Архив по авторам | Xeyrulla Xəyal

ROBERT BERNS. MƏN GƏRƏK ARVAD ALAM…

Robert Burns

1.

Gərək arvad alam mən, yaxşı ya pis, fərqi nə,

O təki qadın olsun, bu elə bəsdir mənə.

2.

Razı salacaq məni, gözəl olarsa əgər,
Çirkin olsa, zərər yox, gecə fərq elər məgər?

3.

Əgər cavan olarsa, varmı məndən bəxtəvər?

Əgər qoca olarsa, tezcə də ölüb gedər.

4.

Doğarqarın olarsa, sevinərəm nə qədər!

Qayğılarım az olar, doğa bilməsə əgər.


5.
Yaşıl olsun, boz olsun, qara olsun ya da ağ,

Bunun mənə fərqi yox, qadın olsun qoy ancaq.

6.

Vurmağa həvəslisə, qabaqda yaxşı kef var,
Əgər içən olmasa, mənə daha çox qalar.

 

ingiliscədən tərcümə

03.10. 2024, Samara

++++++++++++++++

ROBERT BURNS

Broom Besoms

Buy broom besoms! Wha will buy them now?
Fine heather ringers, better never grew.
1.
I maun hae a wife, whatsoe’er she be;
An she be a woman, that’s eneugh for me.
2.
If that she be bony, I shall think her right:
If that she be ugly, where’s the odds at night?


3.
O, an she be young, how happy shall I be?
If that she be auld, the sooner she will die.
4.
If that she be fruitfu’, O! what a joy is there!
If she be barren, less will be my care.

5.

Be she green or gray; be she black or fair;
Let her be a woman, I shall seek nae mair.


6.
If she like a drappie, she and I’ll agree;
If she dinna like it, there’s the mair for me.

 

BELLA AXMADULLİNA. «DÜŞMƏN OLDUĞUNU GÜMAN EDİRDİM…»

BELLA AXMADULLİNA

Düşmən olduğunu güman edidim,
Deyirdim başıma böyük bəlasan.

Yalançı imişsən sən demə adi,

Ucuzmuş, hər necə oyun çıxarsan.

 +

Manej meydanında sən,

Sikkə ataraq qara,

Fal açırdın, biləsən,

Sevirəm, sevmirəm ya.

 +

Şarfla bürüyürdün ayaqlarımı, dolayırdın,

Orda, Aleksandr bağında bir dəm.

Əlimi isidir, hey aldadırdın,

Mən də, düşünürdün, yalan deyərəm.

 +

Yalan sıxlaşırdı başımın üstdə,

Elə bil ki, quzğun dəstəsi idi.

 +

İndisə son dəfə vidalaşırsan,

Gözlərdə nə göylük, qaralıq nə də.

Eh, yaşayacaqsan, unudub asan,

 Mənim gəlməyəcək heç eynimə də.

 +

Hər şey necə də əbəs,
Necə də gülüncdür həm,

Sən sağa gedəsisən,
Mən sola getməliyəm.

1957

ruscadan tərcümə

17. 10. 2024, Samara

+++++++++

БЕЛЛА АХМАДУЛЛИНА

Я думала, что ты мой враг…

Я думала, что ты мой враг,
что ты беда моя тяжелая,
а вышло так: ты просто враль,
и вся игра твоя — дешевая.
Читать далее

ROBERT BERNS. ROBERT BRYUSUN ÖZ QOŞUNLARINA MÜRACİƏTİ

Robert Burns

Şotlandlar!

Uolleslə birgə çox axlb qızıl qanınız,

Bryusla getmisiniz nə qədər döyüşə siz,

Döyüş meydanı olar bəlkə son mənziliniz,
Ya da gözləyir zəfər!

+

İndi gün gəlib çatıb, yetişir saat indi.

Baxın, döyüş meydanı, cəbhə lap yaxındadır.

Gəlib çatarordusu, baxın, məğrur Edvardın,

Zəncir, köləlik gələr!

 +

Kimin yalançı, xain olduğu aşkarlanar?

Kİmlərdən ağürəklər məzarlığı yaranar?

Kimlərdir köləliyə burda hazır olanlar? —

Qaçslnlar indi elə!

 +

Kim Şotland kralına, Qanuna sadiq qalar,

Azadlıq qılıncını çəkib əzmlə çalar.

Azadlıqçın ölməyə kimin qətiyyəti var,
Gedə bilər mənimlə!

 +

Üzür sizi nə vaxtdan əsarət ağrıları

Kölə tək zəncirdədir bu yurdun oğulları.

Sonuncu damlayacan burda qan axıdarıq,

Azadlığın adıyla!

 +

Gömülsünlər torpağa məğrur uzurpatorlar,
Yıxılan hər yağıda, bilin, qanlı tiran var.

Vurulan hər zərbədən azadlıq yaxınlanar,

Bunu edək, ölək ya!

 

ingiliscədən tərcümə

15. 09. 2024, Samara

QEYD:

“Bryusla getmisiniz nə qədər döyüşə siz” – Bannokberndə 24 oyun 1314-cü ildə şotlandıar Robert Bryusun komandanlığı altında ingilis qoşunları üzərində qəti qələbə qzanmışlar.

Uolles – Uilyam Uolles (təxm. 1270-1305) – Şotlandiyanın milli qəhrəmanı

+++++++++++++++++

ROBERT BURNS

Scots Wha Hae

 

Scots, Wha Hae.
Scots, wha hae wi’ Wallace bled,
Scots, wham Bruce has aften led,
Welcome to your gory bed
Or to victorie!
Читать далее

BELLA AXMADULLİNA. NEÇƏNCİ İLDİR Kİ, MƏNİM KÜÇƏMDƏ…

(1937-2010)

Neçənci ildir ki, küçəmdə mənim,
Addımlar səslənir – dostlarım gedir.

Pəncərəm dalında zülmətə yəiqn,

Xoşdur doslarımın ləng gedişləri.

 +

Tökülüb qalıbdır dostların işi,
Evlərdə nə çalan, nə oxuyan var.

Deqa qızlarıdır həminki kimi,

Mavi lələkləri tumarlayanlar.

 +

Müdafiəsizlər, bu gecə sizi,
Ümid edirəm ki, qorxu oyatmaz.

Dumanla qapayır gözlərinizi,
Dostlar, xəyanətə gizli ehtiras.

 +

Təklik, xarakterin nə sərtdir sənin!

Fırladıb parlayan dəmir pərgarı,
Sakit qapayırsan necə çevrəni,

Vecinə almadan vecsiz andları.

 +

İndi çağır məni və təltif elə,
Sənlə əzizlənən ərköyünəm mən.

Sinənə sığınıb tapım təsəlli,
Səmavi buzunla həm yuyunum mən.

 +

Barmaqlarım üstdə meşəndə durum,

Öləziyən jestin bitdiyi yerdə.

Bir yarpaq qaldıırıb üzümə tutum,

Yetimlik hiss edim həzz kimi birdən.

 +

Səssizlik bağışla kitabxanandan,

Və sərt motivlər ver konsertlərindən.

Unudaram – indi müdrikəm daha –

Sağ olanlar və ölənlərin mən.

 +

Və dərk eləyərəm ağıl nə, dərd nə,
Mənimlə bölüşər sirrini şeylər.

Təbiət söykənib çiyinlərimə,

Uşaq sirrlərini hamıya söylər.

 +

Və göz yaşlarından, qaranlıqdan həm,
Və keçmişin yoxsul nadanlığından,

Görünər, əriyib gedər yenidən,

Dostlarımın gözəl surəti onda.

1959

ruscadan tərcümə

15-16. 10. 2024, Samara

+++++++++++++++++++

БЕЛЛА АХМАДУЛЛИНА

ПО УЛИЦЕ МОЕЙ…

 

По улице моей который год
звучат шаги — мои друзья уходят.
Друзей моих медлительный уход
той темноте за окнами угоден.
Читать далее

ROBERT BERNS. TOMSONUN ANIMI HAQQINDA

Robert Burns

1.

Bəlkə qalxasan indi, hiddətlə dolu Kölgə,
Baxıb gülümsünəsən tənə və ikrah ilə,

Görərək səni bir vaxt aclıqdan öldürənlər,
Torpağının qəbrini indi bəzəyir belə?

2.

İndi, dünyadan köçüb bir ada çevrilərkən,

Bir belə vurnuxanlar sənin həndəvərində

 Qıymazdılar sağ ikən bir fartinq sənə bəlkə,
Qarnını doyduraydın heç olmasa bi dəfə.
3.

Tənha, həm də köməksiz olsan da qalxa bildin
Yüksəkliyə, durmadan şərəflə işləyərək.

Orda əbədi solmaz çələngə yiyələndin,

Halaldır bu qənimət sənə ana südü tək.

4.

Qoy bəzəsin alnını! Və şübhə doğurmayan,

Aksiomu ucadan de ki, çatsın hər kəsə:

Himayədarlıq əgər istəyirsən kübardan,
Bunsuz yaşamağı sən əvvəl öyrənməlisən.

5.

“Çox da veriləcəkdir, kimin ki, çox varısa” —

Bu, hər zəngin insanın mütləq inandığıdır;

Ehtiyac içindəki köməksiz zavallısa,

İtirəcəkdir nəyə gəlirdi son gümanı.
1791

ingiliscdən tərcümə

25. 09. 2024, Samara

Qeydlər:

  1. Tomson (James Thomson)  (c. 11 September 1700 – 27 August 1748)  — şotland şairi və dramaturqu.

2. “Çox da veriləcəkdir, kimin ki, çox varısa” – İncildə (MATTA 13:12):  “…çünki kimin varıdırsa, ona daha çox veriləcək və o, bolluq içində olacaq. Amma kimin yoxudursa, əlində olan da ondan alınacaq.” 

++++++++++++++++++++++++++++

ROBERT BURNS

On Some Commemorations Of Thomson

 

1.
Dost thou not rise, indignant Shade,
And smile wi’ spurning scorn,
When they wha wad hae starved thy life
Thy senseless turf adorn? Читать далее

SAŞA ÇORNI. MÜHACİR NƏĞMƏSİ

saşa çornı

Yarısəs oxuyuram, dinir balalayka həm
Lap astadan, oxuya bilmərəm mən ucadan.

“Sizdən rica edirəm, — deyib mənə sahibəm,

Yaşayın, ayı kimi böyürüb-bağırmadan.

Kafe-şantan deyil ha, dost, bura sənin üçün,

Oxuyursan, narahat olur kirəkeşlərim…”

İtilsin cəhənnəmə — axı bazardır bu gün,
İçkiliyəm özüm də, öz yerindədir kefim!

Ucuz çaxır vurmuşam, elə çox yox, azacıq,

Beş parç pivə içmişəm sonra gəlib həvəsə…

Atılıbdır sandığın üstünə ağ yaxalıq,

Ortadan dikəlibdir çarpayım da nədənsə…

 

Coşaraq cingildəyin, simlər, zınqrov kimi,

Yayılsın həndəvərə səsiniz dalğalanaq,

Sakit seyrək meşənin arxasında necə ki,

Şikayətlə nə qədər dinsə, yorulmur ancaq.

Cingildəyin, simlərim… xovlu toz kimi qarsa,

Hərlənərək toxunur yanaqlarıma indi.
Orlov rəvayəti tək uzaqlarda canlanar,

Sahillərlə sıxılıb axan çay üzərində.

Şam meşəsinin üstdə yanır qürub tonqalı,

Yekə qar topaları daha da mavilənir.

Simləri ehtirasla barmaqlar qamarlayır,
Ladlar daha ucadan, daha da sərbəst dinir…

Simlər dinin!… Aha, bu, xanımdır qapı döyən

Dərhal “Entrez” deyirəm. Söndürülüb işıq da.

Pardon, madame, — sırıqlı geyindiyimə görə.

Oxuyurdum? Vallah, yox! Haçan oxudum, harda?”

1924

ruscadan tərcümə

12-13. 10. 2024, Samara

+++++++++++++++

САША ЧЕРНЫЙ

 

Эмигрантская песня

 

Пою вполголоса, чуть плещет балалайка,—

       Нельзя мне громче петь…

«Я вас прошу, — сказала мне хозяйка,—

       Не рявкать, как медведь!

Моих жильцов тревожит ваше пенье,

       Здесь, друг мой, не шантан…» Читать далее

ROBERT BERNS. SAHİBƏ, HESABI GƏTİR

Robert Burns

Xor

Otur, hesab elə gözəl sahibə

Bizim hesabımız gör nə qədərdir.

Nə qədər içmişik, yaz, hesab elə,
Və yenə o gözəl içkidən gətir!

1.

Gün gedib, hava da qaralır indi,
İşıqsız qalmarıq, ancaq azmarıq.

Aydır, ulduzlardır bu el, brendi,

Və doğan günəşdir qırmızı çaxır.

2.

Ağalar üçündür əyləncə, sərvət,

Sadə xalq həmişə əlləşə gərək.

Vardır aramızda burdasa vəhdət,

Lorddur hər birimiz sərxoş olan tək.

3.

Müqəddəs gölməçə mənim fincanım,
Qüssədən, qayğıdan qurtarır canı.

Nəşə, həzz bir oynaq alabalıqdır,
Hamısını içsən, qarmağındadır.

ingiliscədən tərcümə

24. 10. 2024, Samara

+++++++++++++

ROBERT BURNS

Count the Lawin

 

Chorus
Then, guidwife, count the lawin,
The lawin, the lawin!
Then, guidwife, count the lawin,
And bring a coggie mair!


1.
Gane is the day, and mirk’s the night,
But we’ll ne’er stray for faut o’ light,
For ale and brandy’s stars and moon,
And blude-red wine’s the risin sun.


2.
There’s wealth and ease for gentlemen,
And semple folk maun fecht and fen’;
But here we’re a’ in ae accord
For ilka man that’s drunk’s a lord.

 


There is wealth and ease for gentlemen,
And simple folk must fight and fend (for themselves);
But here we are all in one accord
For every man that is drunk as a lord.


3.
My coggie is a haly pool,
That heals the wounds o’ care and dool,
And Pleasure is a wanton trout:
An ye drink it a’, ye’ll find him out!

SAŞA ÇORNI. AKADEMİYANIN 200 İLLİYİNƏ

Azad elmi öldürən məgər siz deyildiniz?

Qamçıyla alimləri qovmadınız siz məgər?

İndi əylənirsiniz, akademiyanın siz
Ölüsünü qumaşla örtmüsünüzsə əgər…
+

Daha qeyrətliydilər Puqaçov da, Razin də,

“Сарынь на кичку!” deyib kəsib-doğrayırdılar.

Mədəniyyət cəlladı onlardan çox rəzildir,
Ölü dodaqlarını qurbanının yalayar.

 +

Haqqınız varmı iki əslik şöhrətiylə,

Öyünəsiniz elm və xeyir ocağının,

Boşdur axı bu məbəd, necə möhtəşəm ola,

Bircə ovuc gümüş də verməz o sizə, qanın…

 +

Volterlərə sırıyıb komsomolu siz indi,

Deyirdiniz Avropa görüb təəccüblənər?

Elm – qarət edilmiş incilərdən deyildir,

Quldur hoqqalarınız, bilin, gedəcək hədər.

 +

Elm də qisas alır. İddialı naşılar
“Proletar” şirkətində əlifba gəmirirlər.

Sizdən törəyən bidur: Lunaçarski Loyola,
Və kollektiv qırmızı Mitrofan – var ayrı nə?

 +

Əgər yeddi asudə avropalı da sizin

Bu ölü yubileyə, təşrif buyursa birdən —

Belə baş çəkirdilər hindulara da yəqin,

Qorxa-qorxa çıxaraq möhtəşəm gəmilərdən.

 +

Yalan, şeypurunu çal! Özgə biçinlərindən
Yığ müqəddəs torpağı Elmi İspolkom üçün.
Əlbəttə, Lomonosov qalxmayaxaq qəbirdən,
Qalxsa, keçirilərdi süngüyə o həmin gün!

ruscadan tərcümə

10.10. 2024, Samara

QEYDLƏR:

  1. Rusiya Akademiyasını 200 illiyi 1924-cü ildə qeyd edilib.

2. «Сары́нь на ки́чку!» — Maneəsiz qəraət üçün Volqa quldurlarının matroslara gəminin qabaq hissəsində yığılmaq əmri. 16-cı əsrin əvvəlindən  18-ci əsrin sonunadək matrosları  “sara” (“sar) adlandırırdılar.

+++++++++++++++++

САША ЧЕРНЫЙ

К двухсотлетию академии наук

 

Убившие свободную науку,

Ученых изгонявшие бичом,

Забавную придумали вы штуку,

Труп Академии венчая кумачом… Читать далее

YENƏ DİRİLƏCƏKSƏ, NİYƏ BƏS ÖLÜR İNSAN…

20230721_135628

Hökmüylə Yaradanın olursa hər şey əgər,

Niyə baş verənləri anlamaq deyil asan?

Daha mürəkkəb, çətin —  bizə vəd edilənlər:

Yenə dirilicəksə, niyə bəs ölür insan?

 +

Divan qurmaq olardı elə burdaca axı,
Mükafatı, cəzanı hər kəs alardı burda,
Burda cənnət guşələr vəd ediləndən artıq,

Burdakı cəhənnəmin tayı yox heç kitabda.

 +

Ötən minilliklərin intizarı ağırdır,
Aşılanır zamanla inamların bərki də.

Varsa dirilmək əgər, niyə ölürük axı? —

Bizə vəd edilənlər təsəllidir bəlkə də…

+

Cənnət… Xurma kölgəsi… Var sərin bulağı da…

Və hurilər… bunamı ümid bağlasın insan?

Bəlkə söyüd kölgəsi? Bəlkə Kür qırağında?…

Vəd ediləndən daha şirindir öz yurd-yuvan…

 +

Yüzilliklər min olur, ötər daha bir min il,

Vəd edilən, baş verən şübhə artırır ancaq

Vəd edilənlər bizə daha təsəlli deyil,
Tanrı, doğrusa onlar, qur divanı burdaca…

11. 10. 2024, Samara

ROBERT BERNS. QIZLAR, TƏZƏ XƏBƏR VAR…

Robert Burns

Xor

Molli mülayimdir, Molli şirindir,
Molli həyalıdır, ağıllıdır həm.

Mollinin tayı yox, Molli gözəldir,

Molli hər cəhətdəm mükəmməl, tamam.

1.

Bir dəfə küçədə getdiyim zaman,
Ayaqyalın bir qız orda gəzirdi.

Daşlı-kəsəkliydi bu yolsa yaman,

Zərif ayaqları yəqin əzirdi.

2.

İncə ayaqları belə gözəlin,
İpək ayaqqabı gərək geyinə.

Daha da yaraşan olardı yəqin,

Göylə gedən qızıl araba minə.

3.

Sarı saçlarıının yox bərabəri,

Qu tək ağ boynundan axır aşağı,
Və qoşa ulduzdur onun gözləri,

Batan gəmilərə xilas mayağı.

1787

ingiiscədən tərcümə

26.09. 2024, Samara

++++++++++++++++++++

ROBERT BURNS

There’s News, Lasses, News


Chorus
Molly’s meek, Molly’s sweet,
Molly’s modest and discreet,
Molly’s rare, Molly’s fair,
Molly’s ev’ry way complete.
Читать далее