Daha gedib-gəlməs sənin nəfəsin,
Əbədi yatağın – qar.
Süngü yaraların iyirmi səkkiz,
Beş də güllə yaran var.
Dosta mən hədiyyə tikirdim axı,
Döndü sovxaya.
Sevir, sevir qanı rus torpağı,
Sevir Rusiya.
1921
ruscadan tərcümə
05. 02. 2024, Samara
+++++++++++
Анна АХМАТОВА
Не бывать тебе в живых,
Со снегу не встать.
Двадцать восемь штыковых,
Огнестрельных пять.
Горькую обновушку
Другу шила я.
Любит, любит кровушку
Русская земля.
1921 г.
Getmək olar sadəcə, həyatı tərk edərək,
Düşüncəsiz, ağrısız, yanmaq olar sonacan.
Ömrü belə işıqlı ölümlə sona vermək,
Rusiya şairinin qisməti deyil ancaq,
+
Quş qanadlı ruhuna yəqin qurğuşun elə,
Açar hüdudlarını göylərin, çatmamış vaxt.
Ya xırıltılı dəhşət qıllı pəncələriylə,
Ürəyi süngər kimi sıxar, çıxınca həyat.
1925
ruscadan tərcümə
04. 02. 2024, Samara
Tərcüməçinin qeydi: rus şairlərinin cavan ölməsi – dueld, .intihar və c. — əslində Puşkin və Lermontovun dueldə ölümündən sonra yaranmış sterotipdir. Rus şairlərinin də hər yaşda ölənləri var. Puşkinin müasiri Tyütçev 73 yaşında ölüb, Afanasi Fet daha çox yaşayıb. Axmatova özü 76 yaşında ölüb. Ancaq stereotiplərlə mübarizədən qalib çıxmaq olmaz, bu stereotip çoxdan arxetipə, saysız şeirlərin. nəsr, dram əsərlərinin mövzusuna çevrilib….
Ancaq məsələnin nə yerdə olduğunu bilməyə dəyər. Füzuli deyiri: “Aldanma ki, şair sözü, əlbəttə, yalandır…”
+====================
Анна Ахматова
Памяти ЕСЕНИНА
Так просто можно жизнь покинуть эту,
Бездумно и безбольно догореть.
Но не дано Российскому поэту
Такою светлой смертью умереть. Читать далее
(“Peşə sirləri” silsiləsindən)
Görəsən iş sayan varmı bu işi, —
Qayğısız, zəhmətsiz keçir həyatın.
Hansı nəğmədəsə nəsə eşidib,
Özünə çıxırsan zarafatyana.
+
Və kiməsə məxsus şən bir skertso
Yer alır hansısa misralarında.
And içirsən parlaq zəmi arası,
Zavallı ürəyin naləsi budur.
+
Sonrasa meşəyə qulaq verirsən,
Lal-dinməz dayanıb-dursa da şamlar.
Nə qədər ki, duman həndəvərindən,
Tüstü pərdəsiylə asılı qalar.
+
Sağımda, solumda olanları da,
Götürürəm əsla günah duymadan.
Azca bu məkrli həyatdan, amma,
Gecə sükutundan hər şeyi tamam.
1959-cu ilin yayı, Komarovo
Ruscadan tərcümə
03. 02. 2024, Samara
++++++++++++++++
Анна АХМАТОВА
ПОЭТ
Подумаешь, тоже работа, –
Беспечное это житье:
Подслушать у музыки что-то
И выдать шутя за свое. Читать далее
Yaz otuyla örtülü torpaq altda yatanın,
Bəd fikir, günahını bağışla, Tanrı indi!
Gəlmə idi, azardan üzüldü onun canı,
O, uşaq gülüşünü, mələkləri sevirdi.
+
Ali qüvvəni hərçənd yenməyə çalışardı,
Ağappaq yasəməndə əzmədi ulduzları,
Zərif, incə uşaqdı bütün günahlarında,
Elə buna görə sən bağışla onu, Tanrı!
1910-cu illər
ruscadan tərcümə
02. 02. 2024, Samara
++++++++++++++
Марина Цветаева
Эпитафий
Тому, кто здесь лежит под травкой вешней,
Прости, Господь, злой помысел и грех!
Он был больной, измученный, нездешний,
Он ангелов любил и детский смех.
“Adı dəyişilsin!” – Biri var əmr,
Tamam ayrı şeydir səsisə xalqın.
Dəfndən bir saat keçənə qədər,
O dağa deyildi “Voloşin dağı”.
+
Dörd əsr ərzində o dağ Yanıçar
Adı daşımışdı, və ona baxıb,
Hörməti və adı olan tatarlar
Deyərdilər “Böyük Adamın Dağı”.
22 may 1935
ruscadan tərcümə
01. 02. 2024, Samara
QEYD: Yeniçar və ya Kuçuk-Yenişar – Koktebeldə yüksəklik (192 m) Rus şairi Maksimilian Voloşin burda dəfn edilib.
+++++++++++++++++++++++++
Марина Цветаева
Переименовать! Приказ…
— «Переименовать!» Приказ —
Одно, народный глас — другое.
Так, погребенья через час,
Пошла «Волошинскою горою» Читать далее
Gecə kimsə yatır? Yatan yox gecə!
Körpə oyaq, ağlar beşiyindəcə,
Ölümü önündə oturur qoca,
Bitmir əziziylə söhbəti gəncin,
Dodaqlar şirindir, baxışlar incə…
+
Yatsan — yenə burda oyanarmısan?
Tələsmə, sonra çox yatarsan insan!
+
Sayıq keşikçisə evlərə bir-bir,
Baş çəkir, gül rəngli fənərlə gəzir.
Yatanın başının üstdəcə durur,
Ağac toppuzusa ona hay vurur:
+
— Xoşluqla deyirəm! Yuxudan oyan!
Yoxsa əbədilik yatarsan, insan!
1916
ruscadan tərcümə
31 01. 2024, Samara
+++++++++++
Марина ЦВЕТАЕВА
Кто спит по ночам? Никто не спит…
Кто спит по ночам? Никто не спит!
Ребенок в люльке своей кричит,
Старик над смертью своей сидит,
Кто молод — с милою говорит,
Ей в губы дышит, в глаза глядит. Читать далее
Sən xoşuma gəlirsən: elə cavansan ki, sən,
Yatmırsan yarım ayda bir gecən yarı da.
Hansı şəhərlərdə ki, baxıb dalınca kimsə,
Xəritədə yerləri həmişə yadındadır.
+
Kitab dalınca kitab yazırsan, kitab ancaq,
Oxumursan, gözəlsən yorğun, halsız olanda.
Tanrı səndən əlifba dərsi alan bir uşaq,
Onda qalmış Kant ola, Şellinqlə Nitsşe ya da.
+
Sənin şıltaqlığındır sənə bütün bu aləm,
Bizm dünyamızsa heç olmamış səndən əvvəl.
Və başının üstündə heç nə olmamışdır, həm
İndi də yoxdur heç nə — vardır ancaq bu göylər.
1915
ruscadan tərcümə
28. 01. 2024, Samara
Qeyd: Asya – Marina Tsvetayevanın bacısı Anastasiya Tsvetayeva, yazıçı, memuarçı. Stalin dövründə uzun illər türmədə, həbs düşərgələrində və sürgündə olub.
+++++++++++++++
Марина ЦВЕТАЕВА
АСЕ
Ты мне нравишься: ты так молода,
Что в полмесяца не спишь и полночи,
Что на карте знаешь те города,
Где глядели тебе вслед чьи-то очи. Читать далее
Alovlu bacılar, cəhənnəmlikik,
Orda qaynar qətran içərik hökmən.
Tanrıya alqışlar çox da deyirik,
Hər alqış qopsa da ürəyimizdən.
+
Cəhrə arxasında, beşik başında,
Gecə otursaq da mürgü vurmadan.
Yapıncı altında qaçırılan da
Biz idik, kolazla aparılan da.
+
Don geyərək zərif Çin ipəyindən,
Biz idik səhərdən gözəl bəzənən.
Cənnət nəğmələri biz idik deyən,
Çöldəcə, ocağın başında bəzən.
+
Səhlənkar dərzidən nə ummaq olar? –
Tikə ya tikməyə -dağılacaqdır! –
Bizdik rəqqasələr, tütək çalanlar,
Biz bütün dünyanın xanımlarıydıq!
+
Cıındırla örtərdik aybımızı gah,
Saçımız bürclərə gah sarılırdı.
Bizdik türmələrdə, kefxanalrda,
Unudan göylərə içilən andı.
+
Əhdi bada verdik — cənnətin alma
Bağını ulduzlar bəzəyən zaman.
Lütfkar bacılar! Əziz bacılar,
Bizə cəhənnəmdir, bilin, yazılan!
Noyabr 1915
26-27. 01. 2024, Samara
ruscadan tərcümə
+++++++++++++
Марина ЦВЕТАЕВА
«Быть в аду нам, сестры пылкие…»
Быть в аду нам, сестры пылкие,
Пить нам адскую смолу, —
Нам, что каждою-то жилкою
Пели Господу хвалу!
Fəvvarənin dilləri pıçıldaşır hovuzda,
Başlarını əyibdir çiçəklənən budaqlar.
Uşaqlarla doludur varsa kölgəlik harda,
Ah, niyə mənim deyil çəməndəki uşaqlar.
+
Eşq ilə keşik çəkən ana baxışlarından,
Hər uşağın başına tac qoyulub elə bil,
Uşağı əzizləyən hər anaya mən bu an
İstəyirəm qışqıram: “Bütün dünya səindir!”
+
Kəpənək tək al-əlvan qızların paltarları,
Gülüşən, sözləşən var, kimi yollanır evə.
Mehriban bacılar tək analar pıçıldaşır:
— “Oğlumdan sizə deyim…” – “Bəladır mənimki də!”
+
Həm nizə, həm də qılınc oynatmağı bacaran,
Döyüşdə sarsılmayan qadından gözəl nə var!
Qadın səadətisə — səadətim – hər zaman,
Beşik əsirliyində bilirəm ki, tapılar!
1910
ruscadan tərcümə
25. 01. 2024, Samara
+++++++++++++++
Марина ЦВЕТАЕВА
В Люксембургском саду
Склоняются низко цветущие ветки,
Фонтана в бассейне лепечут струи,
В тенистых аллеях всe детки, всe детки…
О детки в траве, почему не мои? Читать далее
Saraya yollandı firon vəziri,
Boyat, kifli çörək qul qabağında.
Çırpdı gənc xanımı əyanın yerə,
Mücrünü sındırdı darıxdığından
+
Boynunu dişılədi göyərçinlərim,
Kəniz çimdikləndi – bu da qüssədən!
Alaraq ovcuna əsmər əlini,
Çəkdi xanım cavan köləni brdən.
+
— Niyə kədərliir gözlərin belə?
Şah şərabı çoxdur zirzəmilərdə.
Zavallı cavansa: yuxu yozuram,
Xidmət eləyirəm ağama həm də.
+
— Öz xanımını da əyləndir indi!
Bürküdür, ağamız hələ uzaqda.
— O ağanın mən ki, xidmətindəyəm,
İri gözü görür harda olsa da.
+
Keşik köpəkləri durmadan hürür,
Badam bağlarının sərindir yeli.
Çəkişən, bəhs edən səslərin küyü,
Yataq otaqğından əyanın gəlir.
+
— Qorudum ağamın xəzinəsini,
— Xəzinə və arvad bir deyil, kölə
— Onun almazısan. Öz ağasının,
Almazına tamah kim sala bilər?
+
İosifin bəhsi! Yaqub elə bil,
Tanrının özüylə əlbəyaxadır.
Udur – təbəssümlə — qıyı, gizlədir,
Firon arvadının cavan arvadı
27 avqust 1917
ruscadan tərcümə
21.12. 2023, Samara
++++++++++++
Марина Цветаева
ИОСИФ
Царедворец ушёл во дворец.
Раб согнулся над коркою чёрствой.
Изломала — от скуки — ларец
Молодая жена царедворца. Читать далее
xeyrulla xayal 