Архив тегов | Əkbər Bədəlov

ƏRƏBQARDAŞBƏYLİNİN ARVADLARI VƏ KİŞİLƏRİ. 12. ƏKBƏR (III)

MƏN 1 YANVAR 2025

Çoxu o vaxtkı yaşlarına görə gəlin adlandırıla biləcək qadınlar Qardaş və onun ailə üzvləri ilə lap ötəri təmasda olan, lap təsadüfən görüşüb salamlaşan hər kəs haqqında məlumatı dərhal Bağda xalaya çatdırır, o insanlar qara siyahıya düşürdülər. İmanqululardan olan kişilərin də birliyi yaranmışdı, bunlar toy ya yas məclislərinə bir yerdə gəlir, Qardaşın özü və ya ona yaxın adamlar oturan tərəfə çoxmənalı şəkildə baxaraq öz aralarında guya tezliklə həyata keçiriləcək vacib əməliyyatı müzakirə edirdilər.

Heç birinin Qardaşa yaxın getməyə cəsarəti çatmırdı…

Maraqlıdır ki, Əkbərin doğma qardaşı bu dəstədə deyildi. Yavər tayfaçılıqdan uzaq, vicdanlı adam idi. Qardaşının dərdini ləyaqətlə çəkirdi…

Və bu da maraqlıdır ki, imanqululuların dəstəsində mərhum Şirinbala da vardı. Qardaşın doğma qaynı…Heç bir peşə təhsili olmayan, ancaq həmişə hardasa kassir işləyən, pulu, maşını olan Şirinbala güclü arxaya ehtiyac duyur və imanqululuları belə arxa sayırdı.

Mərhum Şirinbalanı xüsusi xatırlatmağımın səbəbi var. Bu, bir az aşağıda bilinəcək.

Əkbərin ölümü icma bağları onsuz da zəif olan kənddə çoxlu çatlar yaratdı. Bir neçə il ərzində toy və yas mərasimləri qarşıdurma meydanına, kin nümayişinə çevrilir. İmanqululularda tayfa rəhbərinin sədr olduğu vaxtdan özlərini kənddə hamıdan üstün göstərmək, boyun-boğazlarından, qulaqlarından asılan qızılla həsəd yaratmaq tələbata çevrilmişdi. İmanqulu Rzayev kolxozdan qazandığı pulları uşaqlarının təhsilinə də qoya bilərdi. Yaxşı təhsil insanı mədəni olmaqdan əlavə, onu təvazölü, başıaşağı elər. İmanqulu Rzayev kolxozun gəlirini qızıla çevirməyi üstün tutmuşdu. Nadan adam isə qızıllananda o qızılı qox, qızıl onu idarə edir… İdarə eləməkdən çox dingildədir, oynadır…

Читать далее

ƏRƏBQARDAŞBƏYLİNİN ARVADLARI VƏ KİŞİLƏRİ: 11. ƏKBƏR (II)

Əgər qarışdırmıramsa, elə dəfn günü, bəlkə də lap dəfn zamanı, zərərçəkən tərəfin mövqeyini keçmiş kolxoz sədri, Bağda xalanın yaxın qohumu İmanqulu Rzayev qarşı tərəfin adamlarına və hökumət nümayəndələrinə elan eləmişdi: Bu, bədbəxt hadisədir, biz Qardaşdan şikayətçi deyilik. Bu mövqeyin Bağda xala ilə necə, nə dərəcədə razılaıdırıldığını deyə bilmirəm. İşin yola qoyulmasında Bağda xalanın bacısı oğlu Bəybalanın da yaxından iştirak etdiyi deyilirdi.

Qardaşın ağsaqqalı, lələmin dili ilə desəm, Qəfər oğlu Səttar idi. Lələm onu belə çağırardı, çünki kənddə bir Səttar da olmuşdu…

Qardaşın milisdə neçə gün ya neçə saat saxlandığını yadımda deyil. Tezliklə bu işə xitam verildi – hansı hüquqi əsaslarla və təsnifatla, deyə bilmərəm.

Qardaşın Əkbəri qəsdən öldürmədiyi şübhəsizdir. Onlar həm yaxın qohum, həm də yaxşı yoldaş idilər. Aralarında heç bir ədavət ola bilməzdi. Əkbərin ölümü bədbəxt hadisə idi, ancaq bu hadisənin detalları da hüquqi cəhətdən çox vacibdir. Deyirdilər ki, guya Qardaş un kisələrinin üstündə yatıbmış, Əkbər qaranlıq dəhlizə girib zarafatla onu qorxutmaq istəyəndə, ayılıb əlindəki silahın tətiyini çəkib. Qardaş yuxulu ikən Əkbərin ona yaxınlaşıb tüfəngini əlindən çəkdiyini də deyirdilər. Guya bu anda Qardaş onu un oğrusu bilib atəş açmışdı… Читать далее

ƏRƏBQARDAŞBƏYLİNİN ARVADLARI VƏ KİŞİLƏRİ. 10. ƏKBƏR (I)

20230721_135628

1963-ilin yay günlərinin birində əlimdə bir yekə tikə çörəyi gəvələyə-gəvələyə Kürün qırağına gedirdim. Kolazdan çıxıb mənimlə qabaq-qabağa gələn adamların biri dayanıb üzünü ciddiləşdirərək dedi: “Xruş dayın o boyda çörəyi yeməyə icazə verib?”

Mən tutuldum. Çünki bilmirdim ki, Xruş dayı kimdir və niyə dədəmin çörəyini yemək üçün ondan icazə almalıyam.

Mənimlə əslində, sonradan başa düşdüyüm kimi, zarafat edən adam Qardaş idi. “Xruş dayı”  SSRİ-nin o vaxtkı rəhbəri Xruşşova deyirdilər.1961-ci ildən ölkədə çörək qıtlığı başlanmışdı. Şəhərlərdə çörək adambaşına talonlarla satılır, adamlar növbəyə gecədən yazılırdılar. Kənd mağazalarında unu adambaşı bölüb satırdılar. Bizim evdə çörək qıtlığı olmayıb. Kişi köhnə qayda ilə qabaqcadan taxıl alıb quyulara vururdu. Satışda un olmayanda dəni məməm daşda çəkirdi. Lələm özü hər həftə Salyana gedir, yəqin ki, tanışlıqla bir sarıq arası çörək alıb gətirirdi. Ancaq elə bizim kəndimizdə çörək korluğu çəkənlər çox idilər. 1963-cü ilin dekabrında elə bu çörək qıtlığından mənfi qəhrəmanı Qardaş olan qanlı faciə törəndi. faciəyə İndiyəcən Yavərin səsi qulaqlarımdadır. Təzə köçdüyümüz evin qabağında ağlaya-ağlaya qışqırırdı: “Əkbər ölüb, ay Cahangir dayı…”

1963-cü il dekabrın 9-u idi…

Qardaşım Süleyman 1963-cü  il dekabrın 1-də əsgər getmişdi. Dekabrın 8-də, hələ üç il xidmət edəcəyi yerə, yəni Qazaxstana çatmamış, onu bir həftə əvvəl yola solmış yola salmış kənd cavanlarından biri, özü donanmada dörd illik əsgərlikdən təzə gəlmiş Əkbər dəfn olunurdu…

O günlər yağırdı. Kəndin palçıqlı yollarında bata-bata gedən adamlar səhər tezdən Mir Cabbarın oğlu Gülağanı əsgərliyə yola salıb Əkbərin dəfninə tələsdilər…

Əkbəri 1963-cü il dekabrın 7-dən 8-ə keçən gecə Qardaş tüfənglə vurmuşdu…

Əkbərin dörd il çəkmiş əsgərliyindən əvvəlki vaxtını xatırlamıram. Əsgərlikdən sonra görərdim. Ölümünə yaxın elə hyətimizdə, nərdivanın yanında durub gətirdiyi qurban ətini məməmgilə verdi – sırıqlının ya da kitelin altından geydiyi matros köynəyi yaxşı yadımdadır. Üzü gülürdü…Ölümündən sonra məməm şəklini böyütdürüb divardan asmışdı…

Читать далее