Моим стихам, написанным так рано…
Şair olduğumu bilməyən zaman,
Çox erkən yazılmış şeirlərimin,
Fəvvarədən damcı kimi sıyrılan,
Raketdən tökülən qığılcım kimi,
Buxurdan və yuxu dolu məbədə,
Xırdaca cinlər tək soxulan, girən,
Cavanlıq barədə, ölüm barədə,
Mənim oxunmamış şeirlərimin!
Mağazalarda toz basan, bürüyən,
(Qalıb saralırlar, alınmır onlar!)
Qiymətli şərab tək şeirlərimin,
Zamanı gələcək, geci-tezi var!
Koktebel 13 çay 1913
ruscadan tərcümə
05.01.2018
Samara
Идёшь на меня похожий…
Gözlərini endirib,
Gedirsən, mənə oxşar!
Mən də elə gedərdim,
Yolçu, dayan, sözüm var!
Lalə yığ qucağına,
Bir də qaymaqçiçəyi.
Oxu – adım Marina,
Oxu – yaşım neçəydi.
Düşünmə ki, qəbirdən,
Çıxıb od qopararam.
Mən özüm çox gülərdim,
Gülmək olanda haram!
Bir saplaq qopar, iylə,
Sonra giləmeyvə dər.
Məzarlıq çiyələyi,
Ən şirin, ən iridir.
Başını əyib ancaq,
Dayanma qaşqabaqlı.
Sən məni yüngülcə an,
Sonra eləcə boşla.
Beynimə qan vurardı,
Dalğalanardı saçım.
A yolçu, mən də vardım!
Ayaq saxla, a yolçu!
Şüa səni boyayıb,
Qızıl toz içindəsən.
Halını pozmasın qoy,
Məzardan gələn səsim.
Koktebel, 13 may, 1913
Ruscadan tərcümə
30 dekabr 2017
Samara
ƏLAMƏTLƏR
Точно гору несла в подоле…
Sanki ətəyimdə dağ daşıyırdım,
Bütün canım ağrıdır.
Eşqi tanıyıram başdan-ayağa,
Yayılan bir ağrıdan.
Tarla tək elə bil məni yarıblar,
Açığam hər tufana.
Eşqi tanıyıram uzaqlarıyla,
Bütün yaxın olanın.
Elə bil canımda yuva qazılıb,
Dərin, qətran qatacan.
Eşqi tanıyıram boyum uzünu,
Göynəyən, qanı sızan
Damardan. İçimdən keçib gedir hun,
Sanki soyuq yel kimi.
Eşqi tanıyıram qırılmağından,
Ən vəfalı, bərk simin.
Boğaz zirvələri, yarğanlarıyla,
Həyat duzuyla, pasla.
Eşqi tanıyıram yarıqlarıyla,
Yox! – bütün bədəni qanla sıyıran,
Yanğılı səslə!
29 dekabr 1924
Ruscadan tərcümə
12-13.10.2017
Samara
Стихи растут, как звезды и как розы…
Güllər, ulduzlar tək yaranır şeir,
Evdə gərəksiz bir gözəllik ya da.
Bütün alqışların, təntənələrin,
Cavabısa birdir: mənə bu, hardan?
Yatırıq – baxın, daş pilətələrdən
Dörd ləçəkli səma qonağı bitir.
Şairin (yuxuda), bilin, kəşfidir,
Ulduz qanunu və çiçək düsturu.
14 avqust 1918
Ruscadan tərcümə
11.10.17
Samara
MARİNA TSVETAYEVA
DUA
Христос и Бог! Я жажду чуда…
Ya İsa! Ya Tanrı! Möcüzə göstər,
İndicə, bu saat, gün görünəndə.
Nə qədər bu həyat kitaba bənzər
Mənim nəzərimdə — qoy ölüb gedim.
Müdriksən, deməzsən sən mənə ciddi:
Səbr elə, bitməyib müddət hələ ki.
Özün mənə verdin – çox, aşdın həddi!
Məni bütün yollar, həvəslər çəkir!
Hər şey istəyirəm: qaraçı sayaq,
Qarətə yollanmaq nəğmə deyərək.
Orqan çalınanda qərq olub yasa,
Amazon qız kimi döyüşə girmək!
Ulduz falı açmaq qara qüllədə,
Uşaqlarla getmək yarıb kölgəni.
Dönə əfsanəyə bütün dünənlər,
Dəli-divanəlik ola hər günüm!
Xaçı və ipəyi, dəbilqələri,
Sevirəm. Ürəyim — izi anların.
Sən uşaqlıq verdin – nağıldan şirin,
On yeddi yaşımda indi ölüm ver!
Tatusa, 26 sentyabr 1909
Ruscadan tərcümə
10.10.2017
Samara
MARİNA TSVETAYEVA
Никто ничего не отнял!
Heç kim bu sövdədən çəkmədi ziyan!
Ayrıyıq – bu mənə necə də şirin!
Yetişər öpüşüm sizə, adlayar,
Aramızda olan uzun verstləri.
Bəli, eyni deyil tanrı vergimiz,
Səsim də ürkəkdir ilk dəfə indi.
Cavan Derjavinsiz nəzərimdə Siz,
Nə dəyər yabançı şeirlərimdə
Açılsın, dilərəm kömək tanrıdan.
Gözünü yummadan günəşə baxdın,
Sənə nə təhlükə baxışlarımda?
Sizin dalınızca baxan olmayıb,
Hələ belə incə, belə sərsəri.
Yetişər öpüşüm sizə, adlayıb,
Aramızda olan uzun verstləri.
12 fevral 1916
Ruscadan tərcümə
09.10.2017
Samara
Şeir Osip Mandelştama həsr olunub
MARİNA TSVETAYEVA
ÖLKƏ
С фонарем обшарьте
Весь подлунный свет!
Той страны — на карте
Нет, в пространстве — нет.
Əldə çıraqla gəzin,
Bu dünyanı axtarın.
O yurd nə yer üzündə,
Nə də xəritədə var.
İçilib nəlbəkidən
Sanki – dibi görünər!
Evə necə dönəsən
Dağıdılıbsa əgər?
Gərək yeni ölkəyə
Doğulasan yenidən!
Səni yıxıb sürüyən,
At belinə dön indi!
(Salamatdımı-sağmı
Heç olmasa sümüklər?)
Yəqin belə qonağa
Qıymaz heç çörəkçilər
Quru tikə də. Dülgər.
Satmaz heç tabutu da.
Yolları sonsuz ölkə,
Cənnət ölkə yox daha.
Təkcə xatirəsiylə
Qalır – orda gənc idim.
Yox həminki Rusiya,
Yoxam həminki mən də.
1931
Ruscadan tərcümə
10.03.2017. Samara
TƏRCÜMƏÇİDƏN: İyirminci əsrin iki rus dahisinin — Andrey Platonov və Marina Tsvetayevanın əsərlərində təkcə bolşevik Rusiyasının yox, həm də Putin Rusiyasının təkcə faciəsi yox, həm də kainat təhlükəsi heyranedici dəqiqlik və uzaqgörənliklə göstərilib. Aşağıdakı şeir yaxşı nümunədir. «Звезда Российская – Противу всех!». Elə bil bu gün deyilib, ya da Putin hakimiyyətə gəldiyi gün…
Şeir zahirən sadə görünsə də, tərcümə üçün çox çətindir. İlk növbədə Azərbaycan poeziyası üçün xarakterik olmayan sintaksisinə görə. Ancaq cəhd etməyə dəyər. Azərbaycan poeziyasının ənənəvi sintaksisini dəyişmək, onun ifadə imkanlarını artırmaq cəhdinin özündə məhsuldarlıq potensialı var. Nəticənin keyfiyyətini isə oxucu müəyyənləşdirə bilər.
MARİNA TSVETAYEVA
Переселенцами –
В какой Нью Йорк…
Köçkünlərik biz, hansı,
Nyu York mənzil bizə?
Dünya dava-dalaşı,
Yüklənb dalımıza —
+
Ayılarıq biz axı!
Biz axı həm tatarıq!
Bitlər yeyib-dağıdır,
Biz yanğın aparırıq.
+
Buracan – hələ nisyə!
Orda –qaranlıqdasa
Bizdən heç seçilməyən,
Qaragüruh dalğası.
+
Çəp gözə bənzəri var –
Polad yarıq ya lülə.
Çəngə-çəngə soyuq qar,
Çiyinlərdən tökülər.
+
Hər kəs ata qatili –
Bunlar hara soxulur?
Bəlası Kainatın
Gəlir – kaş bu səhv ola!
+
Tanrını çağırırıq,
İdraka tuturuq üz.
Biz axı qartmaqlıyıq,
Cüzamlıyıq axı biz
+
Qar-boranda od saçan,
Qurd gözünə bənzəyir –
Ulduzu Rusiyanın:
Hamının əleyhinə!
+
“Əkinçi insan, oyan,
Dur yorğan-döşəyinlə!”
Güllələyən qolboyun,
Gedir güllələnənlə.
+
Və mehribancasına,
Cındır çılpağa söylər:
“Cənnətin açılacaq
Qapıları, hə, sən öl!”
22 fevral 1922
ruscadan tərcümə
25-26.12.2016, Samara
MARİNA TSVETAYEVA
VARLILARIN TƏRİFİ
И засим, упредив заране,
Что меж мной и тобою – мили…
Beləcə qabaqdan bildirirəm ki,
Bizim aramızda — kilometrlər.
Mən — lütə, cındıra bərabər kimi,
Layiqəm dünyada tutduğum yerə.
Bütün israfların təkəri altda:
Qozbellər, kifirlər yeyən, kef çəkən
Qalxıb, beləliklə, ən uca qatdan
Deyirəm: sevierəm varlıları mən.
Kökləri çürükdür çünki onların,
Beşikdən başlanar xəstəlikləri.
Çaşqındir, qıpıqdır davranışları,
Bu cibdən o cibə gəzər əlləri.
Çünki pıçıltılı ricaları da,
Səslənir həmişə qışqırıq kimi.
Çünki gözlərində xəcalət yatar,
Buraxmayacaqlar cənnətə çünki.
Çünki çatdırarlar çaparla sirri
Eşqi də özgəylə çatdırar onlar.
Zorladır onların kef gecələri,
Öpərlər, içərlər həmişə zorla.
Çünki ömürləri haqq-hesab, yazı,
Əyin-baş bahalı, çənə əsnəyən.
Nədənsə almazlar mən həyasızı –
Biliniz: sevirəm varlıları mən!
Üzləri həmişə təmiz, qırxılı,
Yeyimli-içimli (pulmu? – bir ətək!).
Amma gözlərində nəsə qorxu var,
Şübhəli baxırlar döyülmüş it tək:
Bəlkə də çaş salıb hesabı çəkən…
Tərəzi tarazmı… yaxşımı sayıb…
Bütün səfilliklər içində çünki,
Belə yetimliyin tapılmaz tayı.
Cəfəng rəvayət var, deyir ki, guya,
İynə ulduzundan dəvələr keçir.
… Çünki gözlərini təəccüb qıyar
Azarda, iflasdır bu da elə bil.
“Verərdim… Qardaş tək…Həmişə şadam…
“Min dəfə saymışam… hə… yalan deyən…”
Çünki güclə çıxır ağızlarından —
Eşidin: sevirəm varlıları mən!
30 sentyabr 1922
Ruscadan tərcümə
21-23 dekabr 2016 Samara
MARİNA TSVETAYEVA
1892-1941
S.E.
Я пришла к тебе черной полночью,
За последней помощью…
Qara gecəyarı gəldim yanına,
Son kömək ümidiylə.
Əsilsiz-nəsilsiz bir avarayam,
Batası bir gəmiyəm.
Vilayətlərimdə — müvəqqətilik,
Rahiblərdə məkr var.
Hər yetən geyinib gəzir şah kimi
Taxtda – itəbaxanlar.
Az olub mülkümə göz dikən məgər?
İçirən qarovulu?
Kim gecəxəlvəti qayırmadı şər?
Durub kəsmədi yolu?
Əsil-nəsilsizlər, yırtıcı itlər,
Nəyim varsa, taladı.
İndi, həqiqi şah, boyun əyirəm,
Dilənçi tək qapında.
27 aprel 1916
Ruscadan tərcümə
09.11.16, Samara
xeyrulla xayal 