Архивы

ANARIN YUXUSUNA ƏZRAİLİN GƏLMƏKLİYİ

Авг6

Dostu Elçinin dəfnindən ölümcül yorğun gələn Anar evə gələn kimi yatağına girir və yuxuya gedən kimi Əzraili divanın yanındakı kresloda oturub gözlərini ona dikdiyini görür. Əzraillə tanışlığı olmasa da, Anar onu görən kimi tanıyır: ölüm mələyi bir suyundan mərhum atası Rəsul Rzaya, bir suyundan mərhum Süleyman Rüstəmə oxşayırdı. Xüsusən burnunun yekəliyindən. Anar Əzraili görəndə ölməkdən çox, yerini islatmaqdan qorxdu. Qorxdu ki, ev adamları yenə divanı islatdığına görə onu danlayacalar. Ona görə qıçlarını bir-birinə keçirib bərk sıxdı  ki, qəza baş verməsin. Birdən Əzrail mərhum İsmayıl Osmanlının səsiylə danışdı.

— Hazırsan?

Anar özünü bilməzliyə qoydu.

-Hara hazıram?

— Necə hara? Ölümün çatıb, gedirsən. Gec-tez hamının vaxtı çatır.

— Məsələ burasındadır ki, cənab Əzrail, iki ildən sonra mənim doxsan illiyim olacaq. Mən bu ölkənin ən böyük yazıçısıyam, fəxriyəm, milli sərvətiyəm. Böyük təntənə olacaq. Türkün məsəli, vur-çatlasın… Öz iştirakım yaxşı olardı.

— Yox, indi ölsən, lap gözəl təntənə olar. Ölməsən, doxsan illiyində ölkənin doxsan faizi səni söyəcək… Ölsən, bəd əməllərinin bir hissəsini unudarlar.

— Sizə etiraz eləməyə cəsarətim çatmır, cənab Cəbrail. Ancaq bu ölkədə o qədər ölmək istəyən adam var ki. Bəlkə məndən qabaq onları aparasınız? Bilirsiniz bizim ölkədə nə qədər adam özünü öldürür?

— Hardan bilək? Ölkənizin düz-əməlli statistikası var ki? Ölkənizdə düz-əməlli nə var? Ölkəni yaman günə qoymusunuz.

— Mən eləməmişəm. Elçin baş nazirin müavini olub iyirmi il. Ondan soruşun.

— Soruşarıq. Yeri gəlmişkən, Elçin orda qırğın qayırır. Səni istəyir, deyir dostumu gətirin, deyir Anarsız qala bilmirəm.

— Elçin mənim dostum-zadım deyil. Mənim dostum yoxdur.

— Elçin ayrı cür deyir. Orda hamı düzünü deyir.

— Harda orda? Cənnətdə ya cəhənnəmdə?

— Elçin hələ etap gedir…

— Sizdə də etap var?

— Qabaq yox idi, indi var. Biz də sizdən öyrənirik. Azərbaycanın təcrübəsindən çox istifadə eləyirik. Tərtərdən sonra cəhənnəmdə əsl inqilabi dəyişikliklər oldu…

— Tərtərdən mənim xəbərim yoxdur, bilmirəm əsgərlərə neyləyiblər…

— Bizdə hamısını görəcəksən, biləcəksən. Dur görək!

Anar durmaq üçün dolaşmış qıçlarını aralamaq istəyəndə ayıldı. Əzrailin gəlişinin  yuxu olduğuna o qədər sevindi ki, divanı islatdığını da vecinə almadı…

 

Mirzə ƏLİL

06. 08. 2025, Samara

ARİF BABAYEV NİYƏ QARABAĞDA BASDIRILMIR?

Авг1

Xanəndə Arif Babayev ölüb.

Xəbər verirlər ki, mərhum 1-ci Fəxri Xiyabanda basdırılacaq.

Mənə qəribə gəlir: niyə Arif Babayevi özə vətənində, Qarabağda, doğulduğu kənddə basdırmırlar?

Niyə Arif Babayev vəsiyyət eləməyib ki, onu hökmən öz yurduna aparsınlar?

Məgər bu adam sağlığında “ölməyim, Qarabağı görüm”, “ölümüm Qarabağda olsun” deyənlərdən deyildi?

Vallah, “Qarabağdan ötrü ölürəm” deyən qarabağlıların çoxu İkinci müharibədə özünü verdi daldaya, Qarabağdan ötrü leriklilər, masallılılar, salyanlılar, şamaxılılar öldülər.

Arif Babayevin ailəsindən vuruşub ölən var?

Bir naxçıvanlı naqqal şair var idi, Məmməd Araz, deyirdi vətənin qayasında mamır olmaq istəyirəm. Ancaq Fəxri Xiyabanda basdırılmaqdan ötrü … ölürdü.

Heç bir qayada mamır olub bitmədi, kürəkənini …ox parçası kimi Milli Məclisə yapışdırıb getdi…

Arif Babayev, əlbəttə, yaxşı xanəndə idi. Hərçənd onun harası professor idi? Toyxanalardan çıxmayan xanəndənin harası, nəyi professordur?

Xanəndəliyinə söz yox idi. “Can Qarabağ, tar-kaman Qarabağ…”

Görkəmli adamları — əlbəttə öz vəsiyyətləti ilə — öz yurdlarında basdırmaq düzgün olmazmı? Yurdlarında da, necə deyərlər, yeni bir mədəniyyə obyekti yaranardı, yerli turizmin inkişafına dəstək olardı…

Bu görkəmli adamlar hökmən Bakıda basdırılmaq istəyirlər. Bəlkə bununla Bakıya xidmət göstrdiklərini düşünürlər? Ölüdən Bakıya, bakılıya nə xeyir? Xeyir vermək ustəyirsənsə, meyidini Azərbaycan tibb universitetinə vəsiyyət elə, qoy tələbələr öyrənsinlər…

Arif Babayevə Allah rəhmət eləsin deyirəm. Hərçənd müsəlman Allahının səhnədə Məcnun rolunda yarmçılpaq halda xoruz-buraxa-buraxa  oxuyan müğənniyə rəhmli olacağına şübhəm var. Bu adamların özlərində mərhəmət hissi yoxdur. Görün Azərbaycanda nə qədər gənc jurnalist qız, ziyalı, siyasətçi şərlənib tutulub. Sağlıqlarında Fəxri Xiyaban arzulayan, ordenlərin tam kolleksiyasını yığan, toylardan qazandıqları ququz pullar azmış kimi büdcədən də xeyli pul alan xalq artistlərindən biri onların müdafiəsinə qalxıbmı?

Hələlik ölməmiş xalq artistlərindən təvəqqe edirəm ki, öz yurdlarında basdırılmaqları barədə vəsiyyətnamə yazıb notariusda təsdiq elətdirsinlər…

Mirzə ƏLİL

01. 07. 2027, Samara

GÜLMƏLİ MAHNILAR. «KÜÇƏLƏRƏ SU SƏPMİŞƏM», «YAR BİZƏ QONAQ GƏLƏCƏK»…

Июл29

«Küçələrə su səpmişəm” və “Yar bizə qonaq gələcək” mahnılarında elə yaxınlıqlar var ki, onları diptix adlandırmaq da olar, hətta eyni sözləri hər iki mahnında oxumaq mümkündür, İnternetdəki mənbələrdə mahnılardan birinə aid misralar o birinin tərkibində göstərilir. Bu iki mahnını bir melodiyanın iki variantı adlandırmaq da olar, hərçənd biri “Segah” üstündə, digəri “Bayatı-Şiraz” üstündədir.

Bu mahnılarda qəribəliklər var və bu qəribəliklər çox gülməlidir. Baxın:

Küçələrə su səpmişəm,
Yar gələndə toz olmasın
Elə gəlsin, elə getsin,
Aramızda söz olmasın.

Sual: Su səpən kişidir ya arvad? Məgər qapıının ağzını, səkini sulamaq bizdə arvad işi deyil?

Gözlənilən “yar” kişidir ya arvad? Bizim arvadlarda o hünər hardaydı ki, kişinin yanına gedib-gələ? (Elə gəlsin, elə getsin…)

Deməli, belə çıxır ki, küçələrə suyu arvad səpir, gözlənilən “yar” kişidir, gələcək, sonra gedəcək…

Başa düşdünüz?
Samovara od salmışam.
Stəkənə qənd salmışam.

İndi mahnın arvad dilindən oxunduğuna şübhəniz qaldı?
“Yarım gedib tək qalmışam.”

Yənu bunlar ər-arvad deyillər, qeyri-formal münasibətdədirlər, yar kefi istəyəndə gəlir, üzr istəyirəm, kefi istəməyəndə durub gedir…

Azərbaycanca “Vikimənbə”də (azərbaycanca vikimənbə, vallah, millətin üzqaralığıdır) bu bənd də “Su səpmişəm”ə aid edilib.

Piyalələr irəfdədir
Hər biri bir tərəfdədir
Görməmişəm bir həftədir.

Bu misralar “Yar bizə qonaq gələcək” mahnısından deyilmi? Atüstü araşdıraq.

Piyalələr “irəfdədirsə”, “hər biri bir tərəfədə” ola bilməz. Rərf dar bir fəzadır, orda əşyalar sıra ilə düzülürlər. Mahnını qoşan qafiyə xatirinə həqiqətə qarşı çıxıb.

“Görməmişəm bir həftədir”.

Aha! Bir həftədir ki, gedib. Yəqin ki, ayrı xanımı da var. İki cananın arasında girincdir.

“Dara zülfün, sal hər yana,
Gözlərin bənzər ceyrana,
Baxdım qaldım yana-yana.”

Gözlər ceyrana bənzəməz, gözlər ceyranın gözlərinə bənzədilə bilər. Bu, heç. Bu misralar kişi dilindən deyilə bilər. Ancaq o hansı qadındır ki, “yar”ına “qonaq gedir”? Mahnı kişinin dilindən oxunursa, və “yar” qadındırsa, vaxtaşırı bu yar hara gedir? Bir həftədir gedib? Hara gedib? Kimin yanına gedib?

Burda Əliağa Vahid yada düşür: “Dedim əğyar ilə gəzmə, sənə çox yalvardım…”

Yəni belə başa düməliyik ki, “Küçələrə su səpmişəm” qadın mahnısı, yəni arvadın dilindən oxunan mahnı, “Yar bizə qonaq gələcək” isə qismən arvad, qismən kişi mahnısıdır. Və bu mahnılardakı qadınla kişi arasında qeyri-formal münasibətlər mövcuddur. İndi blə şeylər olmaz. Çünki Azəribaycanda əlahəzrət prezidentin müdrik siyasəti nəticəsində yüksək mənəvi-əxlaqi atmosfer yaranıb…

O açıq münasibətlər isə yəqin bizə samovar, stəkan kimi şimal qonşulardan gəlmişdi. Bir sovet rus kinokomediyasında bu barədə bir personaj dərin ah çəkərək deyirdi: “Vısokiye, vısokiye otnoşeniya…”

Hər halda məsləhət görərdim ki, hər kəs ən azı öz küçəsinə nəzarət eləsin, baxsın ki, kim su səpir, hara səpir, su səpən arvaddır ya kişidir…

 

29. 07. 2025, Samara

MƏTBUAT BAYRAMI YOXSA QURBAN JURNALİSTLƏRİN BAYRAMI?

Июл23

Çətin də olsa, çalışıb bir anlığa təsəvvür edək ki, müsəlmanların qurban bayramında qoç, quzu, dana, öküz, dəvə yox… adam kəsirlər. Nə qədər çətin olsa da, özünüzü gücə salıb təsəvvür edin ki, qurban bayramında adam kəsmək Allahın əmridir. Və hər sədaqətli dindar qabaqcadan bu bayrama hazırlıq görür, pul verib adam alır, əl-ayağını bağlayıb yıxır yerə, başının üstündə dua oxuyub bıçağı çəkir boğazına…

Mən sizə təklif etmirəm ki, kəsilən adamların ətinin hara getdiyi barədə çox dərin düşünəsiz. Sadəcə zənn edin ki, adam qurbanının ətini itə-pişiyə verirlər…

Azərbaycanda mətbuat gününün, Zərdabinin qəzetinin növbəti ildönümünün Azərbaycanda təntənəli qeyd olunmağı, “jurnalistlərə” fəxri adalrın verilməyi haqqında oxuyanda mənə nədənsə elə gəldi ki, Azərbaycanda mətbuat bayramı keçirilmir, çünki Azərbaycanda əsl mətbuat qadağandır, əsl jurnalistika cinayət əməlidir. Azərbaycanda keçirilən bu təntənə qurban bayramıdır. Jurnalistlərin qurban bayramı. Qollarını qandallatdırıb zindana atdırdığı şürnalistlərin başını İlham Əliyev, doğrudur, kəsmir. Ancaq yayın bu cəhənnəm istisində şərlənərək bellərinə yüklənən səkis-doqquz illik həbsin hələ başlanğıcını yaşayan jurnalistlərin məşəqqəti boğazlarına bıçaq çəkilən qurbanlıq heyvanların zülmündən azdırmı?

Əslində gərək şərlənərək həbs olunmağın qurbanlıq heyvanın boğazına bıçaq çəkilməsi ilə müqayisədə heç kim şişirtmə görməyə. Ədalətsiz, heç bir cinayət törətmədən, hampazorluqla dövlətin cəza və işgəncə maşınına  hədəf olaraq hətta bir gün gün belə azadlıqdan mərhum olmaqda da edam zülmü var. Və bu zülmə məruz qalmış insanların psixi sabitliklərini saxlaya bilmələri möcüzədir. Uzurpatorın niyyəti ilk növbədə verdiyi işgəncələrlə qurbanlıqlarını mənəvi-psixoloji cəhətdən sındırmaq, mirşahin, eynulla, raufarifoğlu və onlarla, yüzlərlə başqaları kimi əski parçasına çevirməkdir.

Jurnalistlərin qurbanlıq olduqları belə mətbuat bayramları bütün qərb aləminin yüz illər ərzində ağır mübarizə ilə qazandığı dəyərlər üçün təhqirdir. Bu “bayramlar” Həsən bəy Zərdabiyə, Cəlil Məmmədquluzadəyə, Sabirə təhqirdir. İndi bizim əldəqayırma millətçilər Rusiya imperiyasını işğalçı adlandırırlar, guya bu imperiya bizim gözəl xalqımıza işgəncələr verib… Ay heyvan, Rusiya imperiyası sənin gözəl xalqına nə işgəncə verib? Zərdablı Həsən bəy Moskva universitetində oxumasaydı (kvotla, yəni imtahansız girib) və ikinci Aleksandrın reformaları olmasaydı, ilk Azərbaycan qəzetini yarada bilərdimi? İkinci Nikolayın Oktyabr manifesti olmasaydı, Mirzə Cəlilin “Molla Nəsrəddini” yaranardımı? Və bu manifest olmasaydı, Sabir elə mərsiyəxan və ya qəzəlxan olaraq qalmazdımı? Başqa sual: Bu adamlardan hər biri Rusiya imperiyasında neçə il həbsdə olub? Bəlkə bir neçə ay? Bəlkə bir neçə gün? Olmayıblar? Aha! Rusiya imperiyası bizim gözəl və mədəni millətimizə belə işgəncələr verirmiş…

Son iyirmi-otuz il ərzində bir nəsil dəyişib və güman etmək olar ki, şərəfsiz, prinsipsiz, əqidəsiz insanların sayı yüz minlərlə çoxalıb və bu proqressiya yəqin ki, sürətlə davam edəcək. Və Hamletin dediyi kimi olacaq: “İndi ləyaqətli olmaq on in nəfərdən seçilmək deməkdir…”

Uzurpatorlar nədən başlayırlar? Əxlaqı ləğv edirlər! Əxlaq yoxdur! İtaət var, şəxsi və şəxsə sədaqət var. Mirşahinə baxın. Bu adamın binamusluluğu hər kəsə məlumdur. Abırlı adam ona əl verməz, uzaqdan görəndə yaxın gedib üzünə tüpürər, ya da ən azı yolunu dəyişər. Ancaq bu binamus hakimiyyətin süfrəsi başındadır, çünki bu süfrənin başına bileti binamusluqla almaq olur…

 Orda yaşadığım vaxtları xatırlayıram – qırx, əlli, altmış il əvvəl də Azərbaycanda belə idi. Hamı başını aşağı salıb bir tikə çörəyini yeyir, Bulqakovun bir pesonajının dediyi kimi, “hakimiyyətə qarşı qiyam qaldırmırdı”. Ona görə tutulan da yox idi. Rusiyada, məsələn, dissident hərəkatı var idi. Yüzlərlə insan müxtəlif formada mövcud hakimiyytə qarşı çıxdıqlarına görə repressiyalara məruz qalıb. İndiki repressiyaların daha ağır olduğuna baxmayaraq Putin rejiminin yeni-yeni tənqidçiləri və opponentləri meydana atılırlar. Bu, Rusiyanın gələcəyinə ehtiyatlı optimizmlə baxmağa əsas verir. Təəssüf ki, bunu Azərbaycan haqqında demək olmaz. Azərbaycanda artıq Mərakeşdə, İordaniyada, Tunisdə, Misirdəki mürtəce avtoritar rejimlərdən fərqlənməyən bir rejim formalaşıb. Və bu rejim sonralar müxtəlif mutasiyalar yaşasa belə, haçansa ölkədə demokratiyanın yaranacağına ümid yoxdur. Rejimin repressivliyi daha da güclənə bilər.

Qurban bayramıyla bağlı Tövrat rəvayəti, əlbəttə, fantaziyadır. Allah öz yaratdığının ürəyindəkini yaxşı bilir və İbrahimin də sədaqəti ona yaxşı məlum olmalı idi. Və “oğlunu kəs” buyruğu Allahı heç də yaxşı xarakterizə eləmir. Yəni imtahana, dediyim kimi, ehtiyac yoxdur. Bu halda belə çıxır ki, Allah İbrahimi dolayrmış, yəni onunla məzələnirmiş… Yəni bu yəhudu hoqqalarını ciddi qəbul etməyək. Yəhudilərin hansı Allaha sitayiş etdiklərini, necə insan qurbanları verdiklərini, kimi qirban verdiklərini Qəzzada görürük…

Bizim uzurpatorun qurbanları isə qolları bağlı zindan zülmü yaşayırlar. Qabaqda  yeni mətbuat bayramları olacaq. “Əkinçi”nin 156 illiyi, 157 illiyi, 179 illiyi…

Mirzə ƏLİL

23. 07. 2025, Samara

KOMEDİYANIN SONU: ƏRDOĞAN XALQA «VIZQURT» DEDİ…

Июл18

Bu Türkiyədə nə çox şəhər var imiş! Sağ olsun Ərdoğan. Türkiyəni dünyaya tanıdır, özü də ətraflı tanıdır. Mən indi azından əlli-altımış türk şəhərinin adını bilirəm. Bunlar merlərini Ərdoğanın həbs etdirdiyi şəhərlərdir. Vallah, sağ olsun Rəcəb, merləri tutmsaydı, o şəhərləri kim tanıyardı? Gündə on-on beş şəhərin adı dünyaya yayılır, yəni on-on beş mer tutulur. İosif Brodskinin bir şeirində deyldiyi ki, tutulan merlərdən bir şəhər salmaq olardı…

Bilmirəm niyə Avropada, ABŞ-da, Kanadada Ərdoğanın təcrübəsindən istifadə edib şəhərlərini tanıtmırlar. Mən, məsələn, neçə fransız şəhəri tanıyıram? Üç ya dörd. Ancaq Fransada yüzlərlə irili-xırdalı şəhər var. Sabah Makron başlasa onların merlərini tutub dama salmağa, bütün dünya o şəhərləri tanıyar. Bəlkə Fransaya gedən turistlərin sayı da artar. Yəni Fransa büdcəsinə xeyli əlavə pul gələr.Ancaq tutmur. Səkkiz ildir prezidentdir, bir mer də tutmayıb. Niyə tutmayıb? Yaxşı fikirləşəndə görürsən ki, Makron bir meri də tuta bilməz. Makron nəinki meri, hətta ən kiçik şəhərin meriasınıın süpürgəçisini də tuta bilməz. Çünki Fransada prezidentin hər hansı vətəndaşı həbs etdirmək səlahiyyəti yoxdur. Çünki Fransada qanun var, hüquq-mühafizə orqanlarına nəzarət edən parlament var, iqtidardan asılı olmayan məhkəmə var. Yox, Makron meri heç cür tuta bilməz. Birdən polisə, hakimə bir möcüzə ilə təzyiq göstərib lap kiçik bir şəhərin merini tutdursa, bütün Fransa qalxar ayağa. Vallah, o mer buraxılmayanca şəhərlərdə qarət olunmayan mağaza, yandırılmayan maşın qalmaz. Bəli fransızlar qızğın xalqdır. Ancaq qızğın xalqlar çoxdur. Biz də elə az-çox qızğınıq. Ancaq fransızlarda demokratik azadlıalar tələbatı hava, su, çörək tələbatı səviyyəsindədir. Bizdə bu tələbat yoxdur. Fransızlarda şəxsi ləyaqət hissi var. Bizdə isə… Var? Neçə nəfərdə? Niyə xalq bu rəzalətə dözür?

Hanı Türkiyənin boz qurdları? Görünmürlər. Ağacqurdu, meyvəqurdu, bağırsaq qurd kimi dərinlərə çəkilib özlərini göstərmirlər. Ərdoğan türklərə göstərdi ki, onlar necə qurddurlar, hansı qurddandırlar. Bir diktator xalqı qurd eşənəyinə çevirdi. Xalqa “vızqurt” dedi…

Bizdə də sovet hakimiyyəti dağılanda nə qədər insan qurd cildinə girmək istədi. Dünənki pionerlər, komsomolçular, kommunistlər oldular bozqurd, özqurd, qozqurd… Dörd il meydanda ulaşma oldu. Müharibə başlayan kimi bu bozqurdların, qozqurdların çoxu qaçıb özünü bir deşiyə soxdu, ermənilərin qabağına kəndlərin quzu kimi sütül uşaqları çıxdılar… Deşiyə girməyən qozqurdlar vəzifə tutdular, pula, mala daraşdılar…

Əlbəttə, mən Türkiyədə cəsur, lap canavar kimi qorxusuz, vuruşqan insanların olduğunu inkar eləmirəm. Ancaq canavarlar demokratiya qurmurlar. Canavarlar dəstəyə yığılır, dəstə başçısına tabe olurlar. Çeçenlərdən canavar millət yoxdur. Adını çətinliklə yazan Ramzanın qabağında ikiqatdırlar. Çünki cəsurluq, döyüşkənlik ayrı, şəxsi ləyaqət hissi, şəxsi azadlıqlar tələbatı ayrı. Bu ikincilər bizdə yoxdur. Türkiyədə şəxsi ləyaqət hisssi genetik səviyyədə  olan insanların da yəqin nəsli kəsilib – yəni qanıyla, geniylə türk yox, yunan, romalı, yəni avropalı olan insanların tumu artıq itib. İndiki türklərlə Atatürk heç bir reform keçirə bilməzdi. İndiki türklər avropalı qarışığı olmayan ya da cüzi olan türklərdir. Ona görə Ərdoğzn onlara “vızqurt” deyə bilir…

Və bütün bunlara görə haçan kimin adında, soyadında, təxəllüsündə “qurd” görürəm, gözümün qabağına almaqurdu ya soxulcan gəlir. Özümlə bacara bilmirəm. Çox istəyirəm ki, gözümün qabağına canavar gəlsin, gəlmir ki, gəlmir…

Mirzə Əlil

18. 07. 2025, Samara

DEYƏSƏN, MİRZƏ ƏLİL DƏ GEDƏCƏK. ƏLLİ-AYAQLI…

Июл16

Dünən bir soydaşımız mənə zəng eləyib deyir:

— Mirzə, muştuluğumu ver. “Vətən, vətən”, deyib ağlayırdın, Allah səsini eşidib, tezliklə gedirsən Vətənə.

— A bala, mən vətənə necə gedirəm? Yollar bağlı, mənim təyyarə ilə uçmağa pulum var ki, gedəm?

— Mirzə, darıxma, səni Rusiya hökuməti özü uçurdacaq. Özü aeroporta aparacaq, özü mindirəcək təyyarəyə, ruhun inciməyəcək.

— Bala, bu nə işdir axı? Rusiya hökuməti niyə məni Azərbaycana uçirdur? Axı mən xahiş eləməmişəm. Haçan gedirəm?

— Mİrzə, tezliklə gedərsən. Bu işin əlahəzrət İlham Əliyevdən asılılığı var. İlham Əliyev Bakıda beş-altı rusu da tutub ağız-burunlarıının qanı axa-axa dama salan kimi Rusiya hökuməti bizim hamımızı Azərbaycana göndərəcək.

— Oğul, mən sənin dediyini yaxşı başa düşmədim. Nə ağız-burun, nə qan? Rusların burnunu kim Bakıda qanadıb? Ermənilər? Axı, mən bilən, Bakıda erməni yoxdur…

— Ay Mirzə, biz ermənidən acizik? Bizimkilər elə vururlar ki, heç qan çıxmayan yerdən fəvvarə vurur… Nə işinə qalıb? Səninki Vətənə getməkdir. Qoy beş-altı rus tutulsun… Təyyarə aeroportda hazırdır…

— Oğul, bəs niyə tutmurlar?

— A kişi, Bakıda rus tapıb tutmaq asandır? Bakıda rus qalıb ki, tutasan? Qalan-qulan da gizlənib. Qalanlar rusdillilərdir, yəni özümüzdən olub dillərini dəyişənlər.

— Bala, Əliyev onda qoy rusdiillərdən tutsun.

— Ağsaqqal, Putin bizim rusdililəri rus saymır. Putin bizim rusdililləri heç adam saymır… Yox, Əliyev gərək əsl ruslardan tuta ki, Putin burdan azərbaycanlıların hamısını uçurda Azərbaycana.

— Oğul, bizə orda şərait yaradıblar? Vallah, mənə Şirvan Kərimov yaxşı mənzil düzəldib, heç doyunca qalmamışam. Orda bilmirəm şərait xoşuma gələcək ya yox…

— Gələcək, Mİrzə…Bax Əvəz Zeynallının videolarına. Gör necə tərifləyir şəraiti. İl yarımın içində Əvəz Zeynallı gör necə gözəlləşib, gör artıq çəkisini necə atıb, on beş yaşında oğlana oxşayır. Mirzə, Şirvan Kərimov sənə Əlieyev yaradan şəraiti yarada bilməz. Görmədiyin günə düşəcəksən. Hazırlaş!

— A bala, avadanlığımı özümlə götürə bilərəm? Mənə yaxşı mebel alıblar…

— Yox, Mirzə, Kürdəxanıda hər cür mebel var. Yerdə yatacaqsan, belinin ağrıları çəkiləcək…

-Onda bəlkə noutbukumu götürüm? Qardaşoğlu pay alıb…

— Yox, Mirzə, sənin orda yazmağa macalın olmayacaq.

— Bala, bəs mənim başım orda nəyə qarışacaq?

— Mirzə, sən orda qırx il ərzində Rusiyada Azərbaycan barədə nə yazdığını kompotent orqanlara danışacaqsan. Sənin bəlkə heç yatmağa da vaxtın olmayacaq. Vallah, min bir gecə yalan olacaq… Ona görə indidən yatıb yuxunu al. Uçmaq vaxtı gələndə səni oyadacaqlar. Qapını gecələr bağlama. Çünki dalınca gecə də gələ bilərlər.

Muştuluq yadından çıxmasın…

 

Mirzə ƏLİL

16. 07. 2025, Samara

NECƏ QAN AĞLAMASIN DAŞ BU GÜN, DEPORT OLUNDU BU QARDAŞ BU GÜN…

Июл10

Mən Rusiyada son iyiirmi-iyirmi beş ildə Georgi lenti taxan çox soydaşımızı görmüşəm, ancaq bu lentin Elşən İbrahimov qədər ikinci bir azərbaycanlıya yaraşdığını görməmişəm. Baxın, ağalar, xanımlar, gör lent necə topalanıb, necə düyünlənib. Mən bu şəklə baxanda əfsanəvi Bülbülün oxuduğu bir mahnı yadıma düşdü.

Döşünə bir gül taxım,

Gül düşsün gül üstünə…

Düzdür, bu mahnıda, türkün məsəli, qız sinəsi nəzərdə tutulur. Elşən İbrahmovun sinəsi, əlbəttə, qız sinəsinə bənzəməz, rəhmətlik Qoqolun dediyi kimi, yəqin ki, baş kimi tüklü olar. Ancaq lent Elşən İbrahimovun döşünə yaraşır. Vallah, yaraşır, mənə nə deyirsiniz deyin!

İndi mən qalmışam əlimyandıda. Mənə yemək-içmək haram olub. Gecələr yatmıram, fikir nəni götürür ki, bu yazıq gədə indi Azərbaycanda Georgi lentini taxa biləcəkmi? Axı, deyilənlərə görə, Azərbaycanda Georgi lenti taxanı tuturlar!. Bu yazıq gədə isə öyrəşib döşündə Georgi lenti gəzdirməyə. İndi bunun halı necə olacaq? Bəlkə əlahəzrət İlham Əliyev istisna halında bir fərman imzalayıb Elşən İbrahimova döşündə Georgi lentini gəzdirməyə icazə verə?

Ya əlahəzrət! Ya bizim rəhim və rəhman padşahımız! Mİllətin azmış qoyununa (Tövrat diliylə deyirəm) yazığın gəlsin!

Hardasınız ay Nəcəf bəy Vəziriov və Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev! Nə qədər yatmaq olar? Qiyamətdir, qalxın! Biriniz “Bəxtsiz cavan”ın davamını, biriniz də “Müsibəti-Elşən” yazsın!

Necə qan ağlamasın daş bu gün?! –

Deport olundu bu qardaş bu gün…

Öləydin, Mirzə Əlil, bu günü görməyəydin…

İndi internetdə bu bədbəxt soydaşımızn Rusiyada haçansa öz-özünə verdiyi müsahibəni oxuyub lap dəhşətə gəldim. Cənab İbrahimov deyir ki, miqrantlara Rusiyada verilən kvot azalıb, ona görə soydaşlarına tapşırıb ki, yerli arvadlarla nikah bağlasınlar. Demir ki, ailə qursunlar, evlənsinlər. Deyir ki, nikaf bağlasınlar, yəni saxta nikah. İndi Allaha şükr edirəm ki, Elşən İbrahimovun öz-özünə verdiyi müsahibəni özündən başqa heç kim oxumayıb. Bu müsahibə FSB-nin gözünə sataşsaydı, Elşən İbrahimov əlli-ayaqlı gedərdi… Vallah, gedərdi. Ucarlılar, beş-altı qoyun kəsib paylayın, rayonunuzun fəxri Rusiya türmələrində çürüyəcəkdi…

Bir məsələ də var. Bilmirəm deyim ya deməyim… Yox, gərək deyəm. Bu yazıq gədə Podmoskovye azərbaycanlılarından pul, pay-parça yığıb SVO-ya, yəni Ukraynada ədalətli savaş aparan Rusiya ordusuna göndəririmiş. İndi fikirləşirəm ki, Əliyev bunu Azərbaycanda bu işi görməyə qoyacaqmı. Yəni Elşən İbrahimov Azərbaycandan Rusiya ordusuna yardım göndərə biləcəkmi?

Ya pərvərdigar! Bizim bu azmış qoyunumuzu  (Tövrat diliylə deyirəm) məyus eləmə…

Vallah, fikir çkməkdən quruyub-qurtarmışam… Sərin Podmoskovyedən gedən adamın Ürəyi Ucarda partlamayacaqmı?

Yazırlar ki, Podmoskovyedə adına on şirkət var imiş. Deyirəm görəsən onlar kimə qaldı…

Ya Əli! Özün bu ucaqlı soydaşımıza kömək ol! Bəlkə də sünnüdür, eybi yox, sünnü də müsəlmandır, quyruq-muyruq söhbəti isə yalandır…

Gözümün yaşı kağızı isladır, ona görə yazımı bu yerdə saxlayıb Elşən İbrahimovu Azərbaycanın şərəfli hüquq-mühafizə orqanlarına tapşırıram.

 

Mirzə Əlil

10. 07. 2025, Samara

NİYƏ BİZ BELƏ PAXILIQ?

Июн8

Mənə bir neçə nəfə təkidlə tövsiyə edib ki, Azərbaycanda keçirilən muğam müsabiqəsində iştirak edən cənub azərbaycalısının çıxışına baxım. Baxdım, yəni qulaq asdım, bəyənmədim – səsi güclü olsa da, kaldır, texnikası qüsurludur. Üstünlüyü elə cənubdan olmağıdır. Ümumiyyətlə, mən muğam müsabiqəsinin  həvəskarı deyiləm.Başına molla papağı və ya araqçın qoyaraq münsiflər heyətində oturub qədəş kimi danışan manıs “professorlar” məni canımdan usandırırlar…

Muğam, əlbəttə, bizim sərvətimizdir, qeyrətimizdir, papağımızdır (kişilərin), ləçəyimizdir (arvadların). Muğam yeganə sərvətdir ki, hakim ailə onu yeyib-dağıda bilməz… Muğam tamamilə kəndçi-küdçünün, kasıb-kusubun ixtiyarındadır…

Ancaq muğam yeganə musiqi janrı deyil. Klassik vokal deyilən musiqi janrı var. Klassik vokal milli olduğu qədər də beynəlmiləldir və ona görə klassik vokal ifaçıları mənsub olduqları xalqı dünyaya tanıdırlar. Yaxın günlərdə Azərbaycanın iki telekanlında çıxış etmiş Nail Əkbərovun da belə bir sənətkat olacağına inanırıq. Və onun bizə ikinci vətən olmuş Samarada, necə deyərlər, gözümüzün qabağında yetişməsi, əlbəttə, hamımızı sevindirməlidir. Ancaq sevindirirmi?

Mən bir neçə gün əvvəl FB-da Nailin Bakıdakı uğurlarına həsr olunmuş bir yazı yerləşdirmişəm. Üç gün keçib, yazının altında iki “like” var. Birini mənim Bakıda yaşayan qardaşım oğlu, ikincisini isə Nailin atası qoyub…

FB-dakı “Газета Очаг Самара» səhifəsinin 893 abunəçisi var, səhifənin baş tərəfində bu rəqəmi görə bilərsiniz. Bu 893 nəfərdən ən azı üçdən biri o yazını görübmü? Deyək ki, dörddən biri, beşdən biri görüb. Bəs niyə cəmi iki nəfərin əli “like” qoymağa gəlib? Şübhəm yoxdur ki, “like” qoymaq istəyənlər olub, qoymaq istəyəndə əlləri əsib, fikirləşiblər ki, mən buna niyə “like” qoymalıyam, bunun atası mənim oğlum (ya qızım) üçün neyləyib?

Məsələ burasındadır ki, biz yaxşılığı ancaq əvəz-əvəz eləməyə öyrəşmişik. Məsələn, Camal  FB-da iki “like” yığan oğlunun toyuna 1000 adam çağırsa, ən azı 800-ü gedəcək. Çünki toy əvəz-əvəzdir. Camalın oğlunun sənət uğuruna sevinmək isə təmənnasız səxavətlilik, ürək açıqlığı, genişliyi tələb edir. Bunlar isə bizdə yoxdur. Qonşumuzun, hətta yaxın adamımızın uğurundan daralıırıq, özümüzə yer tapmırıq, boğulub-qaralırıq…

Yeri gəlmişkən, bəlkə rəngimizin qaralığı paxıllıqdandaır? Axı biz Qafqaz xalqıyıqsa, rəngimiz göyçək olmalıdır —  elə deyil?

Alimlər iddia edirlər ki, paxıllıq insan ömrünü on beş-iyrmi il azaldır…

Gəlin paxıl olmayaq…

Mənim heç övladım yoxdur, ancaq Nailin uğuruna sevinirəm. Az qala iyirmi ildir ki, ondan yazıram. Talant – ümumbəşər sərvətdir. Məgər Messinin, Ronaldunun, Mbappenin, Lamin Yamalın talantı hamıya, hər kəsə məxsus deyil?

Bir məsələ də var ki, bizdən uzaq, tanımadığımız insanların uğuruna sevinə bilirik, tanıdığımız adamları uğurlu görəndə isə yasa batırıq. Başqalarının yüksəlməyi elə bil bizi alçaldır.

Alçaltmır, vallah, alçaltmır. Nail oxuyur, sənin də övladın ayrı bir peşənin sahibidir, hər peşədə hörmət, ad qzanmaq olar.

Paxıl olmayaq. Vallah, paxıllıq bizi öldürəcək…

Hanı Camalın çoxsaylı qohum-qardaşı? Niyə onlar Feysbuku “like”la basdırmırlar? Axı çox layk olan postları FB daha çox istifadəçiyə göstərir, beləliklə, biz Nailin tanınmasına bir barmaq basmaqla dəstək veririk.

Məsələ burasındadır ki, Camalın qohum-qardaşı heç Naillə Aidənin çıxış etdiyi konsertlərin çoxuna gəlmirdi.

Niyə biz beləyik, ayrı cür deyilik?

Bizim adam ayrı yerdə gözünə dəyən bir şey görən kimi, əlli, yüz adamla paylaşır. “İsfahanda eşşək ağaca çıxır!” Gözünün qabağında sənətkar yetişir, sabah bu sənətkar ölkənin, xalqın adına şöhrət qazandıracaq. Bu onu sevindirmir, qarnına ağrı salır…

Əlbəttə, hamının yaxşılığı əvəz-əvəz elədiyini iddia eləmirəm. Təmənnasız yaxşılığa qadir insanlar da var. Evim yanandan sonra məni, həqiqəti desək, küçədən götürüb rahat mənzildə yerləşdirən, əynimə pal-paltar alan, küllüyə dönmüş evimi bərpa edən Şirvan Kərimova mənim nə yaxşılığım olub? Heç bir!

Şəxsən mənim özümə FB “like”ları lazım deyil, mən bu yaşda “layyklaşma” oyunu oynayayacaq dərəcədə arsız deyiləm. Təkcə indi yox, FB-un əvvəlindən. Mən Nailə görə pərtəm. Postun altına baxıb görəcək ki, cəmi iki nəfər “like” qoyub, biri atası, biri dostu…

Hamıya paxıllıq azarından şəfa diləyirəm. Yəni uzun ömür arzulayıram.

X.X.

P.S. Yazını qurtaranda ““Газета Очаг Самара»” səhifəsinə baxıb gördüm ki, abunəçilərin sayı 893 yox, 892-dir. Yəqin kimsə Nailin uğuruna dözməyib həlak olub…

08. 06. 2025, Samara

HƏMİN NAİL: BAKI MUSİQİ AKADEMİYSININ TƏLƏBƏSİ NAİL ƏKBƏROV

GƏDƏBİYYAT: GÜLƏ VURULAN BÜLBÜL ERKƏKDİR? BÜLBÜLÜN DİŞİSİ OLMUR?

Май22

Bülbülün gülə (yəqin ki, qızılgülə) vurulmuş aşiq kimi təsvir edilməsi qədim fars poeziyasından başlanır və bu metafora bülbülün elə torpağın üstündə, sıx tikanlı kolluqlarda, o cümlədən qızılgül kolluqlarında yuva qurması ilə izah edilir. Ancaq bu metaforada bir yöndəmsizlik var. Deyək ki, gül – qızdır və ya qadındır. Deməli, bülbül oğlandır, kişidir, yəni erkəkdir. Həmişə erkəkdir. Sual: bəs bülbülün dişisi olmur? Niyə erkək bülbül dişi bülbülə yox, gülə vurulur? Belədirsə, bülbüllər necə artırlar, yumurtanı kim çıxarır? Güllə sevgisindən erkək bülbül yumurtlaya bilməz, bu, şübhəsizdir…

Quşların hər biri öz tayfadaşıyla sevişir, bir fars məsəlində deyilir: göyərçin göyərçinlə, qırğı qırğı ilə…

Bizim bir gözəl bayatımız ördək məhəbbətindən bıhs edir:

Qaradır qaşın ördək,
Yaşıldlr başın, ördək.

Həmişə cüt gəzərdin,
Hanı yoldaşın, ördək…

Gözəl deyilib, ördəklərin cüt gəzməyi də doğrudur. O ki qaldı ördəyin qaşının olmağı, özü də qara olmağı, bu barədə heç nə deyə bilmərəm…

Yaxşı, deyək ki, fars şairləri bir dəfə, iki dəfə oğlanı bülbülə, qızı gülə bənzətdilər. Bunu qəbul eləmək olar. Ancaq əsrlər ərzində bülbülü az qala seksual azlığa çevirmək yaxşı deyil. Dişi bülbülü qoyub mehrini gülə salan bülbül azlıq nümayəndəsi deyilmi?

“Hər bağın, hər bağçanın bir bülbülü-şeydası var…”

Bunu akademik şair Səməd Vurğun yazıb. Uzun rəməl bəhrini götürüb, misranı doldurmaq üçün çoxlu cəfəng söz işlədib. Yaxşı, dedin ki, “hər bağın”, başa düşdük. Daha “hər bağçanın” nəyə lazımdır? Və hər bağda “bir bülbülü-şeyda” olur? İki olmur?

“Hər duyan qəlbin, əzizim, gizli bir sevdası var”.

Bu iki misra arasında hansısa əlaqə varmı?

1960-cı illərin əvvəllərində Ələkbər Tağıyevin “Bülbül” mahnısı o vaxtlar hələ çox yaxşı səsi olan Zeynəb Xanlarovanın ifasında radioda az qala hər gün səslənirdi – televizor kənd yerlərində tək-tük evdə var idi. Mahnının sözləri xalq şairi Məmməd Rahimindir. (“Xalq şairi” Məmməd Rahimə dövlət tərəfindən verilmiş fəxri addır və onun doğrudan da xalq tərəfindən tanındığına və sevildiyinə sübut deyil).

Yenə qonub şax budağa,
Nə sızlarsan belə, bülbül?!
Vəfasızdır yarın sənin,
Yanıb dönmə külə, bülbül!”

Biz “gül” sözünü də, “bülbül” sözünü də farslardan götürüb öz tələffüz tərzimizə uyğunlaşdırmışıq. Ancaq farslardan götürdüyümüz sözlərin hər birini yerli-yerində işlədə bilmirik. Dili kamil bilənlər, məsələn, Füzuli, əlbəttə, yerli-yerində işlədib. Məmmədrahimlər, səmədvurğunlar – yox. Yəni biz, bir lətifədə deyildiyi kimi, Mersedesə at və hətta eşşək qoşuruq..

Bülbülün yarı niyə vəfasızdır? Məmməd Rahim gülü qarğa ilə mazaqaşanda tutmuşdu?

Allahu əkbər!

“Yanıb dönmə külə, bülbül”!

Desəydi ki, özünü yırtma, özünü cırma, özünü öldürmə, özünü yandırma – dərd yarı idi. “Yanıb külə dönmə”! Bilirsiniz niyə görə “külə” olmalıdır? Çünki gərək hər bəndin rədifinin əvvəlində qafiyə ola: belə, külə, gülə, yelə… Bu şeirdə məntiq axtarmayın, qafiyılərinə baxın..

Bayatıda gözəl deyilib:

“Yeyib bülbül bağrını,

Çıxıb ağzı qanlı gül…”

Xalq şairi, 3-cü dərəcəli Stalin mükafatı laureatı Məmməd Rahim gülün pozğunluğunu açıb aləmə yayır:

“Öz meylini salmış xara…”

Yəni gül tikanla sevişir. Bilməyənlər üçün deyirəm ki, “xar”  bizim dildə “tikan”dır…

“Bülbül” mahnısının çox maraqlı cəhəti bu idi ki, mətn müəllifinin adı nəqərata salınmışdı və beləliklə, mahnı oxunduqca “Rahim” adı ən azı üç ya dörd dəfə səslənirdi ki, bu da mahnı ifaçılığında görünməmiş bir şey idi.

Rahimin öz cananı var,

O bənzəməz gülə bülbül…

Bunu iki  cür başa düşmək olar: 1. Məmməd Rahimin cananı vəfasız deyil. 2. Məmməd Rahimin cananı gülə bənzəmir, yəni gözəl deyil.

Əlbəttə Azərbaycan xalq şairlərinin əksəriyyəti istərdi ki, öz “canan”larını Zeynəb Xanlarovaya dəyişsin. Zeynəbin yaxşı vaxtı idi…

Mən Yunus Emrenin “Bülbül” şeirinə qoşulmuş mahnını çox sevirəm, Mine Koşanın ifasında bu mahnya ildə bir ya iki dəfə qulaq asıb gözlərim acılanınca ağlayıram… Ancaq şeirə diqqətlə baxsan, görərsən ki, cəfəngiyatdır.

Bilirim âşıksın güle

Gülün hâlinden kim bile.

Bahçedeki gonca güle

Dolaşıp söz atma bülbül.

Əlbəttə, musiqi çox yüksəkdədir, musiqi yüksəkliyinə yaxın sözü hələ heç bir şair deyə bilməyib… Və musiqi bəzən ən bayağı, ən yöndəmsiz sözün eybini belə örtür. Ancaq abır-həya da yaxşı şeydir. Bu bülbül-gül məsələsinə moratorim qoymağın vaxtın çoxdan çatıb və hətta keçib də…

X.X.

22.05. 2025, Samara

GƏDƏBİYYAT: BƏXTİYAR VAHABZADƏNİN İMAM HÜSEYN MÜSİBƏTİ

Май14

1959-cu ilin dekabrında Bəxtiyar Vahabzadə İraqda səfərdə olub.

Bəxtiyar Vahabzadənin “Gülüstan” poeması 1958-ci ildə çıxıb. Özünün və fanatlarının iddiasına görə, KQB bu poemaya görə onu az qala güllələyəcəkmiş. Ancaq KQB-nin “qara siyahı”sına düşən ədəbiyyatçı ömrü boyu ayağını ölkədən qırağa qoya bilməzdi. Bəxtiyar Vahabzadə “Gülüstan” poemasına görə nəinki tənbeh olunmur, hətta xarici səfərə də göndərilir.

Qəribə deyilmi?

Bəxtiyar Vahabzadə 1958-ci ildə poemasını yazanda İraqda qanlı hərbi çevriliş baş verib. İyulun 14-də polkovnik Əbdülkərim Qasımın başçılığı ilə hərbçilər kral Feysəli deviriblər. Kralı və onun bütün arvad-uşağını sarayda divara dirəyib güllələyiblər. Bütün hərbi çevrilişlərdə olduğu kimi, bu çevrilişdən də sonra ona başçılıq etmiş Əbdülkrim Qasım özünü baş nazir təyin edir. İraq respublika elan olunur.

Yəni Bəxtiyar Vahabadə, yəqin ki, sovet yazıçılarının nümayəndə heyətinin tərkibində, İraqa səfər edəndə, Bağdad küçələri bəlkə hələ çevriliş zamanı öldürülənlərin, sonra edam olunanların qanından təmizlənməmişdi.

KQB-nin, “Gülüstan” poemasına görə Bəxtiyar Vahabadəni məzəmmət etdiyini istisna etmək olmaz. Və  İraqa göndərməklə bəlkə KQB ona “səhvini” düzəltmək şansı verir. Yəni Bəxriyar Vahabzadə günahını yumalıydı. Əlbəttə, qanla yox, mürəkkəblə…

Əbdülkərim Qasım kralı devirib hakimiyyəti zəbt edən kimi SSRİ ilə yaxın əlaqələr qurur, hərbi əməkdaşlıq sahəsində müqavilə bağlanır. Moskva İraqa silah və hərbi texnika göndərir, iraqlılar SSRİ-yə hərbi təhsil almağa gəlirlər. Sovet yazıçılarının İraqa səfərinin məqsədi sovet adamlarına yeni İraqı tanıtmaq ola bilərdi.

Sovet yazıçılarından xaricə, xüsusən qeyri-sosialist ölkələrinə tək-tükü buraxılırdı. Nümayəndə heyətinə salnmamışdan qabaq KQB, Partiya komitəsi yazıçının bütün nəslini yoxlayırdı. Siyahıya düşəndən sonra onlar ciddi təlimat alırdılar. KQB ilə xüsusi əlaqəsi olanlar təlimatdan başqa tapşırıq da alırdılar. Onlar getdikləri ölkəyə öz göləri ilə yox, KQB-nin göləri ilə baxmalıydılar, KQB gözləri ilə gördüklərini yamalıydılar.

Deyək ki, Nəsimi 1959-cu ildə, hərbi çevrilişdən bir il sonra İraqa gedir. O, Bağdad küçələrində qan iyi duyacaqdı, qan ləkələri görəcəkdi, üzləri divara çevrilib başları üzərində quran tutaraq güllələnən arvad-uşağın səssiz fəryadını eşidəcəkdi. Elə deyilmi?

Bəxtiyar Vahabzadə nə qan iyi duyur, nə arvad-uşağın fəryadını eşidir. O, Kərbalada İmam Hüseyn məqbərəsinə atüstü baş çəkib ona KÜB gözüylə, partiya təlimatı ilə baxaraq sosial və hətta kommunist şeiri yazır. Şeirin adı əsl kommunist və hətta proletar üslubunddadır: “Aclardan toxlara”.

Zər-ziba içində alışıb yanır

Sərdabə, döşəmə, tavan sərasər;

Neçə yüz ildir ki, burda saxlanır

İmamın adına gələn nəzirlər.

Bir delikat, yəni incə məsələ var. Bəxtiyar Vahabzadə şəkilidir, çox güman ki, ailəsi sünnü məzhəbindəndir. İmam Hüseyn məqbərəsinə neqativ məzmunlu mətnin sünnü məzhəbindən olan azıəərbaycanlıya həvalə edilməsi təsadüfi ola bilərdimi? Axı KQB hər şeyi ölçüb-biçirdi. Özü də br dəfə yox…

Bəndin ikinci beytinə baxın: “İmamın adına gələn nəzirlər yüz ildir ki, burda saxlanır”.

Yüz illərlə saxlanılan nəzirlər nədir? Pul? Qızıl? Daş-qaş? Şair məscidin, məqbərənn tikintisinə, bəzəyinə işlənmiş nəzirləri deyir? Divarlara, tavana qiymətli metaldan bəzək vurulubsa, buna “nəir saxlanır” demək olarmı? Və şairin “xəzinə” adlandırdığı bu qızılı, daş-qaşı aclarmı gətirib? Acın qızılı, daş-qaşı hardaydı?

Cəlil Məmmədquluzadənin “Eşşəyin itməkliyi”ni yadımıa salaq. Yazıq Məmmədhəsən əmi ömrü boyu Kərbəla ziyarətini arzulamış, qəpik-quruş yığıb eşşək almışdı. Deyək ki, eşşəyi Xudayar bəy satmamışdı və Məmmədhəsən əmi getmişdi Kərbəlaya. Gedib ora çatsaydı İmam Hüsyen məqbərəsinə bəlalı başından başqa nə qoya bilərdi? Heç nə. Onun özünün qarnını, yəqin ki, orda nəzir hesabına doydurardılar.

Məscidin divarlarını 1508-ci ildə Şah İsmayıl qızila tutub. 1708-ci ildə Ağa Məhəmməd Qacar günbəzin qızıl örtüyünü yeniləyib. Bu adamları heç cür ac adlandırmaq olmaz…

“Bu busat, bu cəlal kimin üçündür?

Bayırda əl açıb dilənir millət….”

1959- cu ildə İraqda həyat səviyyəsi, əlbəttə, yüksək olmayıb. Ancaq “millət dilənir” ağ yalandır. 1959-cu ildə Sovet Azərbaycanında yaxşımı dolanlrdılar? Kənd adamlarının paspordu yox idi, pensiya almırdılar, iki ildən sonra üstəlik çörək qıtlığı başlandı…

Bəxtiyar Vahabzadəni Bakıdakı Lenin museyi niyə narahat eləmirdi? Ona nə qədər xərc qoyulmuşdu və saxlanmağına nə qədər pul xərclənirdi? Bəs Leninin çoxsaylı heykəlləri? Bəxtiyar Vahabzadə sonra özü Lenindən poema yazıb nə qədər qazandı?

Siyasi məqsəd güdən bi xarici səfərlərə büdcədən, yəni kasıb sovet xalqının hesabına, nə qədər pul xərclənirdi? İmam Hüsendən yadığı bu şeirdən qazandığı pulu Bəxtiyar Vahabzadə Bakıda dilənənlərə payladımı?

“Dünyanın qəribə təzadları var:

Aclardan toxlara düşərmiş nəzir…”

Yox, yox, yenə də yox! A kişi, ağzında “ac” deyirsən, “kasıb” da demirsən. Acı  nəyi var ki, nə verə? Nəziri, yəni ciddi nziri,, daş-qaşı, sentnerlərlə qızılı zənginlər verir. Adamları kasıb eləyən nəzir deyil, iqtisadiyyatın bərbadlığı,korrupsiya, milli sərvətlərin və gəlirin hakim təbəqə əlində cəmləşməyidir. Deyək ki, İmam Hüseyn məscidindəki bütün sərvəti payladın əhaliyə. Əhalini bu məscidin sərvəti neçə gün dolandırar?

Şeirin sonu müsibətdir. İmam Hüseyn müsibəti yox. Lümpenproletar müsibəti.

“Daş-qaş içindədir ölü imamlar,

Diri övladları lüt-üryan gəzir…”

Nə az, nə çox: lüt-üryan. Elə bil ki, Bəxtiyar Vahabzadə Kərbəlada yox, nidist çimərliyindədir. Arvad çılpaq, kişi çılpaq… Yəni lüt-üryan…

A kişi, başa düşdük ki, sənə KQB tapşırıq verib, sən gərək İmam Hüseyni azərbaycanlıının gözündən salasan. Ancaq hər şeyin yeri var. Ağ eləmisən…

Bir şeyi bilmək yaxşı olardı: görəsən Kərbəla səfərindən sonra KQB Bəxtiyar Vahabzadəyə hansı rütbəni verib? Kapitan? Mayor? Polkovnik?

1963-cü ildə İraqd yeni çevriliş baş verir. Əbdülkərim devrilir və edam olunur…

 

X.X.

  1. 05. 2025, Samara