Saç ağarmaqda, daralmaqda nəfəs,
Qaynamır qanda o əvvəlki həvəs.
Hanı o nəğmə ki, yaxardı məni,
Hanı o yanğılı, göynərtili səs?
Bu ömür borc idi, mən xərc elədim,
Bu ağır borcu min fikir ödəməz.
Diləyim, tanrı, bir udum havadır,
Rəhm elə, ruhumu al məndən əvəz.
Vətənə üz çevir, vətən – qiblə,
Ötürərsən anı, Xeyrulla, tələs.
oktyabr 1989, Samara
Bu qüssənin qəsdi nədir –
Canımı min yerdən doğrar.
Üzüm qiblə səmtinədir,
Ürəyim vətənə doğru.
Ömürdən illər uçulur,
Cavanlığın taxtı sınır.
İsinmir bədən, uçunur,
Rusiyanın şaxtasına.
Mərhəmət umuruq yaddan,
Doğmalar bizə yağıdır.
Vətənin ayrılığından,
Vətəndə yaşamaq ağır.
Son ümidlər, son istəklər,
Can üstdə, indi keçinər.
Anam, bacım fikir çəkər –
Qocalır evin kiçiyi.
Ürəyim payız yarpağı,
Soyuq baxışlardan titrər.
Kipriklər tabut qapağı,
Gözlərin dərdini örtər…
16-17 oktyabr 1984, Moskva
Sən qar altdan tapılınca,
Anan Xatirənin saçı
O qardan da ağ oldu.
Əsgər idiz, yaraqlıydız,
Ancaq hələ uşağıydız,
Bu dağ özgə dağ oldu.
+
Nə güllədən, nə mərmidən,
Öldünüz siz. Uçdu birdən
Üstünüzə qar dağı.
On iki sərv ağacıydız
Qar altında. Hansı yazda
Qüdrət var oyatmağa?
+
On iki gənc sinəsində
Od alışdı, şölələndi,
Dağın buzu yanmadı.
Siz on iki nəfərdiniz –
Bəs hardaydı rəhbəriniz,
Bəs hardaydı tanrınız?
+
Siz ən adi gənc idiniz
Vətən adlı faciənin
İndi qəhrəmanısız.
Hərçənd cəbhə bölgəsiydi,
Siz güllədən ölmədiniz
Yox təltif fərmanınız.
+
Soyuq olur yurdun üzü
Bəzən. Qarda uyudunuz.
Bu-gün sabah yaz idi…
Ata-ana yaddaşına,
Bir də pulsuz baş daşına,
Adlarınız yazıldı…
11 aprel 2007 Samara
Bu qüssənin qəsdi nədir –
Canımı min yerdən doğrar.
Üzüm qiblə səmtinədir,
Ürəyim vətənə doğru.
Ömürdən illər uçulur,
Cavanlığın taxtı sınır.
İsinmir bədən, uçunur,
Rusiyanın şaxtasına.
Mərhəmət umuruq yaddan,
Doğmalar bizə yağıdır.
Vətənin ayrılığından,
Vətəndə yaşamaq ağır.
Son ümidlər, son istəklər,
Can üstdə, indi keçinər.
Anam, bacım fikir çəkər –
Qocalır evin kiçiyi.
Ürəyim payız yarpağı,
Soyuq baxışlardan titrər.
Kipriklər tabut qapağı,
Gözlərin dərdini örtər…
16-17 oktyabr 1984, Moskva
Yorulmur, gecəni gatır səhərə,
Dəmir barmaqlığı ölçür hörümçək.
Gözün həlqəsindən kiçik pəncərə,
Baxır dar həyətə — nə quş, nə çiçək –
Müxtəlif pay alır vətəndən hərə…
İndi inandın ki, “bura vətəndir”?…
Moskvanın uzaq xatirələri,
Canıma yüz yerdən sancılır indi.
Yoxsa bu ağrılar, ağrı yerləri,
O vaxt sən vurduğun iynələrindir?
Bəlkə də rus qışı yuxuna girər,
Qar tək köynəyi də geyərsən daha,
Yuxuda. Kir basmış yaxanla əgər,
Eynəyini silib baxsan ətrafa,
Sarsıdar canını qanlı ləkələr.
Hardasa harasa çağırar hərdən,
Müəzzin. Fikirdən çatlayar başın.
Burda, doktor Rafig, kömək istəsən,
Əli dəyənəkli gələr soydaşın –
Daha arxayın ol, vətəndəsən sən.
Bura gəlib çıxdın öz ayağınla,
(Qəlbinin hökmüylə? – demək çətindir…)
Bu məhbəs elə bil gözləmə zalı –
Vətənə iyirmi birinci əsrin,
Gəlişi yubanır – səbrini topla…
29-3-noyabr 2007, Samara
Тоска по родине! Давно,
Разоблаченная морока…
Nə vətən həsrəti? Müəmma deyil,
Sirr deyil bu hoqqa çoxdan heç kimə.
Mənə tamamilə birdir, eynidir,
Harda tamamilə tənhayam, təkəın.
Və hansı daşlarla ayaq əzərək,
Zənbili süruyüb evə gələsən.
Elə kazarma tək, ya hospital tək,
Sənin olduğunu bilməyə evsə.
Nə fərqi kimlərin içində əsir
Aslan tək kinimdən qabara yalım.
Hansı cəmiyyətdən qəti, tələsik,
Mən öz aləmimə sıxışdırılam,
Qapılam duyğular səltənətində.
Buzlarsız Kamçatka ayısı kimi,
Harda yovuşmayım (istəmirəm də!),
Və harda alçalım – nə fərqi var ki?
Aldanan deyiləm ana dilimin,
Mənə şirin-şirin “gəl” deməyinə.
Axı nə fərqi var rastıma gələn,
Məni hansı dildə anlaya bilmir!
(Tonlarla qəzeti oxuyan, udan,
Gövşəyən, süd kimi əmən qeybəti).
İyirminci əsr – onu yaradan,
Bütün əsrlərdir məni yetirən.
Bağdan ayrı düşən bir ağac kimi,
Quruyub dirəyə çevrilən zaman,
Hər şey eyni mənə, eynidir hamı,
Və bəlkə hər şeydən çox eyni olan
Və həm doğma olan – olub keçəndir.
Bütün nişanlarım, əlamətlərim,
Tarixim – pozulub, yoxmuş elə bil.
Qəlb qalır — əlçatmaz doğulan yeri.
Elə qorunmadım yurdda ki, əgər,
Dünyanın ən mahir xəfiyyəsi də,
Tapa bilməyəcək duyğudan əsər,
Çevirə qəlbimin altını üstə.
Hər məbəd mənə boş, hər evsə yaddır,
Hər şey indi mənə eyni, bərabər.
Amma kol bitirsə yol qırağında,
Həm də kolun adı üvəzsə əgər…
1934
Tərcümə: 06-14 yanvar 2009 Samara
xeyrulla xayal 