Архив тегов | Rafiq Tağı

“DOĞDU GÜNƏŞ, DOLDU CAHAN NUR İLƏ…”

Янв30

Əgər azərbaycanlılara millətin, ölkənin rəmzi ola biləcək bir şeir seçmək təklif olunsa, mən bəlkə də Sabirin “Cütçü” şeirini seçərdim. Mən uzun müddət məktəb müəllimi olmuşam, aşağı sinif şgirdlərinin, hətta zəif oxuyanların, bu şeiri deyərkən necə ruhlandığının şahidiyəm.

Mən bu gün Ayxan Ayvaz adlı bir gəncin Kulis.az saytında Sabir haqqında məqaləsini oxuyub… yox, təəssüf ki, ruhlanmadım. Çox məyus oldum. Yazının ümumi savad səviyyəsi 5-6-cı  sinif şagirdlərinin səviyyəsindən də aşağıdır, müəllifin nəinki akademik təhsili yoxdur, onun ümumiyyətlə təhsilli olduğu şübhə doğurur. Müəllif Sabirə hücumlarını  mərhum Rafiq Tağıya istinadla başlayır. Guya Rafiq Tağı deyirmiş ki, Sabir sabun alverində ziyana düşüb, acığını xalqdan çıxıb.

Və Rafiq Tağıdan gətirdiyi sitatı uzada-uzada Ayxan iddia edir ki, Sabir şair deyil və Sabir xalqın düşmənidir.

Mən Rafiq Tağını yaxından tanıyırdım. Mənim Moskvada oxuduğum illərdə o, paytaxtda yaşayır və təcili yardımda işləyirdi. Tanıdığına, tanımadığına canıyanan idi, mənim özümü Moskvada həkimə də aparıb, iynəmi də vurub. Rafiqin o vaxtlar fikri-zikri yazıçı olmaq idi. Elçinin köməyi ilə hekayələri hətta “Drujba narodov”da çap olunmuşdu – bu yazıları Bakıda Elmira Axundova (o vaxt ittifaqda referent) ruscaya sətri tərcümə edir, Moskvada isə İttifaqın hesabına bədii tərcüməyə çevirirdilər. Boynuma alım ki, Rafiqin hekayələrini mən bəyənmirdim, onlarda mənim üçün təzə və maraqlı heç nə yox idi. Rafiq Lenin kitabxanasında oturub rus jurnallarında oxuduğu hekayələri yamsılayırdı… Bir dəfə o vaxt tələbə olan Saday Budaqlı mənə dedi: “Rafiq bilirsən nə yazır? “Sinəsi baş kimi tüklü id…” Oxuyanda az qalmışdım gülməkdən öləm…”

“Sinəsi baş kimi tüklü idi” – bunu Qoqol yazıb. Nozdryov haqqında…

Rafiq Tağı humanitar təhsilli deyildi. Çexov da tibb təhsili alıb, ancaq Çexov dünya ədəbiyyatını bilirdi, fəlsəfəni bilirdi və daim oxuyurdu — əlbətə, burda talantların miqyasından danışmaq artıqdır. Rafiq Tağı isə ümumimiyətlə savadlı adam deyildi. Bakıya qayıdandan sonra biliyinin, məlumatının nəinki çatmadığı, hətta olmadığı sahələrdə dolaşıq söhbətlərə girişdiyini biləndə mən çox təəccüblənirdim… Mənə elə gəlir ki, Bakıda Moskvadakı mülayim, qismən avropalı mühiti tapmayan Rafiq içərisində çoxlu kin yığıb və ödünü bəzən Azərbaycan mühitinin qəddarlığında heç bir günahı olmayan insanlara qarşı yönəldib. Məsələn, Sabirə. Hərçənd mən inanmıram ki, Rafiq Sabiri diqqətlə oxuyaydı. Heç olmasa vacib, “proqram” şeirlərini, məsələn, “Fəxriyyə”ni…

Və təsadüfi deyil ki, Kulis.az-dakı məqalənin müəllifi xalqın düşməni saydığı Sabirdən bir misra da sitat gətirmir. Bu xalqa düşmənçiliyi Sabir hansı şeirində büruzə verib? Bəlkə “Qarğa və tülkü”də?

Mənim universitetdə antik ədəbiyyat müəllimim olmuş İsmayıl Əlizadə bir sualıma cavab verərkən dedi: Elmin qabağına elmlə çıxmaq olar, publisistika ilə yox…

Təəssüf ki, indi publisistika ilə çıxa bilən də qalmayıb. Sabirin üstünə polis təhdidləri, prokuror ittihamları ilə yeriyirlər…

28.01.2018

Samara

BƏZƏN BAYRAQLARA BAXANDA MƏN TƏKCƏ ONLARIN AĞACLARINI GÖRÜRƏM…

Сен22

Ötən qışda mənə dostluq təklifi göndərməmişdən qabaq Natiq Ədilov (Natiq Adilov) haqqında heç nə bilmirdim, boynuma alıram ki. “Azadlıq” qəzetini on ilə yaxındır ki, oxumuram. Əslində Azərbaycana on il də getməsən, ölkədə nə baş verdiyini bilmək üçün təzə məlumat mənbəyi lazım deyil – ölkədə indi də on il bundan qabaq olanlar baş verir…

Qarsia Markes 1957-ci ildə Moskvada ümumdünya gənclər festivalında jurnalist kimi olub, qayıdandan sonra yazıb ki, diktatura rejimli ölkələrdə nə baş verdiyini bilmək üçün Kafkanı oxumaq kifayətdir (bunu yaddaşla yazıram)…

Mən “Azadlığ”ı təzə çıxan vaxtlar oxuyurdum, onda ölkə dəyişirdi… Abunə yazılmışdım və cəmi iki-üç gün yubanmaqla qəzet gəlib çatırdı Samaraya (o vaxtlar Kuybışev). İndi qəzet oxunaqlı deyil, mətnlərin çoxu elə bil yad dildədir. Müəlliflərin çoxu jurnalistlikdə təsadüfi adamlardır, bəlkə də (hətta yəqin ki) onlar hamısı gözəl şəxsiyyətdirlər, vətənpərvərdirlər, mübarizdirlər, demokratdırlar, ancaq bunların hamısının toplusu bir keyfiyyəti – jurnalistlik qabiliyyətini və yazı savadını vermir – təəssüf ki…

“Dost” olandan sonra FB-da mən Natiq Ədiovun fəaliyyətini gördüm və haqqında bəzi şeyləri (çox az) öyrəndim. Bildim ki, bu adam “Azadlıq” qəzetinin  “Azadlıq saatı” televiziya kanalının mətbuat xidmətinin rəhbəridir.

Düzü, bilmirəm ki, qəzetdə mətbuat xidməti nə işdir. Qəzet mətbuatdır, qəzetin də redaktoru var, yəqin ki, şöbə, böımə müdirləri var. Mətbuat xidməti nə xidmətdir, mən başa düşmürəm. Özü də Fransada otura-otura Bakıda çıxan qəzetə necə rəhbərlik etmək olar? Bu insan mətbuat işində belə səriştəlidirsə, niyə Fransada bir balaca qəzet yaratmır? Bunu İnternetdə elə bir xərc çəkmədən də eləmək olar….

Ancaq bu, əsas məsələ deyil. Əsas məsələ odur ki, Natiq Ədilov, filoloji təhsilli, yaxşı yazı savadı olan hər kəs mənim dediyimi təsdiq edə bilər, jurnalist peşəsinə qabiliyyətli adam deyil. Belə insanın jurnalist kollektivinə rəhbərliyi jurnalistləri ancaq demoralizə edə bilər. Təsəvvür edin ki, futbol komandasına dərzi ya diş texniki məşqçi təyin olunur – futbolçuların halı necə olar?

Mən inanıram ki, Natiq Ədilov mübarizdir, cəsurdur, fədakardır və s. Ancaq bu keyfiyyətlərin jurnalistliyə nə dəxli var? Əgər müxalifət mətbuatında kadr problemi varsa və Natiq Ədiıov mətbuat rəhbərliyinə çarəsizlikdən irəli çəkilibsə, bu, təşviş və həyəcan doğurmalıdır. Yəni bu, ümumilikdə müxalifətin problemidir, onun savadlı adamlar üçün cazibəli, nüfuzlu olmamağındandır. Axı hər dövrdə, elə Rusiya tarixini götürək, qabaqcıl ideyalarln daşıyıcılarının ön sırasında qələm sahibləri olublar. Adlar: Gertsen, Belinski, Çernışevski…Bizdə: Zərdabi, Cəlil Məmmədquluzadə, Üzeyir Hacıbyov… İndi bu adamlardan birinin Natiq Ədilovun “rəhbərliyi” altında işlədiyini təsəvvür edirsiniz? Natiq Ədiıov Azərbaycan dilinin qayda-qanunlarını bilmir…

Mənə elə gəlir ki, Natiq Ədilov qabiliyyətindən, istedadından çox özünə yumruqlarıyla yol açan adamlardandır. Əli Kərimli kimi zəif və populyarlığı sıfra yaxın partiya rəhbərinin, əlbəttə, belə üzlü adamlara ehtiyacı var. Həsən bəy Zərdabini Əli Kərimlinin yanında təsəvvür edirsiniz? Yaxşı, mən sizə kömək edərəm: Əli Kərimli, sağında Həsən bəy Zərdabi, solunda almayanaq Gültəkin Hacıbəyli…

Bu gecə Natiq Ədilovu dostluqdan sildim. Və buna yuxarıda yazdıqlarımın dəxli yoxdur. Məni öz səhifəmdə faşist Tale Bağırzadəni görmək təngə gətirdi. O Bağırzadə ki, Nardaranda izdiham qarşısında təntənə ilə elan edirdi: “Rafiq Tağı cəhənnəmə vasil oldu”! İndi Tale Bağırzadə Natiq Ədilovun cğvə bütövlükdə müxalifətin qəhrəmanıdır.

Bax bu Natiq Ədilov təsəvvür etsin ki, Tale Bağırzadə bu sözləri onun mərhum yaxınları haqqında deyib. Hə? Axı Rafiq Tağının da uşaqları qalıb, o cümlədən, təxminən Natiq yaşda olan Leyla adlı qızı. Hə?

Niyə Cəmil Həsənli indiyəcən Tale Bağırzadənin bu hoqqalarını qınamayıb? Sualın cavabı çox sadədir. Əli Kərimli də, Cəmil Həsənli də özlərinin populyar olmadıqlarını yaxşı başa düşürlər, ona görə ümidləri müsəlman qiyamınadır – məgər Tale Bağırzadə öz çıxışlarının çoxunda qiyama çağırmır? Ancaq müsəlman qiyamı baş versə, Artur Rəsizadədən ya Ramiz Mehdiyevdən qabaq Cəmil Həsənlıini və Əli Kərimlini Bakı küçıələrində qalmış tək-tük ağaclardan asarlar…

Mən çox yaxşı başa düşürəm ki, mövcud rejimə qarşı dinc siyasi mübarizə vacib və zəruridir, belə mütəşəkkil, sivil mübarizənin və müqavimətin olması indiki rejimin özünə də vacibdir. Hər cür siyasi mübarizənin qadağan olduğu ölkələrdə rejim gec-tez qanlı çevrilişlə ya qanlı qiyamla yıxılır. Tarixdə heç vaxt başqa cür olmayıb, Azərbaycanın istina ola biləcəyini düşünənlər ciddi yanılırlar… Ancaq indiki müxalifətin rejimlə qarşıdurmada müəyyən balans yarada biləcəyi şübhəlidir. Bunun səbəbləri çoxdur və yazımın da mövzusu deyil. Ancaq niyə görə yaxşı təhsil görmüş, ölkədə demokratik dəyişikliklərin olmağın ürəkdən istəyən gənclərin va cavanların niyə indiki müxalifətdən qaçmağı ya da onunla məsafə saxlamağı hamını düşündürməlidir. Səbəb təkcə qorxu deyil. Hamını qorxaq saymaq olmaz. Hərçənd mən bəzən müxalifət çıxışlarındakı bayraqlara baxanda qorxu hissi keçirirəm; çünki bu çıxışlarda Tale Bağrzadənin adı və şüarları səslənir və bayraq əvəzinə onun ağacını görürəm…

22.09.16

Samara

 

SERJ SARQSYAN TALE BAĞIRZADƏNİN MÜRACİƏTİNƏ CAVAB VERİB

Май5

Serj Sarqsyan Tale Bağırzadəyə cavab yazıb: «Kirvə, sizdə yaxşı bir məsəl var: «Keçəl baxar güzgüyə, adın qoyar özgəyə». A kirvə, soydaşınız Rafiq Tağını gündüz-günorta vaxtı Bakının mərkəzində doğrayan, sonra da «Rafiq Tağı cəhənnəmə vasil oldu» deyən siz deyildiniz?»

ГАДЖИ ТАЛЕ — ПРЕДПОЛАГАЕМЫЙ УБИЙЦА РАФИГА ТАГЫ?

Дек4

С Рафигом Тагиевым (Рафиг Тагы) у меня были приятельские отношения в течение трех лет – 1981-1984 гг., когда я был на учебе в Москве. Рафиг работал врачом скорой помощи на Таганке. Одержим был литературным творчеством, писал рассказы, от которых, признаюсь, я был не в восторге, но по человеческим качествам уроженец Масаллы у меня вызывал огромную симпатию. К нему обращались многие азербайджанцы – главным образом через студентов Литинститута, с которыми он дружил – кого-то сам лечил, но главным образом своих соотечественникам водил по больницам, находил нужных врачей. Меня самого Рафиг два раза водил к врачу, он по своему удостоверению мог попасть в кабинеты своих коллег без очереди. Одно время мне даже делал уколы, в выходные дни, когда процедурные кабинеты не работали. Одним словом, о нем могу говорить только хорошее. Думаю, немало поучительных историй, связанных с Рафигом, известны тем нашим соотечественникам, бывшим в то время в Москве студентами и, возможно, еще ближе его знавшим. Не сомневаюсь, что и в Баку, где Рафиг жил и работал после возвращения из Москвы, есть немало людей, в памяти которых он оставил самые приятные и незабываемые воспоминания.

И вот вчера просматривая видеозаписи с выступлениями Гаджи Тале Багирова, слышу вот такую фразу «Отправившийся в геенну Рафиг Тагы…»

hacı tale

Общеизвестно, что при расследовании любого убийства в первую очередь устанавливается мотив: кому это было выгодно? Убийство Рафига не раскрыто. Но разве в этом самом выступлении Тале Багирова не содержится мотив? Это выступление даже больше, чем мотив, это чистосердечное признание. По крайне мере после такого признания Тале Багиров должен был иметь статус подозреваемого, а признание сделано аж в 2013 году, больше двух лет прошло. Возможно, это животное не сам зарезал Рафига, но как говорится в одном романе Достоевского, подучил, подсказал, направил.

Вчера же посмотрел интервью Тале Багирова Мейдан ТВ. Совсем недавнее интервью. В котором это предполагаемый убийца клянётся, что готов сесть в тюрьму вместо Лейлы Юнус. Знает паршивец, что Мейдан ТВ – нечто западное и заботится о своем имидже, подает себя как правозащитника, демократа. Но важна другая деталь. Я сам до вчерашнего не знало, что что говорил Гаджи Тале про Рафига. Но Мейдан ТВ точно знал не мог не знать. И вот человек, который журналист, сидит напротив Гаджи Тале и с умилением прислушивается к псевдодемократической чуши этого дьявола.  И вот последние дни тоже Мейдан ТВ, видимо, чтобы достойно держать марку оппозиционности, печется о соблюдении законных прав, основавших в Нардаране фашистское квазигосударство. Напоминаем Эмину Милли, ибо он молод и историю исламской республики Ирана может не знать, таких, как он, такие, как Тале Баширов, с конца семьдесять девятого года прошлого века в соседней с Азербайджаном стране вешали тысячами. И по сей день продолжают вешать…

В заключение скажу, что родственники Рафига Тагиева вполне могут подать в суд на Гаджи Тале Багирова, обвинив его в убийстве или в соучастии в убийстве.   

BİNALAR GÖYÜ DƏLSƏ DƏ…

Янв11

                    istəkli Rafiqin xatirəsinə

 

Binalar göyü dəlsə də,

Burda söz başı kəsdirir.

Ürəklər daş deyilsə də,

Zehinlərdə daş əsridir.

 

Tinində hər göydələnin,

Bir kəmfürsət pusqu qurar,

Hicablanar, pərdələnər,

Gəzər əli bıçaqlılar…

 

Ara vermir bütün günü,

Qar bürüyür məzarlığı.

Gəlir Sibir sürgününə,
Elə bil ki, Rafiq Tağı…

 

Həkim gedir, yazar gedir,

Beş-on nəfər ötürəni,

Çiçəklər də məzarında,

Yad ellərdən gətirilən…

 

Susur şimal, susur cənub,

Xalq dilinin girincidi.

Aç kitabı, molla cənab,

Ərəbcə de, ərəbcə de…

 

 

25-26 noyabr 2011 Samara 

RAFİG TAĞIYA

Дек21

 

 

Yorulmur, gecəni gatır səhərə,

Dəmir barmaqlığı ölçür hörümçək.

Gözün həlqəsindən kiçik pəncərə,

Baxır dar həyətə — nə quş, nə çiçək –

Müxtəlif pay alır vətəndən hərə…

 

İndi inandın ki, “bura vətəndir”?…

Moskvanın uzaq xatirələri,

Canıma yüz yerdən sancılır indi.

Yoxsa bu ağrılar, ağrı yerləri,

O vaxt sən vurduğun iynələrindir?

 

Bəlkə də rus qışı yuxuna girər,

Qar tək köynəyi də geyərsən daha,

Yuxuda. Kir basmış yaxanla əgər,

Eynəyini silib baxsan ətrafa,

Sarsıdar canını qanlı ləkələr.

 

Hardasa harasa çağırar hərdən,

Müəzzin. Fikirdən çatlayar başın.

Burda, doktor Rafig, kömək istəsən,

Əli dəyənəkli gələr soydaşın –

Daha arxayın ol, vətəndəsən sən.

 

Bura gəlib çıxdın öz ayağınla,

(Qəlbinin hökmüylə? – demək çətindir…)

Bu məhbəs elə bil gözləmə zalı –

Vətənə iyirmi birinci əsrin,

Gəlişi yubanır – səbrini topla…

29-3-noyabr 2007, Samara