Азербайджан. Баку. Президент Азербайджана Гейдар Алиев и генеральный секретарь ЦК КПСС Леонид Брежнев (справа налево). Фото ИТАР-ТАСС/ Владимир Мусаэльян
БЕСАМЕ МУЧО…
Архив | Май 2015
NAMƏLUM ƏSGƏRƏ
Aləmə sükut enər,
Kiriyər qələbəlik.
Susarıq şərəfinə,
Hər il bir dəqiqəlik.
Zəlzələdən sonra da,
Sükut yaradılar ki,
Torpağın, daşın altdan,
Səs-səmir gələ bəlkə.
Dəqiqə yox, saatla,
Susub duraq – yenə də,
Bizə nə səsin çatar,
Nəfəsin yetər nə də…
Döyüşdə can qoymusan,
Faciə qəhrəmanı!
Hanı bəs sinə yırtan,
Ağlayanın, yananın?
Yadırğadıq ya bezdik,
Yaş töküb ağlamaqdan.
Sükutdur dəqiqəlik,
Sənin payın, qəhrəman…
09.05. 2015 Samara
АЗЕРБАЙДЖАН ПОЛОСАТЫЙ
NEYLƏYİRDİK OYUN-MOYUN…
Bakıda tezliklə Avropa oyunları başlanacaq…
Özümlə bacara bilmirəm: “oyun sözünü eşidən kimi “qoyun” yadıma düşür. Neyləyirsiniz, eləyin, lap vurun, öldürün. Nə qədər çalışıram Ki, gözümün qabağınA ayrı şey gətirim, olmur. Kimin ağzından “qoyun” sözü çıxsa ya bir yerdə bu sözü oxusam, elə bilirəm yaxında bir sürü qoyun mələşir.
Bəlkə də bu məsələ məktəb kirablarına salınmış bir nağılla bağlıdır: “Getdin gördün qoyun, neyləyirsən oyun-moyun…”
Ürəyinizə ayrı şey gəlməsin…
Bəklkə də “oyun” sözünün yadıma qoyunu salması mənim kənddə keçmiş uşaqlığımla bağlıdır. Başqa kəndləri bilmirəm, bizim kənddə uşağın ayağı topa dəyən kimi böyüklər onun yadına qoyunu salırdılar: “Qoyun qalıb yiyəsiz, sən top vurursan! Qıçın sınsın!”
Biz uşaq olanda əsil topu altı ayda, ildə bir dəfə görürdük. Biz topu əskidən-üsküdən düzəldərdik. Bizdən sonrakı nəsillərin topu olub. Yəni uşaqlar cib xərcliklərini, ya sünnət olanda onlara bağışlanan pulu yığıb özləri xəlvətcə top alırdılar. Ancaq böyüklər çox vaxt bu topları da alıb ya cırırdılar, ya da iti bir şeylə deşirdilər. Çünki uşaqların başı qarışırdı oyuna, qoyun qalırdı yiyəsiz! “Qoyunun dərdi ürəyinizə! Çörəyi qoyundan yeyirsiniz, burnunuzdan gəlsin!”
Eşitdiyimə görə, Azərbaycan kəndlərində indiyəcən böyüklər hərdən-hərdən uşaqların toplarını alıb cırırlar.
Buna görə də Azərbaycana futbolçuları banan, kartof, mobil telefon kimi başqa ölkələrdən gətirirlər. Öz uşaqlarımız qoyun qabağındadırlar…
Azərbaycanda niyə Asiya yox, Avropa oyunlarının keçirilməyi də bir az təəccüblüdür. Çox mötəbər mənbələrdə Azərbaycanın Asiyada yerləşdiyi göstərilir. Elə insanların bir-birinə, hakimiyyətin vətəndaşlara münasibətindən görünür ki, Azərbaycan Avropada deyol, Asiyadadır.
Belə bir lətifə var: birinə “öküz” Məhəmməd deyirmişlər, o da çox inciyirmiş. Yaxşı bir danası varmış, kəsir, yekə bir qinaqlıq verir ki, “öküz” sözünü üstündən götürsünlər. Camaat yeyib-içir, dağılışanda deyir ki, sənin adaından “öküz”ü götürürük, sən bu gündən olursan “dana” Məhəmməd…
Mən qorxuram ki, Avropadan idmançılar, məşqçilər, məmurlar gəlb iki həftə Azərbaycan xalqının hesabına yeyə-içə, dağılışanda deyə ki, siz Asiya deyilsiniz, Afrikasınız…
Hərçənd valideynlərin uşaqlardan topu alıb cırdığı ölkə heç Afrika adına da layiq deyil. Baxın Afrikaya, görün necə futbolçular yetişirlər. Afrikalılar çoxdan başa düşüblər ki, qoyunun öz yeri, oyunun öz yeri…
Ancaq gözünü beş-altı qotur qoyuna dikmiş soydaşımıza da rəhmli olaq: o yəqin ki, indi Avropa oyunlarına çəkilən xərcləri görüb başını yelləyir: “Neyləyirdik oyun-moyun…”
Mirzə ƏLİL
AZƏRBAYCANLININ ŞİKAYƏT ƏRİZƏSİ
ŞİKAYƏT ƏRİZƏSİ
KİMDƏN – Vətəndaşdan
NƏDƏN – Həyatdan
KİMƏ – Mehribam xanıma
SÜRƏTİ: 1. Nərguz xaıma 2. Leyla xanıma 3. Arzu xanıma 4. Kiçik Heydərə
P.S. Bir surəti də çatdırılsın Kəmaləddin Heydərova ki, bu şikayətimə qəmli bir mahnı yazsın.
ИГОРЬ СЕЧИН ЗАРПЛАТУ ПОЛУЧИЛ…
ПЛИСЕЦКАЯ — ЛУЧШЕ? КТО ЕЕ НАЗНАЧИЛ?
Плисецкая умерла и сразу в России ее объявили «лучшей балериной двадцатого века». Еще мы удивляемся, что Путин несменяем и его поддерживает девяносто процентов населения. По каким спектаклям лучше? Ведь спектакли, которые она станцевала в лучшие годы, даже особо и не сохранились. Как можно определить лучшую балерину или лучшего актера? Что теперь делать с Галиной Улановой? Это еще ничего. Говорят, что «лучше уже не будет». Это какое-то массовое безумие. Росазиатство…
DİROV DAĞDAN GƏTİRİLƏN KƏLLƏLƏR
Bu hadisə 1966-cı ilin mayında olub. Günü yadımda deyil.
Mən o vaxt altıncıda oxuyurdum. Məktəb səkkizillik idi. MayIn onundan sonra 5-8-ci sinifləri seyrəltməyə və alaq vurmağa aparırdılar. Biz saat 2-yə qədər işləyəndən sonra yenə məktəbə gəlib dərs keçirdik. Bir gün müəllimlər dedilər ki, yaxşı işləyin, qurtarandan sonra məktəbə yox, Dirov dağına gedəcəyik.
Dirov dağı bizim Ərəbqardaşbəyli kəndindən təxminən beş kilometrlik məsafədədir. Hündürlüyünə görə əslində dağ deyil, təpədir, ancaq hamı ona dağ deyir. Müəllimlər danışırdılar ki, orda qədim insan məskənlərinin qalıqları var. Biz bir növ arxeoloji ekspedisyaya gedirik. Ona görə hər gün alağa apardığımız kətmənlərdən başqa çoxlu bel də götürdük.
İşimizi qurtarıb QAZ-51 narkalı iki maşına yükləndik və Dirov dağına yola düşdük. “Ekspedisiyaya” ancaq altıncı, yeddinci və səkkizinci sinfin uşaqları gedirdilər. Üç sinifdə də olardı iyirmi-iyirmi beş uşaq. Müəllimlər qarışıq otuza yaxın adam.
Gedib çatdıq Dirov dağına. Müəllimlərin dediyinə görə, “Qədim məskən”lərin qalıqları yüksəkliklərin arasındakl yarğanlarda olmalıydı. Və belləri qapıb özümüzü qumlu qorpağın üstüylə sürüşdürə-sürüşdürə yarğanın dibinə endik. Az sonra uşaqlar sevinclə qışqırışdılar, çünki beli hara vururduqsa, skelet çıxırdı. Skeletlər üzdəydilər və elə saxlanmışdılar ki, elə bil onların məxsus olduğu insanlar torpağa yaxın illərdə basdırılmışdılar… Maraqlı burasıdır ki, heç kim qorxmurdu. Mən özüm ağürəyəm, ancaq yadımda deyil ki, orda mən qorxu keçirmişəm. Hamı şən idi. Həm alaqdan bir az tez çıxmışdıq, həm də məktəbə getməmişdik — əməlli-başlı kef idi…
Müəllimlərin göstərişiylə uşaqlar ordan çoxlu kəllə yığdılar ki, tarix kabinəsinə qoyulsun. Bu kəllələrin necə götürüldüyü yadımda deyil, yəqin uşaqlar başları bədəndən ayırırımışlar… Neçə kəllə götürüldüyü yadımda deyıl. Ancaq çox idi…
Kəllələri maşına yığıb özümüz də kuzovlara qalxdıq və kəndə qayıtdıq. Kəllələri aparıb tarix kabinəsinə yığdılar…
Ancaq tezliklə nədənsə tarix müəllimi bu kəlllələrə marağını itirdi. Bir az sonra kəllələr məktəbin dalındakı sıx narlığa atıldılar. Uşaqlar onları futbol topu kimi təpikləyirdilər…
Mən 1972-ci ildə pedaqoji məktəbi qurtarıb öz məktəbimizə müəllim gəldim. Sinif otağının pəncərəsi o narlığa açılırdı və yenə o kəllələron bir neçəsini orda görürdüm…
Onu deyim ki, “arxeoloji ekspedisiya”dan evə gələn kimi məməm dedi ki, orda nə qədim məskən, orda yəqin 18-də ermənilərin öldürdüyü adamların sür-sümüyü qalır… Hərçənd anam yerli deyil, Arbatan qızıdır…
İndi də o kəllələr gözümün qabağındadır. Bəlkə bir vaxt mənim də kəlləmlə kimsə futbol oynayacaq, ancaq bu, ayrı oyun olacaq.
Mən öz tarixsizliyimizə, yaddaşsızlığımıza heyrətlənirəm.
İndi qədimlik, türkçülük söhbətləri eşidəndə çənəm əsir. Çünki hardasa narlıqda ot basmış kəllələr var. Bizim kəllələrimiz. Tariximiz…
Mənim atamı qolçomaq çıxarmışdılar, atlarını almışdılar, canını birtəhər, özünün dediyinə görə, adaşının, Arif Məlikovun atası Cahangir bəyin köməyi ilə qurtarmışdı. Ona görə də o, tarixi birdəfəlik “unutmuşdu”. Əslində o, tarixi bilirdi, ən azı yaxın tarixi. Ancaq özünü bilməzliyə vurmuşdu.
Bəs müəllimlər? Cahilliyi də bağışlamaq olar. Ancaq insan qalıqlarına münasibət?
Mən belə məktəbdə oxumuşam. Belə müəllimlərdən dərs almışam. Və sonralar onlardan da pis müəllim olmuşam – mən sinif otağının pəncərəsindən yarıyacan ot vasmış kəllələrə sakitcə baxırdım və onlar məni heç bir fikrə salmırdı…
İndi tez-tez o kəllələr gözümün qabağına gəlir. Öz kəlləmi də onların arasında görürəm. Ancaq mənim kəlləmin o kəllələr sırasında yerə layiqliyinə şübhəm var…
Mən istərdim ki, Dirov dağındakı bütün sümüklər və 1966-cı ilin mayında Salyan rayonu Ərəbqardaşbəyli (indi Neftçaladır) məktəbinə gətirilib narlığa atılan bütün kəllələr yığılıb hörmətlə basdırılsın…
Ölülərinin kəllələri dağda-düzdə dığırlanan millətdə insan həyatına da hörmət ola bilməz…
03. 05. 2015
Samara
ADAMLA DOLUDUR EVIN QABAĞI…
Adamla doludur evin qabağı,
Avtobus dayanıb sovetdən qalan.
Ağaca söykənib tabut qapağı,
Qaradır çələngin üstdəki qaytan.
Əsnəyə-əsnəyə durub çalanlar.
Hərənin aləti hazır əlində.
Şopeni qəbirdə ağladacaqlar,
Cənazə mənzildən götürüləndə.
Hamı pıçıltıyla səbəb söyləyir,
Hamı başbiləndir, hamı da həkim.
Sabah özünün də öləcəyini,
Dəfndə nədəsə düşünmür heç kim…
Ağalar, xanımlar! Nə səbəb-filan?-
Qırğındır dünyanın hər qarışında.
Bizi hədəfləyən, bizi qıran var,
Qocanı-cavanı qarışdıran da.
Kimsə avtobusa qoyulub gedir,
Kimsə limuzində. Haçan önümə,
Çıxsa – sarsılıram… Müharibədir…
Cəbhədən yayınan fərariyəm mən.
02.05. 2015 Samara
«ОСЛОВ В ФИЛЬМЕ «ПРЕЗИДЕНТ» НА САМОМ ДЕЛЕ МНОГО…
Владислав Сурков звонит Владимиру Соловьеву.
— Володя, я по поводу фильма «Президент»
— Слава, я внимательно тебя слушаю.
— У тебя в фильме есть осел…
— Осел? Есть. Я бы даже сказал, что ослов в моем фильме много. Практически кроме Владимира Владимирович там все ослы…
— Это понятно. Но в конце там появляется настоящий осел. С ушами, хвостом. Он идет впереди, а за ним Владимир Владимирович. Нельзя ли осла заменить? Например, лошадью.
— Можно. В принципе можно. Но тут есть такая загогулина. Лошадь животное крупное. А у Владимира Владимировича комплекция… такая изящная… Не нарушим ли пропорцию?
— Володя, лошади бывают ведь разные. Есть такие маленькие. Американские. У нас в зоопарках держат. Как они называются?
— Пони. Я жил в Америке. Знаю.
— Вот и прекрасно. «Путин путем пони» – и звучит замечательно…
xeyrulla xayal 