Dernier vœu

Mən sizi sevirəm görün nə vaxtdan,

Bu tarix on səkkiz il ola bəlkə.

Siz çiçək kimi tər, mənsə solğunam,
Bahar sizinkidir, qşışsa mənimki.

Xeyli zamandır ki, mənim gicgahım,

Örtülüb məzarlıq çiçəkləriylə.

Qurumuş alnımı, daha az qalıb,
Onlar dəstə-dəstə kölgələyərlər.

Qüruba yollanır solan günəşim,

İndicə üfüqün itər dalında,

Matəm təpəsində gəzir baxışım,

Axır mənzilimi görürəm orda.

Dodaqlarınızdan düşəydi kaş ki,
Yubanmış bir öpüş dodaqlarıma.

Belə mükafatla məzarda bəlkə,
Arxayın ürəklə mən də yataram.

Fransızcadan tərcümə
20.09. 2018
Samara

    Contralto

Antik muzeydə mərmər

Yataqda bir heykəl var,
Sirli gözəlliyiylə,
Qəlbi qayğılandırar.

Gənc oğlanmı? Qadınmı,

İlahəmi, tanrımı?

Sevgi susur abırdan,
Kəsir etirafını.

O, ötkəm durumuyla,
Balınc üstdə uzanıb.
Maraqcıl adamlara,

Arxası saymazyana.

Lənətli gözəlliyi
Tərifləyir hər görən,

Venera! – kişi deyir,
Qadın deyir: Kupidon!

Naməlum cins, deyərsən,
Öpüşüylə əriyib,

Bədəni Salmasisin,

Suyunda fəvvarənin.

Odlu ximer, ali səy,
Sənətin və həvəsin,

Müxtəlif cür gözəlsən,

Monstr, seviimlisən!

Qırçınlı donun altda,

Gərdənin gizlənsə də.

Gözlərim balağından,
Yol tapıb keçir yenə.

Şair arzususan sən,
Səninlədir çox gecəm,
İnanmıram nədənsə,
Aldanaram beləcə.

Fəqət o, dəyişmədə,

Şəkildən səsə döndü.

Bu metamorfozda həm,

Oğlan və qız var indi.

Həm qadındır, həm kişi,

Qəşəng, qəribə tembr!

Kontralto, qarışıq,

Səs hermofroditi!

Romeo, həm Cülyetta,
İki səs bir nəfəsdən.

Qümri, qamışquşu da,

Bir qızıl gülün üstdə.

Sevgidən danışaraq,

Xanım gülür pajına.

Divar dibində məşuq,

Dama qala başında.

İzləyir ağ kəpənək,

Sadiq rəfiqəsini,

Uçub biri yüksəlcək,

Uçub birisə enir.

 
Mələk qalxar və enər,
Qızıl pilləkən üstdə.

Qarışıb zəng səsinə,
Mis və gümüşü səs də.

Hava və harmoniya,

Müşaiyət və mahnı.

Qüvvə və qrasiya,
Eşqin ehtiras anı!

Qırçın tuman əynində,

Axşan o, Sandrilyondur.

Danışırlar önündə,

Sisəy dostuyla odun.

Sabah dəyərli Arsaz,

Qəzəbdən coşur, qızır.

Zirehli Tankred ya,

Qılınc, dəbilqə qızıl.

 
Sızıldar Dezdemona,
Canfəşandır Mazetto.

Necə sənə heyranam,

Vurğunam, kontralto!

İkiqat cazibə var,

Sirli məlahətində.

Olardın, necə Gülnar,

Bir Laranın Xaledi.

Səsi nəvaziş anı,
Yatan qəlbi tərpədər,

Məşuqə ahlarına
Kişi çaları enər.

Fransızcadan tərcümə

198-19.09. 2018

Samara

Coquetterie posthume

Çəkiclə, mismarla qapaq vurmağa,
Tabutuma, ölsəm, siz tələsməyin.

Bir az ənlik çəkin yanaqlarıma,

Bir az gözlərimə qara da çəkin.
İstəyirəm bağlı tabutumda mən,

Necə o,  eşqini mənə açan vaxt
Qalsın yanağımda allıq əbədən,

Qara silinməsin gözümdən daha.

Kəfən istəmirəm qəşəng, bahalı.

Bəyaz qırçınlarla bəzədilmiş ağ
Muslindən tikilmiş paltarım ola,
Laylana üstündə düz on üç balaq.

O məni bəyəndi elə bu donda.

O bir xatirə tək əzizdir mənə.

Onun baxışıyla don dualandı,
O vaxtdan geyməzdim omu əynimə.

Nə sarı çiçəklər yanıma qoyun,
Nə də işləməli nalça istərəm.
Şəlalə hörüklü başım uyusun,
Öz krujevalı balıncım üstdə.

Bu balınc şahiddir dəli gecələr,
Baş-başa vermişik necə yataqda.

Saysız öpüşləri sanayıb hədər,

Qondolanın qara örtüyü altda.

Yumşalar əllərim dönər ağ muma,

Barmağı barmağa ibadət calar.

Papanın Romada dualadığı,

Siz opal təspehi salın qoluma.

 
Heç kim indiyəcən dura bilməyən,

Yataqda sıxaram sinəmə onu.

Ağzıma tökülər onun diliylə,

“Atamız” duası, bir də Osanna.

Fransızcadan tərcümə

17.09. 2018

Samara

Teofil Qotyenin “Ce que disent les hirondelles” (“Göyərçinlərin dedikləri” ya “Göyərçinlər nə deyr”) şeirndə quşlar köç ərəvəsində yığışıb yollanacaqları yerlərdən danışırlar. Biri Afinanı tərifləyir, biri Smirnanı.

L’autre : «J’ai ma petite chambre 
A Smyrne, au plafond d’un café. 
Les Hadjis comptent leurs grains d’ambre 
Sur le seuil d’un rayon chauffé.

Bu göyərçin yuvasını kafenin tavanında qurur. Burda Hacılar (Hadjis) “comptent leurs grains d’ambre”, yəni kəhraba dənələrini sayırlar.

Bu nə deməkdir?

Bu şeirin ruscaya tərcümələrindən biri (ən yaxşısı) görkəmli şair Nikolay Qumilyova məxsusdur. O, ikinci beyti belə çevirir:
“Хаджи играют в шашки мирно,
С ногами сидя на софе”.

Yəni hacılar dama oynayırlar, ayaqları da divanda.

Doğrudanmı hacılar dama oynayırlar?

Yox, əslində hacılar təsbeh çevirirlər!

Smirna Qotyenin vaxtında türklərin olub, hacıların kafedə olmağı buna görədir. Ancaq onların dama oynamaqları şübhəlidir. Nərd ağlabatan olardı. Ancaq şübhə yoxdur ki, Qotyenin mətnində söhbət təsbehdən gedir.

Qumilyov, şübhəsiz ki, məndən fərqli olaraq, fransızcanı ana dili kimi bilib. Ancaq yəqin ki, müsəlmanların təsbeh çevirdiklərini ya bilməyib, ya da tərcümə üzərində işlərkən bu, ağlına gəlməyib.

O ki, qaldı indiki hacılara, onlar nəinki dama oynarlar, onlar hər cür başqa oyunlardan da çıxarlar…

17.09. 2018
Samara

Carmen

Qəhvəyi bir tonla  arıq Karmenin,
Qaraçı gözləri dairələnib.

Saçlarının rəngi gecə tək qara,

Dəri aşılanııb iblis əliylə.

Arvadlar desə də o, eybəcərdir,
Dərdindən dəlidir hər kişi axı.

Messa oxumuşdu dizi önündə,

Ona toledolu arxiyepiskop.

Kəhrəba rəngində boynu aşağı,
Qıvrılır sallanır qalın hörüyü.

Elə ki, açılıb gecə dağılır,
Arıq bədənini tamam bürüyür.

Ağımtıldır onun bütün bədəni,

Seçilir gülümsər, müzəffər ağzı.

Qırmızı istiot, rəngini yəqin,

Sınıq ürəklərin qanından alır.

Bu qarabuğdayı varlıq önündə,

Çəkilir çox məğrur gözəllər hətta,

Elə ki işarır gözləri birdən,

Oyadır işrətdən doyanları da.

Eybəcərliyində onun gizlənər

Dənəsi duzunun o dənizin ki,

Haçansa çıxdı lüt və gəl-gəl deyən,

Duzlu Afrodita ordan silkinib.

fransızcadan tərcümə

15.09. 2018

Samara

Caerulei oculi

Hissimi, duyğumu gözəlliyiylə,

Narahat edən qadın.

Coşan dalğaların durub seyr elər,

Lal-dinməz və tənhadır.

Gözlərinin duzlu maviliyinə,
Göyün əksi qatılar,
Bu qoşa ulduzun işartısı nəm,

Dəniz çaları da var.

Qəmli gözlərinin xumarlığında,
Mərhəmət gülümsəyir.

İslanır gözlərin alovu yaşdan,

İşığı zəifləyir.

Kirpiklər dalğada şütüyən, uçan,

Qağayılar kimidir,

Təlaşla qanadlar sanki çırpılar,

Naməlum mavilikdə.

Dibində nə qədər xəzinə yatan,
Dərin mavi su kimi,

Fula kralının dalğa qatından,

Tapılacaqdır camı.

O tac ki, Şillerin balladasında,
Girdaba atılıbdır,

Ona əli yetməz bir dalğıcın da,

Saf işıq saçır orda.

Zümrüd şəffaflığın altında yanır,
Yosunlar arasında.

Həlqəsi yanında şah Solomonun,
Düşüb Kleopatra mirvarisi də.

Möcüzəli bir güc sürüyür məni,
Uçuruma doğru bu gözlərdəki.

Harald Halfaqarı dəniz dibinə,

Çəkir Siren necə ki.

Ürəyimsə onu sarsıdan, üzən,

Ehtirasın gücüylə,

Girdabın içində kölgəni izlər
Keçirə bilməz ələ.

Döşünü göstərir, quyruğunusa,
Nazla siren gizlədir.

Yuxulu dalğanın yaşıl minası

Altda göy çalarlı ağlığı itir.

Ehtiras anında coşan sinə tək,

Qayğılanır su, köpür

Dəniz ləyəninin dibində külək,

Zümzümələrlə ötür.

“Sədəf yatağıma, ah, dayanma, gəl,
Səni qucaqlayar dalğa qollarım.

Acı dad-tamını sular itirər,
Sən bal axıdanda dodaqlarınla.

Başımız üstündə coşub gurlasın,

Yorulmaz bu dəniz istədiyi tək.

Unutqanlığını qasırğaların.

Mənim öpüşümün camından içək”.

Nəm hopulu bu səs beləcə deyir,

Baxışı göy çalarlı.

Məkrli dalğalar altda ürəyim,

Batsa da arzusu yaxın vüsaldır.

Fransızcadan tərcümə

12-13 sentyabr 2018

Samara

[i] Caerulei oculi —  mavi gözlər (latın)

Bûchers et tombeaux

Skelet uzaqdı bəşər gözündən.

Bütpərəst sənətin bəxtəvər çağı,
İnsana xoş idi gözəl görünən,
Daha axtarmırdı o heç nə ayrı.

Məzar daşı altda cənazə nə də,
Sevimli varlığın əziz surəti,

Necə soyunular geyim bədəndən,

Bədən də sümüyü elə tərk edir,

 
Və məzar dağılıb-açılanda da,

Əcaib-qəraib şeylər içində,

Qorxuya salmırdı sümük çatılar,

Bura cəsarətlə baxıb keçəni;

Ancaq alovlanıb coşan ocağın,
Bircə çimdiyidir közərən indi
Çəkisiz qalığı həyatın, onu,

Xırdaca bir urna alıb gizlədir.

 
Bir üfürüm tozdur kəpənəyin də,

Dünyada özündən sonra qoyduğu.

Bir udum tüstüdür, qalxar, enər də,
Üçayaqlı üstdə od soyuyanda.

Qarışıb güllərə və akanflara,
Mərmərin üstündə şən və bəxtəvər,

Gedir amurlar və vakx qadınları,
Yallı abidənin həndəvərində.

Yaxşı ki, tapıldı balaca dahi,

Basıb ayağıyla odu söndürən.

Və harmoniyası sənətin axdı,

Məzarən üzücü qəmi üstünə.

 
Qəbirlər bəzəkli, göz oxşayandı,
Necə göz oxşayar beşikdəkilər.

Ölülər əhatə olunmuşdular,

Şən, sevimli həyat şəkilləriylə;

Ölümsə üzünü pərdələyirdi,

Dərin deşiklərlə, yastı burunla.

Rəzil gülüşüylə geriləyirdi,

Qarabasmalar da burunlanaraq.

Möhtəşəm bədəni altda, monstrun,

Naməlum fantomu gizli yaşardı.
Sadə bakirənin baxışı yorğun,
Çılpaq efeblərin axtarışında.

Yalnız mey içməyə sövq eləməyə,
Trimalxionun qonaqlığında.

Oyuncaq sürfəni fil sümüyündən,

Qoyuldu süfrənin ortalığında.

Sənəti həmişə sayan tanrılar,

Mərmər mavilikdə taxtdaydılar.

Olimp məğlub oldu fəqət çarmıxa,

Yupitersə İsaya.

“Pan öldü!” – səslndi kimsə, və kölgə,

Düşdü necə düşər bir qara pərdə.

Və sonsuz, üzücü qüssənin üstdə,
Ağımtıl skelet göründü birdən.

 
Baldır sümüyünü əlinə alıb,
Matəm daşlarına o, imza atır.

Və divarlarından məzarlıqların.

Onurğalarını təsbeh tək asır.

İtiuc sümüklü əlləriylə o,

Götürüb tabutdan atır qapağı,

Qabırğalarını sıxıb əlləyir,

Rəzil irişmədən qapanmır ağzı.

Papanı, kralı, imperatoru,

Fəlakət havalı rəqsə sövq edir,

Himiylə atları şahə qaldırır,

Dəyir süvarilər, hamı yerdədir

Girir otağına kurtizanların,
Ayna qabağında ağızını əyir.

İçir dərmanını azarlıların,

Xəsisə açdırır varısa nəyi.

İynə sümüyünü böyrünə sancır,

Qoşqu heyvanının, atırsa şıllaq.

Getsə əkinçiylə kotan dalınca,
Şırım əvəzinə xəndək olacaq.

Təklifsiz qonaq tək toya da gələr,

Skamya altına girib sığınar,
Çəkər rəngi qaçmış yazıq gəlinin,

Ayağından qaytan corabbağını.

Böyüyür, çoxalır dəstə anbaan;

Cavanlar, qocalar əl-ələ verir;

Və qarşıdurulmaz sarabandanın,

Sədası irəli qovur bəşəri.

Qabaqdasa kabus gedir, yellənir,

Rəqs edir, skripka çalır da hələ.
Qara kətan üstdə ağla Holbeyn

Onu təsvir edir quruca xətlə.

Şən təbiətlidirsə əsr, bu zaman,
O da dəbə uyğun yaşayarr; budur,

Çıxarıb bükərək o pərvazlanar,
Elə bil ki, balet Kupidonudur.

Uçur  markizlərin qızğın eşqdən,
Üzülüb baş qoyan qəbir-divana.

Yatırlar Pompadur kilsələrində,
Uzanışları da qaynadar qanı.

Yanaqları deşik üzünü, gizlə

Rəzil komediant, qurdların yemi,

Çoxdan oynayırsan, doymadın hələ,

Sən bu Ölüm adlı melodramı.

Əntiq incəsənət, dön, qayıt yenə,

Göz oxşayan paros mərmərinlə sən

Qotik skeleti görünməz elə;

Tonqal, aşır onu, ye külünəcən!

Tanrı surətindən yapılan əgər,

Hamımız sənəmik həqiqətən də.

Onda qırıntılar oda tökülər,
Surət sındırılıb tikələnəndə.

Sənsə, ölməz forma, canlan odda sən,

Gözəl qaynaqlara yenidən qayıt,

Məzar ayıbından, həqarətindən,
Dadmasın heç zaman torpağın fəqət!

Fransızcadan tərcümə

09-11.09. 18

Samara

À une robe rose

Necə sevimlisən bu geyimdə sən,
Bu don soyundurur səni yarımçıq.

Boylanır döşlərin qırağa sərbəst,

İlahə əllərin hamıya açıq.

İncədir arının qanadları tək,
Zərif çaygülünün ürəyi kimi.

Əlvan nəvaziş tək parçası kövrək,
Uçur dövrəsəndə gözəlliyinin.

İpəyin üstünə epidermdən,

Gümüş sayrışmalar sanki çilənir.

Və incə bədənə parça göndərir,
Əksini gül rəngli şölələrinin.

Bu qəribə paltar nədən, hayandan,

Elə bədənindən sanki yaranmış.

Canlı bir toxucu ya dəzgahında,

Dərinə gül rəngi belə calanmış?

Döş gilələrinin ayağındakı,
Bu zəngin, naməlum çalar ki, vardır,
Bəlkə Veneranın çanağındakı,

Qızıl şölələrdən qızatrtılardır?

Ya da ki, bu donun parçası bəlkə,
Boyanıb həyanın qızıl rənginə?

Yox, model olmusan, sən çəkilmisən,
Bilir qiymətini sənin gərdənin.

Ataydın, nəhayət, ağır duvağı,

İncəsənət bunun arzusundadır.

Daha da möhtəşəm səni Kanova,
Yapardı Borgeze şahzadəsindən.

Sənin dodağının gül qırışları,

Doyub-dolanmayan arzularımdır.

Salmasan özündən məni aralı,

Sənə öpüşlərdən don yaradardım.
fransızcadan tərcümə

08.09. 2018

Samara