AXCP HAKİMİYYƏTƏ GƏLSƏ, ARABAÇI ŞAİRƏŞŞÜƏRA OLACAQ?

Şeirin müəllifi Ayaz Arabaçıdır. Niyə arabaçıdır, niyə, məsələn, avtoş deyil, deyə bilmərəm. Arabaçı da gözəl sözdür. Mən kəndimizdə evimizin yanından yığılan pambığın at arabası ilə daşındığı vaxtları xatırlayıram və yadımdadır ki, arabaçı olmaq istəyirdim… Olmadım, çünki arabaları maşınlar əvəz elədilər, maşından isə qorxuram… Ayaz necə arabaçı olub, bilmirəm, bu barədə yəqin ”Azadlıq” qəzetinin redaksiyasında məlumat var.

İndi keçək şeirə.

Əsl Azərbaycan şeiri kimi Arabaçının da şeiri rədiflidir. Rədif “bilmir” feilidir. Yəni üçüncü şəxsin təki, indiki zaman. Təxəllüsü arabaçı olsa da, Ayaz bəy söz ustasıdır. İndi görəcəksiniz.

“Bala bal deyirəm, zəhərə zəhər”.

Yəni Arabaçı həqiqət mücahididir. Ancaq zəhərin zəhər olduğunu sübut eləmək üçün onu gərək əvvəl içəsən, yəni Arabaçının iddiasında ziddiyyət var. Ya da kolliziya. Mən söz ustası deyiləm, səhv edə biərəm…

“Dilim lal dayanıb, lal dura bilmir.”

Yəni demək istəyir ki, dili dinc dura bilmir. “Dilim lal dayanıb”, əlbəttə, artıq və cəfəngdir.

“Mənim kişiliyim, mənim mənliyim…”

“Mənim kişiliyim…” Nə başa düşürsünüz? Kişilik… Burd 18+ qoyulmalı deyil? Hərə öz kişiliyini təsvir etməyə başlasa, abır-həya itər… Yaxşı ki, Arabaçı kişilikdən mənliyə keçir. Yəni üstüörtülü danışır.

“Bu gün çoxlarıtək mal dura bilmir..”

Bu misra oxuyanda mənə elə gəldi ki, Qənimət Zahid əvvəlcə Şamaxı aşıqları kimi şikəstə üstündə zümzümə edib, sonra qəzetə qoyub. Yəni Qənimət Zahid Fransada döymə şikəstə üstündə oxuyur:

…mənliyim mal dura bilmir, ay Əlyof, mal dura bilmir…hay-hay… hey-hey…

Hərçənd bu qoşmanı Gədəbəy ya Qazax aşıqları yaxşı oxuyardı…

Mal dura bilmir… Bilmirəm kimdən soruşum: Ayaz bəy azərbaycanlıdır? Axı heç bir azərbaycanlı “mal dura bilmir” deməz. Azərbaycanlı deyər “mal kimi durmaq”. Azərbaycanlı qonağının dalınca deyər “əliboş gəldi, mal kimi yeyib getdi”. Mal kimi!

“Çəkildi düz görən gözlərə millər”

Başa düşdünüz? Gözlərə millər çəkilib ki, əyri görsünlər.

“Hər yeri talayıb dağıtdı fillər”

Mən elə bilirdim ki, Arabaçı böyük sözlər işlədəcək. İctimai-siyasi şeirdə böyük sözlər olmalıdır. Fillər! Hər yanı dağıtdılar!

Azərbaycan da Rusiya kimi fillərin vətənidir ya Azərbaycanı Rusiya filləri dağıtdılar?

“Tüstümü başımdan çıxardan illər,

Yandığım havanı çaldıra bilmir.”

İllər Arabaçının başından tüstü çıxardır, ancaq “yandığı havanı” çaldıra bilmir…

İlahi, biz niyə bu günə qalmışıq? Hansı günahlarımıza görə Azərbaycan millətinə Azadlıq kimi qəzet və Ayaz Arabaçı kimi şair qismət olub? Ay müsürmanlar, “yandığım hava” bizim dildə deyil, mən bilən dilərin heç birində deyil. Bu Ayaz bəy ya dili bilmir ya milləti sarıyıb təsərrüfatına. Vallah, belədir…

“Əridim illərin heçində, heç nə…”

İllərin heçində… Hansı illərin? Başında tüstü çıxardan illərin?

“Daha bu zəqqumun içində,heç nə-

Məni xəyallara daldıra bilmir.”

Arabaçı bilirmi ki, “zəqqum” cəhənnəmdə bitən mifik ağacdır və “zəqqumun içində” ifadəsi cəfəngdir? “Xəyala daldırmaq” – azərbaycanca deyil!

“Poladdan töküldü dərdimin himi”

Mən üzümü tuturam Xalq Cəbhəsi partiyasına, sədri Əli Kərimliyə, Qənimət Zahidin şamaxılı yerlilərinə: “dərdin himi” nədir?

“Göylərə kişnədim, köhlən at kimi”

İkinci misrada at kimi kişnəyir, özü də göylərə. A kişi, heç olmasa, deyəydin ki, nalların poladdan tökülüb, əgər kişnəmək fikrin vardısa…

“İndi heç Allah da sınıq qəlbimi,

Bir şeynən aldadıb aldıra bilmir.”

Allah özü də Arabaçının qəlbini “aldıra bilmir”… İndi inandınız ki, Arabaçı Azərbaycan dilini bilmir?

Dalı (“şeir”in dalı, türkün məsəli) lap maraqlıdır.

“Hanı günəş vətən, hanı ay vətən”

Arabaçı vətəni itirib, axtarıır.

“Yadlara bal-qaymaq, şiinçay vətən…”(qəzetdə belədir – “r” buraxılıb)

Vətəni indiyəcən “şirinçaya” bənzədən olmuşdu? Qənimət Zahidin qərib canına and içərəm ki, olmayıb! Şirinçay vətən!

“Sən niyə bu günə düşdün, ay vətən”

Soruşmaq ayıb olmasın, nə günə düşüb vətən? Mənə elə gəlir ki, indiki vaxtda Azərbaycanın ən böyük problemi Ayaz Arabaçıdır. Bu mətnin altındakı laykları görsəniz, bilərsiniz ki, millətimiz xəstədir, naxoşdur və çox ciddi müalicəyə ehtiyacı var…

“Ciblərə qablandı bu xalqın haqqı…”

Ciblərə qablandı…

“Bu millət yuxudan kal dura bilmir…”

Əgər millət belə “şeirlərə” “möhtəşəm” deyirsə, nə kal durur, nə yetişmiş. Millət transdadır…

İndi Qənimət Zahid haqqında bir neçə kəlmə. Yəni ümumiyyətlə demokratik zümrə haqqında.

Sabah Azərbaycanda hakimiyyət dəyişilsə, məsələn, Qənimət Zahid mətbuat ya maarif naziri olsa, dərsliklərə Ayaz Arabaçının şeirləri salınacaq və Arabaçının özünü qoyacaqlar AYB sədri ya da şairəşşüəra təyin edəcəklər. Arvadı hamama gedəndə küçələri bağlayacaqlar – nağıllarda belədir…

Fransada oturan Qənimət Zahid Şamaxıdan necə getmişdisə, elə də qalıb. Nə Viyonu, nə Bodleri, nə Mallarmeni tanıyır. Başlı-qulaqlı vəhşi kimi yaşayır Avropa sivilizasiyasının mərkəzlərinin birində.

1992-ci ilin yayında Azərbaycana məzuniyyətə gələndə gördüm ki, Salyanda çıxan qəzetin adını cəbhəçilər dəyişiblər, Xəlil Rzanın qardaşını da qoyublar redaktor. O cənabın o vaxta qədər bir məqaləsini də heç yerdə görməmişdim. Yeganə ləyaqəti Xəlil Rzanın qardaşı olmağı idi…

Niyə Qənimət Zahid (əgər redaktor odursa) belə cəfəng, hətta Azərbaycan dilində yazıldığı şübhə doğuran “şeiri” nəşr edib yayır və beləliklə, belə antiestetizmin normalaşmasına, stsndartlaşmasına təkan verir? Yəqin araları yaxşıdır. Yəqin onlar üçün Ayaz Arabaçı yaxşı oğlandır…

Bunlar dövləti də belə idarə edəcəklər?

Bunların dalınnca gedən yüz ölçüb bir biçməli deyilmi?

23. 11. 2025, Samara

++++++++++++++++++++++++++

Azer Isgenderov

Möhtəşəm….