Архив тегов | Saşa Çornının şeirləri

SAŞA ÇORNI. MÜHACİR NƏĞMƏSİ

Окт14

saşa çornı

Yarısəs oxuyuram, dinir balalayka həm
Lap astadan, oxuya bilmərəm mən ucadan.

“Sizdən rica edirəm, — deyib mənə sahibəm,

Yaşayın, ayı kimi böyürüb-bağırmadan.

Kafe-şantan deyil ha, dost, bura sənin üçün,

Oxuyursan, narahat olur kirəkeşlərim…”

İtilsin cəhənnəmə — axı bazardır bu gün,
İçkiliyəm özüm də, öz yerindədir kefim!

Ucuz çaxır vurmuşam, elə çox yox, azacıq,

Beş parç pivə içmişəm sonra gəlib həvəsə…

Atılıbdır sandığın üstünə ağ yaxalıq,

Ortadan dikəlibdir çarpayım da nədənsə…

 

Coşaraq cingildəyin, simlər, zınqrov kimi,

Yayılsın həndəvərə səsiniz dalğalanaq,

Sakit seyrək meşənin arxasında necə ki,

Şikayətlə nə qədər dinsə, yorulmur ancaq.

Cingildəyin, simlərim… xovlu toz kimi qarsa,

Hərlənərək toxunur yanaqlarıma indi.
Orlov rəvayəti tək uzaqlarda canlanar,

Sahillərlə sıxılıb axan çay üzərində.

Şam meşəsinin üstdə yanır qürub tonqalı,

Yekə qar topaları daha da mavilənir.

Simləri ehtirasla barmaqlar qamarlayır,
Ladlar daha ucadan, daha da sərbəst dinir…

Simlər dinin!… Aha, bu, xanımdır qapı döyən

Dərhal “Entrez” deyirəm. Söndürülüb işıq da.

“Pardon, madame, — sırıqlı geyindiyimə görə.

Oxuyurdum? Vallah, yox! Haçan oxudum, harda?”

1924

ruscadan tərcümə

12-13. 10. 2024, Samara

+++++++++++++++

САША ЧЕРНЫЙ

 

Эмигрантская песня

 

Пою вполголоса, чуть плещет балалайка,—

       Нельзя мне громче петь…

«Я вас прошу, — сказала мне хозяйка,—

       Не рявкать, как медведь!

Моих жильцов тревожит ваше пенье,

       Здесь, друг мой, не шантан…» Читать далее →

SAŞA ÇORNI.HƏRBİN MAHNISI

Окт6

saşa çornı

Yeddi min əlvan il sovuşdu, getdi,

Ötsün, zərər yox, ha-ha!

Daha da yağlıdır naharım indi,

Qanlı şorba və yuxa…

Bir vaxt bu gicbəsərlər,
Qapırdılar dəyənək,

Nəslini kəsirdilər,
Bir-birininr vəhşi tək.

Qadın oda atılır,

Çırpılır daşa körpə,

Əsirlər batırılır –

Gülməli və qəribə!

 +

Mənim qəssabımdır elmlər indi, –

İndi buludların özünə qədər,

Qalxır xırıltılı qışqırıq hərdən,

Elə ki, dağılır altda beyinlər.

Hər gün, hər ay ay, hər il milyonlarla əl,

Zirehə, topıara əridir metal.

Gələn günümüzə qarşı yönələn,

Qanlı buzun qatı daha da artar.

Mətbuat haray çəkər,
Messalar, konqreslər,

Arvadlar gecə kimi…

Çəkilin!

 +

Hamıdaan güclüsə kim – o haqılıdır,
Bunun sübutunu istəyə bir şəxs,

Dikbaşın üstünə gürzə tək atıl,

Bir kərə çalmaqla nəfəsini kəs!

Düşənin — ağzından tikəni çəkən,
Ya kimin ağzından sən tikə alsan.

Dəyişmz qonağam yer üzündə mən,

Və bütün bu dünya – gülməli yalan!

Öldür, taputa doldur,

Qundaqla alnına vur,

Süngü sox qarınlara,
İrəli, ura!

1913

ruscadan tərcümə

05-06. 10. 2024, Samara

++++++++++++++++++

САША ЧЕРНЫЙ

ПЕСНЯ ВОЙНЫ

Прошло семь тысяч пестрых лет —
Пускай прошло, ха-ха!
Еще жирнее мой обед,
Кровавая уха…
Когда-то эти дураки
Дубье пускали в ход
И, озверев, как мясники,
Калечили свой род:
Женщин в пламень,
Младенцев о камень,
Пленных на дно —
Смешно!
+

Теперь — наука мой мясник, —
Уже средь облаков
Порой взлетает хриплый крик
Над брызгами мозгов.
Мильоны рук из года в год
Льют пушки и броню,
И все плотней кровавый лед
Плывет навстречу дню.
Вопли прессы,
Мессы, конгрессы,
Жены, как ночь…
Прочь!

 +

Кто всех сильнее, тот и прав,
А нужно доказать, —
Расправься с дерзким, как удав,
Чтоб перестал дышать!
Враг тот, кто рвет из пасти кость,
Иль — у кого ты рвешь.
Я на земле — бессменый гость,
И мир — смешная ложь!
Укладывай в гроб,
Прикладами в лоб,
Штыки в живот, —
Вперед!

1913

SAŞA ÇORNI. ƏDALƏTSİZLİK

Окт4

Cənnətdən çıxan zaman divar əhəngi  tək ağ,

Adəm dinməz gedirdi, sərt və qaraqabaqdı.

Dəridən önlüyünü zəif əllə sıxaraq,

Uşaq tək ağlayaraq titrəyirdi arvadı.

Dalğalanan sırayla arxasınca gedirdi,

Sayları bilinməyən və cürbəcür heyvanat:

Anlamayaraq nə var, cavanlar şellənirdi,

Qocalara ağırdı qəribə bu səyahət.

Çaşqındı gombul öküz, deyinirdi astadan:

“Zillət…Daim sifətim tər içində… Aha, Ədəm!

Mən alma yeməmişdim bir dəfə yaranandan,

Sarsaq meyvələri də mən heç vaxt yeməmişəm…”

Yavaşca mələyərək yağlı qoç titrəyirdi:

“Qurbana və qazana mənim nəslim gedəcək

Yediyimiz mamırdı, ilan harda, biz harda,

Yeriyəndə həmişə addım atırdıq ürkək.”

Kişnəyirdi azad at, qorxaraq köləlikdən,

Fağır yol gedir keçi, qüssəli mələyirdi.

Xərçənglər hönkürürdü, həm səssiz, həm də bərkdən,

Dovşalar pəncəsiylə gözlərini silirdi.

Pişik hamıdan uca çığırırdı deyəsən:

“Niyə əzab içində  bala doğam mən gərək?!”

Göstəmk ah çəkirdi: “Sən ki, xırdaca şeysən,

Dost, sənin işin deyil mühakimə yürütmək..”

Cənnətdə almaları tamam basıb yeyərək,

İndi meymunlar ancaq atılıb-düşürdülər.

Sarsaqlar inanırdı təzə yurda gələn tək,
Alma yeyə bilərlər istədikləri qədər.

Və qismən razıydılar yırtıcılar bu işdən:

Cənnətdə ot gövşəmək onlarlı bezdirirdi.

Tuthatutlar, pusqular olsa da irəlidə,

Qan  içib ət yeyərlər doyunca onlar indi.

Adəm cərt və acıqlı,  təkəbbürlü və lal-mat,

Titrəyərək uşaq tək arvadı ağlayırdı.

Həndəvərə baxırdı həyəcanla heyvanat,

Vermirdi yağış ara, uzaqlar qapqaraydı…

1910

Rruscadan tərcümə

02-03. 10. 2024, Samara

+++++++++++++++

САША ЧЕРНЫЙ

НЕСПРАВЕДЛИВОСТЬ

 

Адам молчал, сурово, зло и гордо,

Спеша из рая, бледный, как стена.

Передник кожаный зажав в руке нетвердой,

По-детски плакала дрожащая жена… Читать далее →

SAŞA ÇORNI. MÜHACİRƏT ŞEİRİ

Окт2

Robert Burns

Günlərin bir günü görəm ki, birdən,

Mənim yan cibimdə bir azca pul var.

Dəniz dumanında dərhal itərdim,

Sınanmış devizlə: “Bəlkə də tutar”.

 +

Avstraliyaya bəlkə gedərdim,
Bir parça boş torpaq alardım da mən,

Göstəbək tək qazar, eşələnərdim,

Səhərdən ulduzlar görünənəcən.

 +

İt də saxlayardım. Dincələn zaman,

Gedib oturardıq nərdivanda biz.

Gözəl anlayardıq tam axıracan,

Bir-birimizi də dava-şavasız.

 +

Yuxulu sərinlik düşəndə axşam,

Oxuyardım ona mən “Kaştanka”nı.

Püşkü Robinzonun kef imiş tamam,

Robinzonsa başa düşməyib bunu…

 +

Tənbəl qoyunları sonra qırxaraq,

Möhlətə bir neçə inək alardım.

İki-üç dosta da (susquna ancaq).

Çörək, sığınacaq bağışlayardım.

 +

Həyat girəcəkdir, deyir analiz,

Qapıdan onu qov ya pəncrədən.

Birimiz “Dni”yə, birimiz “Rul”a birimiz,

Xəlvəti abunə olardıq hökmən.

 +

Yeyib-yatardılar elə havayı,

Gəlmək xərclərini çəkrdim hətta.

Ancaq siyasəti atıb ortaya,

Murdarlamasınlar qoy buranı da.

 +

Dinc səma altında, bir zəhər kimi,

Tezcə rus kekkoku çiçəkləyərdi.

Biri başlayanda sağa çəkməyə,
Biri sola, biri yana çəkərdi.

 +

Qorxub qışqırıqdan qaçardı köpək,

Qısıb quyruğunu yerli meşəyə…

Onun dalınca mən götürülətək,

Ağaca çıxardım, “anam, vay” deyə…

 +

Nə fayda üzəsən canı səhrada,

Hər şeyi yenidən orda başlasan?

Axı robinzonluq asandır daha,

Burdaca, Berlində, əslinə qalsa…

1923

ruscadan tərcümə

01. 10 2024 Samara

QEYDLƏR:

  1. Saşa Çornı 1920-ci ildən Avropada mühacir kimi yaşayıb

2. Kek-uok – banco ya gitaranın müşayiəti ilə ifa edilən zənci rəqsi

3. Rul («Руль) – rus mühacirlərin Berlində burxdıqları qəzet.

4. “Dni” («Дни») – rus mühacirlərinin əvvəl Berlində, sonra Parisdə çıxan qəzeti.

++++++++++++++++

САША ЧЕРНЫЙ

ЭМИГРАНТСКОЕ

 

О, если б в боковом кармане

Немного денег завелось, –

Давно б исчез в морском тумане

С российским знаменем «авось».

 

Давно б в Австралии далекой

Купил пустынный клок земли.

С утра до звезд, под плеск потока,

Копался б я, как крот в пыли…

 

Завел бы пса. В часы досуга

Сидел бы с ним я у крыльца…

Без драк, без споров мы друг друга

Там понимали б до конца.

 

По вечерам, в прохладе сонной,

Ему б «Каштанку» я читал.

Прекрасный жребий Робинзона

Лишь Робинзон не понимал…

 

Потом, сняв шерсть с овец ленивых,

Купил в рассрочку б я коров…

Двум-трем друзьям (из молчаливых)

Я предложил бы хлеб и кров.

 

Не взял бы с них арендной платы

И оплатил бы переезд, –

Пусть лишь политикой проклятой

Не оскверняли б здешних мест!..

 

Но жизнь влетит, гласит анализ, –

В окно иль в дверь ее гони:

Исподтишка б мы подписались

Один на «Руль», другой на «Дни»…

 

Под мирным небом, как отрава,

Расцвел бы русский кэк-уок:

Один бы стал тянуть направо,

Другой налево, третий – вбок.

 

От криков пес сбежал бы в страхе,

Поджавши хвост, в мангрóвый лес…

А я за ним, в одной рубахе

Дрожа б на дерево залез!..

 

К чему томиться по пустыне,

Чтоб в ней все снова начинать?

Ведь Робинзоном здесь, в Берлине,

Пожалуй, легче можно стать…

 

1923

SAŞA ÇORNI. DUA

Сен26

saşa çornı

Təşəkkür edirəm, Yaradan, sənə,
Ki, həyat beləcə çaxnaşan zaman,

Mən naşir deyiləm, deputatam nə,
Hələ türməyə də salınmamışam.

 +

Təşəkkür edirəm, Hərşeyəqadir,

Ki, kəsən olmayıb hələ dilimi,

Ki, hər rəzilliyə adət elədim,
Bəxtə inanıram dilənçi kimi.

 +

Minnətdaram sənə, yeganə Tanrı,

Üçüncü Dumaya götürmədilər.

Xoşbəxt sifətimi tutub sən sarı,

Təşəkkür edərəm ölənə qədər.

 +

Təşəkkür edirəm sənə, İlahi,
Gicləri qorxudan ölüm saatı,

Çürüyüb-dağılan dərimdən axır,
Ruh çıxar, bəndənin bitər həyatı.

 +

Səssiz yalvarıram, Tanrı, o zaman,
Qarışım zülmətə, itib-gedim həm,

Cənnətdə, bilirəm, çox darıxaram,

Cəhənnəmi isə yerdə görmüşəm.

 

iyul 1908

ruscadan tərcümə

21.09. 2024, Samara

+++++++++++++++

САША ЧЕРНЫЙ

МОЛИТВА

Благодарю тебя,создатель,
Что я в житейской кутерьме
Не депутат и не издатель
И не сижу еще в тюрьме. Читать далее →

SAŞA ÇORNI. QƏBİRİSTANLIQDA

Сен24

saşa çornı

Bu, yaz fəslidirmi,  boz payız ya da?

Əsir cökələr və tozağacları.

Qarğalar hərlənir qüssəli halda.

İslanmış papağı üstdə şamların,
+

Xaçlar avazıyıb burda, həm çəpər,
Üşüyür buranın kolları, qumu,

Tutqun sarılıqla çıraq közərər,

Əbədi qüssənin mayağı kimi.

 +

Süpürüb aparır köçəri külək,

Nə vaxtdan kollarda yatan torpağı

Sinəyə dəmir mıx batırılan tək,
Ümid itimindən ürəkdə ağrı.

 +

Qəbir daşlarının üstə yıxılmaq,
Nə görmək, çağırmaq, gözləmək ya da.

Sonu görünməyən yuxuya dalmaq,
Əbədi qapalı səmanın altda.

 1910

ruscadan tərcümə

16.09. 2024, Samara

++++++++++++++

САША ЧЕРНЫЙ

НА КЛАДБИЩЕ

Весна или серая осень?
Березы и липы дрожат.
Над мокрыми шапками сосен
Тоскливо вороны кружат. Читать далее →

SAŞA ÇORNI. «ÇEXOV BU DÜNYADA NİYƏ YOXDUR, AH…»

Фев4

Çexov bu dünyada niyə yoxdur, ah!

Nə qədər atlı və piyada zəvzək,

Önündə sevimli evin Yaltada,
Durardı, riqqətlə mədh deyərək.

—

Daim sıçovul tək  vurnuxurdular,
Sanki boksçuydu, səs salıb adı.

O, zarafat edər, baxardı bağa,

Göz qıyıb dinlərdi cəfəngiyyatı.

—

Xəlvəti, ayrı cür mənsə edərdim

Əgər sağ olsaydı o əziz insan:

Daça çəpərinə yaxın gedərdim,

Sevimli çöhrəyə baxım bircə an.

—

Asta addımlara o təsadüfən,

Mənə sarı gəlsə, əyilib onda,

Üzümü qapardım əllərimlə mən,
Və itib-gedərdim qatı toranda.

1922

ruscadan tərcümə

02-03. 02. 2022, Samara

+++++++++++++++

САША ЧЕРНЫЙ

Ах, зачем нет Чехова на свете!

Сколько вздорных — пеших и верхом,

С багажом готовых междометий

Осаждало в Ялте милый дом… Читать далее →

SAŞA ÇORNI.YALVARIŞ

Янв25

Təşəkkür edirəm, sənə, Yaradan,

Ki, həyatda belə vurhavur ikən,
Mən naşir deyiləm, deputat ya da.

 Hələ türmədə də oturmuram mən.

—

Təşəkkür edirəm, mən sənə, Qadir,
Ki, çıxarmayıblar hələ dilimi,

Mənə hər rəzillik adəti, adi,

Bəxtə inanıram dilənçi kimi.

—

Təşəkkür edirəm sənə, Təkolan,
Üçüncü Dumaya götürülmədim.

Sənin duaçınam bil ki, hər zaman,
Azdır, hər nə qədər təşəkkür edəm.

—

Təşəkkür edirəm, Tanrı, sənə ki,

Öndə sarsaqların ölüm anı var,

Dağılan, çürüyən dərilərdəki,

Üfunətli ruhu, nəhayət, qovar.

—

Dinməz yalvarıram, yox elə tamam,
Qaranlıq toranda onda məni sən.
Bilirəm, cənnətdə çox darıxaram,

Bu dümyada gördüm cəhənnəmisə.

1908

ruscadan tərcümə

25.01. 2022, Samara

=============

САША ЧЕРНЫЙ

МОЛИТВА

—

Благодарю тебя, создатель,

Что я в житейской кутерьме

Не депутат и не издатель

И не сижу еще в тюрьме.

—

Благодарю тебя, могучий,

Что мне не вырвали язык,

Что я, как нищий, верю в случай

И к всякой мерзости привык.

—

Благодарю тебя, единый,

Что в Третью Думу я не взят,—

От всей души, с блаженной миной

Благодарю тебя стократ.

—

Благодарю тебя, мой боже,

Что смертный час, гроза глупцов,

Из разлагающейся кожи

Исторгнет дух в конце концов.

 —

И вот тогда, молю беззвучно,

Дай мне исчезнуть в черной мгле,—

В раю мне будет очень скучно,

А ад я видел на земле.

SAŞA ÇORNI. İKİ MÜLAHİZƏ

Апр6

Saşa_Çornı

Саша Черный

Два толка

 

Bəziləri hay salır: “Nə forma! Boş şeydi bu!”

Peyin horrası əgər tökülsə büllur qaba

Büllurda nə ləyaqət, nə dəyər qalar daha.

 

 

 

Var etiraz edənlər buna: “Ağııllı olun!

Siz gecə güvəcinə gözəl şərab da töksəz,
Dilinə vurmaz onu abırlı sayılan şəxs.

 

 

 

Əfsus! Mübahisəni həll edə bilməz onlar.

Hərçənd gözəl şərabı büllura təkmək olar…

 

Ruscadan tərcümə

01-02. 04. 2019, Samara

 

 

Два толка

Одни кричат: «Что форма? Пустяки!

 Когда в хрусталь налить навозной жижи –

Не станет ли хрусталь безмерно ниже?» Читать далее →

SAŞA ÇORNI. FACİƏ

Апр1

Saşa_Çornı

Саша Черный

Трагедия

 

O gərək hamamda kassir olaydı,

Şpal tədarükü agenti ya da.

Tale gözlənilməz oyun oynadı,

Semyon Bubnov qalxdı redaktorluğa.

 

 

Nəhəng masa. Qələm, kağız bir qalaq,

Qaşını dartaraq Bubnov əyləşib.

Çox bilik, cəsarət  istəmir ancaq

Desin ki: “Bu gedər!” “Bu nədir, əşşi!”

 

 

 

İlk dəfə gələnsə — yarılayacaq,

Kim ikinci dəfə — dörddə, üçdə bir.

Üçüncü dəfədə — gətir içalat,

Yığmağa göndərər, baxmaz heç nədir!

 

 

Jurnal papuası otuz iləcən,
Sözü, fikri, dadı doğradı, böldü.

Bir gün kvas içib gözü doyunca,
Flyus tək köpərək çeçəyib öldü.

 

 

 

Yaxşı nekroloqlar yazıldı, amma,
Dilinə gətirən olmadı bunu:

Kassir işləsəydi əgər hamamda,
Faydası daha çox olardı onun.

 

1912

Ruscadan tərcümə

29.03.2019, Samara

 

 

Трагедия

(К вопросу о «кризисе современной русской литературы»)

 

 

Рожденный быть кассиром в тихой бане

Иль агентом по заготовке шпал,

Семен Бубнов вне всяких ожиданий

Игрой судьбы в редакторы попал. Читать далее →