Архив по авторам | Xeyrulla Xəyal

VLADİMİR NABOKOV. HANSI AYIB İŞİ GÖRMÜŞƏM Kİ, MƏN…

Hansı ayıb işi görmüşəm ki, mən,
Mənmi bədəmələm ya əxlaq pozan.

Mən, bütün dünyanı məcbur eləyən,

Vurulsun zavallı qızcığazıma.

 +

Bilirəm, qorxurlar məndən adamlar,

Yandıra bilərlər cadugər deyib.

Mənim sənətimdən ölənlər də var,
Sanki zümrüddəki zəhəri yeyib.

 +

Amma məzəlidir – abzas sonunda,

Korrektora rəğmən və əsrə rəğmən,
Bir vaxt kölgə əsər rus budağından,

Mərməri üstündə əlimin hökmən.


27
dekabr 1959, San-Remo

ruscadan tərcümə

16. 08. 2024, Samara

QEYDLƏR:

1. Şeirdə Nabokovun “Lolita” romanına qarşı ziddiyyətli münasibətlər bağlı düşüncələri əks olunub.

2. Son bəndə şairin ona haçansa vətəni Rusiyada abidə qoyulacağına ümidinin ifadəsi kimi baxmaq olar.

++++++++++++

ВЛАДИМИР НАБОКОВ

Какое сделал я дурное дело

Какое сделал я дурное дело,
и я ли развратитель и злодей.
я, заставляющий мечтать мир целый
о бедной девочке моей.
Читать далее

ROBERT BERNS. DAMFRİZƏ SƏFƏR ETMİŞ MAESTRO QAUYA


1.

Xoş gəldin, xoş gəldin, çalğıda ustad!

Tapılmaz Şotlandda elə əsi bard,
Nəğmələr qoşmasın sənin şəninə,

Şanlı skripkanı eşidən saat!

 2.

Bu dünya nədir ki – yorğumluq, hüzn,
Qüssə və yorğunluq, çox zaman üzür —

Bu dünya nədir ki – yorğunluq, hüzn,

Qəmlə, yorğunluqla dolu ömür-gün!

 3.

Bu, yorğunluq, hüzn dolu dünyadır,

Şimal, cənub, şərq, qərb – nə fərqi vardır?

Şikayət, etiraz etmərik ancaq,

Varsansa, skripkan dinirsə harda.

4.

Ruhani söyləsin moizəsini,

Müdrik professor desin dərsini —

Bacarmaz heç biri aça sirrini,

Stradivarinin skripasının.

5.

Ürək darıxdıran, qıcıqlandıran,

Şeylər oxusunlar onlar hər zaman.

Ömrün kabalistik tapmacasıyla,

Başları qarışsın onların hələ.

6.

Qoy özlüklərində oxusun onlar,

Kredoları da bəlkə yaranar;

Zamandır, göstər nə məharətin var,

Köklə bərabərsiz skripkanı sən.

7.

Şübhəm var, sehrkar çubuğu belə,

Qou mocüzəsi yarada bilə,

Haçan ki, şığımla kaman çəkilər,

Gələr skripkası haçan ki, dilə.

8.

Pərilər dəsdəsi gösəl rəqs edir,

Hoppanır yüngülcə, yallı da gedir,

Pərilər dəstəsi gözəl rəqs edir,
Maestro özü ortada indi.

9.

Süzür mahiranə necə də onlar,

Elə bil oynamır, at oynadırlar,

Dönürlər, irəli gah atılırlar,

Ustad skripkaya kaman vuranda.

10.

Yüngül şotland rəqsi ya qəmli hava,

Kimin qüdrəti var sənə çatmağa?

Bir çəngə tükdə gör var necə qüvvə,
Necə skripkanı gətirir dilə!

11.
Götürək lyutnanı, ya da liranı,
Yöndəmsiz, qurudur səsi onların.

Dinləyən lyutnanı ya da liranı,
Deyər ki, mənasız cəfəngiyatdır!

12.

Nə səs var lirada ya llyutyada,
Piano, fleyta ya da zurnada –

Sən həm hər birindən, həm hamısından,
Üstünsən sehrli skripkanla tək.

13.

Gözəl nəğmələri çaldığın zaman,
Tapılmaz biganə qalan bir insan.

Xatirələrindən qopan, oyanan
Səslər skripanda dönür nəğməyə.

14.

Sənə tərifini qıymayan nadan,
Bir daş parçasıdır, nə ruh var nə can.

Sənin yarın qədər əgər bir insan,
Skripka çalarsa, yaşar əbədi.

1787

ingiliscədən tərcümə

08-09. 2024, Samara

+++++++++++++

ROBERT BURNS

To Mr. Gow, Visiting Dumfries

1.

Thrice welcome, king o’ rant and reel!
Whaur is the bard to Scotia leal
Wha wadna sing o’ sic a chiel
And sic a glorious fiddle!
Читать далее

VLADİMİR NABOKOV. GÜLLƏLƏNMƏ

vladimir nabokov

Olur ki, yuxuya gedən tək durur
Və üzür çarpayım Rusiya deyə.

Məni aparırlar yarğana, budur,

Aparırlar orda güllələməyə.

 +

Qaranlıq otaqda ayılıram mən,

Yaxın stul üstdə kibrit və saat.

Lülə tək zillənib, bir an əsmədən,

Baxır gözlərimə yanan siferblat.

 +

Sinəmi, boynumu örtüb əlimlə

Dururam – vuracaq məni indicə.

Sönük, dairəvi işıqdan hələ,
Bilmirəm ki, çəkim gözümü necə.

 +

Saat çıqqıltısı sanki qəfildən,

Donuq şüuruma çatar, ayıldar.

Bəxtəvər qovqunluq həyatının mən,

Himayəsindəyəm, müdafiəm var.

 +

Sən isə istərdin, ürəyim, yəqin,
Belə də olaydı bu, həqiqətən:

Rusiya, ulduzlar, güllələnməyim,

Мeşəgilasıyla dolu yarğan həm.

1927

ruscadan tərcümə

13-14. 2024, Samara

+++++++++++++++

ВЛАДИМИР НАБОКОВ

РАССТРЕЛ

Бывают ночи: только лягу,
в Россию поплывет кровать,
и вот ведут меня к оврагу,
ведут к оврагу убивать.

 

Проснусь, и в темноте, со стула,
где спички и часы лежат,
в глаза, как пристальное дуло,
глядит горящий циферблат.

 

Закрыв руками грудь и шею, —
вот-вот сейчас пальнет в меня —
я взгляда отвести не смею
от круга тусклого огня.

 

Оцепенелого сознанья
коснется тиканье часов,
благополучного изгнанья
я снова чувствую покров.

 

Но сердце, как бы ты хотело,
чтоб это вправду было так:
Россия, звезды, ночь расстрела
и весь в черемухе овраг.

1927 г.

ROBERT BERNS. TEM QLEN

Robert Burns

1.

Ürəyim partlayır, əziz bacım, bil,

Mənə bir məsləhət gərək verəsən.

Hamını küsdürmək heç insaf deyil,

Bəs onda nə edim Tem Qlenlə mən?

2.

Bu gözəl insanla, düşünürəm ki,
Kasıblığa da mən dözərəm asan,

Əgər Tem Qlensə ürəyimdəki,

Neynirəm əllərim pulla oynasın?

3.

Elə bu Louri, bu lord Dyumeller:
Rəftarı kopuddur, xoşuma gəlmir.

Pulundan danışar, özünü öyər,
Ancaq Tem Qlen tək rəqs edə bilmir.

4.

Dəng eləyir məni həmişə anam,

Cavan oğlanlarla sayıq ol deyir.

Oğlan aldadandır, sonra da atan —

Mənim Tom Qlenim, yox, belə deyil!

5.

Atamsa deyir ki, mən onu atsam,

Mənə o, yüz marka verəcək hökmən.

Bu iş taleyimin yazısıdırsa,

Necə əl çəkərəm mən Tem Qlendən?

6.

Valentin gününün axaşamı dünən,

Sanki ürəyimdə yel əsdi birdən,

Üç dəfə fal açdım, hər üçündə də,
Onun yazılmışdı adı: Tom Qlen.

7.

Durdum Halloində mən gecə yarı,

Donumun qolları yaşdı yenə də.

Gəldi evə yaxın onun oxşarı,

Vardır şalvavarından Rom Qlenin də!

8.

Mənə məsləhət ver, bacım, yubanma,

Ən sevimli qara toyuğumu mən,
Sənə verəcəyəm, şərti var amma:

Əziz Tem Qlenə ərə get desən.

1788

ingiliscədən tərcümə

09-10. 2024, Samara

+++++++++++++++

ROBERT BURNS

Tam Glen

1.

My heart is a-breaking, dear tittie,
Some counsel unto me come len’,
To anger them a’ is a pity,
But what will I do wi’ Tam Glen?
Читать далее

ROBERT BERNS. TİBBİ DANBAR

Robert Burns

Gəzərsənmi mənimlə, sevimli Tibbi Danbar,
Gəzərsənmi mənimlə, sevimli Tibbi Danbar?

Karetada gəzdirim, yoxsa mindirim ata?

Sevimli Tibbi Danbar, əl-ələ gəzək ya da?

Vecimə deyil dədən, torpaqları, pulu da,
Nəslin necə əsilli, nəcabətli ola da.

Sənə də eynidirsə nəyim yoxdur, nəyim var,

Gəl əynindəki donda, sevimli Tibbi Danbar.

1789

ingiliscədən tərcümə

08.08. 2024, Samara

++++++++++++++++++++++

ROBERT BURNS

Tibbie Dunbar

 

O wilt thou go wi’ me, sweet Tibbie Dunbar?

O wilt thou go wi’ me, sweet Tibbie Dunbar?

Wilt thou ride on a horse, or be drawn in a car,

Or walk by my side, O sweet Tibbie Dunbar?

I care na thy daddie, his lands and his money,

I care na thy kin, sae high and sae lordly:

But say thou wilt hae me for better for waur,

And come in thy coatie, sweet Tibbie Dunbar.

ROBERT BERNS. MERİ MORRİSON

Meri, pəncərəyə yaxın gəl bir an,
Arzunun çağlayan çağıdır indi.

Baxıb gülümsəsən şüşə dalından,

Qüssə xəzinəsi yağmalanardı.

Şəfəqdən şəfəqə çalışan qulam,

Bütün məşəqqətə dözərdim asan,

Belə bir qiymətli mükafat alsam,
Ah, sevimli, gözəl Meri Morrison.

 +

Sədası altında titrəyən simin,

Dünən geniş zalda rəqs edirdilər.

Uçub axtarırdı xəyalım səni,

Daha nə eşidir, görürdüm nə də:

Bir qız sevimliydi, biri gözəldi,

Bütün bu şəhərdə biri əvəzsiz.

Ahla hamısına onların dedim:

Yox, Meri Morrison deyilsiniz siz!

 +

Meri, səndən ötrü şadam ölməyə,

Niyə incidirsən sən məni nahaq?

Söylə, ürəyimi qırırsan niyə?

Sənə məhəbbətdir günahım ancaq!

Eşqimə eşq ilə cavab verməsən,
Sən mənə mərhəmət göstər azından.
Təmizəm fikrimdə, niyyətimdə mən,

Meri Morrisondur fikrim hər zaman.

1780

ingiliscədən tərcümə

07. 08. 2024, Samara

+++++++++++++

ROBERT BURNS

MARY MORRİSON

O Mary, at thy window be!
It is the wish’d, the trysted hour.
Those smiles and glances let me see,
That make the miser’s treasure poor.
How blythely wad I bide the stoure,
A weary slave frae sun to sun,
Could I the rich reward secure —
The lovely Mary Morison!
Читать далее

AH, O VAXT OLSAYDI İNDİKİ AĞLIM…

09. 10. 23     

                          Yusif Süleymanlıya

Ah, o vaxt olsaydı indiki ağlım,

Başımdan aşırdı sərvətim indi.

Yan-yörəm qiymətsiz xəzinə idi,
Nə istəyə bildim, nə zorla aldım.

 +

Lələmi, lələmi danışdırmadım!

Nələr danışardı, bir Allah bilər…

Doğum tarixi – on doqquzuncu əsr,

Üstəlik yaxşı da yaddaşı vardı.

 +

Gərək qılığına onun girəydim,
Əl atmaq olardı şantaja hətta,

Keçmişi içində dəfn edən ata,
Bəlkə də çox şeyi açıb deyərdi.

 +

Nənəmdə, nənəmdə nələr olarmış!
Sandığı kasıbdı, yaddaşı zəngin.

İyirminci əsrin əvvəli yəqin,
Bəzəksiz, yalansız orda qalarmış.

 +

Sinədəftər idi anam doğrudan,
Məharətli idi söhbətində də.

Yazaydım kaş bircə söz ötürmədən,

Dəftərə, yaddaşa gərək o zaman.

 +

Qonşular dünyanın özü tək qədim,

Tükəzban xala da, Bəyim xala da.
Oyuncaq tapança çəkərək hətta,

Bir kitablıq söhbət ala bilərdim.

 +

Zəli tək yapışıb dayım Sabirə,

Tarixi soraydım mən ondan gərək.

Şimallar, türmələr mən də onun tək
Görərdim, gedərdim bəlkə Sibirə.

 +

Virtuoz cibgirlər cib kəsən sayaq,

Bir şey hər yaddaşdan gərək çəkəydim,
Həm zəngin olardım mən, həm də qədim,
Varımı hər kəslə bölərdim ancaq.

 +

Ah, o vaxt olaydı indiki ağlım…

Nə bilim hər insan xəzinədardır,
Hər adi sinədə xəzinə vardır…

Sərvət itirmişəm, tükənmir ağrım…

09-10. 08. 2024, Samara

ROBERT BERNS. MƏNİM ŞAXTAÇI OĞLANIM

“Harda yaşayırsan, mənim gözəlim

Sənin adın nədir, olarmı desən?”

Qız deyir ki, “mənim adım Jin xanım,

Şaxtaçı oğlana rəfiqəyəm mən.”

 +

“Bax o təpələrə, bax o düzənə,

Gör necə onlara günəş səpir zər,

Qarşında nə görsən, verərəm sənə,

Şaxtaçı oğlanı sən atsan əgər.

 +

Paltar geyinərsən gözəl və zəngin,

Onda gözəlliyin birə beş artar,

Olmaz ehtiyacın heç nədən sənin,

Şaxtaçı oğlanı sən atsan əgər.”

 +

“Çox da təpələrin, düzənlərin var,
Çox da ki, bəzəyir günəş onları.

Bütün sərvətinə çevirərəm dal,
Gedib qucaqlaram şaxtaçı yarı.

 +

Gündüz beşcə penni mən qazanıram,

Gözəl keçirirəm gecəni ancaq.

Mənə şaxtaçımdır ən əziz adam,
Xoşbəxtəm, o məni ağuşa alcaq.

 +

Sevgi ver, sevgi al — əsl sövdədir

Evimiz nə qədər olsa da kiçik.

Çörək qazanmağa bütün dünya var,

Şaxtaçımın canı sağ olsun təki”.

1792

ingiliscədən tərcümə

06-07. 08. 2024, Samara

+++++++++++++++

ROBERT BERNS

The Collier Laddie

O whare live ye my bonnie lass,

  And tell me how they ca’ ye?

My name, she says, is Mistress Jean,

  And I follow my Collier laddie. Читать далее

ROBERT BERNS. KAPİTANIN XANIMI

Robert Burns

Qalx, özünü hər səhər

Düzəlt, qaydaya sal sən!

Qalx və hamıya göstər,
Kapitan xanımısan!

 +

Təbillər döyülərkən,
Və gurlayanda toplar,

Halını da pozma sən,
Vuruşası ərin var.

 +

Məğlub düşmən haçan ki,
Ağız açar sülh üçün,

Xəlvətə çəkilərik,

Dadarıq eşq sevinci.

1789

ingiliscədən tərcümə

  1. 08. 2024, Samara

+++++++++++++++

ROBERT BURNS

The Captain’s Lady


O, mount and go,
Mount and make you ready!
O, mount and go,
And be the Captain’s Lady!
Читать далее

ROBERT BERNS. PEŞMANLIQ

Robert Burns

Bizə əzab çəkdirən xəstəliklər az deyil,
Onlar ürəyi sıxır, ağlı sarsıdır onlar,

Fəqət heç bir azarla müqayisəyə gəlmir,

Günahın ya da səhvin bizi saldığı azar.

Hansı ayrı azara tutularıqsa əgər,

Ağlımız deyə bilər: “Mən törətmədim bunu”.

Fəqət  fəlakət artır, o zaman ki, bu neştər
Sancır aman bilmədən: “Qına, axmaq, özünü!”

Daha pis peşmanlığın kəskin ağrılarıdır,
Gəmirir içərini günah hissi durmadan.

O günah ki, bəlkə də, neçə qurbanı vardır —

Gənc, məzum, bizi bir vaxt ürəkdən sevən insan;

Əfsus, heç nə dağıtmır sevginin özü qədər!

Ah, od saçan cəhənnəm! Sənin özündə hətta,
Yox belə işgəncələr!

Sərt, soyuqsa da insan, haçansa o duyanda

Midhiş ağırlığını törətdiyi əməlin

Qəlbində zoqqultunu necə yatırda bilər?

Nizamı qayıdarmı ürəyin həm də beynin,

Günahdan həmişəlik çəkinmək qərarıyla?

Həsəd doğura bilər, varsa belə bəxtəvər!

Alicənab olarmış insan qəlbi nə qədər!

1783

ingiliscədən tərcümə

05. 06. 2024, Samara

QEYD: şeirin orijijnalı qafiyəsizdir.

++++++++++++

ROBERT BURNS

Remorse

Of all the numerous ills that hurt our peace,
That press the soul, or wring the mind with anguish,
Beyond comparison the worst are those
By our own folly, or our guilt brought on:
In ev’ry other circumstance, the mind
Читать далее