Архив тегов | Radyard Kiplinqin şeirləri

RADYARD KİPLİNQ. CƏNGƏLLİK QANUNU

RADYARD KİPLİNQ

Cəngəllik qanunudur bu, göylərin özü tək doğrudur və qədimdir,
Onu sayan canavar firavan yaşayacaq, pozan Qurd –ölməlidir.

 +

Ağacda sarmaşıq tək qaçır qabağa-dala Qanun da zaman-zaman,

Çünki sürüsündədir gücü Qurdun, sürü də alır gücünü qurddan.

 +

Quyruqdan burunacan yuyunun və dərindən için, dibdən yox ancaq,

Unutmayın ki, gecə ov eləmək vaxtıdır, gündüzsə — yuxulamaq.

 +

Çaqqal yesin Pələngin artığını, Qurdbala, bığların çıxan zaman,

Yadda saxla, Canavar — ovçudur və özün get yalını özün qazan.

 +

Dinc durun Cəngəlliyin Ağalarıyla – bunlar Pələng, Bəbir, Ayıdır,

Dinməz Fillə sayqılı olun, Qabana heç vaxt sataşmayın, ayıbdır.

 +

Cəngəllikdə Sürü ki, Sürü ilə rastlaşır, çıxmır heç biri yoldan,

Başçılar qoy danışsın, bu iş bitər ağıllı kəlmə deyilən zaman.

 +

Sürüdən Canavarla vuruşsanız, uzaqda vuruşun və təkbətək,

Qalanlar bu döyüşə qatılsa, azalacaq Sürü, itki verərək.

 +

Qurda sığınacaqdır Mağara, bura həm də evidir Canavarın,

Nə Baş Qurd girə bilər onun Mağarasına, Qurdlar Şurası nə də.

 +

Qurda sığınacaqdır Mağara, giriş ora deyilsə etibarlı,

Şura mesaj göndərər, Qurd da düzəliş elər mağarada tutarlı.

 +

Gecə yarıyacan ov etməyin, meşədə küy salmayın, etsəz əgər,
Yoxsa marallar ürkər, sizin qardaşlarınız, bilin, ovdan boş gedər.

+

 Öldürün özünüzçün, acsa yoldaşlarınız, balalarınız ya da.

Öldürməyin heç zaman kef üçün, öldürməyin İnsanı heç bir halda!

 +

Zəifdən qəniməti çırpışdırsanız, yeyib fəxrlə aşırmayın,

Zəifin hüququdur Sürü hüququ – ona verin başı, dərini.

 +

Sürünün Qəniməti Sürünündür, yerində yeyilməlidir elə,

Kim istəsə apara yuvasına bu əti, gərək o öldürülə.

 +

Qurdundur Qurd ovlayan. O öz qənimətiylə nə istəsə, eləyər;
Sürü toxuna bilməz ətə, Canavar buna izn verməsə əgər.

 +

Birillik bala yalnız tələb eləyə bilər, doyanda ov yiyəsi,

O da girişib yesin; heç kimin ixtiyarı yoxdur ona “yox” desin.

 +

Pozulmazdır hüququ Birilliyin və onun haqqı var tələb edə,

Qənimət gətirəndən payını; ona heç kim yöx deməsin sürüdə.

 +

Yuvada anadadır hər hüquq – götürməyə il uzunu haqqı var
Balalarçın bir budu; anaya “yox” deməyə yox heç kimdə ixtiyar.

 +

Mağarada ixtiyar Atadadır, tək gedib ov etməyə haqqı var,
Sürüyə  tabe deyil, barəsinidə onun yalnız Şura hökm çıxarar.

 +

Yaşı da, hiyləsi də onun çünki az deyil, çapıq və pəncəlidir,
Dəlmə-deşiyi varsa Qanunun, Baş Qurd deyən – Qanunu əvəz edir.

 +

Cəngəllik qanunları budur – qüdrətlidrlər,  sayları da az deyil;

Önəmlidir hər biri bədən üzvləri tək – hər biriniz baş əyin!

 

ingiliscədən tərcümə

25.12. 2024 – 05.01. 2025, Samara

Qeyd:

Şeir ilk dəfə  “Canavarlar üçün qanun” başlığı altında 1894-cü il iyunun 7-də “Qorxu necə gəldi” hekayəsi ilə birlikdə nışr edilmişdir.

++++++++++++++

RUDYARD KİPLİNG

The Law of the Jungle

 

NOW this is the Law of the Jungle — as old and as true as the sky;

And the Wolf that shall keep it may prosper,     but the Wolf that shall break it must die. Читать далее

RADYARD KİPLİNQ. MESOPOTOMİYA

RADYARD KİPLİNQ

Gənc və qətiyyətllilər, geriyə dönməz onlar

Səmimi, çılğındılar, verdik onları qurban:

Onlar öz nəcisinə bələnib can verəndə qaçmağa üz qoyanlar,
Doğrudanmı şərəflə dəfn edilər bir zaman?

 +

Onlar dönməyəcəklər, soyuqqanlı və rahat qətlə yetirilənlər,

Hər gün kömək istəyib rədd edildilər ancaq:

Müqəssirlər üstəlik son nəfəslərində də qınayırdılar hələ,

Elə gücləri var ki, olmaz onları qovmaq?

 +

Dönməz ölülərimiz Gündüzlər nə qəqər ki, Gecələrdən ayrıdır,

Qürubun zolaqları nə qədər ki, həmindir.

Başıboş yekələr ki, onlar can verən zaman naqqallıq eləyirdi,
Yüksək vəzifələri tutacaqlar yenə də?

 +

Ya bir saatlıq qızıb soyuyar qəzəbimiz:

Bir də baxıb görərik yatan kimi qasırğa,

Onlar hakimiyyətə yenidən qayıdıbıar necə rahat, necə tez,

Əl ataraq adəti hiylə və bacarığa?

 +

Bizi-sakitləşdirir, bizə gen-bol ödənc də vəd eləyirlər onlar,

Göstərə də bilirlər özlərini qorxan tək.
Dostları, borcluları məşvərətə çağırır və məsləhət alırlar,

Söz verirlər hər kəsin işi düzəldiləcək.

 +

Bütün həyatlarıyla günahları yuyulmaz və silməz ölümləri,
Millətimizə onlar vuran qara ləkəni.

Fəqət baş alıb gedən ətaləti, faciə yaradan təkəbbürü,

Qoymalıyıqmı qalsın həminki kimi yenə?

1916

ingiliscədən tərcümə

16. 12. 2024, Samara

QEYD:

Bu şeirin mövzusu 1-ci Dünya Müharibəsinin Mesopotomiya kampaniyası, xüsusən 1916-cı ilin aprelində general Taunsəndin Kutu təslim etməsinə gətirib çıxaran adminstrativ hərcməlikdir. Bir tarixçi bunu Britaniyanın hərbi tarixində ən alçaldıcı məğlubiyyət adlandırıb.

++++++++++++++

RUDYARD KİPLİNG

Mesopotamia

 

They shall not return to us, the resolute, the young,

  The eager and whole-hearted whom we gave:

But the men who left them thriftily to die in their own dung,

  Shall they come with years and honour to the grave?

 

They shall not return to us; the strong men coldly slain

  In sight of help denied from day to day:

But the men who edged their agonies and chid them in their pain,

  Are they too strong and wise to put away?

 

Our dead shall not return to us while Day and Night divide–

   Never while the bars of sunset hold.

But the idle-minded overlings who quibbled while they died,

  Shall they thrust for high employments as of old?

 

Shall we only threaten and be angry for an hour:

  When the storm is ended shall we find

How softly but how swiftly they have sidled back to power

  By the favour and contrivance of their kind?

 

Even while they soothe us, while they promise large amends,

  Even while they make a show of fear,     

Do they call upon their debtors,  and  take  counsel  with  their

     friends,

  To confirm and re-establish each career?

 

Their lives cannot repay us–their death could not undo–

  The shame that they have laid upon our race.

But the slothfulness that wasted and the arrogance that slew,

  Shall we leave it unabated in its place?

RADYARD KİPLİNQ. MEDALIN İKİ ÜZÜ

RADYARD KİPLİNQ

“Ad qazanıb dünyaya özümü tanıdaram,

Haqq yolunda vuruşub şöhrətə də çataram.

Sevgidə də uğurlu olaram, bir ağızdan,

Dünya məni təriflər dünyadan gedən zaman”

 +

Şöhrət üçün vuruşdu, yetdi şöhrətə, ada,
Rüsvayçılıq çələngi ona toxudular da.

Gördüm onu bir dəfə tamam gözlənilmədən,
Nə iztirablar çəkir, üzündən oxudum mən.

 +

“Haqq yolunda vuruşdun? Getdi zəhmətin hədər?

Qazandınmı qənirsiz sevgi yolunda zəfər?

Yenə böyükmü adın? Qalacaqmı beləcə?

Tərif dedimi sənə bu dünya layiqincə?”

 +

Mənə cavab vermədi – o heç danışmadı da,

Bir an gözlədi ancaq, qızartı yanağında.

Sonrasa titrəyərək, üzümə də baxmadan,
Dilə gəlib istədi, İlahi, yarım kron.

1881

ingiliscədən tərcümə

17-18. 12. 2024, Samara

 

+++++++++++++++++++

RUDYARD KIPLING

Two Sides of the Medal

 

“’I will into the world, I will make me a name,

I will fight for truth, I will fight for fame,

    I will win pure love, and when I die

    The world shall praise me worthily.’ Читать далее

RADYARD KİPLİNQ. BÖYÜK PAROXODLAR

RADYARD KİPLİNQ

Ah, böyük paraxodlar, hayana gedirsiniz, deyin, yığışıb belə? —

“Dənizlər aşırsınız ingilis kömürüylə harəkətə gələrək”

“Bu yolu gedirik ki, sənə çörək gətirək, yağ da gətirək hələ,

Mal əti, qoyun əti, donuz əti, yumurta, pendir gətirək gərək.”

 +

“Paroxodlar, eləsə, bəs gətirəcksiniz, deyin, onaları hardan,

Hara yaza bilərəm siz uzaqda olanda sizə məktubumu mən?”

  “Gətirərik bunları Kvebek, Vankuverdən, həmçinin Melbrundan.

Məktubuları Hobarta, Honq Konqa və Bombeyə gərək göndərəsən sən.”

 +

“Ancaq Böyük Gəmilər, bəs sizə üz verərsə əgər nə isə birdən?

Məsələn, ola bilər batasınız dənizdə, qəzaya  uğrayaraq.”

“O halda, əlbəttə, sən, səhərini kofesiz, bekonsuz yeyəcəksən,

Bəlkə çay işəcəksən, nə şirin qoğal, nə də fəsəli olar ancaq.”

 +

“Onda dua elərəm ki, Böyük Paroxodlar, gözəl keçsin havalar,

Mavi sular xəfifcə ləpələnsin və yumşaq küləklər ancaq əssin.”

“Böyük Paroxodlara təhlükəli deyildir nə briz, nə dalğalar,

Dəmirdir aşağıdan, düzəldiblər poladdan yuxarı hissəsini.”

 +

“Onda, Böyük Gəmilər, sizəin hamınıza quraram yeni mayak,

Cəlb edərəm ağıllı çoxlu losmanı da mən, sizi keçirsin onlar.”

“Ah, indi artıq La-Manş çox gözəl işıqlanır ziyafət zalı sayaq,

Losmanlarınsa sayı Ludakı sardinanın sayından da çox olar.”

6.

“Bəs Böyük Paroxodlar, nə eləyə bilərəm sizin üçün onda mən,

Nə eləyim halınız xoş olsun,  durumunuz rahat və qaydasında?”

Keşik çəkməyə göndər onda böyük sularda hərb gəmilərini sən,

Yemək gətirən zaman biz sənə önümüzü kəsməsin bir adam da.”

7.

Çörək ki, yeyirsiniz, dadlı peçenyelər ki, xırtıldadırsınız siz,
Sorduğunuz şirnilər, ya kəsilib-doğranıb qazana girən ətlər,

Bir daha görməzsiniz bunları evinizdə Biz Böyük Gəmilərsiz

Siz aclıq çəkərsiniz bizim qabağımızı kəsən olarsa əgər”.

1911

ingiliscədən tərcümə

13-15. 12. 2024, Samara

++++++++++++++

RUDYARD KİPLİNG

Big Steamers

«Oh, where are you going to, all you Big Steamers,

With England’s own coal, up and down the salt seas?»

«We are going to fetch you your bread and your butter,

Your beef, pork, and mutton, eggs, apples, and cheese.»

2

«And where will you fetch it from, all you Big Steamers,

And where shall I write you when you are away?»

«We fetch it from Melbourne, Quebec, and Vancouver.

Address us at Hobart, Hong Kong, and Bombay.»“

3

«But if anything happened to all you Big Steamers,

And suppose you were wrecked up and down the salt sea?»

«Why, you’d have no coffee or bacon for breakfast,

And you’d have no muffins or toast for your tea.»

 

4

«Then I’ll pray for fine weather for all you Big Steamers,

For little blue billows and breezes so soft.»

«Oh, billows and breezes don’t bother Big Steamers:

We’re iron below and steel-rigging aloft.» 

 

5

«Then I’ll build a new lighthouse for all you Big Steamers,

With plenty wise pilots to pilot you through.»

«Oh, the Channel’s as bright as a ball-room already,

And pilots are thicker than pilchards at Looe.»

6

«Then what can I do for you, all you Big Steamers,

Oh, what can I do for your comfort and good?»

«Send out your big warships to watch your big waters,

That no one may stop us from bringing you food.»

7

For the bread that you eat and the biscuits you nibble,

The sweets that you suck and the joints that you carve,

They are brought to you daily by All Us Big Steamers

And if any one hinders our coming you’ll starve!»

RADYARD KİPLİNQ. «BATAQLIĞIN QARA UŞAQLARININ…»

buffaloes2

Bataqlağın qara uşaqlarının,

Şoranlıq çöllərin və çəmənliyin,

Kəndə girməyə yox ixtiyarları,

Aşağı dərəcə adamlar kimi.

 +

Otlar otlaqlardan onlar kənarda,

Onların yeminə gülər  mal-heyvan .

Palçıqda dincələr, arzuları da,

Meşədə ot-ələf, ya da ki, tikan.

 +

Ancaq vay halına, onları kimsə,

Yuxudan oyada, çaşıb bir insan,

Sürüdən ayıra başçı camışı,

Qabanı qaldıra mağarasından.

1891

ingiliscədən tərcümə

15.11. 2024, Samara

+++++++++++++++

RAUDYARD KIPLING

Dark children of the mere…

 

Dark children of the mere and marsh,

Wallow and waste and lea,

Outcaste they wait at the village gate

With folk of low degree. Читать далее

RADYARD KİPLİNQ. CƏZA

RADYARD KİPLİNQ

Parladı bir Ulduz göydə bir dəfə,

“Çəkilsin gözümdən!” dedim mən ancaq,
“Elələri var ki, gözəldir daha,

Onlardır sevimli göylərə çıraq.”

Əlbəttə, bu sözüm mənim yalandı,

Bunun cəzasını gərək alaydım.

 +

Qitələr dolaşdım aşıb dənizlər,

Gördüm Planetlər necə nur saçır-

Mənim itirdiyim ulduza bənzər

Ecazkar deyildi ancaq heç biri

Mən yalan demişdim, güman etmədən,
Bunun cəzasını çəkərəm hökmən.

 +

Göylərim al qana boyanan zaman,

Zülmət gecə kimi günüm qaralcaq,

Mən qovan Ulduzdu təkcə parlayan

Məndən uzaqlarda, vəfalı ancaq.

Özümü sevirdim yalnız və indi,

Nə yaşayırdım, nə də ölə bilirdim.

 

ilk dəfə 1931-ci ildə nəşr edilib

ingiliscədən tərcümə

10-12.12. 2024, Samara

+++++++++++++

RUDYARD KİPLİNG

The Penalty

 

Once in life I watched a Star;

   But I whistled, «Let her go!

There are others, fairer far,

  Which my favouring skies shall show.»

Here I lied, and herein I

Stood to pay the penalty. Читать далее

RADYARD KİPLİNG. ÖKÜZLƏR

RADYARD KİPLİNQ

Dalğalanan otunun içiylə cəngəlliyin,
Toran sıxlaşan zaman bir az çaydan yuxarı,

Keçərək gedir onlar toz bürümüş düzəni,

Kənd divarına sarı.

 +

Əzəmətlidir qılınc və möhtəşəmdir qələm,

Kotançının tiyəsi üstündür ancaq daha.

Onun öküzlərindən, işlək əllərindən həm,
Güc alır İmperiya.

 

ingiliscədən tərcümə

08-09. 12. 2024, Samara

++++++++++++++

RUDYARD KİPLİNG

The Oxen

 

Between the waving tufts of jungle-grass,

   Up from the river as the twilight falls,

Across the dust-beclouded plain they pass

   On to the village walls. Читать далее

RADYARD KİPLİNQ. DƏRS

(məktəbli lirikası)

Dərslə məşğul idik haçansa birgə,

Bu dərs ən qədimdi; mənə o hərçənd,

Çox təzə gəlirdi, bilmirəm, bəlkə

Təzə kimiydi o sənin üçün də?

 +

Sanki hər səhifə sənə tanışdı,

Vardı məlumatın şəkillərindən,

Bəs bu dərsləri kim sənə demişdi

Ki, qadın sayağı müdrik idn sən?

 +

Qəribə olardı toranda əgər,

Əlimi qoysaydım çiyninə sənin”.

Bəlkə düşünərdin: “Yaşı bir qədər
Çox olsa, belimi belimi qucardı yəqin”.
+

Gözəl müəllimə, qoy olsun,  indi

Müdrikəm, önündə otururam mən

Oxunun işığı gözlərindədir,

Əks var çöhrəndə hər səhidən.

 +

Görüşdük, sonudur görüşün artıq,

Gərək biz ayrılaq, ayrılaq indi.

Oyun başa çatdı — ­­­ mən uşaq-aşiq,

Əzizim, sən necə? Doğrusunu de…

1881

ingiliscədən tərcümə

06-07. 12. 2024, Samara

++++++++++++++++++++++

RUDYARD KİPLİNG

The Lesson

(Schoolboy Lyrics)

 

We two learned the lesson together,

    The oldest of all, yet so new

To myself, and I’m wondering whether

    It was utterly novel to you? Читать далее

RADYARD KİPLİNG. CARET

RADYARD KİPLİNQ

Deyəsən, çatışmır nəsə dünyada
Nədir bu? Hər kəsin və hamının var,

Müxtəlif arzusu, istəyi ya da,

Onlar gah çəkilir, gah qabarırlar.

 +

Ümidlər həyata keçməmiş qalır,

Boş qalan kürsü var nə qədər evdə.

Dəf eləmək çətin uçurumları,
Çatışmır hər yerdə nəsə yenə də.

 +

Boşluğu eşq ilə bəlkə dolduraq,

Çatmayan həlqəni yapaq qızıldan?

Hansı guşəsisə boşsa, soyuqsa,

Duyulmaz istisi qəlbin heç zaman.

 +

Pozulmuş akkordlar taleyimizdir,
Dissonans qarışır harmoniyaya.

Ən kobud parçadır tale nə hörsə,

Nəfis tikələrlə fəqət yamanan.

 

ingiliscədən tərcümə

02-03. 12. 2024, Samara

QEYD:

CARET — əlyazmada nəyinsə çatışmadığını göstərən naşir, redaktor işarəsidir.

+++++++++++++++++

RUDYARD KİPLİNG

Caret

 

Something wanting in this world—

    What is it? To each and all

Different desires come,

    Tides of longing rise and fall. Читать далее

RADYARD KİPLİNG. QALİBLƏR

RADYARD KİPLİNQ

Əxlaq nədir? Oxusun, kim at üstdəsə əgər.

Qaranlıq gecədirsə, yollar itibsə gözdən,
Əsl dostu tanıdır ən çətin dəqiqələr;

Dalda qalanı ancaq ağılsızdır gözləyən

İstər cəhənnəmə en, göylərə ucal ya da –

Tək gedirsə kim əgər, birinci gedər o da.

 +

Möhkəm tutur ağ əllər tarımlanan yüyəni,

Sürüşdürür mahmızı çəkmənin dabanından,
İncə səslər qışqırır: “Hərlənərək dön yenə”,

Dodaqlar daha parlaq qılıncın poladından

Ümidlər ərimədə ocaq başında odda,
Tək gedirsə kim əgər, birinci gedər o da.

 +

İnsan yıxıla bilər, özü yıxılır ancaq,

Özü yıxıldığından o özüdür günahkar,

Qənimət isə bəxti gətirənə çatacaq,

Şəhərin xəzinəsi, şöhrət və fəxri adlar.

Çatacaq ona yerin bütün sərvəti hətta,
Tək gedirsə kim əgər, birinci gedir o da.

 +

Sənin ağır çağında dostun yanındadırsa.

Əgər yardım və dəstək görürsən ondan hər vaxt,
Yaxşı olar mənim bu nəğməmə qulaq assan:

Yardımıyla zəfər çal, yardımı boynundan at.

Zəhməti qoy o çəksin, sənsə qazan həyatda,
Tək gedirsə kim əgər, birinci gedir o da.

1888

ingiliscədən tərcümə

03-04. 12. 2024, Samara

QEYD:

Kiplinq yaradıcılığının tədqiqatçısı İtil Asmon  qeyd edir ki, bu şeirdə insanların hamısına xas oman, lakin çox az adamın etiraf etdiyi sərhədsiz eqoizm ifadə edilib. Lakin bu fəlsəfənin Kiplinqin özünə aid etmək doğru deyil.

++++++++++++++

RUDYARD KİLLİNG

The Winners

  Envoi to The Story of the Gadsbys

 

What is the moral ? Who rides may read.

  When the night is thick and the tracks are blind,

A friend at a pinch is a friend indeed;

  But a fool to wait for the laggard behind

Down to Gehenna, or up to the Throne,

He travels the fastest who travels alone. Читать далее