Прощай, немытая Россия…
Əlvida, qartmaqlı, kirli Rusiya,
Əlvida, ağalar, qullar ölkəsi.
Mavi mundirlilər, sizə əlvida,
Əlvida mundirə baş əyən nəsil.
Qafqazın dalında gizlənə biləm,
Bəlkə də mən sənin paşalarından.
Bəlkə də hər sözüm dinlənilməyə,
Bəlkə də yayınam baxışlarından.
Aprel 1841
tərcümə: 16-17 oktyabr 2014, Samara
Квиты – вами я объедена…
Daha baş-başayıq – məni yediniz,
Mən də yazıb sizi bəzədim tamam.
Nahar masasında olar yeriniz,
Yazı masasına mən qoyularam.
+
Dadını bilmədim çox təamların,
Çünki sevindirib məni zərrə də.
Qədərindən artıq çünki cənablar,
Həm uzun-uzadı siz yeyirdiniz.
+
Hər kəs bu dünyada öz yerindədir,
Hər kəsin öz işi, məşğələsi var.
Bu yer, bu iş bizə müəyyənlənib
Dünyaya gəlməzdən nə qədər qabaq:
+
Sizdə gəyirtilər, məndə kitablar,
Sisdə trüfellər, məndəsə dəftər.
Sizdə behişt barı, məndə qələm var,
Sizdə həftəbecər, məndəsə əsər.
+
Matəm şamları tək ayağıqalın —
Bitər başınızda sizin qulançar.
Zolaqlı süfrə tək yollar açılsın,
Gedin, gəlişiniz olmasın ancaq.
+
Havana siqarı alıb damağa,
Sizə üfürərik – acı yaş gələ.
Holland kətanından süfrə ərmağan
Sizə — bu süfrədən kəfən biçilə.
+
Bəlkə də süfrəni hayıf bilərək,
Yaxın bir çalaya – iyli və murdar –
Süfrədən qırıntı, tör-töküntü tək,
Sizin hamınızı çırpıb atarlar.
+
Göyərçin kimi yox ruh sinənizdən,
Axta xoruz kimi “pırr” edib itər.
Torpağa elə lüt qoyularam mən,
Orda qoşa qanad bədəni örtər.
1933
tərcümə: 13-15 oktyabr 2014, Samara
Когда в России собираются вместе представители больше чем одного народа, если даже это застолье, первым делом решается процедурный вопрос: кто коренной, а кто не коренной.
Не удивитесь, если в России вместо «Домов дружбы народов» появятся «Дома дружбы народов с инородцами».
Məşədi İbad Gülnaza nişanlananda öz-özünə deyir: “Qorxuram o cür evdə böyümüş qızın ürəyi burda darıxa” və o dəqiqə də əlavə edir: “Ağzı nədir, sabah dükana gedəndə yekə bir qıfıl alacağam, qapını qıfıllayacağam, o yan-bu yan eləsə də, döyəcəyəm”.
İlham Əliyevlə Xədicə İsmayılovanını mübasibətləri də elə bunu xatırlaıdır. Avropaları görüb gəlmiş Xədicənin Azərbaycanda darıxacağından qorxan İlham Əliyev onu qıfıllayır…
Valllah, belə görünür ki, İlham Əliyev Xədicəyə vurulub…
Xeyli azərbaycanlı adları var ki, onlar addan çox xasiyyətnamədir, arayışdır və hətta əmək kitabçasıdır.
Məsələn, Həsənqulu!
Bu adı eşidən kimi bilirsən ki, bu adamın işinin adı nədir, bilirsən ki, Həsənin yanında qulluq edir, Həsənin yanında qulluq edən adamın xasiyyətini də təxmin etmək olar. Bu insandan arayış da istəmək artıqdır, adından hər şey bilinir.
Heydərqulu!
Bəh-bəh! Vaxtında mənim adımı Heydərqulu qoysaydılar, indi mən kişinin oğlundan yaxşı pensiya da istəyə bilərdim…
Çox təəccüblənirəm ki, niyə indi azərbaycanlılar oğlan uşaqlarının adını İlhamqulu qiymurlar. Gözəl addlır! Həm də elə bil ki, uşaq anadan olandan prezident aparatında işləyir…
Bəh-bəh…
Əvvəllər mənim yanımda deyəndə ki, gözzzəl milətik, cin atına minirdim. İndi bu adlar yadıma düşdü, gördüm doğrudan da gözzzəl millətik…
Mirzə Əlil
12.10. 2014
Вчера еще в глаза глядел…
Gözü gözümdəydi dünənə qədər,
Gözünü gözümdəm gizlədir indi.
Nəğməli quşlarla açardı səhər,
İndi torağaylar quzğuna döndü.
Kütəm mən, sən isə ağıl şələsi,
Sən cavan, mən isə ölüb getmişəm.
Bütün qadınların tanış naləsi:
“Əzizim, de, sənə mən nə etmişəm?”
Ona göz yaşı su, ona – su qan da,
Göz yaşında, qanda mən də yuyundum.
Sevgi ana deyil, ögey anadır,
Məhkəmə, mərhəmət ummayın ondan.
Gəmilər aparır sevgililəri,
Onlar ağ yollarda itib-batır həm.
Və dünya boyunca nalə yüksəlir:
“Əzizim, de, sənə mən nə etmişəm?”
Dünən yıxılırdın ayağıma sən,
Ulu səltənətdim, ucaydı taxtım.
Boşaltdı hər iki əlini birdən,
Paslı qəpik kimi itdi həyatım.
Uşaq qatili tək hakim önündə,
Durmuşam elə bil – üzdə qorxu, qəm.
Bunu soruşaram cəhənnəmdə də:
“Əzizim, de, sənə mən nə etmişəm?”
Divardan, qapıdan soruşuram mən:
“Bəlkə siz deyəsiz günahım nədir?”
Deyirlər: “Yoruldu öpüşlərindən,
Başqa birisini öpür indi də”.
Odda yaşamağı öyrədib mənə,
Elə bir diyara atdı — soyuq, nəm.
Budur törətdiyin, deyirəm yenə:
“Əzizim, de, sənə mən nə etmişəm?”.
Etiraz eləmə, bilirəm nə var
Məşuqə deyiləm – açılıb gözüm.
O yerdən ki, Sevgi gedər, qovular,
Ora bağban Ölüm yetirər özün.
Vaxtsız ağacları silkələməyin,
Nə xeyri? Vaxtında düşər yetişən.
Əzizim, gör sənə mən nə etmişəm!”
14 iyun 1920
tərcümə: 10-11oktyabr 2014 Samara
xeyrulla xayal 