Orucluq ayının ilkin nəticələri məscidlərdə elan edilib. Məlum olur ki, dünya müsəlmanlarının əksəriyyətinin orucunu Allah qəbul etməyib. Orucu qəbul olunmayan millətlər arasında azərbaycanlılar liderdirlər. Azərbaycan bölgələrindən Salyan birinci yerdədir.
Архив тегов | Salyan
ŞƏRQİN DƏ UZAĞI DEMƏ OLURMUŞ…
HACININ XATİRƏSİNƏ
Şərqin də uzağı demə olurmış,
Təyyarə uçmadı sanki, süründü.
İyirni beş yaşda ruh yorularmış –
Söndün günəşlərin doğan yerində.
Dəbli geyinəndin…Geyindin orda,
Ordu çəkmələri, ordu papağı.
Amma yazırdın ki, səni sarsıdır,
Ürək qabalığı, dil qabalığı.
Yazırdın xəlvəti ağlamağından —
Ağlamaq kənardır nizamnamədən.
Göz yaşı ürəkdə nizam dağıdan,
Saxlayan dünyanın nizamını da.
Orda yaxın ölüm ərəfəsində,
Tapıb oxuduğun Dostoyevski,
Demişdi “qabıqdan özəyə qədər,
Göz yaşı isladıb Yer kürəsini”.
Sıxıldı gicgaha buz kimi lülə
Nə lülə isindi, nə qan soyudı.
Tale püşkü kimi atıldı güllə —
Dəli bir oyunun o gün sonuydu…
Hər insan ömrü hərb, hər an – təhlükə,
Yoxsa da ətrafda top-tüfəng səsi.
Gedir hər insanın içində bəlkə,
Amansız bir dünya müharibəsi.
Yenə də o yerdə günəşlər doğur,
Qurudur qanı da, göz yaşını da.
Doğum-ölüm sirri Tanrıda. Odur,
Xatirə silən də, iz yaşadan da.
04-05 may 2014 Samara
QLOBUS MƏSƏLƏSİ
Salyan başçısı Tahir Kərimovun şəklinə baxıram, fikir məni götürür…
Cənab Kərimov kabinetdə oturub, arxa divarda Heydər Əliyevin bir şəkli, İlham Əliyevin dördə şəkli görünür. Rəfə eyni parlaq cildli kitablar düzülüb, sayları ondan çoxdur, şübhəsiz ki, Heydər Əliyevin kitablarıdır. Ancaq şəklə diqqətlə baxıb görürsən ki, bu cənabın gözü oxuyan gözünə oxşamır. Stolun üstündə qapalı noutbuk qoyulub. Yəqin hərdən-hərdən cənab Kərimov zəngi basıb çağırır: “Ay qız, gəl bu İnterneti qoş görüm!”. Ancaq bu kabinetdə ən qəribə, ən sirrli əşya qlobusdur ki, başçının arxasındakı rəfə, İlham Əliyevin şıkillərinin altına qoyulub. Çox fikirləşirəm ki, bu qlobus başçının nəyinə lazımdır? Axı bu boyda qlobuslarda nəinki Salyan, heç Azərbaycan özü də görünmür. Bəlkə cənab Kərimov bu qlobusdan pul daxılı kimi istifadə edir? Rüşvət gətirənlərə deyir ki, atın o qlobusun içinə… Bəlkə qlobusun İlham Əliyevin şəklillərinin altına qoyulmağı Azərbaycan prezidentinin dünya lideri olduğuna eyhamdır?
Ancaq bu sirri yəqin bircə prezident administrasiyasında bilirlər. Maraqlıdır, məmur kabinetlərindəki bu qlobuslar Azərbaycanda istehdal olunur ya xaricdən alınır?
Və mənə nədənsə elə gəldi ki, əgər kabinetdə qlobus varsa, mikroskop da olmalıdlr. Soruşa bilərsiniz ki, niyə. A kişilər, mən nə bilim niyə. Belə cəhənnəmə, gora. Qlobus nəyə lazımdırsa, mikroskop da ona lazımdır. Bəlkə də qlobusla, mikroskopla bu başlı-qulaqlı vəhşilər də adama oaxşamaq istəyirlər…
Ancaq oxşamırlar. Nə qədər baxırsan, görürsən ki, oxşamırlar…
Mirzə ƏLİL
22.04.2014 Samara
SALYANLILARA BİRDƏN-BİRƏ NƏ OLDU?
Salyandan qəribə xəbər gəlir: sələfilərə hücum olub….
Salyanda sələfilərin olmağı da qəribədir, sələfilərə hücum da…
Salyanda yetmiş il bolşevik idarəçiliyi olub, şiə mollaları nəinki bolşeviklərə hücum etmyiblər, əksinə, hər mərasimdə bolşevik hökumətinə dua oxuyublar. Salyanın mərkəzində Leninə, Kirova qoyulmuş heykəllər şiələrin qeyrətinə toxunmayıb. Və özlərini şiə sayan salyanlıların özləri ciblərində bolşevik partiyasının biletini gəzdiriblər, şiə mollaları isə KQB agenti olublar. İndinin özündə də Salyanda ən böyük heykəl bolşevik rəhbər və KQB generalı Əliyevə qoyulub – bu, şiələrin qeyrətinə toxunmur. Salyanlılar məscidə, ölü basdırmağa və başqa mərasimlərə Əliyevin adı verilmiş küçə ilə gedirlər – bu da onların qeyrətinə toxunur. Toylara və başqa şənliklərdə müsəlmana haram buyurulmuş içkilər su kimi axır, hər tində tiryək, anaşa satılır, yüzlərlə gənc iynələnməkdən dərdə düşüb ölürlər – bu da şiələrin qeyrətinə toxunmur. Məmurlar, həkimlər, müəllimlər rüşvət, hədiyyə alırlar – bu da şiələrin qetyrətinə toxunmur. Sələmçilik, sələmçilərin şəhərdə tikdirdikləri qəsrlər də onların qeyrətinə toxunmur. Bəs necə olur ki, onlardan fərqli namaz qılan adam görəndə şiələrin qanı coşur, gözləri qızır və onlar talançıya çevrilirlər?
Və əslində Salyandan gələn xəbər elə də qəribə deyil. İyirmi beş ilə yaxın müstəqillik dövründə bir teatr, konsert zalı, tennis kortları, futbol meydançaları, televiziya kanalları, radio stansiyaları açılmayan şəhərdə dini mövhumat insanlar üçün ən ucuz, hamının əldə edə biləcəyi yeganə mənəvi qidadır. Ancaq belə qidadan insanların qanı coşur, gözləri qızır və ətraflarına baxırlar ki, bir yer tapıb talan eləsinlər…
10.04. 2014
BAŞIAŞAĞILIQ TARİXİ. 2
Nadir ABBASOV
1970-ci illərin əvvəllərində Salyanda birinci katib vəzifəsinə Nadir Abbasov təyin olundu, boyu ortadan kiçik, ancaq enlikürək və dolu bu adam Salyana qədər Ağdama rəhbərlik eləmişdi və özü də ağdamlı idi. Xarici görkəmi barədə ona görə arxayın yazıram ki, onu dönə-dönə yaxından görmüşdüm, küçəyə demək olar ki, heç vaxt piyada çıxmayan başqa rəhbərlərdən fərqli olaraq Nadir Abbasov şəhərdə tez-tez görünürdü, vaxtaşırı Səməd Vurğun küçəsindəki dəlləkxanada başını dəllək Mehdiyə vurdururdu. Bir müddət şəhərin girəcəyində olan poliklinikaya gəlib dişini müalicə etdirirdi, deyirdilər ki, həkimin arvadı ağdamlıdır, tanışdırlar. Mən o vaxtlar tez-tez doktor Şarovagilə gedirdim, Abbasoun, pencəyini qolunun üstünə ataraq poliklinikadan çıxıb mərkəzə tərəf getdiyini doktorun eyvanından özüm görmüşəm…
Salyana hər təzə raykom katibi gələndə bir neçə ay çaxnaşma olurdu, yəni bu bir neçə ay ərzində təzə rəhbər hökmən özünü göstərməliydi. Biri raykoma yaxın, ya özünün yaşadığı küçələrə təzə asfalt döşətdirir, o biri pullu idarələrdən bəzilərinin rəhbərləini ya da kolxoz sədrlərini dəyişirdi. Nadir Abbasov da yəqin bu cür işlər gördü, ancaq onu salyanlılara tanıdan başqa işi oldu. Ağdamlı Salyana gələn kimi şəhərdəki fərdi evlərin ətrafındakı bütün taxta və daş hasarları sökdürdü. Demişdi ki, həyətlər gərək görünə. Doğrudan da həyətlər az vaxtın ərzində qaldı çılpaq. Salyanın mərkəzi küçələrinin bir çoxu qələbəlikdir, xüsusən kənd yerlərindən alverə, “doxdura” və başqa dərdinə görə gələn adamıar çox olur. İndi bütün bu adamlar həyətlərdə xalqın biş-düş edən, paltar yuyan ya oturub dərdləşən arvad-uşağını görürüdülər…
Ağdamlının məqsəd və məntiqini anlamaq mümkün deyildi. O, şəhəri sahmana salmaq istəsəydi, asfaltla səkilər arasındakı arxlarda yığılıb qalan üfunətli çirkabı təmizlətdirərdi – yox, arxlar elə həminki kimi qalırdı. Ya da avtovağzalın həyətində iyi az qala Xələcə gedib çıxan ayaqyoluna bir sərəncam verərdi. Yox, vermirdi. Şəhərin zibilini təmizlətirırdi, kanalizasiyayla məşğul olardı – yox, bunların heç birini Abbasov eləmirdi, ancaq hasarları sökdürürdü. Niyə görə?
Salyan camaatı az qala hamı bir nəfər kimi deyirdi ki, Abbasov şorgözdür və buna görə həyətlərdəki arvadlara baxmaq istəyir. Çox adamlar danışırdılar ki, guya hər axşam Abbasovun kabinetinə bir arvad gedir. Əlbəttə, buna inanmaq çəindir. Ancaq salyanlılar bunu danışırdılar. Təəccüblü orasıdır ki, bir kəlmə söz üstündə qarın yırtan, ciyər dağıdan salyanlılar bu şorgöz katibə güldən ağır bir söz demirdilər. Halbuki Abbasov şəhərdə tək piyada gəzirdi, yaxınına gəlib qəfildən bir şillə vurmaq və hətta qilağını dişləmək mümkün idi. Ancaq neçə illlər Abbsov Salyanı hərlədi, ona nə şillə vuran oldu, nə qulağını dişləyən…
Mən bir dəfə Abbasovu Neftbaza deyilən yerdə gördüm, Kürün qırağında oturub səyyar tülefonla əmrlər verirdi — bu, 1976-cı ilun daşqınıydı, şəhəri su basırdı. Kürü saxladılar…
“Kaş elə onda Salyanı su basaydı, hamımız qırılaydıq, namus-qeyrət getdi”, — bunu mənə bir məclisdə bir salyanlı ağlaya-ağlaya deyib o vaxtlar. Hərif yaxşı içmişdi, salyanlı da içındə ya ağlayır, ya da bıçağı soxur yaxşı bir oğlanın qarnına. Bu, ağlayanlardan idi…
Mən o vaxt Salyanda rəhbərliyə yaxın bir adamdan Abbasovun rüşvət alıb-almadığını soruşdum. O vaxtlar mənim qəlbim hələ təmiz idi və rüşvətxor olmayan azərbaycanlıların olduğuna inanırdım. Həmin adam dedi ki, Abbasov Ağdamda işləyəndə xırda dükançılardan da pul alırmış. Salyanda isə böyük idarələrdən alır…
Salyanda şərəfli işinə görə Nadir Abbasova Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adı verdilər. Və sonra göndərdilər Ağcabədiyə rəhbər…
Mən bu xırda yazıya başlamamışdan qabaq İnternetdə Abbasova aid məlumat axtardım. Bir mənbə tapdım. Ağdamlı rəhbərlərə həsr olunub. Abbasov “çox alicənab insan” adlandırılır…
Əlbəttə…Kimin şübhəsi var ki…
17.03. 2014 Samara
HİNDUŞKA ƏHVALATI
Azərbaycanlılar haqqında onların özü tərəfindən inadla yayılan miflərdən biri millətin “qonaqpərvərliyi”dir. Mən otuz ildən çoxdur ki, öz vətənimə qonaq kimi gedirəm və bu “qonaqpərvərlik” haqqında geniş və dəqiq təsəvvürüm var.
Salyanda yaşı otuzdan çox olanlar Nuhunu ya görüblər, ya da haqqında eşidiblər. Mən eşidənlərdənəm. Sadə kənd müəlliminin oğlu olan Nuhunun sağlığındakı statusunu təyin etmək çətindir: Qoçu? Lotu? Fırıldaqçı? Bilmirəm. Nə yolla ad çıxardığını da bilmirəm. Ancaq “yeyib-içən”, “atıb-vuran” oğlan kimi tanınmağı şübhəisizdi. Mərhum Nuhuyla bağlı əhvalatı mənə danışan ya onun dostu, ya da dostunun dostu idi. Günlərin bir günü mərhum Nuhu uzun müddət görmədiyi dostuyla rastlaşır, zorla basır maşına, aparır kənddəki evinə. Maşından düşüb girirlər həyətə. Həyətdə xeyli hindyşka gəzirmiş ki, hərəsi bir at boyda. Mərhum Nuhu çıxarar cibindən tapançanı, “part” bir güllə hinduşkaların birinə və arvad-uşağa qışqırar ki, bunu aparıb ütün, kabab çəkəcəyəm qonağa…
Məndə heç vaxt ad, sərvət tamahı olmayıb. Yəni yaxşı başa düşürəm ki, “əməkdar geoloq”, “qəhrəman neftçi”, “xalq artisti”, “əməkdar polis”, “xalq çobanı” ya “xalq müəllimi” kimi adların insan mahiyyətinə heç bir dəxli yoxdur. Məgər İsa sağlığında ad daşıyıb? Heç Məhəmmdə də daşımayıb. O ki qaldı sərvətə, bu, insana müəyyən rahatlıqlar gətirər, xoşbəxt eləməz… Ancaq bu hinduşka əhvalatını eşidəndən bəri hərdən-hərdən, iki-üç iıdən bir, fikirləşirəm ki, belə bir dostun olmağı nə yaxşıdır. Səni basa maşına, həyətə girəndə tapançayla vura yıxa hinduşkanı ayağının altına…Düzdür, mən kabab yemirəm, olsa-olsa, hinduşka ətinin həlimini içərəm. Məsələ bunda deyil, məsələ hörmətdə, məhəbbətdə, qonaqpərvərlikdədir…
İstəkli bacım Sübü öləndən əslində qonaq getməli yerim də yoxdur… Getdiyim yerlərdən həmişə məyusluqla qayıtmışam. Çay gətirirlər, stəkan-nəlbəkiyə baxırsan və görürsən ki, stəkanda sarı ləkələr var, nəlbəki də çatlaqdır. Əlbəttə, evdə yaxşı çay dəsgahları var, ancaq o çay dəsgahları ayrı qonaqlar üçün saxlanıb…
Bizdə qonaq getmək də yasa ya toya getmək kimidir. Düzdür, xərclər yazılmır, ancaq yadda saxlanılır. Qonağın nə gətirdiyi və nə qədər yediyi ciddi hesablanır. Çox olur ki, qonaq gedəndən sonra bir ay dalınca deyinirlər: “Gətirdiyindən də ikiqat artıq yeyib getdi…” “Elə bil kurorta gəlmişdi…” Ümidlərini doğrultmayanda: “Yediyi haram olsun…”
Mən bilmirəm qonaqpərvərlik nə deməkdir. Hər yoldan keçəni çağırıb yedirb-içirmək? Yox, bunu heç kim eləməz. Kasıba əl tutmaqdırsa, bu, qonaqpərvərlik deyil, xeyruyyəçilikdir. Əgər sadəcə yaxın qohumların qarşılıqlı gediş-gəlişləri nəzərdə tutulursa, burda nə qonaqpərvərlik? İnsanlar bir-birlərinə borc hörmət göstərirlərsə, burda nə qonaqpərvərlik? Və boş əllə gəlmiş qonaqlar barəsində yüzlərlə lətifə danışan xalqda nə qonaqsevərlik?
Mən azərbaycanlıyam, bilirəm ki, azərbaycanlıların evlərində hər səviyyəli qonağın özünə uyğun nəinki menysu, hətta qab-qacağı, nəinki yatacağı, hətta oturacaq yeri də ayrıdır. Bacım Sübü öləndən sonra qonaq getdiyim yerlərdə yuxarrı başda yerim, xörəyin yağlı yerindən payım ( bu, söz gəlişidir, yağlı yeyə bilmirəm) olmayıb. Ona görə də qonaq getməyi tərgitmişəm. Əslində çağıran da yoxdur. Çünki bilirlər ki, mən onların bir işinə yarayan deyiləm. Azərbaycanda isə aşnalıqdan, dostluqdan, gediş-gəlişdən çoxdan bəri mənfəət güdülür…
Ancaq hərdən-hərdən qonaq üçün tapançayla vurulan hinduşka əhvalatı yadıma düşür və mərhum Nuhunun dostuna qibtə edirəm…
14 mart 2014 Samara
газета ОЧАГ 2014-02
SALYAN BOKSÇULARI VƏ ERMƏNİ KÖLGƏLƏRİ
Salyan rayon Gənclər, İdman və Turizm idarəsi 26 Fevral Xocalı qırğınında qətlə yetirilən insanların xatirəsinə həsr olunmuş boks idmanı üzrə yarış keçirəcək. Salyan boksçuları erməni kölgələriylə döyüşəcəklər. Ermənilərin kölgələrinin də heybətli olduğunu nəzərə alıb. Salyan idmançılarına döyüşdən əvvəl “qara” veriləcək”.
OYUNUNUZ OLSUN, A SALYANLILAR…
Bu yaxınlarda Salyanda bir vur-çatlasın olub ki, gəl görəsən…
İqtidarla müxalifət bir yerə yığılıb Rəsulzadənin yubileyini keçiriblər. İcra başçısı, prokuror, hakim, polis rəisi, notarius, türmə rəisi, VVAQ müdiri, azpetrol, yol müfəttişi, cəbhə, müsavat…Hamı qol-boyun olub, bir marçamarç düşüb ki, şadlıq evinin yanından keçənlər elə biliblər içəridə erotik film göstərirlər…
Süfrədə də dünyanın bütün naz-neməti…Balıq da olub, kürü də olub, ağ da olub, qara da olub…
İcra müxalifətin sağlığına vurub, müxalifət icranın… Bir vurhavur olub ki…
İki dəfə yüngül dava düşüb. Bir dəfə ideoloji zəmində, bir dəfə də oynamaq üstündə. İki nəfərə kəllə, üç nəfərə bıçaq vurulub. Zərərçəkənlərə elə ordaca icra başçısı şəhid statusu verib.
Yeyib-içmək səhərəcən çəkib. Səhər açılanda gülləri götürüblər ki, aparıb qoysunlar Rəsulzadənin abidəsinə. Yadlarına düşüb ki, Rəsulzadənin Salyanda abidəsi yoxdur. İcra başçısı deyib ki, hələlik gülləri qoyaq öndərimiz Heydər Əliyeviin abidəsinə, qalsın, haçan Rəsulzadəyə abidə qoyular, gülləri aparıb qoyarıq ora. Elə də ediblər…
Sonra icra başçısı gedib öz idarəsinə. Müxalifətçlərdən bir neçəsi də düşüb onun dalınca ki, biz daha qardaşıq, bizə də idarədə bir yer ver. İcra başçısı polislərə göz eləyib, polislər üzlü müxalifətçilərə bir neçə yağlı dəyənək çəkib qaytarıblar….
Bu əhvalatı icra başçısı telefonla İlham Əliyevə danışıb. İlham əliyev o qədər gülüb ki, az qalıb qarnı cırıla…
05.02. 2014-02-0 Samara
Mirzə Əlil
EY VƏTƏN OĞLU…
Mən Aslan İlyasovun sənətinin pərəstişkarı olmsam da, onun ölümünə çox məyusam. Mərhum qarmonçu Salyanın son əlli illik tarixinin üzvi hissəsidir, bu mənada tarixi adamdır…
Aslan İlyasov musiqiçidən çox işadamı idi…Onun adıyla bağlanan “Aslanı” melodoyası əslində ona məxsus deyil, fars melodiyasıdır, istəyənlər bunu asanlıqla yoxlayıb dəqiqləşdirə bilərlər… Aslan İlyason əsl istedadı onun işadamlığındaydı. O, Azərbaycanın ilk antreprenyorlarından biri olub. Hələ keçən əsrin yetmişinci illərindən o, toy məclislərinin musiqi hisssəsinin təşkiliylə məşğul olurdu, Bakıdan rayonlara xanandələr, çalğıçılar aparırdı… Bu antreprenyorluq sovet vaxtı, əlbəttə, qanunsuz idi, yəni “Bəxtiyar” filmində Ağabalanın işi kimi. Ancaq zirək adamlar sovet qadağalarını aşmağı bacarırdılar, Azərbaycanda isə bu qaydalara tüpürürdülər. Rusiyada belə fəaliyyət üstündə sovet vaxtı xeyli adam həbs olunub…
Dərindən düşünəndə Ağabala özü də əslində müsbət səciyyəli adamdır, işadamıdır, divanda oturub qəzet oxumur, özünü oda-közə vurur… Rüşvət də almır, büdcə pulunu yemir…Hə, qazancından verfi vermir, ancaq yenə bu, xalqı diri-diri soymaqdan min dəfə yaxşıdır…
Və təsadüfi deyil ki, Aslan İlyasov Azərbaycanda ilk “Mersedes” sürənlərdən olub…
Mərhum dövrünün havasını çalırdı… Səhv etmirəmsə, ilk “Heydər bağlarından” birini elə o salıb. Bəlkə də birincisini…
Bəlkə də yetmiş beş, ya da yetmiş altıncı ildə mərhum dayım Sabir mənə dönə-dönə bükülməkdən qat kəsmiş bir dəftər vərəqi verdi. Vərəqə üç ya dörd bəndlik bir şer yazılmışdı. Dayımın özünə həsr olunmuş şerin axırına bu sözlər əlavə olunmuşdu: “Sabir, bü şeri düzəld, ver Əssan oxusun”. Dayım dedi ki, şeri onun cavanlıq dostu yazıb, qarmonçu Aslanın dayısıdır, Bakıda çayçıdır…
“Xeyrulla, bunun öhdəsindən sən yaxşı gələrsən”. – dayım mənə dedi. Şerin nə vəzni, nə qafiyələri yerindəydi. Düzəltdim. Adı isə olduğu kimi qaldı: “Ey vətən oğlu”. Bilmirəm o şeri dayım Aslana çatdırdı, yox, dayımın hərdən-hərdən öz cibindən xəbəri olmurdu, bəkdə də itirdi…
Və Aslan İlyasov da salyanlılar üçün ilk növbədə qarmonçu, antreprenyor, işadamı yox, vətən oğludur. Və ölümündən yəqin ki, hamı məyusdur…
22.12. 2013 Samara
xeyrulla xayal 