Архив тегов | fransız simvolizmi

POL VERLEN. POEZİYA SƏNƏTİ

Окт3

Hər şeydən musiqi öncə bu işdə,

Üstün tut həmişə nə tay deyilsə.

Havada nə tamam itib gedirsə,
Surəti görünmür, yox çəkisi də.

—

Sözün aldatmasın gözəl gəlişi,
Bir az ikrahla bax, seçsən hansını,

Daha çox sevilir bayağı mahnı,
Onda dəqiqliklə güman qarışıb.

—

Can alan gözlərdir duvaq dalından,,

Ilğımdır, gün yeri yandıran zaman.

Payızda səpilib göyə, sayrışan,
Ulduz işığıdır maviyə çalan.

—

Yalnız çalarların məziyyəti var,

Rəngi qoy qırağa, çaları saxla!

Arzuya calanar arzu çalarla,
Qamışı tütəyə çevirər çalar!

—

Uzaq ol ölümcül atmacalardan,
Eyhamdan, məkrli gülüşdən uzaq.

Bütün bu mataha hopub sarımsaq,

Rədd elə, Səmanı nə var ağladan,

—

Yapış, bəlağətin boynunu sındır!
Qanın soyumamış pis olmaz hələ,
Ağıl da verəsən qafiyələrə.

Verməsən, çox hoqqa çıxarar andır.

—

Bəllimi onlarda olan fəsadlar?

Hansı başıxarab ya da karqulaq,
Əlində düzəlib ucuz bu şaxşax,
Səsində nə ahəng, nə incəlik var?

—

Musiqi öncədir, həm də zəruri!

Yazdığın qoy olsun qanadlı bir şey,
Şığısın, qəlbindən qoparaq şeir,

Başqa sevgilərə, göylərə sarı.

—

Dolaşsın şeirin harda azaddır,

Sərt səhər yeliylə sığallanaraq,

Nanədən, zirədən xumarlanaraq.

Qalan başqa nə var — ədəbiyyatdır…

1874

Fransızcadan tərcümə

01-03.10. 2021, Samara

Paul VERLAINE
1844 — 1896

Art poétique

De la musique avant toute chose,
Et pour cela préfère l’Impair
Plus vague et plus soluble dans l’air,
Sans rien en lui qui pèse ou qui pose.

Читать далее →

ŞARL BODLER.  RƏQS EDƏN İLAN

Май26

бодлер

    Le Serpent qui danse

Qayğısız yaranış, gözəldir necə,

Haçan bədənin,

Qıvrılır, min çalar sayrışır incə,
Dərində sənin.

 
Gur, dibi görünməz saçların acı
Ətirlər yayar.

Elə bil onlarda sərgüzəşt acı,
Dəniz yaşayar.

 

 

Gəmi yelkənini necə ki, açar,
Səhər yeliylə,
Qəlbim arzulardan qabarıb uçar,
Səma yoluyla.

 
Gözlərinə baxan nə acı duyar,
Nə də ki, şirin.

Soyuq cüt muncuqda dəmir qızıla,

Sanki qarışıb.

 

Yerişində ritmi, təbiiliyi,

Kim duyursa da,

Elə bil ilanın rəqsidir deyir,

Əsa ucunda.

 

Başın yırğalanar xumarlığının,

Ağırlığından.

Cavan fil başını necə yırğalar,

Şən və mehriban.

 

Əyilir, uzanır sənin bədənin,

Necə  gözəl bir,
Gəmi ləngərləyir, gah da ki, birdən,

Dərinə enir.

 

Necə axın coşar gurlayıb gələn,
Ərintilərlə,
Sənin dişlərinin həndəvərində,
Su ki, yer elər,

 

Bohem şərabıdır sanki içdiyim,
Acı, can alan.

Ulduzlar qəlbimə damcılar kimi,

Enər səmadan.

 

 

Fransızcadan tərcümə

23-24.2018

Samara

ŞARL BODLER. PAYIZ SONETİ

Май25

 

бодлер

   Sonnet d’automne

Sənin büllur tək aydın gözlərin deyir mənə:

“Məndə qəribə aşiq hansı ləyaqət görər?”

   — Məlahətli ol və sus! Ürəyim küsəyəndir,

 Hər şeydən, heyvan sadəliyindən özgə.

 

Nə cəhənnəm sirrini açmaq istəyir sənə,

Məni şirin yuxuya səsləyən laylam mənim,

Nə alovla yazılmış qara əfsanəsini.

Ruhuma əzab verən ehtiras da düşmənim!

 

Gəl sevişək ürəkdən. İndi Eşq keşik çəkir,
Pusqu qurub toranda, yayını çəkib tarım,

Onun silahlarını yaxşıca tanıyıram.

 

Qan, qorxu, divanəlik! — Ah, çiçəyim, göyçəyim,
Sən də payız günəşi, elə mənim oxşarım,

Ah, soyuq Marqeritim, bəyaz payız çiçəyim.
Ilk dəfə 30 noyabr 1859-cu ildə çap olunub

Fransızcadan tərcümə

23.05. 2016

Samara

ŞARL BODLER.  VAMPİR

Май24

 

бодлер            

Le Vampire

Sancıldın bir bıçaq tiyəsi kimi,

Şikayətlə dolu ürəyimə sən.

Heybətli bir şeytan dəstəsi kimi,
Gəldin başılovlu, geyimin qəşəng,

 

Çevirəsən həqir ruhumu tamam,
Sən öz yatağına, sən öz mülkünə;

Abırsız, əbədi sənə bağlıyam,
Dustaq zəncirinə bağlanan kimi.

 
Qumarbaz qumarı sevən kimi ya,
Ya necə şüşəyə vurulur əyyaş,

Necə leşdən ötrü ölür həşərat,

  • Lənətə, lənətə sən gələsən kaş!

 

Üz tutub yalvardım iti qılınca,
Bəlkə kölələikdən məni qurtara.

Məkrli zəhərdən istədim azca,
Dedim mən qıpığın dadına çatar.

 

Əfsus, güldü zəhər, güldü qılınc da,
Mənə istehzayla belə söylədi:

“Sən layiq deyilsən azad olmağa,

Lənət yağdırdığın köləliyindən,
Divanə! — biz onun əsarətindən,
Əgər səy eləyib çıxarsaq səni,

Özün dirildərsən öpə-öpə sən,

Yenə də leşini qaniçəninin”.

İlk dəfə 1 iyun 1855-ci ildə çap olunub

Fransızcadan tərcümə

22.05. 2018

Samara

ŞARL BODLER. QATİLİN ŞƏRABI

Май22

бодлер

Le Vin de l’assassin

Daha canım azad, arvadım öldü!

Nə qədər istəsəm, içərəm indi,
Haçan ki, cibi boş evə dönürdüm,
Çığırtısı məni dəli edirdi.

+

İndi kral kimi bəxtəvərəm mən,
Gözəldir göy üzü, hava təmizdir.

Haçansa yay olub buna bənzəyən,

Onda vurulmuşduq bir-birimizə!

+

Dəhşətli bir  təşnə yandırır məni,
İndi şərab lazım özümə gələm.

O qədər içəm ki, gərək, qəbrini

Şərab ağzınacan doldura bilə.

+

Mən onu quyunun dibinə atdım,
Sonra da üstünə  tulladım onun,
Nə qədər daş-çınqıl yaxında tapdım,

Unuda biləydim kaş kii, mən bunu!

+
Təmiz məhəbbətin andı naminə,

Həmişə onunla bağlıyıq axı.

Barışıb mehriban olmağa yenə,

Necə ömrümüzün gözəl məst çağı,

+

Yalvarıb mən ondan görüş istədim,
Axşam toranında, yol qırağında.

Gəldi də! Ah, necə o, gicbəsərdi!

Başxarablığı var elə hamıda!

+

Heç dəyişməmişdi, yenə gözəldi
Hərçənd yorğun idi! Sevirdim hələ,
Onu həddən artıq, buna görə də

Sən gəl bu həyatı dedim tərk elə.

+

Heç kim başa düşməz  məni. Bir nəfər,
Bu qədər içkili kütün içindən,

Arzu edərdimi nəhs gecələr,
Yarada biləydi şərabdan kəfən?

+

Dəmirdən düzələn sanki maşındır,

Dişbatmaz, duyğusuz rəzil bu kütlə,

Heç zaman, nə yayda, nə də ki, qışda,

Bilməyib həqiqi nədir eşq hələ,

Bütün qara cadu, cazibəsiylə,

Cəhənnəm təlaşlı mərasimiylə,

Göz yaşıyla, zəhər piyaləsiylə,

Zəncir cingiltisi, sümük səsiylə!

+

  • İndi həm azadam, həm də təkəm mən,

Axşam vuram gərək meyidinəcən.

Vicdan əzabı və qorxu bilmədən,
Özümü torpağa sərərəm gecə.

+

Və yerdə it kimi yatıb qalaram,
Bəlkə bir araba ağır təkərli,
Harasa daş-kəsək, çınqıl aparan,
Qudurğan bir furqon ya da keçərkən,

+

Ya mənim günahkar başımı əzər,

Ya da düz ortamdan bölər o məni.

Gülürəm Tanrıya, həm də İblisə,

Müqəddəs sayılan nə var həmçinin.

İlk dəfə 1848-ci ilin noyabrında çap olunub

Fransızcadan tərcümə

20-21. 05.2018

Samara

ŞARL BODLER. HƏR ŞEY VƏHDƏTDƏ

Май21

бодлер

   Tout entière
Məni yüksək otağımda Demon,
Gəldi görsün bu səhər, cəhd edərək,

Məni çaşdırmaq üçün, söylədi o:

“Bilmək istərdim, onu cazibədar

 

Eləyən çoxlu gözəl şeylərdən,

Yaradan ondakı gözəl bədəni

Qara ya qırmızı olsun, nə nəqər,
Şeyin içində, söylə doğru, sənə,

 
Nə daha xoş gəlir.” Ah, qəlbim o an,
Tanrı lənətləmişə verdi cavab:
“Tapılmaz onda heç nə üstün olan,
Çünki Diktamdır[i] o, başdan ayağa.

 

Onda hər şey mənə xoşdur, ayıra,
Bilmərəm bir şeyi ki, xəstəsiyəm.

İşıq saçır, necə ki, Avrora,

Gecə tək ruhuma təsəllidir həm.

 

Nəfis və incədir harmoniyası,
Buna tabe zərif, gözəl bədəni.

Duyar ən küt belə təhlilçi asan,
Çoxlu akkorddakı nizamı yəqin.

 

Ah, bu sirli metamorfoz, çevirib
Vəhdətə məndə bütün duyğuları.
Nəfəsi indi onun musiqidir,

Necə ətir də səsindən doğular.

 

Fransızcadan tərcümə

19-20.05. 2018

Samara

 

[i] Diktam – şəfalı sayılan bitki

      ŞARL BODLER. BÜTPƏRƏSTİN DUASI

Май20

бодлер

  (La Prière d’un païen)

Aman, soyutma sən alovlarını,
Qoy isitsin qırov enən sinəmi,

Eşit məni, ilahə, yalvarıram,
Həm könül nəşəsi, işgəncəsən həm!

 

Hava tək sən həmişə hər yerdə,
Alışırsan yerin altında da sən.
Eşit bu təntənəli şərqini də,
Gəlir o, intizarlı qəlbimdən.
Ləzzətim! Daim ol məleykə mənə,

Bəzən, oxşat özünü bir sirenə[i],

Yarı ətdən geyim yarı da məxmərdən.

Ya da axıt, gətir dərin yuxu sən,
Sirli, amorf şərabla gözlərimə,

Həm könül ləzzəti, fantomsan həm!

 

Fransızcadan tərcümə

18-19.05. 2018

Samara

 

[i] Dənizçiləri başdan çıxarıb qayalıqlara aparan qadınlardan ya qanadlı varlıqlardan hər biri

 

ŞARL BODLER. AXŞAM HARMONİYASI  

Май19

бодлер

        (Harmonie du soir)

Yetişir indi o vaxt, sapalğın üstdə əsərək,
Yayır ətrafa buxurdan kimi çiçəklər ətir.

Axşamın təntənəsində qoxular, səslər itir;
Melanxolik çalınır vals başı hərləndirərək!

+

Yayır ətrafa buxurdan kimi çiçəklər ətir,
Dinir səsində kamanın əzabdan üzgün ürək,

Çalınır vals melanxolik başı hərləndirərək,
Göy üzü mehraba bənzər, gözəl və qüssəlidir/

+

Dinir səsində kamanın əzabdan üzgün ürək,

Qaranlıq heçliyə bu incə ürək nifrət edir!
Göy üzü mehraba bənzər, gözəl və qüssəlidir;

Elə bil öz qanında qərq olur günəş gedərək.

+
Qaranlıq heçliyə bu, incə ürək nifrət edir,

Yığır işıqlı keçmişində hər nə varsa, sərvət tək,
Elə bil öz qanında qərq olur günəş gedərək…

Məndə nəzir camı tək xatirən közərmədədir!

İlk dəfə 29 aprel 1857-ci ildə çap olunub

Fransızcadan tərcümə

18-19.05. 2018

Samara

ŞARL BODLER. SEMPER EADEM

Май18

бодлер

SEMPER EADEM[i]

 

 “Axı hardan, deyirsiniz, bu qüssə tapdı sizi,

Qara, çılpaq qaya üstündə dəniz tək ucalar”.

  • Elə ki, bir dəfə məhsul verir ürəklərimiz,
    Sirr deyil heç kimə ki, sonra həyat zillət olar.

Sadə bir dərd, yox onda heç nə anlaşılmaz olan,
Görünər hamıya aşkar sevinciniz tək elə.

Onu axtarmayın, ey fikri suallarla dolan,
Gözəl, susun, səsiniz xoş və şirin olsa belə!

 

Hələ də qəlbi sevinc coşdurur! Susun, nadan!

Ağızda körpənin təbəssümü! Həyatdan da,

Daha çox bağlar ölüm incə telləriylə bizi.

 

Əl çəkin, ah, bu yalandan ürək xumarlansın,
Bu gözəl gözlərə ya arzu kimi qərq olsun,

Salıb ya kölgə yatırtsın onu kiprikləriniz.

İlk dəfə 15 may 1860-cı ildə çap olunub

Fransızcadan tərcümə

17-18.05. 2018

Samara

 

[i] Həmişə həmin (lat.)

ŞARL BODLER. QAPAQ

Май17

бодлер

    (Le Couvercle)

Hara üz tutsa da, torpaqda ya da dəryada,
Odlu iqlimdə, soyuq ağ günəşin altında,

Kiferə səcdə edər, İsaya xidmətdə ya da,
Yaslı sail ya Kresus kimi taxtı, geyimi altından,

 

Kəndli olsun ya şəhərli, oturaq ya avara,
Balaca beyni çevik işləyə ya tənbəl ola.
İnsan hər yerdə hədəfdir qəribə qorxulara,
Əgər baxarsa səmaya, gözü dəhşətlə dolar.

 

Ah, bu Göylər! Divarlarıyla qəlb sıxan mağara,
Tavanı sanki işıqlandlıır komik opera,

Tapdayır orda qanlı səhnəni hər məzhəkəçi.

 

Pozğunun dəhşəti, divanə zahidin ümidi,
Səma! Nəhəng qazanı bağlayan qapaq kimidir,
Fəna və təyinatı yox Bəşəriyyətdir içi.

Ilk dəfə 12 yanvar 1864-cü ildə çap olunub

Fransızcaadan tərcümə

16-17.05.2018

Samara