu həmin musiqi, həmin sevgidir elə!

Gəlmisənmi, nəhayət? Bu sənsənmi doğrudan?

Xoş gəlmisən, əzizim, alqış sevgimizə də.

Gəl dolaşaq Krinin çiçəkli qırağında,

Bir vaxt içilən andı içək indi təzədən.

ingiliscədən tərcümə

06. 10. 2024, Samara

Qeyd:

Kri (Cree) – Şotlandiyada çaydır

++++++++++++

ROBERT BURNS

Here Is The Glen

1.
Here is the glen, and here is the bower
All underneath the birchen shade,
The village-bell has toll’d the hour —
O, what can stay my lovely maid?

‘Tis not Maria’s whispering call —
‘Tis but the balmy-breathing gale,
Mixed with some warbler’s dying fall
The dewy star of eve to hail!


2.
It is Maria’s voice I hear! —
So calls the woodlark in the grove
His little faithful mate to cheer:
At once ’tis music and ’tis love!
And art thou come? And art thou true?
O, welcome dear, to love and me,
And let us all our vows renew
Along the flowery banks of Cree!

 

PEYĞƏMBƏR AİŞƏNİ BOŞAYA BİLƏRDİMİ? YOX… I

Azərbaycan Vikipediyası Aişəni peyğəmbərin “həyat yoldaşı” adlandırır.  Başa düşdünüz? Arvad yox, həyat yoldaşı.

“Həyat yoldaşı” bizə bolşeviklərdən qalıb. Radikal bolşeviklərin fikrincə, ər-arvadlıq insan azadlığına ziddir, qadın kişinin arvadı yox, onun yoldaşı ola bilər. Tovarişş…

Yaradıcılığının son illərində sol ekstremizmə yuvarlanmış Cəfər Cabbarlının “Od gəlini” pyesində ər-arvadlıq yoxdur, qadınlar tam azaddırlar, indi sənin olan arvad bir saatdan ayrı kişinin arvadıdır. “Barmağında nişan üzüyü gəzdrən qadın qulağında damğa gəzdirən inək kimidir” – bunu pyesin qəhrəmanlarından biri deyir. (Sitat dəqiq deyil, çünki pyesi 50-60 il bundan qabaq oxumuşam…)

(İstisna etmək olmaz ki, Cəfər Cafər Cabbarlı bolşevikləri trollayırmış, yəni dolayırmış).

Bolşevizmin yarandığı Rusiyanın özündə “həyat yoldaşı” millət tərəfindən qəbul olunmadı, arvad kişisinə “ər” deyir, ər də arvadına “arvad”…

Azərbaycanlııar çox utancaq millət olduğundan bu “həyat yoldaşı”ndan  elə bərk yapışdılar ki, indiyəcən buraxmırlar. Ancaq utancaq ər “həyat yoldaşı” dediy arvadın, dədəsini, anasını elə söyür ki, ingilis, fransız o söyüşləri eşitsə, qulaqları salxar…

Azərbaycan Vikipediyası Aişənin fövqəladə keyfiyyətlərindən bəhs edəndə guya Buxarinin «Kitabul-fadail əshab» məcmuəsindən sitat gətirir.

“Urva bin əz-Zubeyr belə demişdir: «İnsanlar hədiyyələri Peyğəmbərə (s.ə.s) Aişənin yanında olarkən verməyə çalışırdılar.”

Başa düşdünüz? Peyğəmbərin Aişənin yanında olmağı nə deməkdir? Bu nə Ezop dilidir? Aişə peyğəmbərin arvadı deyil? Necə yəni “yanında olanda”? Aravad çox olduğuna görə növbı ilə yanlarında olur? Hə? Başa düşdük… Adam kimi yazın də…

Bu Urva kimdirsə, Aişənin dilindən danışır: “Qadın yoldaşlarım bundan qısqandıqda Ummu Sələmənin yanına toplaşdılar və: «Ey Ummu Sələmə, bilirsən ki, adamlar hədiyyələrini Peyğəmbərə Aişənin evində verməyə çalışırlar. Halbuki biz də Aişə kimi xeyir istəyirik. Nə olar, Rəsulullaha de, o insanlara hədiyyələrini hansı arvadının evində olsa orda verməyi tapşırsın» — dedilər”.

Burda  dayanaq və tərcümənin dilinə baxaq.

Aişə guya deyir “qadın yoldaşlarım”. Yəni “rəfiqələrim?” Yox, mətni oxuyanda görürsən ki, Aişə Məhəmmədin digər arvadlarını nəzərdə tutur. Yəni günülərini. Bəs Vikipediyada bu məqaləni püjdəyən qırışmal niyə “günü” yazmır? Azərbaycanda hansı qadın başqa qadına “qadın yoldaşım” deyir?

Dalına (mətnin) baxaq. “Ummu Sələmə bunu Peyğəmbərə (s.ə.s) xatırlatdı. Ummu Sələmə dedi: «Mən bunu Peyğəmbərə xatırlatdım. O məndən üz çevirdi. Növbəti dəfə də xatırlatdım. O məndən üz çevirdi. Üçüncü dəfə də xatırlatdıqda o, mənə: «Ey Ummu Sələmə, Aişə barədə mənə əziyyət vermə. Bu bir həqiqətdir ki, Aişədən başqa sizdən heç bir qadının yanında olduğum zaman mənə vəhy nazil olmadı».

Başa düşdünüz? Başqa arvadlarının yanında Məhəmmədə vəhy nazil olmur, Aişənin yanında nazil olur…

Maraqlıdır, Məhəmmədə nə hədiyyələr gətirilirmiş?

Rus Vikipediyasındakı məqalədə Mustafa Erişə istinadla yazılıb: ”Məhəmmədin Aişə ilə yaşadığı evdə mebel əşyalarından yalnız taxt, xurma liflərindən balış, həsir, iki gil kuzə, su birəllisi və dərinkə var idi. Həmçinin lampa var idi ki, onun yağı tez-tez qurtarrırdı və həftələrlə evdə işıq yanmırdı”.

İnandınız? Məhəmmədin sevimli arvadının evində həftələrlə (!) işıq yanmaya? Yəni həsir və məmmədnəsir? Bəs gətirilən hədiyyələr?”

Burda sonra deyilir ki, Aişə özü xəmir yoğurur, paltar yuyurdu. Başqa bir mənbədə Aişənin kənizi boyunbağı qalmaqalında onu xeyrinə ifadə verir…

Boyunbağı qalmaqalı…

Azərbaycan Vikipediyasında oxuyuruq: “Aişə bacısı Əsmadan bir boyunbağı almışdı. Bu boyunbağı səfər zamanı itdi. Rəsulullah (s.ə.s) səhabələrindən bəzilərini, o cümlədən Useyd ibn Hüdeyri də həmin boyunbağını axtarmağa göndərdi.”

Boyunbağı itən yer haradır? Qumluq? Saksaulluq? Peyğəmbər özü göndərib? 

Rus Vikipediyası müxtəlif mənbələrə, o cümlədən Mustafa Erişə istinadla yazır: “Bir dəfə Aişə yürüş zamanı Məhəmmədi dəvə üstündə kəcavədə müşayiət edirdi. Dayanacaqların birində o mirvari boyuncağını itirdi. Bu bəzəyi Aişəyə anası  Umm Ruman onun toyunda bağılamlışdı.  Aişə boyunbağını axtaranda karvan Mədinə sarı tərpənir və Aişənin kəcavədə olmadığından heç kim xəbər tutmur”.

Peyğəmbərin, ali baş komandanın arvadı kəcavədən çıxaraq üz qoyub gedə boyunbağı axtarmağa və bunu heç kim görməyə — buna müsəlmanlar inanırlarsa, bizim kütküyümüz barədə deyilənlər doğrudur…

İngilis Vikipediyası Rodinsona və Rodjersə istinadla yazır: “Məhəmməd və onun ardıcılları Banu Mustaliqə reyd keçirəndə o vaxt 13 yaşı olan Aişəni də özü ilə götürmüşdü. Aişə dəvə üstündəki kəcavədə aparılırdı. Aişənin dediyinə görə, Mədinəyə qayıdan dəstə gecə yolda dincələrkən o özünü boşaltmağa çıxır. Kəcavəyə qayıdanda görür ki, boyunbağısı yoxdur, ona görə getdiyi yerə qayıdır ki, axtarsın. Tapıb qayıdanda görür ki, karvan gedib. Onun dalınca qayıdancaqlarını düşünərək, Aişə qərara alır ki, dayandığı yerdə qalsın”.

“Özünü boşaltmaq”  ingiliscə belədir: “to relieve hersel” – yəni mən olduğu kimi çevirirəm, çünki azərbaycanlılar da bu ifadəni işlədirlər və bəzi yerlərdə tualetə getmirlər, “su başına çıxırlar”. Bu məqalədə həmçinin deyilir ki, ərəb qadınları üçün bu qayda ilə “özünü boşaltmaq” adəti id.

Ancaq yenə sual çıxır: peyğəmbərin, ali baş komandanın arvadı gecə heç kəsin gözünə görünmədən kəcacəni tərk edib gedə bilərdimi? Boyunbağı necə itər? İpi qırılmışdısa, dənələri tökülüb  dağılmalıydı və s.

Bəs bu qurumsaq Safvan ibn Muattal hardan çıxdı? Aişə deyirmiş ki, bu gənc müsəlman hansı səbəbə (hansı səbəbə?) görəsə dəstədən geri qalıbmış,  Mədinə sarı qayıdan zaman yolda elə yerdəcə uzanıb yatan Aişəyə rast gəlir. Və onu dəvəsinə mindirib Mədinəyə gətirir…

Vallah, adamın başı şişir…

İndi baxaq görək Məhəmməd Aişəni boşayardımı və ya boşaya bilərdimi.

Cavab: yox, boşaya bilməzdi…

(ardı var)

23. 10. 2024, Samara

İQOR SEVERYANİN. QOCALAN ŞAİR

ИГОРЬ СЕВЕРЯНИН

Qocalan şair…İki sözdə iki məna var

Birinci sözdə qış var. Yazdır ikincisində.

Sevinc gətirmir bizə bəzən hətta ağuşlar,
Yazsa həmişə yazdır, necə qüssəlisə də.

 +

Qocalan şair… Kədər var bu yanaşılıqda!

Hələ yetişəcəksə misraların meyvə tək,
İlhamın şiddətindən ürəyin xəstə halda —

Məşəqqətdir yaşamaq, duymaq və nəğmə demək…

 +

Qocalan şair… yenə kipriklərində nəm var,

Səsini təlaş sıxır, içində ah çəkirsən.

Tez-tez yuxuna girir görmədiyin qadınlar,

Görüşsən hansıyla da, şübhələnirsən hökmən…

 +

Qocalan şair… Zərif, sadəlövh və həlimdir,

Asılı olmayaraq yaşdan, gəncdir həmişə,

İşvəkar qarılara daha çox bənzəmirmi

Qocalan şair, eşqi  çevirən pərəstişə?

1933

ruscadan tərcümə

21-22. 10. 2024, Samara

 +++++++++++++++++

ИГОРЬ СЕВЕРЯНИН

СТАРЕЮЩИЙ ПОЭТ

Стареющий поэт… Два слова — два понятья.
Есть в первом от зимы. Второе — все весна.
И если иногда нерадостны объятья,
Весна — всегда весна, как ни была б грустна.
Читать далее

SƏUDƏ BİNT ZƏMA (SEVDA?) HAQQINDA

تخطيط_اسم_سودة_بنت_زمعة

Son illər Vikipediyada İslama aid obyektiv, ciddi islam tarixçiləri, şərqşünaslar tərəfindən yazılmış məqalələri tapmaq çətindir. Nə axtarırsansa, islamçıların özlərinin yazdıqları (bu, yaxşı halda, çox vaxt – qondardıqları) mətnlər çıxır.

Gülməli şeylər çoxdur.

Məhəmmədin  ikinci arvadı ودة بنت زمعة‎, yəni Səudə bint Zəma olub. Azərbaycan Vikipediyasında tənbəllik eləməyib xanımım adını Sevda kimi yazıblar. Bu qayda ilə Məhəmmədi də gərək Məmməd və hətta Mamed kimi yazaq…

“Sevda nədir bilməzdim, O da gəldi başıma…”

Qəribə də olsa, bu mahnı həqiqətən peyğəmbərin Səudəyə evlənmə məsələsinə eyham kimi səslənir. Azərbaycan Vikipediyası yazır: “Məhəmməd peyğəmbər Xədicənin vəfatından bir neçə gün sonra peyğəmbərliyinin onuncu ilinin Şəvval ayında Sevda ilə evlənir.”

Cəmi bir neçə gün sonra…Başa sevda gələndən sonra əlacın nədir? Gərək evlənəsən…

Sonra Azərbaycan Vikisi yazır: “O, yaşca Məhəmməddən böyük idi.”

Elə azərbaycanca Vikipediyaya inansaq, Məhəmməd 571-ci ildə doğulub. Səudə (Sevda) isə 589-cu ildə. Mən hesabdan zəifəm, bilən desin: kim kimdən böyük olur?

Elşad Miri hara baxır?

Azərbaycan Vikisində Səudənin (Sevdanın)  674-cü ildə öldüyü göstərilb və qeyd edilib ki,  xanım “…xəlifə Ömərin hakimiyyətinin sonunda… vəfat etmişdir”.

674-cü ildə Ömər var idi?

İndi rus Vikisinə baxıram, görürəm ki, azərbaycanca məqalə ruscadan götürülüb, nöqtəsinə, vergülünə qədər. Əlbəttə, bütün səhvləri ilə.

Ensiklopedik islam lüğətində (rusca) deyilir ki, Məhəmməd dul qadın olan Səudəyə evlənəndə xanımın 50-yə yaxın yaşı olub…

Mənbələrdə (əksəriyyətinin etibarlılığı şübhəlidir) deyilir ki, Ayişəyə evlənəndə də Məhəmmədin 53 yaşı olub. Deməli, peyğəmbər iki arvadı dalbadal alıb.

Peyğəmbərin Ayişəyə evlənmək tarixi çox maraqlıdır və hətta, açığını desəm, çox gülməlidir. Rus (Allah rusları da dinə-imana gətirsin, dönüb olsunlar müsəlman və o murdar donuz ətini yeyub üstündən zəhrmar arağı içməsinlər) Vikipediyasında oxuyuruq:

“Məhəmməd Səudəyə (azərbaycanca – Sevda) – evlənəndən sonra yuxusunda Cəbrayıl mələyi gördü. Mələyin əlindəki ipək parçanın üzərində Ayişənin təsviri parlayırdı.Cəbrayıl mələk Məhəmmədə dedi: “Həqiqətən də o, yaxın həyatında və axirətdə sənin arvadındır”. Məhəmməd bu yuxunu ikinci dəfə görəndən sonra başa düşdü ki, Ayişə Allahın əmri ilə onun arvadı olmalıdır”.

Vallah, Amerikanın dövlət katibləri kimi Cəbrayıl mələyin də dalı yer görmürmüş, göylə peyğəmbərin yuxuları arasında girinc imiş, bu arvadı alsın, o arvadla aranı düzəltsin…

Vallah, Taleyran-zad yalandır…

(ardı var)

22. 10. 2024, Samara

ROBERT BERNS. GƏNC CESSİ

Yarroulu qəmli gənc təmiz ürəkli idi,
Eyr sahillərində qızlarsa gözəıdilər;

Qəşəng həndəvərində burulub axan Nitin

Oğlan vəfalı olur qız gözəl olan qədər.

Bütün Şotlandı dolaş tay axtarsan Cessiyə —
Cessiyə tay bir qızı əbəs axtaracaqsan!

Əsir edir aşiqi cəzbi və gözəlliyi,

Zəncirlənir ondakı həyanı görən cavan.

2.

Şehli çağı səhərin qızılgüllər gözəldir,

Və qəşəngdir eləcə zanbaq axşama yaxın,

Ancaq gənc və sevimli Cessi elə ki, gəzir,
Nə qızılgül görünür, nə zanbağa var baxan.

Sevgi var gülüşündə, ovsunlayır, cəlb edir;

Oturub fərman verir  gözlərində cadugar.

O öz cazibəsinə tək özü biganədir,

Cessidə hər incidən bahalı təvazö var.

 

1793

ingiliscədən tərcümə

27. 09. 2024, Samara

++++++++

ROBERT BURNS

Young Jessie

1.
True hearted was he, the sad swain o’ the Yarrow,
And fair are the maids on the banks of the Ayr;
But by the sweet side o’ the Nith’s winding river
Are lovers as faithful and maidens as fair:
To equal young Jessie seek Scotia all over —
To equal young Jessie you seek it in vain!
Grace, beauty, and elegance fetter her lover,
And maidenly modesty fixes the chain.
Читать далее

ELŞAD MİRİ: İLAHİYYATÇI YA MANİPULYATOR VƏ ÜSKÜKOYNADAN?

Elşad Miri

Mənə ilhahiyyatçı Elşad Mirinin “yaradıcılığı” ilə tanış olmağı tövsiyə elədilər.  Bu cənabın müxtəlif illərdə tv-də və Youtube-da elədiyi çıxışlara baxdım. Gəldyim nəticəni baş ağrıtmadan deyim: bu adam bişmiş manipulyator və üskükoynadandır.

Elşad Miri özünü “ilahiyyatçı” adlandırır və ilahiyyatçıları “molla” sayanlardan inciyir. Deyir ki, bu, təhqirdir…

Vikipediyada oxuyuruq: “Molla (fars. ملا‎) İslam ilahiyyat və din qanun (fiqh) üzrə təhsil almış din alimidir. Ərəb dilində əfəndi, sahib kimi mənalara gələn mövlan (Ərəbcə:مولی).

Bəs onda ilahiyyatçının molladan fərqi nədir? İlhahiyyatçı ölünü qəbrə qoymur və televiziya şoularında performans ifa edir?

Mən başa düşürəm ki, Elşad Miri özünü alim sayır. İranda olan on minlərlə, bəlkə yüz minlərlə çalmalı ilahiyyatçı da özünü alim sayır. Ancaq onlar alimdirlərmi? Yox. Alimlər İranın atom bombasını yaradanlardır. İran alimləri “şəhid” aparatlarlnı yaradırlar. Bildiyiniz kimi, bu aparatları İran Rusiyaya verir və Rusiya onlarla Ukraynanı bombalayır. Yəni İran alimlərinin fəaliyyəti dağıdıcılıq sahəsindədir, ancaq bu onların alimliyini inkar etmir.

İlahiyyatçı isə alim deyil, ilahiyyatçı manipulyatordur, yeri gələndə şeytanın vəkilidir.

Elşad Miridən islamda möcüzənin olub-olmadığını soruşurlar. Elşad Miri deyir ki, Quranda möcüzə yoxdur. Bəs Musanın qabağında dənizin aralanıb quruması? Miri deyir ki, bunu su anbarlarında şlyuzdan keçmək kimi başa düşmək lazımdır…

Şlyuz…

A kişi, nə şlyuz? Necə möcüzə yoxdur? Bəs  Musanın Allahla üzbəüz durub onunla danışmağı? Sən Tövratı inkar edirsən? Tövratı müqəddəs, səmavi kitab sayan Qurana qarşı çıxırsan?

Bəs Lotun evinə iki mələyin göndərilməyi? Möcüzə deyil? İndi kimin evinə mələk göndərilir? Bəs Lotun arvadının duz sütununa çevrilməyi? Bəs Lotun öz doğma qızları ilə yatmağı? Molla Elşad, öz xeyrinədir ki, bunu möcüzə sayasan, əks halda Lotun öz qızları ilə yatmağına gərək insest, cinsi zəmində cinayət və s. deyəsən…

Elşad Miridən Məhəmmədin öz oğulluğunun arvadını niyə aldığını soruşurlar. Elşad Miri ağzını marçıldada-marçıldada deyir ki, oğulluq oğul deyil.

Bunu maariflənmiş, maarifçi adam deyə bilməz. Bunu manipulyator və üskükoynadan, bunu şeytanın vəkili deyə bilər.

Əgır bir uşaq, oğlan, gənc oğulluğa götürülürsə, oğula xas bütün hüquqi, əxlaqi statusa yiyələnir. Əks halda niyə oğulluğa götürülürdü?

Bütün mədəni dünyada övladlığa götürülənlərlə, onların arvadları (ərləri), uşaqları ilə cinsi əlaqə insest sayılır.

Elşad Miri çoxlu pul alıb ümidsiz iş götürmüş vəkillər kimi dəridən-qabıqdan çıxır, ancaq gətirdiyi arqumetlərin biri digərindən daha yöndəmsiz olur.

Elşad Miri Zeydlə arvadınının arasındakı intellektual fərqə çox maraqlı müqayisə tapır: deyir ki, elə bilin traktorçu Harvard məzununu alıb…

Yəni peyğəmbər oğulluğunun arvadını almaqla “Harvard məzununu” intellektual məşəqqətdən xilas edir…

Elşad Miri peyğəmbərin bu hərəkətində fövqəladə şəxsiyyətin fövqəladə nəcibliyinin təzahürünü görür…

Soruşuram: peyğəmbr oğulluğunun arvadını alandan sonra onunla neyləyirdi? Xəlvətə çəkilib Platonu ya Senekanı oxuyurdular?

Və əgər Məhəmmədin öz oğulluğunun arvadını ala bilməsi üçün Allah əl-ayağa düşüb ayə göndərirdisə, buna ya möcüzə dmək lazımdır ya da ayrı şey. Müsəlmanları qəzəbləndirməkdən qorxub ayrı şeyi adı ilə demək istəmirəm. M.F. Axundov, deyəsən, bunu aradüzəltmək adlandırırdı…

Elşad Miri deiyir: peyğəmbərimiz arvad tamarzısı deyildi, onun arvadı çox idi, biri elə bizim anamız gənc Ayişə…

Elşad Miridən çox xahiş edərdim ki, “anamız” deməsin”, “anam” desin”, çünki mən yalnız bir arvadı ana sayıram, o da məni dünyaya gətirmiş arvaddır…

Elşad Miri gözəl bilir ki, peyğəmbərlərə bir, iki, yeddi, səkkiz, on beş arvad bəs eləmir.

Davud şah (müsəlmanca peyğəmbər) evinin damında uzanıb dincəlirdi, birdən onun zabitlərindən olan Urinin pəncrəsindən onun arvadını çimən görüb ona açiq olur. Tez damdan tullanır yerə, arvadı gətizdirib salır yatağına. Uri gəib arvadı evdə tapmır, gedib kəsdirir ali baş komandanın qapısını, ali baş kmandan da onu göndərir cəbhə bölgəsinə.

Uri həlak olur…

Məhəmməd təkcə peyğəmbər deyildi. O həm də padşah idi. Padşahların isə — bunu həm nağıllardan, həm də  real tarixdən bilirik – onlarla, bəzilərinin yüzlərlə arvadı olub. Biz isə hörmətə qörə dilimizi qısa edib onlara arvadbaz deyə bilmirik…

Yoldaş Miri! Sən Tövratı inkar edə bilməzsən! Xüsusən Azərbaycan xalqının yəhudilərlə belə qolboyun olduğu bir vaxtda…

Elşad Miridən  Məhəmmədin 9 yaşlı Ayişəyə evləndiyi barədə soruşurlar. Yenə yoldaş Miri dəridən-qabıqdan çıxır, tərləyir, tərini silir, sildikcə dərisi qızarır…

Bu ilahiyyatçılıq nə o…. peşə imiş… A kişi, get özünə iş tap…

Yoldaş Miri manipulyasiyalarla gözünü qırpmadan Ayişənin zifah yaşını çatdırdı on doqquza…

Teologiya, ilahiyyatçılıq – adına görə elm iddiasında olsa da, elm deyil və elm ola bilməz. Xüsusən islam ilahiyyatçılığı elm ola bilməz. Elmin baza prinsipi obyektivlikdir. Fizika ya kimya İngiltərədə də, Afrikada da, hətta dəmir yumruq altında olan Azərbaycanda da fizika və kimyadır. İslam ilahiyyatçıları məzhəb ideoloqları, təbliğatçıları, təşviqatçıları, piarçılarıdırlar. İki fizikin Nyutona ya Arximedə görə bir-birinin başını yardığını ya qarnını cırdığını eşitmisiniz? Ancaq müxtəlif məzhəblərdən, müxtəlif cəbhələrdən olan ilahiyyatçılaırn işi-gücü bir biri ilə dava eləməkdir. Və islam ölkələrində, islam ölkələri arasında baş verən qanlı hadisələrin ilhamçıları, havadarları elə ilahiyyatçılardır. İlahiyyat elm olsaydı, islam ölkələrinin, heç olmasa, birində ya ikisində insanlar təzyiqlərə, təqiblərə, mənəvi alçalmalara, fiziki işgəncələrə məruz qalmadan, azad nəfəs alaraq yaşaya bilərdilər. Belə ölkə varmı? Yoxdur!

İlahiyyatçı Elşad Mirinin molladan fərqi varmı? Var. Çünki molla ilahiyyatçıdan daha şərəfli mövqedədir, kim olduğunu pərdələmir. Deyir ki, Quranda deyilirsə ki, cəhənnəmdə yanacaqsan, deməli, yancaqsan. Quran deyirsə cənnətdə hurilər səni məzələndirəcək, deməli məzələndirəcək. Artıq-əskik danışma, durub başını yararam…

İlahiyyatçı Elşad Miri isə cəfəngiyatı elm kimi qələmə verməyə çalışır, bostan müqəvvasına Versaçi kostyumu geyindirir, başına şlyapa qoyur, boynuna qalstuk bağlayır… Onun mövqeyi daha sürüşkəndir, buna  görə danışdıqca onu tər yuyub aparır, hətta narahat olursan ki, indi kişini yaşının oğlan çağında infarkt vurar…

Axı hansısa ilahiyatçı belə qəfil getdi…

Məgər cəfəngiyyatı elm kimi sırımaq asan işdir? Manipulyatorluq, üskük oynatmaq, məharətdən başqa, çox ağır psixoloji gərginlik tələb edir…

Yoldaş Elşad Miriyə məsləhət görərdim ki, başına çalma qoyub mollalıq eləsin. Kefi kök olar, ömrü də uzun.

Allahşükürün yaşının dibi yoxdur, cin kimidir… Pulu da zibil kimi…

Mirzə Əlil

21. 10. 2024, Samara

P.S. Elşad Miridən ayrılııb televiziya ilə Barselona-Sevilya oununa baxdım. Və möcüzə gördüm. On yeddi yaşlı Lamin Yamalın  Sevilyanın qapısına endirdiyi zərbə. Qapıçı topu çıxarsa da, zərbə gözəlliyi ilə möcüzə idi. O ki qaldı Lamin Yamalın yaşına, onu yaşı doğrudan da on yeddidir. İspaniyadan doğulub, İspaniyada isə dərəbəylik deyil, sənəd işi qaydasındadır…

M.Ə..

BELLA AXMADULLİNA. «KEÇMİŞDƏ BAXILAN TƏK BAXIRAM QADINLARA…»

Keçmişdə baxılan tək baxıram qadınlara,

Dərin bir ehtiramla, baxış yayındırmadan.

Necə xoşa gələndir oturub-durmaqları,

Başlarını əyməyi, əl işi görən zaman.

 +

Yaxın sayıram ancaq kişi tayafasını mən,

Ona xas düşüncələr, savaşlar və hoqqalar,

Ağırlığı altında qırışların əyilən,
Alınlarında necə gözəllik, əzəmət var.

 +

Kişi – döyüşçü, kişi —  yaradır kitab, elm.
Ali bir oxşarlığı iddia eləyərək,

Mən də nəcibliyimlə, sənətkarlığımla həm

Fikrim var çatam kişi mərtəbəsinə gərək.

 +

Mən onların tayıyam. Zaman olub ki, bəzən,

Sınq-salxaq bir taxtın üstündə çömbələrək,

Enməməkçin arada olan fərqə qədər mən,

İçmişəm, geri atıb başımı kişilər tək.

 +

Eyni şərəf, məhkəmə bizi sonda gözləyir,
İşləmişik bərabər ciddi və bacarıqla.

Açıb buna əks olan mahiyyəti elə bil,

Zəng kimi cingildəyir qulaqlarımda sırğa.

 +

Və bu cingiltilədə — pərişanlıq və qüssə, var

Bir uşaq zəifliyi, müdafiəzisliyi,

Kişi çiyinlərinə eləyirəm etibar,

Bərabərsizlikdəki əzablı şirinliyi.

1960-61

ruscadan tərcümə

18-19. 10. 2024, Samara

++++++++++++++++++

БЕЛЛА АХМАДУЛЛИНА

 

Смотрю на женщин, как смотрели встарь,

с благоговением и выжиданьем.

О, как они умеют сесть, и встать,

и голову склонить над вышиваньем.
Читать далее

ROBERT BERNS. MƏN GƏRƏK ARVAD ALAM…

Robert Burns

1.

Gərək arvad alam mən, yaxşı ya pis, fərqi nə,

O təki qadın olsun, bu elə bəsdir mənə.

2.

Razı salacaq məni, gözəl olarsa əgər,
Çirkin olsa, zərər yox, gecə fərq elər məgər?

3.

Əgər cavan olarsa, varmı məndən bəxtəvər?

Əgər qoca olarsa, tezcə də ölüb gedər.

4.

Doğarqarın olarsa, sevinərəm nə qədər!

Qayğılarım az olar, doğa bilməsə əgər.


5.
Yaşıl olsun, boz olsun, qara olsun ya da ağ,

Bunun mənə fərqi yox, qadın olsun qoy ancaq.

6.

Vurmağa həvəslisə, qabaqda yaxşı kef var,
Əgər içən olmasa, mənə daha çox qalar.

 

ingiliscədən tərcümə

03.10. 2024, Samara

++++++++++++++++

ROBERT BURNS

Broom Besoms

Buy broom besoms! Wha will buy them now?
Fine heather ringers, better never grew.
1.
I maun hae a wife, whatsoe’er she be;
An she be a woman, that’s eneugh for me.
2.
If that she be bony, I shall think her right:
If that she be ugly, where’s the odds at night?


3.
O, an she be young, how happy shall I be?
If that she be auld, the sooner she will die.
4.
If that she be fruitfu’, O! what a joy is there!
If she be barren, less will be my care.

5.

Be she green or gray; be she black or fair;
Let her be a woman, I shall seek nae mair.


6.
If she like a drappie, she and I’ll agree;
If she dinna like it, there’s the mair for me.

 

BELLA AXMADULLİNA. «DÜŞMƏN OLDUĞUNU GÜMAN EDİRDİM…»

BELLA AXMADULLİNA

Düşmən olduğunu güman edidim,
Deyirdim başıma böyük bəlasan.

Yalançı imişsən sən demə adi,

Ucuzmuş, hər necə oyun çıxarsan.

 +

Manej meydanında sən,

Sikkə ataraq qara,

Fal açırdın, biləsən,

Sevirəm, sevmirəm ya.

 +

Şarfla bürüyürdün ayaqlarımı, dolayırdın,

Orda, Aleksandr bağında bir dəm.

Əlimi isidir, hey aldadırdın,

Mən də, düşünürdün, yalan deyərəm.

 +

Yalan sıxlaşırdı başımın üstdə,

Elə bil ki, quzğun dəstəsi idi.

 +

İndisə son dəfə vidalaşırsan,

Gözlərdə nə göylük, qaralıq nə də.

Eh, yaşayacaqsan, unudub asan,

 Mənim gəlməyəcək heç eynimə də.

 +

Hər şey necə də əbəs,
Necə də gülüncdür həm,

Sən sağa gedəsisən,
Mən sola getməliyəm.

1957

ruscadan tərcümə

17. 10. 2024, Samara

+++++++++

БЕЛЛА АХМАДУЛЛИНА

Я думала, что ты мой враг…

Я думала, что ты мой враг,
что ты беда моя тяжелая,
а вышло так: ты просто враль,
и вся игра твоя — дешевая.
Читать далее

ROBERT BERNS. ROBERT BRYUSUN ÖZ QOŞUNLARINA MÜRACİƏTİ

Robert Burns

Şotlandlar!

Uolleslə birgə çox axlb qızıl qanınız,

Bryusla getmisiniz nə qədər döyüşə siz,

Döyüş meydanı olar bəlkə son mənziliniz,
Ya da gözləyir zəfər!

+

İndi gün gəlib çatıb, yetişir saat indi.

Baxın, döyüş meydanı, cəbhə lap yaxındadır.

Gəlib çatarordusu, baxın, məğrur Edvardın,

Zəncir, köləlik gələr!

 +

Kimin yalançı, xain olduğu aşkarlanar?

Kİmlərdən ağürəklər məzarlığı yaranar?

Kimlərdir köləliyə burda hazır olanlar? —

Qaçslnlar indi elə!

 +

Kim Şotland kralına, Qanuna sadiq qalar,

Azadlıq qılıncını çəkib əzmlə çalar.

Azadlıqçın ölməyə kimin qətiyyəti var,
Gedə bilər mənimlə!

 +

Üzür sizi nə vaxtdan əsarət ağrıları

Kölə tək zəncirdədir bu yurdun oğulları.

Sonuncu damlayacan burda qan axıdarıq,

Azadlığın adıyla!

 +

Gömülsünlər torpağa məğrur uzurpatorlar,
Yıxılan hər yağıda, bilin, qanlı tiran var.

Vurulan hər zərbədən azadlıq yaxınlanar,

Bunu edək, ölək ya!

 

ingiliscədən tərcümə

15. 09. 2024, Samara

QEYD:

“Bryusla getmisiniz nə qədər döyüşə siz” – Bannokberndə 24 oyun 1314-cü ildə şotlandıar Robert Bryusun komandanlığı altında ingilis qoşunları üzərində qəti qələbə qzanmışlar.

Uolles – Uilyam Uolles (təxm. 1270-1305) – Şotlandiyanın milli qəhrəmanı

+++++++++++++++++

ROBERT BURNS

Scots Wha Hae

 

Scots, Wha Hae.
Scots, wha hae wi’ Wallace bled,
Scots, wham Bruce has aften led,
Welcome to your gory bed
Or to victorie!
Читать далее