Архив тегов | Kiplinqin şeirləri

RADYARD KİPLİNQ.  AĞ ADAMIN YÜKÜ

Апр5

Rudyard_Kipling

The White Man’s Burden

Birləşmiş Ştatlar və Filippin

 

Götür Ağ adamın ağır yükünü

Yığ oğullarını, yolla qürbətə,
Getsinlər ən nəcib törəmələrin,
Əsirin olana  çətin xidmətə;

Zirehli, silahlı yol gedər onlar,
Ürkək, həm də vəhşi xalqa çatınca.

Sənə təzə əsir düşən adamlar
Yarı uşaqdılar, yarı da şeytan.

 

 

Götür Ağ adamın ağır yükünü –

Səbirlə, əzmlə gərək dözəsən,
Terror hədəsinə məhəl qoymadan.

Və ləyaqət göstər hər bir halda sən;

Nitqini həm sadə, həm açıq elə

Yüz dəfə təkrarla, üzülsən necə.

Özgənin xeyrinə yönəlt səyini,

İşlə, başqası da yesə qazancı.

 

 

 

Götür Ağ adamın ağır yükünü
Barışın amansız və qanlı hərbi –

Aclığın qarnına tök boğazacan,

Çalış, kəs kökündən xəstəlikləri;

Məqsədə yetməyə az qalan zaman,
Yeni çağırışlar durmadan axtar,

Ayıq ol, Tənbəllik, birə Mövhumat,
Bütün ümidini heçə çıxarar.

 

 

 

Götür Ağ adamın ağır yükünü –

Bu, kral həyatı deyil möhtəşəm

Daimi xidmətdir, ağır və həqir –

Bu nağıl hamıya məlum həmişə.

Girməzsən tikdiyin limanlara sən,
Çəkdiyin yollarla gedər özgələr,

Bütün həyatını sərf elə yarat,
İşinə ölümün bir gün ad verər.

 

 

Götür Ağ adamın ağır yükünü:

Bil ki, nə olacaq mükafatın da:

Qınar qayğısına qaıdığın səni,
Nifrət də duyarsam qoruduğundan –

Sənin can yandırıb bir vaxt işığa,
Çıxardıqlarının qəzəbli səsi:

“Niyə köləlikdən qopardın bizi,

Hanı sevdiyimiz Misir gecəsi?”

 

 

 

Götür Ağ adamın ağır yükünü —
Aza qane olub ancaq enmə sən —

Çalışma azadlıq şüarlarıyla
Öz zəifliyini pərdələyəsən;

Sənin harayınla, pıçıltınla da,

Qoyub getdiyinlə, əməllərinlə,
Bu dinib-danışmaz, qaraqabaq xalq,

Səni və Tanrını dəyərləndirər.

 

 

 

Götür Ağ adamın ağır yükünü –

Qaldı uşaqlıq tək uzaqda indi —

Şəninə söylənən səmimi tərif,

Asan qazanılan dəfnə çələngi.

Kişiliyə doğru gedəsən gərək,
Qədirsiz illərin yarıb layını

Qanın soyuq qalar, dolarsan ağla,

Sənə çağdaşların dəyər verəcək.

1899  

 

İngiliscədən tərcümə

02-04.04 2019, Samara

QEYD: Şeir Filippinin, Puerto-Rikonun və başqa İspaniya ərazilərinin ABŞ tərəfindən tutulmasıyla bağlı hadisələrin təsiriylə yazılıb

 

The White Man’s Burden

THE UNITED STATES AND THE PHILIPPINE ISLANDS

 

 

Take up the White man’s burden —

  Send forth the best ye breed —

Go bind your sons to exile

  To serve your captives’ need;

To wait in heavy harness

  On fluttered folk and wild —

Your new-caught, sullen peoples,

  Half devil and half child. Читать далее →

RADYARD KİPLİNQ. XAHİŞ

Апр3

Rudyard_Kipling     

 Rudyard Kipling

The Appeal
Yaratdıqlarım əgər,
Xoşsa, qoy bu gecədə,
Rahat yatım, vaxt gələr

Köçərsən bura sən də.

 

 

Ölənlər lap az zaman,
Yaddaşımızda yaşar.

Qalan kitablarımdan,
Soruş, nə sualın var.

 

Qeyd: ilk dəfə 1939-cu ildə, Kiplinqin ölümündən üç il sonra nəşr edilib.

İngiliscədən tərcümə

31.03. 2019, Samara

 

The Appeal

 

If I have given you delight

By aught that I have done

Let me lie quiet in that night

Which shall be yours anon.

 

 

And for the little little span

The dead are borne in mind

Seek not to questions other than

The books I leave behind

 

İMPERİALİST KİPLİNQİN ÖLÜSÜYLƏ BOLŞEVİK KÜRÇAYLININ DAVASI

Фев20

ALİAĞA.jpg

Tanınmış sovet şairləri, xüsusən kommunist əqidəsi düz olanlar nümayədə heyəti tərkibində qərb ölkələrinə göndərilirdilər ki, həm dağıdıcı, həm dağılan qərb cəmiyyətini ifşa edən əsərlər yazıb kapitalizmi sovet adamlarının gözündən salsınlar. Əliağa Kürçaylı da xeyli ölkədə olub. Britaniyaya səfərindən “Britaniya dəftəri” adlı sislsilə yazıb.

Əliağa müəllim yəqin partkomu tapşırığını iki yüz faiz yerinə yetirərək Britaniyaya qədəm qoyan kimi, Britaniya imperializmini tənqid atəşinə tutur və Şotlandiya üçün azadlıq tələb edir. Yaxşı ki, Britaniya polisi Əliağa müəllimi separatçı təbliğat apardığına görə həbs eləməyib, ola bilsin, şeirlər Bakıya gələndən sonra yazılıb…

Əliağa Kürçaylı nədənsə Londonda Redyard Kiplinqin öllüsü ilə davanı tutur. Durur qəbrinin üstündə, ağzına gələni deyir:

Bilirdim ki, sən ingilis şairisən

Vəsf edirsən seri (! — x.x.), lordu, naziri sən…

Talançılıq şöhrətini vəsf edirsən,

Qəsbkarlar şöhrətini vəsf edirsən…

Çox güman ki, Əliağa müəllim “Mauqli”dən başqa Kiplinqin heç bir əsərini oxumayıb, ancaq onun imperialist olduğunu partkomdan eşidib və bilmir ki, Kiplinq ən qüdrətli ingilis şairlərindən biridir…

Əliağa müəllim Kiplinqdən bir şeirlə əl çəkmir, qəbrin üstündə ikinci şeiri də yazır. Özü də lap yekəsini:

“Neçə yüz milqonluq qədim bir ölkə,

Yıxıldı bir palıd əzəmətiylə,

Oldu liliputa o, müstəmləkə,

Diliylə, diniylə, var-dövlətirlə…”

Dünyaya Şekspiri, Bayronu, Nyutonu vermiş İngiltərəni Əliağa müəllim «liliput» adlandırır!

Kiplinq, özü də ölüsü, Əliağa müəllimə Hindistan üçün də cavab verməlidir…

Kiplinq, sən bunları tərənnüm etdin,

Sən uğur dilədin cahangirliyə…

Bir sözlə, salyanlı balası Kiplinqin ölüsünü yıxıb sürüyür.

“Burda sənin şöhrətinin son qalığı,

Solğun məzar…”…

Əlbəttə, Kiplinq sovet şairi olsaydı, dövlət mükafatı alardı, fəxri xiyabanda basdırılardı…

Əliağa müəllim Londonun “tən ortasında” qovurulmuş şabalıd satan və “həsrət tiyanında” yanan türk Kamala da rast gəlir. Kamalın başına kül olub ki, sovet Azərbaycanında yox, Türkiyədə doğulub, ona görə Londonun tən ortasındadır…

Bir sözlə, Əliağa müəllim Britaniyada KQB-nin və partkomun tapşırığını əla yerinə yetirib. Ona görə onu Portuqaliyaya göndəriblər.

Bu barədə ayrıca…

2

Londonun tən ortasında” qovrulmuş şabalıd satan türk Kamal Kürçaylıya bir ovuc şabalıd uzadır, Kürçaylı almır, deyir “Thank you”. (Şeirdə belədir. Məlum deyil ki, salyanlı şair türk Kamalla niyə ingiliscə danışır)). Yəni demək istəyir ki. bu şabalıd mənim boğazımda qalar, sən zülmlə Londonun tən ortasında “həsrət tiyanında yana-yana” pul qazanırsan…
Bu səfər 1976-cı ildə olub.
1976-cı idə Kürçaylı Salyana da gəlmişdi, mən özüm görmüşəm. Özü də salyanlı idi və gələndə boylanmasaydı da bilərdi ki, Salyanda xırda uşaqlar su satırlar, tum satırlar, “xoruz” satırlar, bir az böyükləri anaşa satırlar, tiryək satIrlar, çəkənlər, atanlar, iynələnənlər var… Niyə Kürçaylının ürəyi öz vətəninin balalarına yanmırdı, Londonda şabalıd satan türkə yanırdı.
1976-cı ildə, ondan əvvəl və ondan sonra Azərbaycanda xırda-xırda uşaqlar dərs ilinin yarısını çöllərdə olurdular, pambıqda, tütündə, üzümdə…
Çox güman ki, Londonda şabalıd satan türk Kamal bir neçə ilə maya yığıb, öz biznesini yaradıb. Bəs Salyanda su, tum, anaşa satanlar?
Öz ölkələrində öz xalqının müdafiəsinə bir kəlmə söz deməyə cəsarət etməyən insanlar elə həmin xalqın puluna qərb ölkələrinə səfər edir, qayıdanda dolu çamadanlarla kapitalist malları gətirir və həmin kapitalizmi də “ifşa” edən cızma-qara yaradıb yenə ətək-ətək xalq pulları alırdılar. Hanı burda mənəviyyat?
Biz başa düşürük ki, bütün bu “poeziya”, bütün bu adlı-sanlı şairlər sovetin ideologiya sisteminin əsas və yan məhsuluydu. Niyə indi də, sovet rejimi dağılandan otuz il sonra, bu KQB təbliğatı böyük və ciddi poeziya kimi qələmə verilir və əslində əsil poeziya beləliklə kənara sıxışdırılır, estetik standartlar süpürülüb gedir?
Əlavə kimi deyim ki, Əliağa Kürçaylı bütün  ömrü boyu əsl poeziya sayıla biləcək bir misra da yazmayıb. Yeri gəlmişkən «Bir əlində bahar, bir əlində yaz» kimi cəfəngiyatı o yazıb. İndiyəcn oxuyurlar. 

20.02.2018

Samara

RUDYARD KİPLİNG. DİŞİLƏR

Дек31

Rudyard_Kipling

RUDYARD KİPLİNG

                                                           (1865-1936)

 

           DİŞİLƏR

                                        When the Himalayan peasant meets the he-bear in his pride…

Erkək ayıya birdən rast gəlsə himalaylı,

Qışqırır qorxusandan, çox vaxt da qaçır ayı.

Dişi ayı kəndlini parçalardı bəlkə də,

Erkəklərdən dişilər daha təhlükəlidir.

 

Erkək kobra eşitsə  ayaq səsləri gəlir,

Bacarsa, tez sürünüb, xəlvət yerə çəkilir.

Yol verməzdi dişisi qorxaq hərəkətlərə,

Erkəklərdən dişilər  daha təhllükəlidir.

 

Huron və çoktoları xaçlayan İezuitlər,

Skvo intiqamından dua diləyirdilər.

Hərbilər yox, qadınlar onlara dağ çəkirdi,

Erkəklərdən dişilər daha təhlükəlidir.

 

Sözlər var, kişi deməz, lap ürəyi partlasın,,

Qadını Tanrı vermis, nəçidir onu atsın.

Ovçu da təsdiq edər ərin dediklərini,

Erkəklərdən dişilər daha təhlükəlidir.

 

Kişi bəzən ayıdır, həşəratdır o bəzən

Ancaq danışıq bilir, gedir kompromisə.

Faktın məntiqini o, nadir halda inadla,

Qabağa qoyacaq ki, qəti nəticə ala.

 

Giclikdən ya qorxudan rəzilliyə də gedər,

Məhkəmədə fürsəti qarı düşmənə verər.

Kef kindən yayındırar, Şübhə, Rəhm çaşdırar,

Seksual qalmaqalın həllinə çalışanda.

 

Tanrı verən qadınsa hər bir hüceyrəsiylə,

Təsdiq edir həyatda bircə məqsədi izlər.

Gedirsə söhbət nəsil artırmaqdan elə ki,

Erkəklərdən dişilər daha təhlükəlidir.

 

Bətnindəki həyatçın dözən tanrı zülmünə,

Faktı, jesti saymayan, rəhm, şübhə bilməyən,

Kişilərə aiddr bu hoqqalar, qadının,

Özü – qanun, tabeyik hamımız bu qanuna.

 

Həyata gətirdiyi gücdür onu ucaldan.

Övlad anası kimi, sahibə ya da canan.

Övlad, ər olmasa da, atılır o irəli,

Qadın və insan kimi hüquq tələb eləyir.

 

Əqidəylə ərdədir, başqa nikah tanımır.

Sübutu – uşaqları, vay halına münkirin.

Müzakirə gözləmə, qızıb bir anda köz tək,

Ərdən, övladdan ötrü dişilər döyüşəcək.

 

İttihamlar əsassız, dayanmır dişi ayı,

Nitqi zəhər yağdırır, gürzə elə bil çalır.

Elə bil elmi yolla sinirlər çıpaqlanıb,

Yıxılıb can üstədir işgəncənin qurbanı.

 

İndi qorxaq kişisə toplayır müşavirə ,

İgid yoldaşlarıyla, qadınınsa yox yeri.

Hərbə girib şüurla üz tutur abstrakt,

Ədalət Tanrısına ki, anlamaz qadılar.

 

Kişi bilir Tanrının verdiyi Qadın əmr,
Eləyə bilər, ancaq idarə onluq deyil.

Dəqiq instiktiylə qadın isə bildirir:

Erkəklərdən dişilər daha təhlükəlidir.

 

İngiliscədən tərcümə

26-30dekabr 2017

Samara

REDYARD KİPLİNQ. «ƏGƏR»

Апр29

Rudyard_Kipling

REDYARD KİPLİNQ

                                             (1865 – 1936)

                ƏGƏR

                                           If you can keep your head when all about you   

                                           Are losing theirs and blaming it on you,   

                                           If you can trust yourself when all men doubt you, 

                                           But make allowance for their doubting too…   

 

 

Əgər hamı başıni itirsə və nədənsə

Səni də qinayarsa, sən başını saxlasan;

Sən özünə inansan, hamı şübhələnsə də

Bütün şübhələri də amma nəzərə alsan;

—

Gözləməyi bacarsan yorulmadan əgər sən,

Və min yalan eşidib özün deməsən yalan,

Qəlbində kin olmasa, çoxundan kin də görsən,

Sənə sanballı, aqil deməsə də bir insan;

—

Sən öz arzularına əsir düşməsən əgər.

Əgər fikirlərini çevirməsən məqsədə.

Qarşılaşıb həyatda Fəlakət və Zəfərlə,

Basılmasan onların əgər ikisinə də.

—

Dözüb dayana bilsən sənin doğru sözündən

Lotular tor hörəndə sadəlovh insanlara,

Can qoyub qurduqların dağılıb əziləndə

Diz qatlayıb yenidən yığa bilsən onları;

—

Qoya bilsən başqası dərə yetirdiyini,

Riskə gedib hər şeyi ortaya qoya bilsən,

Uduzaraq nəyin var başlaya bilsən yenə,
İtkilərin heç zaman  dilinə də gəlməsə;

—

Əgər sən sinirləri, ürək və damarları
Yenə coşdura bilsən həvəs, sevgi sönəndə,

Çarpışsan, qalmasa da içində heç nə ayrı,

Təkcə “Çarpış” deyərək əmr eləyən İradə;

—

Xalq içində ləyaqət saxlaya bilsən əgər,

Kralla yaxın olub xalqa dal çevirməsən;

Vura bilməsə nə dost sənə, nə düşmən zərər,

Hamı səni sayarsa  ölçü çərçivəsində;

—

Əgər hər dəqiqədə neçə saniyə varsa

Qədrini bilsən, necə bilir qaçışçı ancaq.

Onda Dünya sənindir və Dünyada nə varsa,

Ən ümdə: oğlum, adın İnsan çağırılacaq!

1895

İngiliscədən tərcümə

26-29.04.2017

Samara