Архив по авторам | Xeyrulla Xəyal

MOLLA PƏNAH VAQİFİN GÜLMƏLİ ŞEİRLƏRİ. «GÖRƏYDİM»

Окт8

Mollah Pənah Vaqifin “Görəydim” qoşmasına, necə deyərlər, hətta bişmiş toyuğun gülməyi gələr.

“Çox zamandır, yarın həsrətindəyəm,
Gələydi, bir onu barı görəydim”.

Çox maraqlıdır: yar hara gedib? Yəni sevgililərin münasibəti o qədər azaddır ki, xanım istəyəndə gedir, istəyəndə gəlir? Bir məşhur sovet filmində bu barədə deyyilirdi: “Vısokiye, vısokiye otnoşeniya!” Yəni necə də ali münasibətdir!”

Bəzi ölkələrdə açıq nikahlar da olur. Bizdən iraq…
“Bülbül tək fəryadım çıxdı fələkə”.

İndi mən üzümü tutram  milli akademiyanın zoologiya institunun əməkdaşlarına, bütün qazaxlılara, bütün quşbazlara və başqa bazlara  və hətta prezident adminstrasiyasına: Bülbül, bir ovuca yerləşən quş fəryad eləyir? Fəryadı eləyər yaralı şir, pələng, uzağı qartal … Bilmirəm canavar fəryad eləyər ya eləməz, ancaq bülbülün nəğməsinə “fəryad” deyən adam ya bülbülü tanımır ya fəryadın nə olduğunu bilmir.
“Cənnət iyli gülüzarı görəydim.”

Deməli Molla Pənahın sevgilisinin üzü gülə bənzəyir, özündən də cənnət iyi gəlir.

Kalassikimiz elə bil ki, cənnətdə ən-azı beş-altı ay yaşayıb. İyi burnundan getmir…
Dalı (qoşmanın) çox maraqlıdır.
“Basaydı üzümə gül ayağını,
Öpəydim üzünü, həm dodağını”

Deyəsən, bizim klassik sado-mazoxist oyunlarını sevirmiş. “Ayağını üzümə qoy…”

Bu da bizim molla…

Sonrası da18+ dur. Erotika get-gedə sərhədini genişləndirir…
“Gah açaydım ağ sinənin bağını,
Qoynundakı qoşa narı görəydim.”

“Gah alaydım gərdənini qucağa,
Gah üzüm sürtəydim zülfə, buxağa”.
Gah da oturaydım qabaq-qabağa,
Danışaydı, xoş göftarı görəydim.”
Bu hara gedib çıxdı? Xanımın yiyəsi yoxdur?
“Yar məndən kəsməzdi belə aranı,
Bu qoymayan kimdir, barı, görəydim.”

Yəqin ortada əğyar var. Niyə bu qoşmada Vaqif əğyardan bir söz demir, çox maraqlıdır. Axı deyə bilərdi: “O dəyyusu, o əğyarı görəydim”…
“Vaqifəm, hicrandır mənim məhşərim,
Gecə-gündüz canan olmuş əzbərim,
Kərəm eyləyibən gəlsə dilbərim,
Kəsilirmi ahu zarı görəydim?”

Əslində sondakı misrada “ahu-zarım” olmalıdır, çünki bəndin birinci misrasında müəllif özünü birinci şəxsdə adlandırır: “Vaqifəm”. Ancaq qafiyə xatirinə “m”-nı atır…

Ancaq razılaşın ki, qoşmanın əvvəli çox gülməlidir, sonra erotika başlanır, gülmək adama ayıb gəlir…

Yaxşı ki, klassiklərimizin vaxtında mobil rabitə olmayıb, İnternet olmayıb, bunların çıxarmadıqları hoqqa qalmazdı…

08. 10. 2025, Samara

«ÖZ QOCALIĞIMA MƏN DARIXMIRAM…»

Окт7

Öz qocalmağıma mən darıxmıram,

Duyğusuz baxıram təzə şəklimə.

Saçın ağarmağı, can ağrıları,

Çoxdan adiləşib, öyrəşikliyəm.

 +

Elə bil keçmişi silib yaddaşım,

Elə bil nə uşaq, nə gənc olmuşam.

Sənəddəki deyil elə bil yaşım,

Elə bil  dünyaya qoca gəlmişəm.

 +

Sənsə gözəl idin, sənsə gənc idin,

Minlərin içində seçiləndin həm,

Əllərin, gözlərin gözəldi… indi,

Əllərin titrəyir, gözlərinsə nəm…

 +

Bəlkə gəncliyini, gözəlliyini,

Sən də unutmusan, səni ağrıdan,

Günlər, aylardır ki, öndə gözləyir.

Əllərinə baxır gözlərin hər an.

 +

Məyusam…Mən necə unudum axı,
Bir zaman gənc idin, həm də gözəldin…

Neyləyə bilərəm? Yolun axırı

Əgər yaxındırsa, qoy gedim öndə…

 07. 10. 2025, Samara

 

 

MOLLA PƏNAH VAQİFİN GÜLMƏLİ ŞEİRLƏRİ. «EYLƏRƏM»

Окт6

Molla Pənah Vaqifin çox gülməli şeirlərindən biri “Eyləyəm” rədifli qoşmadır. Bu şeir gülməli olmaqdan əlavə klassimiz haqqında bir institut dolusu ədəbiyyat tarixçilərindən çox şey deyir.

“Harda gördüm bir şux, kaman qaşlını,
İstərəm canımı qurban eyləyəm.”

Hörmətli oxucu yəqin başa düşür ki, “canımı qurban eyləyəm” evfemizimdir, əslində məlum məsələdir ki, kaman qaşlı gözəllə qazaxlı klassik nə eləmək istəyir. Bunu açıb-ağartmayaq…
“Tutam zülfün ucun, dönəm başına,
Bağrımı oduna büryan eyləyəm.”

Bu beyti oxuyanda kimi gülmək tutmursa, onda yumor hissi yoxdur! Təsəvvür edin ki, Vaqif kaman qaşlı bir qız ya gəlin görən kimi cumub yapışır saçının ucundan! Şuluq uşaqlar pişiyin quyruğundan yapışan kimi…
“Mən bilirəm qədrin sərxoş cavanın,
Həlqə-həlqə zülfün, tər zənəxdanın.”

Yəqin xanımlar Qazax tərəfdə Vaqifin vaxtında içirlərmiş…

Dalı (qoşmanın) cəfəngdir.
Bu gül əndamlının sərvi — rəvanın,
Durum yerişinə seyran eyləyəm.
Şair ağına-bozuna baxmır, qafiyə xatirinə qrammatikaya tüpürür, təsirlik halı yönlük halla əvəsz edir: “yerişinə seyran…”

“Mən onun dərdinə oldum mübtəla”

Onun nə dərdi var ki?
“Şəmi xiyalıma o verir ziya”

Başa düşdünüz? Mən – yox. Xəyal şəmdirsə, işığı niyə kaman qaşlıdan alır?
“Xublardan ki, mənə gəlsə hər bəla,
İstəməm ona mən dərman eyləyəm.”

Bunu Füzuli deməmişdimi? Və bu cür yöndəmsiz yox, gözəl demişdi…

“Xublara vermişəm din-imanımı”

Xublara – qazaxlı klassik yenə keçdi farscaya… Dinini, imanını verdi…
“Şövkətü-şanımı, adü-sanımı”

“adü-san”  — belə qondarma izafətləri indiyəcən qəzəlçilər işlədirlər. “ad-san” deyəndə heca sayı düzəlmir…
“Cəllad tək gözləri alsa canımı,
Namərdəm mən əgər aman eyləyəm.”

Burda klassik özünü lap dolaşdırıb. Nə demək istəyib? Demək istəyib ki, “gül əndamlı onun canını alsa da, aman, mərhəmət istəməz, aman diləməz. Ancaq qoşma “eyləməz” rədifi üzərində qurulub.  Belə çıxır ki, can alan Vaqifdir, güləndamlıya aman eləməz…

Vallah, ədəbiyyatdakı indiki dərəbəyliyin, tülkübəyliyin əsasını elə bizim hörmətli klassiklərimiz qoyiblar…
Sonda Vaqif, yəqin ki, güləndamlıya verdiyi “dini, imanı” geri alaraq Allaha müraciət edir.
“Vaqifə rəhm eylə bari, ilahi,
Agah et dərdimdən ol üzü mahi”

Yəni Allahdan xahiş edir ki, onun dərdini ayüzlüyə xəbər versin. Yeri gəlmişkən, bizim klassikləri, hətta indiki tülkübəyləri oxusan, belə düşünmək olar ki, Azərbaycandakı qızların hər ikisindən biri ay üzlü imiş. Bəs indi niyə yoxdur? Bəlkə pambıq, tütün, DDT qızlarımızı korladı?
“Qədəm basıb bizə gəlsin nagahi”

On səkkizinci əsrdə yəqin ay üzlü xanımlar hər kişiyə də olmasa, şeir yazan, “adü-san” çıxarmış kişilərə qonaq gedirlərmiş….
“Bir gecə mən onu mehman eylərəm.”

Bu misradan ağlınız nə kəsir? Bir gecəlik…Yəni siğə eləyəcək? Mən əvvəldə oxuyanda ki, Vaqif gördüyü xanımın saçının ucundan yapışırmış, başa düşmüşdüm ki, bu iş ilə qurtaracaq…

“Mehman eylərəm… bir gecə…”

06. 10. 2025 Samara

DİOGENİN VƏSİYYƏTİ

Окт4

Duyaraq yaxındır ölüm saatı,
Diogen elədi vəsiyyətini.

Dedi: “Basdırmayın hamı tək məni,
Adamlardan uzaq bir yerə atın”

 +

Dedilər: “Sən əgər basdırılmasan,

Qurd-quş cənazəni parçalayacaq”

Söylədi: “Yanıma qoyun bir ağac,
Qovum, yaxın gəlsə quş ya da heyvan”.

 +

Dedilər: “Öləndən sonra sən axı,
Diogen, heç nə hiss etməyəcəksən!”

Söylədi: “heç nə hiss etmirəmsə mən,

Nə fərqi, cəsədim necə dağılır?”

 

04. 10. 2025, Samara

 

MOLLA PƏNAH VAQİFİN GÜLMƏLİ ŞEİRLƏRİ. «AĞ GƏLİN»

Окт3

Molla Pənah Vaqifin gülməli şeirlərindən biri də “Ağ gəlin” rədifli qoşmadır. Əvvəlcə deməliyəm ki, möhtərəm şairlərimizin subay qıza yox, məhz gəlinə sevgi şeirləri və hətta erotik sayıla biləcək şeirlər həsr etməsi və nə vaxtında, nə də indi bu mətnlərin heç bir dava-şava doğurmaması  xeyli təəccüblüdür. Axı məsələ ciddidir: sən durub kiminsə gəlininə sevgi şeiri həsr edirsən, yəni onunla eşqbazlıq edirsən. Elə “Sarı gəlin” mahnısını götürək. Deyir ki, “səni mənə verməzlər”. Qırışmal, xalq götürsün evinin gəlinini versin sənə? Sən kefli-zadsan?..

İndi baxaq Molla Pənahın qoşmasına. Təkrar edirəm ki, mənim Mollah Pənaha hörmətim çox böyükdür. Məhəbbətim də.

“Dərdin məni heyvalara döndərdi”

Burda heca ölçüsü işi korlayıb, “məni heyvaya döndərdi” olmalıdır, yəni “rəngim saraldı”, heca çatmadığından Molla Pənah yazıb “heyvalara”. Və bu özü gülməlidir.
“Ey saçları siyah, üzü ağ gəlin!
Ta ki, gördüm cəmalının şöləsin,
Əridi bağrımda tamam yağ, gəlin!”

Niyə Vaqif “qara” yox, “siyah” deyir, başa düşmək çətindir. Bəlkə savadlı görünmək üçün. Bilmirəm, ancaq “qara” hətta rəvanlığına görə bu misrada “siyah”dan yaxşıdır.

Üçüncü misraya diqqətlə baxın: şair yarının “camalını”, yəni gözəlliyini görür. Konkret desək, üzünü. Başqa yerlərini yəqin görə bilməzdi. Yadda saxlayaq: şair gözəlin üzünü görür, yəni üz açıqdır.

Üçüncü bənd belə başlayır:
“Nə olur, üzündən niqab alasan”.

Yəni gəlinin üzündə niqab var, hə? Bəs bayaq nə deyirdi?
“Sənin həsrətini vilayət çəkər,
Qəmzən yayı dəyər, məlalət çəkər”.

Həsrəti vilayət çəkər, Bəs “məlaləti”? Məlaləti də vilayət çəkər? Yəni “qəmzə yayı” bütün vilayətə dəyər? Qəmzənin yayı dəyər ya oxu?
“Hüsnün eylər aya, günə lağ, gəlin!”

Vallah,, bunu nəinki böyük şairə, bunu heç balaca, laaaap balaca şairə də yaraşdırmaq olmaz. “Hüsnün aya, günə lağ eylər…”

Vallah, adam xəcalət çəkir. O mələklər kimi…
“Mənim könlüm sənin ilən şad olur,
Sən eylərsən damağımı çağ, gəlin!”

Aha! Deməli dördüncü bəndə keçənəcən şair xalqın gəliniylə aranı düzəldib, gəlin niqabını atıb və hoqqa çıxarıbsa, şairin “damağını çağ eləyib…”
“Bəlalərdən səni saxlasın xuda”

Bir-iki bənd şeirə aldanıb niqabını (yəqin ki, təkcə niqabını yox) çıxaran gəlini xuda, yəni Allah, “bəlalərdən” necə saxlasın?

“Xəstə Vaqif ölsə, başına fəda,
Təki olsun sənin canın sağ, gəlin!”
Şeyx Nəsrullah Şeyx Əhmədə nə deyirdi? Deyirdi, Əhməd, mən xəstəyəm, mən eşq xəstəsiyəm…

Molla Pənahın da xəstəliyi, görünür, elə o xəstəlikdən olub…

 

03. 10. 2015, Samara

«MÜHARİBƏLƏR DƏ ELƏ QUMARDIR…»

Окт2

Ludoman… qumarbaz… oyun dəlisi…

Nə udan bəs deyir, nə də uduzan.

Özünü qumara qoyur eləsi,

Bütün var-yoxunu itirən zaman.

 +

Nişan üzyünü, paltarını da,

Qoyub arvadının uduzdu biri.
Böyükdü, dahiydi o insan hətta,

Və eyni zamanda qumar əsiri.

 +

Oyun ehtirası bir qumarbazın,

Fəlakət yaşadır neçə insana.

Olur namusunu arvadın, qızın

Uduzan – ev-eşik hələ bir yana…

 +

O dahi sağaldı… Sağalmır hər kəs,

Ehtiras qızdıqca mərci qaldırar.

Nə uduzan, nə də udan deyir “bəs”,

Göz yaşı axan var, qanı axan var…

 +

Müharibələr də elə qumardır,
Əlbəttə, hamısı yox, çoxu ancaq.

Əlli mini birdən, yüz mini birdən,
Var xalqın adından uduzan qoçaq.

 +

Dəstləyib qumarbaz əskinasları,

Qumar masasına necə atırsa,

Yığıb milyonları cəbhəyə basır,
Soyumur “rəhbərin” ehtirasısa.

 +

Hərbi oyunlarda ciddi fərq də var:

Rəhbər cibdən çəkmir oyuna xərci,

Adi insanlardır uduzulanlar,
Qaldırır rəhbərsə həvəslə mərci…

 +

Napoleon olsun, ya da xırdası,
Biz ludomanların cılbik hərbinə.

Hərəmiz müxtəlif bir əskinasıq,
Sabah növbə çatar sənə ya mənə…

 

02. 10. 2025, Samara

CABİR İMANOVUN MÜBARƏK TƏPİYİNƏ HƏSR OLUNUR

Сен30

Cabir İmanov vəfat edib. Boynuma alım ki, vəfat etməsəydi, mən onun kim olduğunu bilməzdim. İndi məlum olur ki, Cabir İmanov Hamfri Boqart və Lourens Olivyeden də qüdrətli aktyor imiş. Təbii ki, Azərbaycanda bayraqlar endirilib, millət batıb yasa. Ancaq millətin bu yaman gününə sevinən düşmənlərimiz Cabir İmanovun videosunu yayıblar. Bu videoda o, poqonluların vurub yıxdıqları bir aksiya iştirakçısını təpikləyir… İndi beş-on nəfər antimilli ünsür iddia edir ki, belə adam ümumxalq matəminə layiq deyil, guya bu Cabir İmanov elə aksiyaçılara təpik atanda ürəyi gücə düşüb xarab olubmuş…

Vallah, o beş-on adamı tutub salasan… Hə, tutub salasan Cabirin qardaşının təpiyinin altına. O da artistdir, o da yaxşı təpik atan olar…

Mən gözəl millətimin içindən belə nankor və naşükür insanların çıxdığına məəttəl qalıram. A kişilər, gərək siz fəxr edəsiniz ki, sizi Cabir İmanov kimi böyük sənətkar təpikləyir. Belə sənətkarın təpiyi adi təpikdən deyil, onun təpiyi terapiyadır. Onun təpiyinin altına düşmək zəncir ocağına ziyarətdən də savab olardı. Gərək azərbaycanlılar onun təpiyinin altına düşmək üçün növbəyə duraydılar. Mən şəxsən bilsəydim, Bakıya gedib özümü yaxşıca döydürərdim. Yəqin ki, Cabirin təpiklərini yeyəndən sonra cinə dönərdim… Heyf… Azərbaycanda yaşayan əmioğlum Mirzə Təbil mənə telefonda deyir ki, fürsət olan kimi gedib özünü Cabirin qardaşına təpiklətdirəcək… Mən də gedərdim, ancaq, təəssüf ki, prezident sərhədləri bağlayıb, təyyarə ilə uçmağa isə pulum yoxdur. Gərək İlham müəllimə məktub yazıb bir az pul istəyəm ya da xahiş edəm yolları açsın. Yoxsa Cabirin qardaşına da, Allah eləməmiş, bir şey olar, qalaram məəttəl…Bilmirəm bu iki işin hansı prezident üçün asandır. Yəqin yolları açmaq asan olar. Qoy pulu preezident daha vacib işlərə xərcləsin…

Mirzə Əlil

30. 09. 2025, Samara

«YAXŞI FİLM NƏDİR, PİS FİLM NƏDİR…»

Сен30

Yaxşı film nədir, pis film nədir? –

Necə ayırasan yaxşını pisdən?

Ekranda görürsən, gecə, məsələn,

Bir qadın ağlayır, sonra zəng edir.

 +

Ağlaya-ağlaya danışır elə,

Nitqi və jestləri dramatikdir.

Kamera göstərmir xətdəki kimdir,
Səhnə inandırır, görməsən belə.

 +

Özün iştirakçı olursan indi,

Tərəf də tutursan münaqişədə.

Bu zaman gözünün  axsa yaşı da –

Bu film, əlbəttə, yaxşı filmdir.

 +

Ayrı filmdə də gecə bir qadın,

Ağlayır, zəng vurur, ağlayır yenə,

Ancaq inandırmır nəsə bu səhnə,

Bilirsən oyundur sənin baxdığın.

 +

Nə xəttin özü var, nə xətdə adam,
Danışır bu xanım özü özüylə.

Telefon həqiqi olsa da belə,

Fərqli deyil uşaq oyuncağından.

 +

Diqqətin yayınır qadından daha,
Çəkiliş səhnəsi indi görürsən.

Əsəbi rejissor söyür hər kəsi,
Gedir köməkçisi əldən-ayaqdan.

 +

Qaçır tualetə ağlayan xanıım,
Buterbrod basır cəld operator,

Yenə qışqıracaq rejissor: “Motor!” —

Bunları gördünsə, itir inamın…

 +

Əsər – kino olsun, ya da ayrı janr,
Tanrı yaradana bənzəsin gərək.

Yoxdan o, var ola gözəl, mübarək,

Necə yarandığı düşündürməyə…

 

30. 09. 2025, Samara

QURBAN MƏMMƏDLİNİN OĞLU QOŞQARA AÇIQ MƏKTUB

Сен28

Cənab Qoşqar Qurban oğlu Məmmədov!

Yəqin ki, atanız Qurbanın çıxardığı hoqqalardan xəbəriniz var və bu hoqqalarda sizin də iştirak etdiyiniz şübhəsizdir. Atanız çoxdan başını itirib və nə elədiyini bilmir. Bəs siz?

Nəcəf bəy Vəzirovun “Yağışdan çıxdıq, yağmura düşdük” komediyası ilə tanışsınızmı? Əgər məktəbdə atanız kimi oxumusunuzsa, tanış deyilsiniz.  (Atanızın problerinin əsasında duran səbəblərdən biri onun kəmsavadlığıdır). Bu komediyada tacir Hacı Qəmbər gəminin qəzaya uğraması nəticəsində malını itirəndən sonra dəli olub küçələrə düşmüşdü. Atanınızın dəliliyini Bakıda mülkünün dağıdılması ilə izah etmək olardı, ancaq Qurbanın dəliliyi çoxdankı xəstəlikdir, bəlkə də atanız şizofreniya ilə doğulub, əvvəllər özünü zəif büruzə verən xəstəlik yaş keçdikcə və atanızın uğursuzluqları, bununla bağlı pataloji kini artdıqca xəstəlik şiddətlənib və indi Qurban xəstəliyini yox, xəstəlik Qurbanı idarə edir.

Mən sizin atanızdan çox yazmışam, əsasən felyeton janrında. Yəni onun çıxışlarına bəzən yumşaq, bəzən sərt gülmüşəm. Biz hər ikimiz Bakıda olsaydıq da, bu, təbii sayılmalı idi. Yəni demokratik mətbuatın mövcud olduğu ölkədə siyasətçilərlə jurnalistlərin münaqişəsi hər cür hiss doğura bilər, bircə şeydən başqa – qisas hissindən. Ancaq atanız demokratik təbiətli adam deyil, onun siyasətinin mahiyyəti dəstəbazlıqdır, dəstə yaradıb onun başında durmaq. Bacarsa, elə bütün ölkəni belə bir  dəstəyə çevirər. Yəni indi əsl öz yerini tutub, YouTube-da kanal yaradıb və kəmsavad, nadan insanlardan ibarət auditoriyasını bütün Azərbaycan elan edərək özünü prezident sayır. Bu sitüasiya başqa bir dəlini – Qoqolun “dəlinin qeydləri” əsərinin qəhrəmanı Poprişşini yada salır. Oxumusunuzsa, yadınızda olar: mərhumiyyətlərlə, alçalmalarla dolu həyatdan psixikası pozulmuş Poprişşinə birdən inam gəlmişdi ki, o, İspaniya taxt-tacının varisidir…

Atanızın Poprişşinə oxşadığını görmürsünüzmü? Görmürsünüzmü onun “yaratdığı” “parlament” dəlixananı xarıtladır? Görmürsünüz ki, atanızın dəliliyi keçici imiş və Ərəstun Oruclu da əməlli-başlı zəncirli dəliləri xatırladır?

Son həftələrdə atanız mənə və Samranın ən hörmətli insanlarından birinə qarşı çox abırsız bir kampaniya başlayıb. Bunun səbəbi, əlbəttə, çox az dərəcədə mənim ondan yazıdığım felyetonlardır. Əsas səbəb hörmətli Şirvan Kərimovun təxminən beş il əvvəl başçılıq etdiyi təşkilat üzvlərindən hər hansı iaənəni təşkilatın adından yox, öz adlarından göndərmələrini tələb etməsidir. Yəni Şirvan Kərimov sizin atanızla hər hansı əməkdaşlıqdan qaçıb və yaxşı da eləyib. Çünki Şirvan nə Rusiya, nə Azərbaycan siyasətinə qarışır, başçılıq etdiyi təşkilat da siyasi deyil. Atanız niyə məhz bu kampaniyanı indi başlayıb? Bir neçə diaspor təşkilatı rəhbərinin Rusiyada orqanlar tərəfindən məsuliyyətə cəlb olunması ilə əlaqədar, elə deyilmi? İndi Qurban bu hadisələri Rusiya hökuməti tərəfindən aparılan kampaniya sayaraq ona qoşulur və acığı gəldiyi, ona maliyyə dəstəyi göstərməmiş Rusiya azərbaycanlılarını tutdurmaq istəyir, elə deyilmi? Özü də acizanə Vladimir Vladimoroviç Putinə müraciət edir, halbuki dünənəcən Putini ən qanlı diktator adlandırırdı. Siz belə ataya görə utanmırsınız?

Şirvan Kərimov Samara Daxili İşlər İdarəsi yanında İctimai şuranın üzvüdür Uzun illərdən bəri. Bu orqana nəinki həbsdə olmuş, hətta haqqında haçansa təhqiqat aparlımış insanlar da üzv ola bilməzlər. Yəni Şirvan Kərimovun haçansa tutulduğu barədə məlumat ağ yalandır. Yaxşı, atanızın başı xarabdır, abrını itirib. Bəs siz utanmırsınız?

Atanız mənim haqqımda deyir ki, atam yəhudidir. Sənədi var? Bəlkə surətini mənə göndərəsiniz? İsraildən vətəndaşlıq alardım, bəlkə pul da. Hə?

Atanız deyir ki, məni Samarada “Bomj Xeyrulla” adlandırırlar. Yəni müəyyən yaşayış yeri olmayan adam. Cənab Qoşqar, mənim yaşayış yerim həmişə müəyyən olub. 28 yaşa qədər Azərbaycanda yaşamışam, üç il Moskvada, Ədəbiyyat institunun aspirantı olanda, ünvanım: Dobrolyubov küçəsi, 9-11. Samaraya (Kuybışevə) 1985-ci ildə gəlmişəm, üç həftənin içində daimi qeydiyyata düşmüşəm. Üç həftəni isə aspirant yoldaşım, indi pedaqoji universitetin professoru olan Vladimir Nemtsevin qonağı olmuşam.  Heç vaxt evsiz olmamışam. Atanızın cındır agenti ünvanımı yaxşı bilir, çünki dalımca gəzir. Adı Aftandil Quliyevdir, saxta polkovnik, alfons və eksqibisionist.

Utanırsınız?

Atanızın “bomj” dediyi adam dünya ədəbiyyatınin iki şedevrini – Biofulu və Nibelunqları Azərbaycan dilinə tərcümə edib. Hər iki əsər Bakıda çap olunub. Vaxt gələcək, azərbacanlıların daha işiqlı nəsli mənə minnətdarlıq ifadə edəcək, sizin atanızın xatirəsi isə lənətlənəcək.

Atanız məndən cavan olsa da, o da qocalıb. Bu gün-sabah gəbərəcək. Siz isə cavansınız, ömrünüzün qalanını onun poxundan təmizlənə bilməyəcəksiniz. Siz başa düşmürsünüz ki, belə ata bütün ailəni və hətta bütün nəsli hörmətdən salır. Siz belə ata ilə necə bir süfrə başında otura bilirsiniz?

Bəlkə siz də şayiələrə inanırsınız? Şayiələr çoxdur. Məsələn, deyirlər ki, Qurban Məmmədli öz gəlini ilə yaxın əlaqədə olub və nəvələrinin birinin atasıdır. Deyirlər Bakıdakı mülkündə bacıları və qızları fahişəlik edirlərmiş, ona görə Əliyev oranı dağıdıb. Deyirlər Qurbanın nəvəsi ərəblərə seksual xidmət göstərir. Çox şey deyirlər. Mənim polisə adam satmağıma inananda gərək bunlara da inanasan. Elə deyilmi, cavan oğlan?

Qurban Məmmədlidən uzaqlaşın. Yoxsa ömrünüz boyu sizdən onun yediyi poxların iyi gələcək. Vallah, belədir.

Xeyrulla Xəyal

(ünvanımı atanızın cındır agenti bilir)

28. 09. 2025, Samara

MOLLA PƏNAH VAQİFİN GÜLMƏLİ ŞEİRLƏRİ. «OLA BİLMƏZ»

Сен26

Yox, mən qətiyyətlə deyirəm ki, gərək darıxanda, məyusluq üz verəndə Molla Pənahın gülməli şeirlərini oxuyasan. Məsələn “Ola bilməz” qoşmasını. Bu qoşmanı oxuyan kimi krediti, ipotekası olan da, qapısını sələmçi kəsən də, ev adamları ilə dalaşıb-süpürləşən də şənlənəcək.

“Sərasər bir yerə yığılsa xublar,
Sənin bir muyinə tay ola bilməz.”

Mənim başa düşdüyümə görə, Vaqif deyir ki, bütün gözəllər bir yerə yığılsa, “sənin bir tükünə dəyməzlər”. Yəqin baş tükünü deyir…Məgər gülməli deyil?
“Günəş təki şölə verər camalın,
Belə gözəllikdə ay ola bilməz.”

Bu, heç. Sonrasına baxaq.
“Heç gözəli sən tək şux görməmişəm,
Nə fayda, hüsnünü çox görməmişəm.”

Başa düşdünüz? Çox görməyib. Bəlkə çox görsəydi, gözündən düşərdi. Belə olur də. Oğlan qızdan ötrü ölür, elə ki, alır, iki-üç ay keçməmiş soyuyur. Gərək evlənəndən sonra ayrı yaşayalar. Füzulinin Məcnunu heç Leyliyə yaxın durmadı, bilirdi ki, yaxın dursa, gözündən düşəcək…
“Uzun kirpiyin tək ox görməmişəm,
«Qaşların tərzində yay ola bilməz.”

Burası gülməli deyil. “çox görməmişəm, ox görməmişəm…” Vallah, bu misralar Vaqifi gözdən salır…

“Həsrətindən bağrım qan ilən dolub,
Heyva təki rəngim saralıb-solub».

Birinci misraya diqqət edin. Deyir “bağrım qan olub”. Bunu çox şair deyir. Şeirlərinin yarısında Əliağa Vahidin bağrı qandır. Bağır, yəni sinə, ürək – elə deyil? Yaxşı, qanı elə hərlədən, fırladan ürək deyil? Bağrın qan olmağı təbii deyilmi?

İkinci misranı yəqin Vaqif kənd müəllimi olanda yazıb – rəngi qıtlıqdan saralıbmış.

“Bu xubluq ki, həqdən bəxş olub,
Heç kimsəyə belə pay ola bilməz.”

Fikir verirsiniz? Qazaxlı şair azərbaycanca yazmağı elə bil ki, özünə sığışdırmır. A kişi, nə “xubluq”, yaz “gözəllik” də… Yəni deyir ki, onun sevgilisinə gözəllik həddən artıq verilib!

Dədəm vay!
“Qəddin şahbaz, ağ bədənin səmən tək.”

Burda erotika var, yenə sevgilisinin bədənini açdı qoydu şor gözlərin qabağına…

Səmən tək – elə bilməyin ki, Molla Pənah bədəni samana bənzədir. Yəqin “səmən” yasəməndir…
“Yanağın lalədən ziyada göyçək.”

Yanaq lalədən çox-çox göyçəkdir… Öləsən səni, ay belə yanaq yiyəsi…
“Vaqifəm, mən sənə heyran olmuşam”

Qoşmanın sonunda Vaqof öz adını həkk edir ki, oğurlamasınlar. Mən bilən, belə şeirə tamah salan çox olmaz…
“Dərdindən didəsi giryan olmuşam”.

“Didə” yəqin gözdür. Vallah, Vaqifin şeirləri adamı şəkkə salır. Bəlkə 18-ci əsrdə Qazaxda farslar etnik çoxluq imiş?
Ya bəlkə Vaqif gülmək üçün göz yerinə “didə” yazır? Farsları lağa qoyur. Hə? Belə ola bilər?
“Qanlı yaşım kimi çay ola bilməz”.

Mən də bu qoşmanı oxuyanda çox yaş axıtdım. Ancaq  qanlı yaş yox, adi yaş. Çünki gözümün yaşı gülməkdən axırdı…

 

26. 09. 2025, Samara